പഞ്ചവഗ്ഗോ
൧. കമ്മവഗ്ഗോ
൪൮൨. ചത്താരി കമ്മാനി. അപലോകനകമ്മം, ഞത്തികമ്മം, ഞത്തിദുതിയകമ്മം, ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം – ഇമാനി ചത്താരി കമ്മാനി. കതിഹാകാരേഹി വിപജ്ജന്തി? ഇമാനി ചത്താരി കമ്മാനി പഞ്ചഹാകാരേഹി വിപജ്ജന്തി – വത്ഥുതോ വാ ഞത്തിതോ വാ അനുസ്സാവനതോ വാ സീമതോ വാ പരിസതോ വാ.
൪൮൩. കഥം വത്ഥുതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? സമ്മുഖാകരണീയം കമ്മം അസമ്മുഖാ കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; പടിപുച്ഛാകരണീയം കമ്മം അപടിപുച്ഛാ കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; പടിഞ്ഞായ കരണീയം കമ്മം അപടിഞ്ഞായ കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; സതിവിനയാരഹസ്സ അമൂള്ഹവിനയം ദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; അമൂള്ഹവിനയാരഹസ്സ തസ്സപാപിയസികാകമ്മം കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; തസ്സപാപിയസികാകമ്മാരഹസ്സ തജ്ജനീയകമ്മം കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; തജ്ജനീയകമ്മാരഹസ്സ നിയസ്സകമ്മം കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; നിയസ്സകമ്മാരഹസ്സ പബ്ബാജനീയകമ്മം കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; പബ്ബാജനീയകമ്മാരഹസ്സ പടിസാരണീയകമ്മം കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; പടിസാരണീയകമ്മാരഹസ്സ ഉക്ഖേപനീയകമ്മം കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; ഉക്ഖേപനീയകമ്മാരഹസ്സ പരിവാസം ദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം ; പരിവാസാരഹം മൂലായ പടികസ്സതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; മൂലായപടികസ്സനാരഹസ്സ മാനത്തം ദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; മാനത്താരഹം അബ്ഭേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; അബ്ഭാനാരഹം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; അനുപോസഥേ ഉപോസഥം കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; അപവാരണായ പവാരേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. ഏവം വത്ഥുതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.
൪൮൪. കഥം ഞത്തിതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? പഞ്ചഹാകാരേഹി ഞത്തിതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി – വത്ഥും ന പരാമസതി, സങ്ഘം ന പരാമസതി, പുഗ്ഗലം ന പരാമസതി, ഞത്തിം ന പരാമസതി, പച്ഛാ വാ ഞത്തിം ഠപേതി – ഇമേഹി പഞ്ചഹാകാരേഹി ഞത്തിതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.
൪൮൫. കഥം അനുസ്സാവനതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? പഞ്ചഹാകാരേഹി അനുസ്സാവനതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി – വത്ഥും ന പരാമസതി, സങ്ഘം ന പരാമസതി, പുഗ്ഗലം ന പരാമസതി, സാവനം ഹാപേതി, അകാലേ വാ സാവേതി – ഇമേഹി പഞ്ചഹാകാരേഹി അനുസ്സാവനതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.
൪൮൬. കഥം സീമതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? ഏകാദസഹി ആകാരേഹി സീമതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി – അതിഖുദ്ദകം സീമം സമ്മന്നതി, അതിമഹതിം സീമം സമ്മന്നതി, ഖണ്ഡനിമിത്തം സീമം സമ്മന്നതി, ഛായാനിമിത്തം സീമം സമ്മന്നതി, അനിമിത്തം സീമം സമ്മന്നതി, ബഹിസീമേ ഠിതോ സീമം സമ്മന്നതി, നദിയാ സീമം സമ്മന്നതി, സമുദ്ദേ സീമം സമ്മന്നതി, ജാതസ്സരേ സീമം സമ്മന്നതി, സീമായ സീമം സമ്ഭിന്ദതി, സീമായ സീമം അജ്ഝൊത്ഥരതി – ഇമേഹി ഏകാദസഹി ആകാരേഹി സീമതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.
൪൮൭. കഥം പരിസതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? ദ്വാദസഹി ആകാരേഹി പരിസതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി – ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ അനാഗതാ ഹൊന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി, ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ ആഗതാ ഹൊന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി, ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ ആഗതാ ഹൊന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ ആഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി. പഞ്ചവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ…പേ॰… ദസവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ…പേ॰… വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ അനാഗതാ ഹൊന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി, വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ, തേ ആഗതാ ഹൊന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി, വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ, തേ ആഗതാ ഹൊന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ ആഹടോ ഹോതി സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി – ഇമേഹി ദ്വാദസഹി ആകാരേഹി പരിസതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.
൪൮൮. ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ ചത്താരോ ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ . യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ. പഞ്ചവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ പഞ്ച ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ. യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ. ദസവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ ദസ ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ. യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ. വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ വീസതി ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ. യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ.
൪൮൯. ചത്താരി കമ്മാനി – അപലോകനകമ്മം, ഞത്തികമ്മം, ഞത്തിദുതിയകമ്മം, ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം. ഇമാനി ചത്താരി കമ്മാനി കതിഹാകാരേഹി വിപജ്ജന്തി? ഇമാനി ചത്താരി കമ്മാനി പഞ്ചഹാകാരേഹി വിപജ്ജന്തി – വത്ഥുതോ വാ ഞത്തിതോ വാ അനുസ്സാവനതോ വാ സീമതോ വാ പരിസതോ വാ.
൪൯൦. കഥം വത്ഥുതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? പണ്ഡകം ഉപസമ്പാദേതി , വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. ഥെയ്യസംവാസകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. തിത്ഥിയപക്കന്തകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. തിരച്ഛാനഗതം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. മാതുഘാതകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. പിതുഘാതകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. അരഹന്തഘാതകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. ഭിക്ഖുനിദൂസകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. സങ്ഘഭേദകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. ലോഹിതുപ്പാദകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. ഉഭതൊബ്യഞ്ജനം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. ഊനവീസതിവസ്സം പുഗ്ഗലം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. ഏവം വത്ഥുതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.
൪൯൧. കഥം ഞത്തിതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? പഞ്ചഹാകാരേഹി ഞത്തിതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി. വത്ഥും ന പരാമസതി, സങ്ഘം ന പരാമസതി, പുഗ്ഗലം ന പരാമസതി, ഞത്തിം ന പരാമസതി, പച്ഛാ വാ ഞത്തിം ഠപേതി – ഇമേഹി പഞ്ചഹാകാരേഹി ഞത്തിതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.
൪൯൨. കഥം അനുസ്സാവനതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? പഞ്ചഹാകാരേഹി അനുസ്സാവനതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി – വത്ഥും ന പരാമസതി, സങ്ഘം ന പരാമസതി, പുഗ്ഗലം ന പരാമസതി, സാവനം ഹാപേതി, അകാലേ വാ സാവേതി – ഇമേഹി പഞ്ചഹാകാരേഹി അനുസ്സാവനതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.
൪൯൩. കഥം സീമതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? ഏകാദസഹി ആകാരേഹി സീമതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി. അതിഖുദ്ദകം സീമം സമ്മന്നതി, അതിമഹതിം സീമം സമ്മന്നതി, ഖണ്ഡനിമിത്തം സീമം സമ്മന്നതി, ഛായാനിമിത്തം സീമം സമ്മന്നതി, അനിമിത്തം സീമം സമ്മന്നതി, ബഹിസീമേ ഠിതോ സീമം സമ്മന്നതി, നദിയാ സീമം സമ്മന്നതി, സമുദ്ദേ സീമം സമ്മന്നതി, ജാതസ്സരേ സീമം സമ്മന്നതി, സീമായ സീമം സമ്ഭിന്ദതി, സീമായ സീമം അജ്ഝൊത്ഥരതി – ഇമേഹി ഏകാദസഹി ആകാരേഹി സീമതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.
൪൯൪. കഥം പരിസതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? ദ്വാദസഹി ആകാരേഹി പരിസതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി – ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ അനാഗതാ ഹൊന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി, ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ ആഗതാ ഹൊന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി. ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ ആഗതാ ഹൊന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ ആഹടോ ഹോതി സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി. പഞ്ചവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ…പേ॰… ദസവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ…പേ॰… വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ അനാഗതാ ഹൊന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി. വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ ആഗതാ ഹൊന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി. വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ ആഗതാ ഹൊന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ ആഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി – ഇമേഹി ദ്വാദസഹി ആകാരേഹി പരിസതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.
൪൯൫. അപലോകനകമ്മം കതി ഠാനാനി ഗച്ഛതി? ഞത്തികമ്മം കതി ഠാനാനി ഗച്ഛതി? ഞത്തിദുതിയകമ്മം കതി ഠാനാനി ഗച്ഛതി? ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം കതി ഠാനാനി ഗച്ഛതി? അപലോകനകമ്മം പഞ്ച ഠാനാനി ഗച്ഛതി. ഞത്തികമ്മം നവ ഠാനാനി ഗച്ഛതി. ഞത്തിദുതിയകമ്മം സത്ത ഠാനാനി ഗച്ഛതി. ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം സത്ത ഠാനാനി ഗച്ഛതി.
൪൯൬. അപലോകനകമ്മം കതമാനി പഞ്ച ഠാനാനി ഗച്ഛതി? ഓസാരണം, നിസ്സാരണം, ഭണ്ഡുകമ്മം, ബ്രഹ്മദണ്ഡം, കമ്മലക്ഖണഞ്ഞേവ പഞ്ചമം – അപലോകനകമ്മം ഇമാനി പഞ്ച ഠാനാനി ഗച്ഛതി . ഞത്തികമ്മം കതമാനി നവ ഠാനാനി ഗച്ഛതി? ഓസാരണം, നിസ്സാരണം, ഉപോസഥം, പവാരണം, സമ്മുതിം, ദാനം, പടിഗ്ഗഹം, പച്ചുക്കഡ്ഢനം, കമ്മലക്ഖണഞ്ഞേവ നവമം – ഞത്തികമ്മം ഇമാനി നവ ഠാനാനി ഗച്ഛതി. ഞത്തിദുതിയകമ്മം കതമാനി സത്ത ഠാനാനി ഗച്ഛതി? ഓസാരണം, നിസ്സാരണം, സമ്മുതിം, ദാനം, ഉദ്ധരണം, ദേസനം, കമ്മലക്ഖണഞ്ഞേവ സത്തമം – ഞത്തിദുതിയകമ്മം ഇമാനി സത്ത ഠാനാനി ഗച്ഛതി. ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം കതമാനി സത്ത ഠാനാനി ഗച്ഛതി? ഓസാരണം, നിസ്സാരണം, സമ്മുതിം, ദാനം, നിഗ്ഗഹം, സമനുഭാസനം, കമ്മലക്ഖണഞ്ഞേവ സത്തമം – ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം ഇമാനി സത്ത ഠാനാനി ഗച്ഛതി.
൪൯൭. ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ ചത്താരോ ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ. യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ. പഞ്ചവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ പഞ്ച ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ. യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ. ദസവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ ദസ ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ. യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ. വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ വീസതി ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ. യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ.
കമ്മവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ പഠമോ.
൨. അത്ഥവസവഗ്ഗോ
൪൯൮. അ॰ നി॰ ൨.൨൦൧-൨൩൦ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. സങ്ഘസുട്ഠുതായ, സങ്ഘഫാസുതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ, പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ഫാസുവിഹാരായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേ സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദിട്ഠധമ്മികാനം വേരാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം വേരാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദിട്ഠധമ്മികാനം വജ്ജാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം വജ്ജാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദിട്ഠധമ്മികാനം ഭയാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം ഭയാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദിട്ഠധമ്മികാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ഗിഹീനം അനുകമ്പായ, പാപിച്ഛാനം പക്ഖുപച്ഛേദായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. അപ്പസന്നാനം പസാദായ, പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ, വിനയാനുഗ്ഗഹായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം.
അത്ഥവസവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ ദുതിയോ.
൩. പഞ്ഞത്തവഗ്ഗോ
൪൯൯. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം പാതിമൊക്ഖം പഞ്ഞത്തം…പേ॰… പാതിമൊക്ഖുദ്ദേസോ പഞ്ഞത്തോ… പാതിമൊക്ഖട്ഠപനം പഞ്ഞത്തം… പവാരണാ പഞ്ഞത്താ… പവാരണാഠപനം പഞ്ഞത്തം… തജ്ജനീയകമ്മം പഞ്ഞത്തം… നിയസ്സകമ്മം പഞ്ഞത്തം… പബ്ബാജനീയകമ്മം പഞ്ഞത്തം… പടിസാരണീയകമ്മം പഞ്ഞത്തം… ഉക്ഖേപനീയകമ്മം പഞ്ഞത്തം… പരിവാസദാനം പഞ്ഞത്തം… മൂലായപടികസ്സനാ പഞ്ഞത്താ… മാനത്തദാനം പഞ്ഞത്തം… അബ്ഭാനം പഞ്ഞത്തം… ഓസാരണീയം പഞ്ഞത്തം… നിസ്സാരണീയം പഞ്ഞത്തം… ഉപസമ്പദം പഞ്ഞത്തം… അപലോകനകമ്മം പഞ്ഞത്തം… ഞത്തികമ്മം പഞ്ഞത്തം… ഞത്തിദുതിയകമ്മം പഞ്ഞത്തം… ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം പഞ്ഞത്തം…പേ॰….
പഞ്ഞത്തവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ തതിയോ.
൪. അപഞ്ഞത്തേ പഞ്ഞത്തവഗ്ഗോ
൫൦൦. …പേ॰… അപഞ്ഞത്തേ പഞ്ഞത്തം, പഞ്ഞത്തേ അനുപഞ്ഞത്തം…പേ॰… സമ്മുഖാവിനയോ പഞ്ഞത്തോ…പേ॰… സതിവിനയോ പഞ്ഞത്തോ…പേ॰… അമൂള്ഹവിനയോ പഞ്ഞത്തോ…പേ॰… പടിഞ്ഞാതകരണം പഞ്ഞത്തം…പേ॰… യേഭുയ്യസികാ പഞ്ഞത്താ…പേ॰… തസ്സപാപിയസികാ പഞ്ഞത്താ…പേ॰… തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ സങ്ഘസുട്ഠുതായ, സങ്ഘഫാസുതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ, പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ഫാസുവിഹാരായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദിട്ഠധമ്മികാനം വേരാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം വേരാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദിട്ഠധമ്മികാനം വജ്ജാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം വജ്ജാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദിട്ഠധമ്മികാനം ഭയാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം ഭയാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദിട്ഠധമ്മികാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ഗിഹീനം അനുകമ്പായ, പാപിച്ഛാനം പക്ഖുപച്ഛേദായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. അപ്പസന്നാനം പസാദായ, പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ, വിനയാനുഗ്ഗഹായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ.
അപഞ്ഞത്തേ പഞ്ഞത്തവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ ചതുത്ഥോ.
൫. നവസങ്ഗഹവഗ്ഗോ
൫൦൧. നവസങ്ഗഹാ – വത്ഥുസങ്ഗഹോ, വിപത്തിസങ്ഗഹോ ആപത്തിസങ്ഗഹോ, നിദാനസങ്ഗഹോ, പുഗ്ഗലസങ്ഗഹോ, ഖന്ധസങ്ഗഹോ, സമുട്ഠാനസങ്ഗഹോ, അധികരണസങ്ഗഹോ, സമഥസങ്ഗഹോതി.
അധികരണേ സമുപ്പന്നേ സചേ ഉഭോ അത്ഥപച്ചത്ഥികാ ആഗച്ഛന്തി ഉഭിന്നമ്പി വത്ഥു ആരോചാപേതബ്ബം. ഉഭിന്നമ്പി വത്ഥു ആരോചാപെത്വാ ഉഭിന്നമ്പി പടിഞ്ഞാ സോതബ്ബാ. ഉഭിന്നമ്പി പടിഞ്ഞം സുത്വാ ഉഭോപി വത്തബ്ബാ – ‘‘അമ്ഹാകം ഇമസ്മിം അധികരണേ വൂപസമിതേ വൂപസമേപി (ക॰) ഉഭോപി തുട്ഠാ ഭവിസ്സഥാ’’തി. സചേ ആഹംസു – ‘‘ഉഭോപി തുട്ഠാ ഭവിസ്സാമാ’’തി, സങ്ഘേന തം അധികരണം സമ്പടിച്ഛിതബ്ബം. സചേ അലജ്ജുസ്സന്നാ ഹോതി, പരിസാ ഉബ്ബാഹികായ വൂപസമേതബ്ബം. സചേ ബാലുസ്സന്നാ ഹോതി, പരിസാ വിനയധരോ പരിയേസിതബ്ബോ യേന ധമ്മേന യേന വിനയേന യേന സത്ഥുസാസനേന തം അധികരണം വൂപസമ്മതി. തഥാ തം അധികരണം വൂപസമേതബ്ബം.
വത്ഥു ജാനിതബ്ബം, ഗൊത്തം ജാനിതബ്ബം, നാമം ജാനിതബ്ബം, ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ.
മേഥുനധമ്മോതി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – പാരാജികന്തി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
അദിന്നാദാനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – പാരാജികന്തി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
മനുസ്സവിഗ്ഗഹോതി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – പാരാജികന്തി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മോതി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – പാരാജികന്തി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
സുക്കവിസ്സട്ഠീതി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
കായസംസഗ്ഗോതി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
ദുട്ഠുല്ലവാചാതി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
അത്തകാമന്തി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
സഞ്ചരിത്തന്തി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
സഞ്ഞാചികായ കുടിം കാരാപനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
മഹല്ലകം വിഹാരം കാരാപനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
ഭിക്ഖും അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
ഭിക്ഖും അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സ കിഞ്ചി ദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായ പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
സങ്ഘഭേദകസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
ഭേദകാനുവത്തകാനം ഭിക്ഖൂനം യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
ദുബ്ബചസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.
കുലദൂസകസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച…പേ॰….
അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണന്തി വത്ഥു ചേവ ഗൊത്തഞ്ച – ദുക്കടന്തി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ചാതി.
നവസങ്ഗഹവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ പഞ്ചമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അപലോകനം ഞത്തി ച, ദുതിയം ചതുത്ഥേന ച;
വത്ഥു ഞത്തി അനുസ്സാവനം, സീമാ പരിസമേവ ച.
സമ്മുഖാ പടിപുച്ഛാ ച, പടിഞ്ഞാ വിനയാരഹോ;
വത്ഥു സങ്ഘപുഗ്ഗലഞ്ച, ഞത്തിം ന പച്ഛാ ഞത്തി ച.
വത്ഥും സങ്ഘപുഗ്ഗലഞ്ച, സാവനം അകാലേന ച;
അതിഖുദ്ദകാ മഹന്താ ച, ഖണ്ഡച്ഛായാ നിമിത്തകാ.
ബഹിനദീ സമുദ്ദേ ച, ജാതസ്സരേ ച ഭിന്ദതി;
അജ്ഝൊത്ഥരതി സീമായ, ചതു പഞ്ച ച വഗ്ഗികാ.
ദസ വീസതിവഗ്ഗാ ച, അനാഹടാ ച ആഹടാ;
കമ്മപത്താ ഛന്ദാരഹാ, കമ്മാരഹാ ച പുഗ്ഗലാ.
അപലോകനം പഞ്ചട്ഠാനം, ഞത്തി ച നവഠാനികാ;
ഞത്തി ദുതിയം സത്തട്ഠാനം, ചതുത്ഥാ സത്തഠാനികാ.
സുട്ഠു ഫാസു ച ദുമ്മങ്കു, പേസലാ ചാപി ആസവാ;
വേരവജ്ജഭയഞ്ചേവ, അകുസലം ഗിഹീനഞ്ച.
പാപിച്ഛാ അപ്പസന്നാനം, പസന്നാ ധമ്മട്ഠപനാ;
വിനയാനുഗ്ഗഹാ ചേവ, പാതിമൊക്ഖുദ്ദേസേന ച.
പാതിമൊക്ഖഞ്ച ഠപനാ, പവാരണഞ്ച ഠപനം;
തജ്ജനീയാ നിയസ്സഞ്ച, പബ്ബാജനീയ പടിസാരണീ;
ഉക്ഖേപന പരിവാസം, മൂലമാനത്തഅബ്ഭാനം;
ഓസാരണം നിസ്സാരണം, തഥേവ ഉപസമ്പദാ.
അപലോകനഞത്തി ച, ദുതിയഞ്ച ചതുത്ഥകം;
അപഞ്ഞത്തേനുപഞ്ഞത്തം, സമ്മുഖാവിനയോ സതി.
അമൂള്ഹപടിയേഭുയ്യ, പാപിയ തിണവത്ഥാരകം;
വത്ഥു വിപത്തി ആപത്തി, നിദാനം പുഗ്ഗലേന ച.
ഖന്ധാ ചേവ സമുട്ഠാനാ, അധികരണമേവ ച;
സമഥാ സങ്ഗഹാ ചേവ, നാമആപത്തികാ തഥാതി.
പരിവാരോ നിട്ഠിതോ.
പരിവാരപാളി നിട്ഠിതാ.