കഥിനഭേദം
കഥിനഅത്ഥതാദിവണ്ണനാ
൪൦൩. കഥിനേ അട്ഠ മാതികാതി ഖന്ധകേ വുത്താ പക്കമനന്തികാദികാ അട്ഠ. പലിബോധാനിസംസാപി പുബ്ബേ വുത്താ ഏവ.
൪൦൪. പയോഗസ്സാതി ചീവരധോവനാദിനോ സത്തവിധസ്സ പുബ്ബകരണസ്സത്ഥായ യോ ഉദകാഹരണാദികോ പയോഗോ കയിരതി, തസ്സ പയോഗസ്സ. കതമേ ധമ്മാ അനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോതി അനാഗതവസേന അനന്തരാ ഹുത്വാ കതമേ ധമ്മാ പച്ചയാ ഹൊന്തീതി അത്ഥോ. സമനന്തരപച്ചയേനാതി സുട്ഠു അനന്തരപച്ചയേന, അനന്തരപച്ചയമേവ ആസന്നതരം കത്വാ പുച്ഛതി. നിസ്സയപച്ചയേനാതി ഉപ്പജ്ജമാനസ്സ പയോഗസ്സ നിസ്സയം ആധാരഭാവം ഉപഗതാ വിയ ഹുത്വാ കതമേ ധമ്മാ പച്ചയാ ഹൊന്തീതി അത്ഥോ. ഉപനിസ്സയപച്ചയേനാതി ഉപേതേന നിസ്സയപച്ചയേന; നിസ്സയപച്ചയമേവ ഉപഗതതരം കത്വാ പുച്ഛതി. പുരേജാതപച്ചയേനാതി ഇമിനാ പഠമം ഉപ്പന്നസ്സ പച്ചയഭാവം പുച്ഛതി. പച്ഛാജാതപച്ചയേനാതി ഇമിനാ പച്ഛാ ഉപ്പജ്ജനകസ്സ പച്ചയഭാവം പുച്ഛതി. സഹജാതപച്ചയേനാതി ഇമിനാ അപുബ്ബം അചരിമം ഉപ്പജ്ജമാനാനം പച്ചയഭാവം പുച്ഛതി. പുബ്ബകരണസ്സാതി ധോവനാദിനോ പുബ്ബകരണസ്സ. പച്ചുദ്ധാരസ്സാതി പുരാണസങ്ഘാടിആദീനം പച്ചുദ്ധരണസ്സ. അധിട്ഠാനസ്സാതി കഥിനചീവരാധിട്ഠാനസ്സ. അത്ഥാരസ്സാതി കഥിനത്ഥാരസ്സ. മാതികാനഞ്ച പലിബോധാനഞ്ചാതി അട്ഠന്നം മാതികാനം ദ്വിന്നഞ്ച പലിബോധാനം. വത്ഥുസ്സാതി സങ്ഘാടിആദിനോ കഥിനവത്ഥുസ്സ; സേസം വുത്തനയമേവ.
ഏവം യഞ്ച ലബ്ഭതി യഞ്ച ന ലബ്ഭതി, സബ്ബം പുച്ഛിത്വാ ഇദാനി യം യസ്സ ലബ്ഭതി, തദേവ ദസ്സെന്തോ പുബ്ബകരണം പയോഗസ്സാതിആദിനാ നയേന വിസ്സജ്ജനമാഹ. തസ്സത്ഥോ – യം വുത്തം ‘‘പയോഗസ്സ
പുബ്ബകരണനിദാനാദിവിഭാഗവണ്ണനാ
൪൦൫. പുബ്ബകരണം കിംനിദാനന്തിആദിപുച്ഛാവിസ്സജ്ജനം ഉത്താനമേവ.
൪൦൬-൭. ‘‘പയോഗോ കിംനിദാനോ’’തിആദീസു പുച്ഛാദ്വയവിസ്സജ്ജനേസു ഹേതുനിദാനോ പച്ചയനിദാനോതി എത്ഥ ഛ ചീവരാനി ഹേതു ചേവ പച്ചയോ ചാതി വേദിതബ്ബാനി. പുബ്ബപയോഗാദീനഞ്ഹി സബ്ബേസം താനിയേവ ഹേതു, താനി പച്ചയോ. ന ഹി ഛബ്ബിധേ ചീവരേ അസതി പയോഗോ അത്ഥി, ന പുബ്ബകരണാദീനി, തസ്മാ ‘‘പയോഗോ ഹേതുനിദാനോ’’തിആദി വുത്തം.
൪൦൮. സങ്ഗഹവാരേ – വചീഭേദേനാതി ‘‘ഇമായ സങ്ഘാടിയാ, ഇമിനാ ഉത്തരാസങ്ഗേന, ഇമിനാ അന്തരവാസകേന കഥിനം അത്ഥരാമീ’’തി ഏതേന വചീഭേദേന. കതിമൂലാദിപുച്ഛാവിസ്സജ്ജനേ – കിരിയാ മജ്ഝേതി പച്ചുദ്ധാരോ ചേവ അധിട്ഠാനഞ്ച.
൪൧൧. വത്ഥുവിപന്നം ഹോതീതി അകപ്പിയദുസ്സം ഹോതി. കാലവിപന്നം നാമ അജ്ജ ദായകേഹി ദിന്നം സ്വേ സങ്ഘോ കഥിനത്ഥാരകസ്സ ദേതി. കരണവിപന്നം നാമ തദഹേവ ഛിന്ദിത്വാ അകതം.
കഥിനാദിജാനിതബ്ബവിഭാഗവണ്ണനാ
൪൧൨. കഥിനം തേസഞ്ഞേവ ധമ്മാനന്തി യേസു രൂപാദിധമ്മേസു സതി കഥിനം നാമ ഹോതി, തേസം സമോധാനം മിസ്സീഭാവോ. നാമം നാമകമ്മന്തിആദിനാ പന ‘‘കഥിന’’ന്തി ഇദം ബഹൂസു ധമ്മേസു നാമമത്തം, ന പരമത്ഥതോ ഏകോ ധമ്മോ അത്ഥീതി ദസ്സേതി.
ചതുവീസതിയാ ആകാരേഹീതി ‘‘ന ഉല്ലിഖിതമത്തേനാ’’തിആദീഹി പുബ്ബേ വുത്തകാരണേഹി. സത്തരസഹി ആകാരേഹീതി ‘‘അഹതേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിന’’ന്തിആദീഹി പുബ്ബേ വുത്തകാരണേഹി. നിമിത്തകമ്മാദീസു യം വത്തബ്ബം സബ്ബം കഥിനക്ഖന്ധകവണ്ണനായം വുത്തം.
൪൧൬. ഏകുപ്പാദാ ഏകനിരോധാതി ഉപ്പജ്ജമാനാപി ഏകതോ ഉപ്പജ്ജന്തി, നിരുജ്ഝമാനാപി ഏകതോ നിരുജ്ഝന്തി. ഏകുപ്പാദാ നാനാനിരോധാതി ഉപ്പജ്ജമാനാ ഏകതോ ഉപ്പജ്ജന്തി, നിരുജ്ഝമാനാ നാനാ നിരുജ്ഝന്തി. കിം വുത്തം ഹോതി
സമന്തപാസാദികായ വിനയസംവണ്ണനായ
കഥിനഭേദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
പഞ്ഞത്തിവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.