Ekatiṃsatima pariccheda
Dhātunidhānaṃ
1.
Dhātugabbhamhi
Sannipātaṃ kārayitvā, saṅghassa idhamabravi.
2.
Dhātugabbhamhi kammāni, mayā niṭṭhāpi tāni hi;
Suve dhātuṃ nidhessāmi, bhante jānātha dhātuyo’’.
3.
Idaṃ vatvā mahārājā, nagaraṃ pāvisī tato;
Dhātu āharakaṃ bhikkhuṃ, bhikkhusaṅgho vicintiya.
4.
Soṇuttaraṃ nāmayatiṃ, pūjāpariveṇavāsi kaṃ;
Dhātāharaṇa kammamhi, chaḷabhiññaṃ niyojayi.
5.
Cārikaṃ caramānamhi, nāthe lokahitāyahi;
Nanduttaro’ti nāmena, gaṅgātīramhi māṇavo.
6.
Nimantetvā’bhisambuddhaṃ, saha saṅghaṃ abhojayi;
Satthāpayogapaṭṭhāne, sasaṅghonāvamāruhi.
7.
Tattha bhaddajithero tu, chaḷabhiñño mahiddhiko;
Jalapakkhalitaṭṭhānaṃ, disvā bhikkhū idaṃ vadī.
8.
‘‘Mahā panādabhūtena, mayā vutto suvaṇṇayo;
Pāsādo patito ettha, pañcavīsatiyojako.
9.
Taṃ pāpuṇitvā gaṅgāya, jalaṃ pakkhili taṃ idha;
Bhikkhū asaddahantā taṃ, satthuno taṃ nivedayuṃ.
10.
Satthā’ha ‘‘kaṅkhaṃ bhikkhunaṃ, vinodehī’’tisotato;
Ñāpetuṃ brahmaloke’pi, vasavattisamattha taṃ.
11.
Iddhiyā nabhamuggantvā, sattatālasame ṭhito;
Dūssathūpaṃ brahmaloke, ṭhapetvā vaḍḍhite kare.
12.
Idhā’netvā
Ṭhapayitvā yathāṭhāne, iddhiyā gaṅgāmāgato.
13.
Pādaṅguṭṭhena pāsādaṃ, gahetvā thupikāyaso;
Ussāpetvāna dassetvā, janassa khipi taṃ tahiṃ.
14.
Nanduttaro māṇavako, disvā taṃ pāṭihāriyaṃ;
Parāyattamahaṃ dhātuṃ, pahuānayituṃ siyaṃ.
15.
Iti patthayi tenetaṃ, saṅgho soṇuttaraṃ yatiṃ;
Tasmiṃ kamme niyojesi, soḷasavassikaṃ api.
16.
‘‘Āharāmi kuto dhātuṃ’’, iti saṅghamapucchiso;
Kathesi saṅgho therassa, tassa tā dhātuyo iti.
17.
‘‘Parinibbāna mañcamhi, nipanno loka nāyako;
Dhātūhipilokahi taṃ, kātuṃ devinda mabruvi.
18.
Devinda’ṭṭhasu doṇesu, mama sāriradhāthusu;
Ekaṃ doṇaṃ rāmagāme, koḷiyehi ca sakkataṃ.
19.
Nāgalokaṃ tato nitaṃ, tato nāgehi sakkataṃ;
Laṃkādipe mahāthūpe, nidhānāya bhavissati.
20.
Mahākassapattheropi, dīghadassī mahāyati;
Dhammāsoka narindena, dhātuvitthārakārako.
21.
Rājagahassa sāmante, raññā ajātasattunā;
Kārāpento mahādhātuṃ, nidhānaṃ sādhu saṅkhataṃ.
22.
Satta doṇāni dhātūnaṃ, āharitvāna kārayi;
Rāmagāmamhi doṇantu, sattucittaññuna’ggahi.
23.
Mahādhātunidhānaṃ taṃ, dhammāsokopi bhūpati;
Passitvā aṭṭhamaṃ doṇaṃ, āṇāpetuṃmakiṃ akā.
24.
Mahāthūpe nidhānatthaṃ, vihitaṃ taṃ jineni’ti;
Dhammāsokaṃ nivāresuṃ, tattha khiṇāsavāyati.
25.
Rāmagāmamhi thūpotu, gaṅgātīre kato tato;
Bhijjigaṅgāya oghena, sotu dhātu karaṇḍako.
26.
Samuddaṃ
Nānāratanapiṭṭhamhi, aṭṭhārasmiṃ samākulo.
27.
Nāgā disvā karaṇḍaṃ taṃ, kāḷanāgassa rājino;
Mañjerikanāgabhavanaṃ, upagamma nivedayuṃ.
28.
Dasakoṭisahassehi, gantvā nāgehi so tahiṃ;
Dhātū tā abhipūjento, netvāna bhavanaṃ sakaṃ.
29.
Sabbaratanamayaṃ thūpaṃ, tassoparigharaṃ tathā;
Māpetvā saha nāgehi, sadā pūjesi sādaro.
30.
Ārakkhāmahatī tattha, gantvā dhātuidhānaya;
Suve dhātunidhānañhi, bhūmipālo karissati’’.
31.
Iccevaṃ saṅghavacanaṃ, sutvā sādhūti so pana;
Pattabbakālaṃ pekkhanto, pariveṇa magāsakaṃ.
32.
Bhavissati suve dhātu, nidhānanti mahīpati;
Cāresi nagare bheriṃ, sabba kiccaṃ vidhāya taṃ.
33.
Nagaraṃ sakalañceva, idhāgāmiñca añjasaṃ;
Alaṅkārayi sakkaccaṃ, nagare ca vibhūsayi.
34.
Sakko devānamindo ca, laṃkādīpamasesakaṃ;
Āmantetvā vissakammaṃ, alaṅkārayinekadhā.
35.
Nagarassa catudvāre, vattabhattaṃhi nekadhā;
Mahājanopabhogatthaṃ, ṭhapāpesi narādhipo.
36.
Uposathe pannarase, aparanhe sumānaso;
Paṇḍito rājakiccesu, sabbālaṅkāra maṇḍito.
37.
Sabbāhi nāṭakatthīhi, yodhehi sāyudhehi ca;
Mahatā ca baloghena, hatthivā jirathehi ca.
38.
Nānāvidhavibhūsehi, sabbato parivārito;
Āruyha surathaṃ aṭṭhā, suseta ca susindhavaṃ.
39.
Bhūsitaṃ kaṇḍūlaṃ hatthiṃ, kāretvā puratosubhaṃ;
Suvaṇṇacaṅgoṭadharo, sotacchattassa heṭṭhāto.
40.
Aṭṭhuttara
Supuṇṇaghaṭabhūsāyo, taṃ raṭṭhaṃ parivārayuṃ.
41.
Nānāpupphasamuggāni, tatheva daṇḍadīpikā;
Tattakā tattakā eva, dhārayitvāna itthiyo.
42.
Aṭṭhuttara sahassāni, dārakā samalaṅkatā;
Gahetvā parivāresuṃ, nānāvaṇṇadhaje subhe.
43.
Nānātūriyaghosehi, anekehi tahiṃ tahiṃ;
Hatthasarathasaddehi, bhijjante viya bhūtale.
44.
Yanto mahāmeghavanaṃ, siriyā so mahāyaso;
Yante’va nandanavanaṃ, devarājā asobhatha.
45.
Rañño niggamanārambhe, mahātūriya ravaṃpure;
Pariveṇe nisinno’va, sutvā soṇuttaro yati.
46.
Nimujjitvā puthuviyā, gantvāna nāgamandiraṃ;
Nāgarājassa purato, tattha pātūrahulahuṃ.
47.
Vuṭṭhāya abhivādetvā, pallaṅke taṃ nivesīla;
Sakkaritvāna nāgindo, pucchi āgata desakaṃ.
48.
Tasmiṃ vutte athopucchi, therāgamanakāraṇaṃ;
Patvā’dhikāraṃ sabbaṃ so, saṅgha sandesa mabruvi.
49.
Mahāthūpe nidhānatthaṃ, buddhena vihitā idha;
Tava hatthagatā dhātu, dehitā kira me tuvaṃ.
50.
Taṃ sutvā nāgarājāso, atīva domanassi to;
‘‘Pahū ayañhi samaṇo, balakkārena gaṇhituṃ.
51.
Tasmā aññattha netabbā, dhātuyo’’iti cintiya;
Tattha ṭhitaṃ bhāgineyyaṃ, ākārena nivedayi.
52.
Nāmena vāsuladatto, jānitvā tassa iṅgitaṃ;
Gantvā taṃ cetiyagharaṃ, gilitvāna karaṇḍakaṃ.
53.
Sinerupādaṃ
Tiyojanasataṃ dīgho, bhogoyojanavaṭṭavā.
54.
Anekāni sahassāni, māpetvāna phaṇāni ca;
Dhūpāyati pajjalati, sayitvā so mahiddhiko.
55.
Anekāni sahassāni, attanā sadise ahi;
Māpayitvā sayāpesi, samantā parivārite.
56.
Bahū devā ca nāgā ca, osariṃsu tahiṃ tadā;
‘‘Yuddhaṃ ubhinnaṃ nāgānaṃ, pasissāma mayaṃ’’iti.
57.
Mātulo bhāgineyyena, haṭātā dhātuyo iti;
Ñatvā’naha theraṃ taṃ, dhātunatthi me santike iti.
58.
Āditoppabhutithero, tāsaṃ dhātūnamāgamaṃ;
Vatvāna nāgarājaṃ taṃ, ‘‘dehi dhātū’’ti abruvi.
59.
Aññathā saññāpetuṃ taṃ, theraṃ so uragādhipo;
Ādāya cetiya gharaṃ, gantvā taṃ tassa vaṇṇayi.
60.
Anekadhā anekehi, ratanehi susaṅkhataṃ;
Cetiyaṃ cetiyagharaṃ, passa bhikkhu sunimmitaṃ.
61.
Laṃkādīpamhi sakale, sabbāni ratanānipi;
Sopānante pāṭikampi, nāgghanta’ññesu kā kathā.
62.
Mahāsakkāraṭhānamhā, appasakkāraṭhāna kaṃ;
Dhātūnaṃ nayanaṃ nāma, nayuttaṃ bhikkhuvo idaṃ.
63.
‘‘Saccābhisamayo nāma, tumhākaṃ hīna vijjati;
Saccābhisamayaṭhānaṃ, netuṃ yuttañhi dhātuyo’’.
64.
‘‘Saṃsāra dukkha mokkhāya, uppajjanti tathāgatā;
Buddhassāyamadhippāyo, tenanessāma dhātuyo.
65.
Dhātunidhānaṃ ajje’va, so hi rājā karissati;
Tasmā papañcamakaritvā, lahuṃ me dehi dhātuyo’’.
66.
Nāgoāhasace bhante, tuvaṃ passasi dhātuyo;
Gahetvā yāhi taṃ thero, tikkhattuṃ taṃ bhaṇāpiya.
67.
Sukhumaṃ
Bhāgineyyassa vadane, hatthaṃ pakkhippa tāvade.
68.
Dhātukaraṇḍaṃ ādāya, ‘‘tiṭṭha nāgā’’ti bhāsiya;
Nimujjitvā pathaviyaṃ, pariveṇamhi uṭṭhahi.
69.
Nāgarājā gato bhikkhu, amhehi vañcito’’iti;
Dhātu ānayanatthāya, bhāgineyyassa pāhiṇi.
70.
Bhāgineyyo’tha kucchimhi, apassitvā karaṇḍakaṃ;
Paridevamāno āgantvā, mātulassa nivedayi.
71.
Tadā so nāgarājāpi, ‘‘vañcitamha mayaṃ’’iti;
Paridevi nāgā sabbepi, parideviṃsu pīḷitā.
72.
Bhikkhu nāgassa vijaye, tuṭṭhā devā samāgatā;
Dhātuyo pūjayantātā, teneva saha āgamuṃ.
73.
Paridevamānā āgantvā, nāgā saṅghassa santike;
Bahudhā parideviṃsu, dhātāharaṇa dukkhitā.
74.
Tesaṃ saṅgho’nukampāya, thokaṃ dhātumadāpayi;
Te tena tuṭṭhā gantvāna, pūjā bhaṇḍāni āharuṃ.
75.
Sakko ratanapallaṅkaṃ, soṇṇacaṅkoṭameva ca;
Ādāya saha devehi, taṃ ṭhānaṃ samupāgato.
76.
Therassa uggataṭhāne, kārite vissakammunā;
Patiṭṭhapetvā pallaṅkaṃ, subhe ratanamaṇḍape.
77.
Mātukaraṇḍamādāya, tassa therassa hatthato;
Caṅkoṭake ṭhapetvāna, pallaṅke pavareṭhapi.
78.
Brahmā chattamadhāresi, santussito vāḷabījaniṃ;
Maṇitālavaṇṭaṃ suyāmo, sakko saṅkhaṃ tusodakaṃ.
79.
Cattāro tu mahārājā, aṭṭhaṃsu khaggapāṇino;
Samuggahatthā tettiṃsa, devaputtā mahiddhikā.
80.
Pāricchattaka pupphehi, pūjayantā tahiṃṭhitā;
Kumāriyotu dvattiṃsa, daṇḍadīpadharā ṭhitā.
81.
Palāpetvā
Aṭṭhavīsati aṭṭhaṃsu, ārakkhaṃ kurumānakā.
82.
Vīṇaṃ vādayamāno’va, aṭṭhā pañcasikho tahiṃ;
Raṅgabhūmiṃ māpayitvā, timparuturiya ghosavā.
83.
Anekadevaputtā ca, sādhugītappayojakā;
Mahākāḷo nāgarājā, thuyamāno anekadhā.
84.
Dibbatūriyāni vajjanti, dibbasaṃgīti vattati;
Dibbagandhādivassāni, vassapenti ca devatā.
85.
So indaguttatherotu, mārassa paṭibāhanaṃ;
Cakkavāḷasamaṃ katvā, lohacchattamamāpayi.
86.
Mātūnaṃ purato ceva, tattha tattha ca pañcasu;
Ṭhānesu gaṇasajjhāyaṃ, kariṃsva khilabhikkhavo.
87.
Tatthā’gamā mahārājā, pahaṭṭho duṭṭhagāmaṇi;
Sīsenā’dāya ānīte, caṅkoṭamhi suvaṇṇaye.
88.
Ṭhapetvā dhātu caṅkoṭaṃ, patiṭṭhāpiya āsane;
Dhātuṃ pūjīya vanditvā, ṭhito pañcalīko tahiṃ.
89.
Dibbacchattādikānettha, dibbagandhādikāni ca;
Passitvā dibbatūriyādi-sadde sutvā ca khattiyo.
90.
Apassitvā brahmadevo, tuṭṭho acchariyabbhuto;
Dhātuchattena pūjesi, laṃkārajje’bhisiñci ca.
91.
‘‘Dibbacchattaṃ mānusañca, vimutticchattameva ca;
Iti ticchittadhārissa, lokanāthassa satthuno.
92.
Tikkhattumeva me rajjaṃ, dammī’ti haṭṭhamānaso;
Tikkhattumeva dhātūnaṃ, laṃkārajjamadāsiso.
93.
Pūjayanto dhātuyotā, devehi mānusehi ca;
Saha caṅkoṭakeheva, sīsenādāya khattiyo.
94.
Bhikkhusaṅgha paribyuḷho, katvā thūpaṃ padakkhiṇaṃ;
Pācinato āharitvā, dhātugabbhamhi otari.
95.
Arahanto channavuti-koṭiyo thūpamuttamaṃ;
Samantā parivāretvā, aṭṭhaṃsu katapañjalī.
96.
Otaritvā
Ṭhapessāmiti cintente, pītipuṇṇanarissare.
97.
Sadhātu dhātucaṅkoṭo, uggantvā tassa sīsato;
Sattatālappamāṇamhi, ākāsamhi ṭhito tato.
98.
Sayaṃ karaṇḍo vivari, uggantvā dhātuyo tato;
Buddhavesaṃ gahetvāna, lakkhaṇebyañjanujjalaṃ.
99.
Gaṇḍambamūle buddho’va, yamakaṃ pāṭihāriyaṃ;
Akaṃsu dharamānena, sugatena adhiṭṭhitaṃ.
100.
Taṃ pāṭihāriyaṃ disvā, pasannekaggamānasā;
Devāmanussā arahattaṃ, pattā dvādasa koṭiyo.
101.
Sesā phalattayaṃ pattā, atītā gaṇanāpathaṃ;
Hitvā’tha buddhavesaṃ tā, karaṇḍamhi patiṭṭhayuṃ.
102.
Tato oruyha caṅkoṭo, rañño sīse patiṭṭhahi;
Sahindaguttatherena, nāṭakīhi ca so pana.
103.
Dhātugabbhaṃpariharaṃ, patvāna sayanaṃ subhaṃ;
Caṅkoṭaṃ ratanapallaṅke, ṭhapayitvā jutindharo.
104.
Dhovitvāna punohatthe, gandhavāsita vārinā;
Catujjātiyagandhena, ubbatetvā sagāravo.
105.
Karaṇḍaṃ vivaritvāna, tāgahetvāna dhātuyo;
Iti cintayi bhūmindo, mahājanahitatthiko.
106.
Anākulaṃ kehicipi, yadi hessanti dhātuyo;
Janassa saraṇaṃ hutvā, yadi ṭhassanti dhātuyo.
107.
Satthunipannākārena, parinibbānamañcake;
Nipajjantu supaññatte, sayanamhi mahārahe.
108.
Iti cintiya so dhātū, ṭhapesi sayanuttame;
Tadā kārā dhātuyo ca, sahiṃsu sayanuttame.
109.
Āsaḷhīsukkapakkhassa, pannarasauposathe;
Uttarāsaḷhanakkhatte, evaṃ dhātupatiṭṭhitā.
110.
Saha
Pāṭihīrāninekāni, pavattiṃsu anekadhā.
111.
Rājā pasannodhātutā, setacchattena pūjayi;
Laṃkāya rajjaṃ sakalaṃ, sattāhāni adāsi ca.
112.
Kāye ca sabbālaṅkāraṃ, dhātugabbhamhi pūjayi;
Tathānāṭakiyo’macchā, parisā devatāpi ca.
113.
Vatthaguḷaghatādīni, datvā saṅghassa bhūpati;
Bhikkhūhi gaṇasajjhāyaṃ, kāretvā’khilarattiyaṃ.
114.
Punāhani purebheriṃ, cāresi ‘‘sakalā janā;
Vindantu dhātusattāhaṃ, imaṃ’’ti janatāhito.
115.
Indagutto mahāthero, adiṭṭhāsi mahiddhiko;
‘‘Dhātu vanditukāmāye, laṃkādīpamhi mānusā.
116.
Taṅkhaṇaṃyeva āgantvā, vanditvā dhātuyo idha;
Yathā sakaṃ gharaṃ yantu’’, taṃ yathādhiṭṭhitaṃ ahu.
117.
So mahābhikkhusaṅghassa, mahārājā mahāyaso;
Mahādānaṃ pavattetvā, taṃ sattāhaṃ nirantaraṃ.
118.
Ācikkhidhātugabbhamhi, kiccaṃ niṭhāpitaṃ mayā;
Dhātugabbhapidhānaṃtu, saṅgho jānitumarahati.
119.
Saṅgho te dve sāmaṇere, tasmiṃ kamme niyojayi;
Pidahiṃsu dhātugabbhaṃ, pāsāṇenā’haṭena te.
120.
‘‘Mālettha mā milāyantu, gandhāsussantumā ime;
Mā nibbāyantu dīpāva, mā kiñcāpi vivajjatu.
121.
Medavaṇṇa cha pāsāṇā, sandhiyantunirantarā’’;
Iti ghīṇāsavā ettha, sabbametaṃ adhiṭṭhayuṃ.
122.
Āṇāpesi mahārājā, ‘‘yathāsattiṃ mahājano;
Dhātunidhānakāne’ttha, karotū’’ti hitatthiko.
123.
Mahādhātunidhānassa, piṭṭhimhi ca mahājano;
Akā sahassa dhātunaṃ, nidhānāni yathābalaṃ.
124.
Pidahāpiyataṃ sabbaṃ, rājāthūpaṃ samāpayi;
Caturassa ca yañcettha, cetiyamhi samāpayi.
125.
Puññāni
Kubbanti sabbavibhavuttamapatti hetu;
Kārenti cāpihi’khilā parisuddhacittā,
Nānāvisesajānatā parivārahetū’’ti.
Sujanappasāda saṃvegatthāya kate mahāvaṃse
Dhātunidhānaṃ nāma
Ekatiṃsatimo paricchedo.