Cāritta-niddesa
100.
Attā
Ko hi nātho paro siyā;
Attanā hi sudantena,
Nāthaṃ labhati dullabhaṃ.
101.
Attānañce
Rakkheyya naṃ surakkhitaṃ;
Tiṇṇamaññataraṃ yāmaṃ,
Paṭijaggeyya paṇḍito.
102.
Attanā
A-lakkhiṃ kurutettanā;
Na hi lakkhiṃ a-lakkhiṃ vā,
Añño aññassa kārako.
103.
Na
Sukhapphalaṃ kammaṃ pariccajanti;
Sammohitāvāpi sukhena mattā,
Na pāpa-kammañca samācaranti.
104.
Yo
Ādiyati garahaṃ nopi pūjaṃ;
Sirīca lakkhīca apeti tamhā,
Āpo suvuṭṭhīva yathā thalamhā.
105.
Sādhu
Sādhu paññāṇavā naro;
Sādhu mittānama-ddubbho,
Pāpassa a-karaṃ sukhaṃ.
106.
Kalyāṇakārī
Pāpakārī ca pāpakaṃ;
Yādisaṃ vapatte bījaṃ,
Tādisaṃ vahate phalaṃ.
107.
Jīvaṃ
Dhanaṃ kammena rakkhaye;
Evaṃ hyarogo sukhito,
Porāṇaka-vaco idaṃ.
108.
Anupubbena
Thokaṃ thokaṃ khaṇe khaṇe;
Kammāro rajatasseva,
Niddame malamattano.
109.
Vācānurakkhī
Kāyena ca nākusalaṃ kayirā;
Etetayo kammapathevisodhaye,
Ārādhaye maggamisi-ppaveditaṃ.
110.
A-sante
Sante seveyya paṇḍito;
A-santo nirayaṃ yanti,
Santo pāpenti suggatiṃ.
111.
A-karontopi
Karontaṃ mupasevati;
Saṅkiyo hoti pāpasmiṃ,
A-vaṇṇo cassa rūhati.
112.
Saṅghāgato
Ambopi madhurapphalo;
Tittapubbova pā eva,
Manusso tu sa-jīvako.
113.
Nihīna-sevito
Nihīyati ca sabbadā;
Kadāci na ca hāyetha,
Tulyasevīpi attanā.
114.
Vaṇṇa-gandha-rasopeto
Amboyaṃ ahuvā pure;
Tameva pūjaṃ labhamāno;
Kenambo kaṭukapphalo.
115.
Pucimanda-parivāro
Ambo te dadhivāhana;
Mūlaṃ mūlena saṃsaṭṭhaṃ,
Sākhā sākhaṃ nisevare;
Asātta-sannivāsena,
Tenambo kaṭukapphalo.
116.
Pāmokkha-bhajanaṃ
Attha-kāmo su-vuḍḍhiyaṃ;
Bhaje uttari attanā,
Tasmā udeti paṇḍito.
117.
Kāco
Dhatte māra-katiṃ jutiṃ;
Tathā saṃsannidhānena,
Mūḷho yāti pavīṇataṃ.
118.
Kīṭopi
Ārohati sataṃ siro;
Asmāpi yāti devatvaṃ,
Mahabbhi suppatiṭṭhito.
119.
Sabbhireva
Sabbhi kubbetha sandhavaṃ;
Sataṃ saddhammamaññāya,
Paññaṃ labhati nāññato.
120.
Sabbhireva
Sabbhi kubbetha sandhavaṃ;
Sataṃ saddhammamaññāya,
Sabba-dukkhā pamuccatti.
121.
Sakiṃdeva
Sabbhi hoti samāgamo;
Sā naṃ saṅgati pāleti,
Nāsabbhi bahu saṅgamo.
122.
Seyyo
Yañce bālānukampako.
123.
Sīlavantaṃ
Divā nissaya-dāyakaṃ;
Bahussutaṃ gavesanto,
Bhajeyya attha-māmako.
124.
Pāpa-mitte
Bhajeyyuttama-puggalaṃ;
Ovāde cassa tiṭṭheyya,
Patthento a-calaṃ sukhaṃ.
125.
Na
Na bhaje purisādhame;
Bhajetha mittte kalyāṇe,
Bhajetha purisuttame.
126.
Anavajjaṃ
Manavajjā ca bhāratī;
Alaṅkatāva sobhante,
Kiṃsu te niralaṅkatā.
127.
Na
Mañjukā piya-dassinā;
Kharā vācā piyā hoti,
Asmiṃ loke paramhi ca.
128.
Nanu
Dubbaṇṇaṃ tilakāhataṃ;
Kolilaṃ saṇha-vācena,
Bahūnaṃ pāṇinaṃ piyaṃ.
129.
Tasmā
Manta-bhāṇī anuddhato;
Atthaṃ dhammañca dīpeti,
Madhuraṃ tassa bhāsitaṃ.
130.
Tameva
Yā sattānaṃ na tāpaye;
Pare ca na vihiṃseyya,
Sā ve vācā subhāsitā.
131.
Piyaṃ
Yā vācā paṭinanditā;
Yaṃ anādāya pāpāni;
Paresaṃ bhāsate piyaṃ.
132.
Saccaṃ
Esa dhammo sanantano;
Sacce atthe ca dhamme ca,
Āhu santo patiṭṭhitā.
133.
Subhāsitañca
Piyañca saccameva ca;
Catu-aṅgehi sampannaṃ,
Vācaṃ bhāseyya paṇḍito.
134.
Manāpameva
Nāmanāpaṃ kudācanaṃ;
Manāpaṃ bhāsamānassa,
Siddhaṃ piyosadhaṃ bhave.
135.
Yaṃ
Yaṃ na vade na taṃ kare;
A-karontaṃ bhāsamānaṃ,
Parijānanti paṇḍitā.
136.
Rahovādaṃ
Na sammukhā khiṇaṃ bhaṇe;
A-taramānova bhaṇeyya,
Taramānova no bhaṇe.
137.
Māvoca
Vuttā paṭivadeyyuṃ taṃ;
Dukkhā hi sārambhakathā,
Paṭidaṇḍā phuseyyuṃ taṃ.
138.
Saka-yuttaṃ
Saka-yuttaṃ vaciṃ bhaṇe;
A-yuttake dhanaṃ naṭṭhaṃ,
A-yutte jīvitaṃ khaye.
139.
Ye
Narā dhammassa dhakāvidā;
Diṭṭhe dhammeva pāsaṃsā,
Samparāye ca suggatiṃ.
140.
Porī-kathaṃ-va
Yuttā kathā hi pūrino;
Bhāti-mattañca bhātāti,
Pitu-mattaṃ pitā iti.
141.
Dānañca
Attha-cariyā ca yā idha;
Samānattatā dhammesa,
Tattha tattha yathārahaṃ.
142.
Sakiṃ
Sakiṃṃ samaṇa-brāhmaṇā;
Sakiṃva purisā loke,
Esadhammo sanantano.
143.
Eka-vācaṃva
Bhaṇeyya anukampako;
Taduttari na bhāseyya,
Dāsovayyassa santike.
144.
Tasseva
Yo kuddhaṃ paṭikujjhatti;
Kuddhaṃ a-paṭikujjhanto,
Saṅgāmaṃ jeti dujjayaṃ.
145.
Ubhinnamatthaṃ
Attano ca parassa ca;
Paraṃ saṃkupitaṃ ñatvā,
Yo sato upasammati.
Attānaṃ
Paraṃ rakkhanto attānaṃ rakkhati.
146.
Sīla-samādhi-paññānaṃ
Khantī padhāna-kāraṇaṃ;
Sabbepi kusalā dhammā,
Khantyāyattāva vaḍḍhare.
147.
Khamā-khagga-karetassa
Dujjano kiṃ karissati;
A-tiṇe patito vahni,
Sayamevūpasammati.
148.
Sussusā
Gahaṇaṃ dhāraṇaṃ tathā;
Uhāpohatthaviññāṇaṃ,
Tatva-ññāṇañcadhīguṇaṃ.
149.
Yassete
Atthi posesu paṇḍita;
Saccaṃ dhammo dhīti cāgo,
Diṭṭhaṃ so ativattati.
150.
Vejjo
Vedaññotra catutthako;
Pabhāta-kāle daṭṭhabbā,
Niccaṃ sva-sīrimicchatā.
151.
Mittānaṃ
Kāle na rattiyaṃ kisaṃ;
Ce bahuṃ bhijje cinitvā,
Taṃ mittesu samākare.
152.
Na
Na paresaṃ katākataṃ;
Attanova avekkheyya,
Katāni a-katāni ca.
153.
Desa-jāti-pubbe-carā
Anu-carā jano kare;
Paresaṃ vedhakaṃ māyaṃ,
Taṃ jānitvā sakhaṃ kare.
154.
Parittaṃ
Yathā sīde mahaṇṇave;
Evaṃ kusītamāgamma,
Sādhu-jīvīpi sīdati;
Tasmā taṃ parivajjeyya,
Kusītaṃ hīna-vīriyaṃ.
155.
Alasañca
Anuṭṭhānaṃ a-saṃyamo;
Niddā tandi ca te chidde,
Sabbaso taṃ vivajjaye.
156.
Cajeyya
Āsīvisaṃva māṇavo;
Bhañjeyya pāpakaṃ kammaṃ,
Naḷāgāraṃva kuñjaro.
157.
Na
Itthīnaṃ purisāna vā;
Nānāvīkatvā saṃsaggaṃ,
Tādisaṃ pica nāsmase.
158.
Nāsmase
Nāsmase alika-vādine;
Nāsmate attatthapaññamhi,
Atta-santepi nāsmate.
159.
Ghatāsanaṃ
Muddhā-bhisittaṃ pamadā ca sabbā;
Ete naro niccasato bhajetha,
Tesaṃ have dubbidū sabba-bhāvo.
160.
Itthīnaṃ
Vissāso no-pa pajjate;
Vise siṅgimhi nadiyaṃ,
Roge rāja-kulamhi ca.
161.
Itthi-dhutto
Akkha-dhutto ca yo naro;
Laddhaṃ laddhaṃ vināseti,
Taṃ parābhavato mukhaṃ.
162.
Pāpa-mitto
Pāpa-ācāra gocaro;
Asmā lokā paramhā ca,
Ubhayā dhaṃsate naro.
163.
Maccherena
Kuppanena guṇo hato;
Kūṭena nassate saccaṃ,
Khuddena dhamma-rakkhanaṃ.
164.
Akkha-devī
Vināso hoti āpadā;
Ṭhiti hatā pamādo ca,
Dvijaṃ bhikkhuñca nassati.
165.
Pesuññena
Mānena hitamattano;
Duccaritena mānuso,
Daliddāyādaro hato.
166.
A-mānanā
Santānaṃpi vimānanā;
Hīna-sammānanāvāpi,
Na tattha vasatiṃ vase.
167.
Yatthālaso
Sūro bhīru ca pūjiyā;
Na tattha santo vasanti,
A-visesa-kare nare.
168.
No
Vinayo vā su-sikkhito;
Vane andha-mahiṃsova,
Careyya bahuko jano.
169.
Phalaṃ
Phalaṃ veḷuṃ phalaṃ naḷaṃ;
Sakkāro kā-purisaṃ hanti,
Gabbho assatariṃ yathā.
170.
Vajjañca vajjato ñatvā,
A-vajjañca a-vajjato;
Sammādiṭṭhi-samādānā,
Sattā gacchantti suggatiṃ.