2. Purisavimānaṃ
5. Mahārathavaggo
1. Maṇḍūkadevaputtavimānavatthu
857.
‘‘Ko
Abhikkantena vaṇṇena, sabbā obhāsayaṃ disā’’ti.
858.
‘‘Maṇḍūkohaṃ pure āsiṃ, udake vārigocaro;
Tava dhammaṃ suṇantassa, avadhī vacchapālako.
859.
‘‘Muhuttaṃ
Ānubhāvañca me passa, vaṇṇaṃ passa jutiñca me.
860.
‘‘Ye ca te dīghamaddhānaṃ, dhammaṃ assosuṃ gotama;
Pattā te acalaṭṭhānaṃ, yattha gantvā na socare’’ti.
Maṇḍūkadevaputtavimānaṃ paṭhamaṃ.
2. Revatīvimānavatthu
861.
Ñātimittā suhajjā ca, abhinandanti āgataṃ;
862.
Puññāni paṭigaṇhanti, piyaṃ ñātīva āgataṃ.
863.
Nessāma taṃ yattha thunanti duggatā, samappitā nerayikā dukkhenā’’ti.
864.
Icceva
Paccekabāhāsu gahetvā revataṃ, pakkāmayuṃ devagaṇassa santike.
865.
‘‘Ādiccavaṇṇaṃ
Kassetamākiṇṇajanaṃ
866.
‘‘Nārīgaṇā candanasāralittā
Taṃ dissati sūriyasamānavaṇṇaṃ, ko modati saggapatto vimāne’’ti.
867.
‘‘Bārāṇasiyaṃ nandiyo nāmāsi, upāsako amaccharī dānapati vadaññū;
Tassetamākiṇṇajanaṃ vimānaṃ, sūriyassa raṃsīriva jotamānaṃ.
868.
‘‘Nārīgaṇā candanasāralittā, ubhato vimānaṃ upasobhayanti;
Taṃ dissati sūriyasamānavaṇṇaṃ, so modati saggapatto vimāne’’ti.
869.
‘‘Nandiyassāhaṃ bhariyā, agārinī sabbakulassa issarā;
Bhattu vimāne ramissāmi dānahaṃ, na patthaye nirayaṃ dassanāyā’’ti.
870.
‘‘Eso te nirayo supāpadhamme, puññaṃ
Na hi maccharī rosako pāpadhammo, saggūpagānaṃ labhati sahabyata’’nti.
871.
‘‘Kiṃ
Duggandhaṃ kimidaṃ mīḷhaṃ, kimetaṃ upavāyatī’’ti.
872.
‘‘Esa saṃsavako nāma, gambhīro sataporiso;
Yattha vassasahassāni, tuvaṃ paccasi revate’’ti.
873.
‘‘Kiṃ
Kena saṃsavako laddho, gambhīro sataporiso’’ti.
874.
‘‘Samaṇe brāhmaṇe cāpi, aññe vāpi vanibbake
Musāvādena vañcesi, taṃ pāpaṃ pakataṃ tayā.
875.
‘‘Tena saṃsavako laddho, gambhīro sataporiso;
Tattha vassasahassāni, tuvaṃ paccasi revate.
876.
‘‘Hatthepi chindanti athopi pāde, kaṇṇepi chindanti athopi nāsaṃ;
Athopi kākoḷagaṇā samecca, saṅgamma khādanti viphandamāna’’nti.
877.
‘‘Sādhu kho maṃ paṭinetha, kāhāmi kusalaṃ bahuṃ;
Dānena samacariyāya, saṃyamena damena ca;
Yaṃ katvā sukhitā honti, na ca pacchānutappare’’ti.
878.
‘‘Pure
Sayaṃ katānaṃ kammānaṃ, vipākaṃ anubhossasī’’ti.
879.
‘‘Ko
‘Nikkhittadaṇḍesu dadātha dānaṃ, acchādanaṃ seyya
Nahi maccharī rosako pāpadhammo, saggūpagānaṃ labhati sahabyataṃ’.
880.
‘‘Sāhaṃ nūna ito gantvā, yoniṃ laddhāna mānusiṃ;
Vadaññū sīlasampannā, kāhāmi kusalaṃ bahuṃ;
Dānena samacariyāya, saṃyamena damena ca.
881.
‘‘Ārāmāni
Papañca udapānañca, vippasannena cetasā.
882.
‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, yā ca pakkhassa aṭṭhamī;
Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāgataṃ.
883.
‘‘Uposathaṃ upavasissaṃ, sadā sīlesu saṃvutā;
Na ca dāne pamajjissaṃ, sāmaṃ diṭṭhamidaṃ mayā’’ti;
884.
Iccevaṃ vippalapantiṃ, phandamānaṃ tato tato;
Khipiṃsu niraye ghore, uddhapādaṃ avaṃsiraṃ.
885.
‘‘Ahaṃ pure maccharinī ahosiṃ, paribhāsikā
Vitathena ca sāmikaṃ vañcayitvā, paccāmahaṃ niraye ghorarūpe’’ti.
Revatīvimānaṃ dutiyaṃ.
3. Chattamāṇavakavimānavatthu
886.
‘‘Ye
Pāragato balavīriyasamaṅgī
887.
‘‘Rāgavirāgamanejamasokaṃ, dhammamasaṅkhatamappaṭikūlaṃ;
Madhuramimaṃ paguṇaṃ suvibhattaṃ, dhammamimaṃ saraṇatthamupehi.
888.
‘‘Yattha
Aṭṭha ca puggaladhammadasā te, saṅghamimaṃ saraṇatthamupehi.
889.
‘‘Na
Yathā atulamidaṃ mahappabhāsaṃ, ko
890.
‘‘Chindati
Rattimapi yathā divaṃ karoti, parisuddhaṃ vimalaṃ subhaṃ vimānaṃ.
891.
‘‘Bahupadumavicitrapuṇḍarīkaṃ, vokiṇṇaṃ kusumehi nekacittaṃ;
Arajavirajahemajālachannaṃ, ākāse tapati yathāpi sūriyo.
892.
‘‘Rattambarapītavasasāhi, agarupiyaṅgucandanussadāhi;
Kañcanatanusannibhattacāhi, paripūraṃ gaganaṃva tārakāhi.
893.
‘‘Naranāriyo
Anilapamuñcitā pavanti
894.
‘‘Kissa saṃyamassa
Yathā
895.
‘‘Sayamidha
Tava ratanavarassa dhammaṃ sutvā, karissāmīti ca bravittha chatto.
896.
‘‘Jinavarapavaraṃ
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ
897.
‘‘Mā ca pāṇavadhaṃ vividhaṃ carassu asuciṃ,
Na hi pāṇesu asaññataṃ avaṇṇayiṃsu sappaññā;
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante,
Pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.
898.
‘‘Mā
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā vacanaṃ tathevakāsiṃ.
899.
‘‘Mā ca parajanassa rakkhitāyo, parabhariyā agamā anariyametaṃ;
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ;
900.
‘‘Mā ca vitathaṃ aññathā abhāṇi,
Na
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.
901.
‘‘Yena ca purisassa apeti saññā, taṃ majjaṃ parivajjayassu sabbaṃ;
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.
902.
‘‘Svāhaṃ idha pañca sikkhā karitvā, paṭipajjitvā tathāgatassa dhamme;
Dvepathamagamāsiṃ coramajjhe, te maṃ tattha vadhiṃsu bhogahetu.
903.
‘‘Ettakamidaṃ
Tena sucaritena kammunāhaṃ
904.
‘‘Passa khaṇamuhuttasaññamassa, anudhammappaṭipattiyā vipākaṃ;
Jalamiva yasasā samekkhamānā, bahukā maṃ pihayanti hīnakammā.
905.
‘‘Passa katipayāya desanāya, sugatiñcamhi
Ye ca te satataṃ suṇanti dhammaṃ, maññe te amataṃ phusanti khemaṃ.
906.
‘‘Appampi kataṃ mahāvipākaṃ, vipulaṃ hoti
Passa katapuññatāya chatto, obhāseti pathaviṃ yathāpi sūriyo.
907.
‘‘Kimidaṃ kusalaṃ kimācarema, icceke hi samecca mantayanti;
Te mayaṃ punareva
908.
‘‘Bahukāro
Svāhaṃ upagatomhi saccanāmaṃ, anukampassu punapi suṇemu
909.
‘‘Ye
Na ca te punamupenti gabbhaseyyaṃ, parinibbānagatā hi sītibhūtā’’ti.
Chattamāṇavakavimānaṃ tatiyaṃ.
4. Kakkaṭakarasadāyakavimānavatthu
910.
‘‘Uccamidaṃ
Kūṭāgārā sattasatā uḷārā, veḷuriyathambhā rucakatthatā
911.
‘‘Tatthacchasi
Dibbā rasā kāmaguṇettha pañca, nāriyo ca naccanti suvaṇṇachannā.
912.
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo, kena te idha mijjhati;
Uppajjanti ca te bhogā, ye keci manaso piyā.
913.
‘‘Pucchāmi taṃ deva mahānubhāva, manussabhūto kimakāsi puññaṃ;
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
914.
So devaputto attamano, moggallānena pucchito;
Pañhaṃ puṭṭho viyākāsi, yassa kammassidaṃ phalaṃ.
915.
‘‘Satisamuppādakaro
Niṭṭhito jātarūpassa, sobhati dasapādako.
916.
‘‘Tena
Uppajjanti
917.
‘‘Akkhāmi te bhikkhu mahānubhāva, manussabhūto yamakāsi puññaṃ;
Tenamhi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
Kakkaṭakarasadāyakavimānaṃ catutthaṃ.
(Anantaraṃ pañcavimānaṃ yathā kakkaṭakarasadāyakavimānaṃ tathā vitthāretabbaṃ)
5. Dvārapālavimānavatthu
918.
‘‘Uccamidaṃ
Kūṭāgārā sattasatā uḷārā, veḷuriyathambhā rucakatthatā subhā.
919.
‘‘Tatthacchasi pivasi khādasi ca, dibbā ca vīṇā pavadanti vagguṃ;
Dibbā rasā kāmaguṇettha pañca, nāriyo ca naccanti suvaṇṇachannā.
920.
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo…pe…
922.
So devaputto attamano, moggallānena pucchito;
Pañhaṃ puṭṭho viyākāsi, yassa kammassidaṃ phalaṃ.
923.
‘‘Dibbaṃ mamaṃ vassasahassamāyu, vācābhigītaṃ manasā pavattitaṃ;
Ettāvatā ṭhassati puññakammo, dibbehi kāmehi samaṅgibhūto.
924.
‘‘Tena
Dvārapālavimānaṃ pañcamaṃ.
6. Paṭhamakaraṇīyavimānavatthu
926.
‘‘Uccamidaṃ maṇithūṇaṃ vimānaṃ, samantato dvādasa yojanāni;
Kūṭāgārā sattasatā uḷārā, veḷuriyathambhā rucakatthatā subhā.
927.
‘‘Tatthacchasi
Dibbā rasā kāmaguṇettha pañca, nāriyo ca naccanti suvaṇṇachannā.
928.
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo…pe…
Vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
930.
So devaputto attamano…pe…yassa kammassidaṃ phalaṃ.
931.
‘‘Karaṇīyāni puññāni, paṇḍitena vijānatā;
Sammaggatesu buddhesu, yattha dinnaṃ mahapphalaṃ.
932.
‘‘Atthāya vata me buddho, araññā gāmamāgato;
Tattha
933.
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
Paṭhamakaraṇīyavimānaṃ chaṭṭhaṃ.
7. Dutiyakaraṇīyavimānavatthu
935.
‘‘Uccamidaṃ
Kūṭāgārā sattasatā uḷārā, veḷuriyathambhā rucakatthatā subhā.
936.
‘‘Tatthacchasi pivasi khādasi ca, dibbā ca vīṇā pavadanti vagguṃ;
Dibbā rasā kāmaguṇettha pañca, nāriyo ca naccanti suvaṇṇachannā.
937.
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo…pe… vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
939.
So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ.
940.
‘‘Karaṇīyāni puññāni, paṇḍitena vijānatā;
Sammaggatesu bhikkhūsu, yattha dinnaṃ mahapphalaṃ.
941.
‘‘Atthāya vata me bhikkhu, araññā gāmamāgato;
Tattha cittaṃ pasādetvā, tāvatiṃsūpago ahaṃ.
942.
‘‘Tena
Vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
Dutiyakaraṇīyavimānaṃ sattamaṃ.
8. Paṭhamasūcivimānavatthu
944.
‘‘Uccamidaṃ
Kūṭāgārā sattasatā uḷārā, veḷuriyathambhā rucakatthatā subhā.
945.
‘‘Tatthacchasi
Dibbā rasā kāmaguṇettha pañca, nāriyo ca naccanti suvaṇṇachannā.
946.
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo…pe… vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
948.
So
949.
‘‘Yaṃ dadāti na taṃ hoti,
Yañceva dajjā tañceva seyyo;
Sūci dinnā sūcimeva seyyo.
950.
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe… vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
Paṭhamasūcivimānaṃ aṭṭhamaṃ.
9. Dutiyasūcivimānavatthu
952.
‘‘Uccamidaṃ maṇithūṇaṃ vimānaṃ, samantato dvādasa yojanāni;
Kūṭāgārā sattasatā uḷārā, veḷuriyathambhā rucakatthatā subhā.
953.
‘‘Tatthacchasi pivasi khādasi ca, dibbā ca vīṇā pavadanti vagguṃ;
Dibbā rasā kāmaguṇettha pañca, nāriyo ca naccanti suvaṇṇachannā.
954.
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo…pe… vaṇṇo
956.
So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ.
957.
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto,purimajātiyā manussaloke.
958.
‘‘Addasaṃ
Tassa adāsahaṃ sūciṃ, pasanno sehi pāṇibhi.
959.
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
Dutiyasūcivimānaṃ navamaṃ.
10. Paṭhamanāgavimānavatthu
961.
‘‘Susukkakhandhaṃ
Abhiruyha gajavaraṃ
962.
‘‘Nāgassa dantesu duvesu nimmitā, acchodakā paduminiyo suphullā;
Padumesu ca turiyagaṇā pavajjare, imā ca naccanti manoharāyo.
963.
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo, manussabhūto kimakāsi puññaṃ;
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
964.
So devaputto attamano, moggallānena pucchito;
Pañhaṃ puṭṭho viyākāsi, yassa kammassidaṃ phalaṃ.
965.
‘‘Aṭṭheva muttapupphāni, kassapassa mahesino
Thūpasmiṃ abhiropesiṃ, pasanno sehi pāṇibhi.
966.
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
Paṭhamanāgavimānaṃ dasamaṃ.
11. Dutiyanāgavimānavatthu
968.
‘‘Mahantaṃ
Vanā vanaṃ anupariyāsi, nārīgaṇapurakkhato;
Obhāsento disā sabbā, osadhī viya tārakā.
969.
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo…pe…vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
971.
So devaputto attamano, vaṅgīseneva pucchito;
Pañhaṃ puṭṭho viyākāsi, yassa kammassidaṃ phalaṃ.
972.
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, upāsako cakkhumato ahosiṃ;
Pāṇātipātā virato ahosiṃ, loke adinnaṃ parivajjayissaṃ.
973.
‘‘Amajjapo
Annañca pānañca pasannacitto, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adāsiṃ.
974.
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
Dutiyanāgavimānaṃ ekādasamaṃ.
12. Tatiyanāgavimānavatthu
976.
‘‘Ko
Turiyatāḷitanigghoso, antalikkhe mahīyati.
977.
‘‘Devatā nusi gandhabbo, adu
Ajānantā taṃ pucchāma, kathaṃ jānemu taṃ maya’’nti.
978.
‘‘Namhi
Sudhammā nāma ye devā, tesaṃ aññataro aha’’nti.
979.
‘‘Pucchāma devaṃ sudhammaṃ
Kiṃ katvā mānuse kammaṃ, sudhammaṃ upapajjatī’’ti.
980.
‘‘Ucchāgāraṃ tiṇāgāraṃ, vatthāgārañca yo dade;
Tiṇṇaṃ aññataraṃ datvā, sudhammaṃ upapajjatī’’ti.
Tatiyanāgavimānaṃ dvādasamaṃ.
13. Cūḷarathavimānavatthu
981.
‘‘Daḷhadhammā nisārassa, dhanuṃ olubbha tiṭṭhasi;
Khattiyo nusi rājañño, adu luddo vanecaro’’ti
982.
‘‘Assakādhipatissāhaṃ
Nāmaṃ me bhikkhu te brūmi, sujāto iti maṃ vidū
983.
‘‘Mige gavesamānohaṃ, ogāhanto brahāvanaṃ;
Migaṃ tañceva
984.
‘‘Svāgataṃ
Etto udakamādāya, pāde pakkhālayassu te.
985.
‘‘Idampi pānīyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;
Rājaputta tato pitvā
986.
‘‘Kalyāṇī vata te vācā, savanīyā mahāmuni;
Nelā atthavatī
987.
‘‘Kā
Tava vacanapathaṃ nisāmayitvā, atthadhammapadaṃ samācaremase’’ti.
988.
‘‘Ahiṃsā
Theyyā ca aticārā ca, majjapānā ca ārati.
989.
‘‘Ārati samacariyā ca, bāhusaccaṃ kataññutā;
Diṭṭheva dhamme pāsaṃsā, dhammā ete pasaṃsiyāti.
990.
‘‘Santike maraṇaṃ tuyhaṃ, oraṃ māsehi pañcahi;
Rājaputta
991.
‘‘Katamaṃ svāhaṃ janapadaṃ gantvā, kiṃ kammaṃ kiñca porisaṃ;
Kāya vā pana vijjāya, bhaveyyaṃ ajarāmaro’’ti.
992.
‘‘Na vijjate so padeso, kammaṃ vijjā ca porisaṃ;
Yattha gantvā bhave macco, rājaputtājarāmaro.
993.
‘‘Mahaddhanā mahābhogā, raṭṭhavantopi khattiyā;
Pahūtadhanadhaññāse, tepi no
994.
‘‘Yadi te sutā andhakaveṇḍuputtā
Tepi āyukkhayaṃ pattā, viddhastā sassatīsamā.
995.
‘‘Khattiyā brāhmaṇā vessā, suddā caṇḍālapukkusā;
Ete caññe ca jātiyā, tepi no ajarāmarā.
996.
‘‘Ye mantaṃ parivattenti, chaḷaṅgaṃ brahmacintitaṃ;
Ete caññe ca vijjāya, tepi no ajarāmarā.
997.
‘‘Isayo cāpi ye santā, saññatattā tapassino;
Sarīraṃ tepi kālena, vijahanti tapassino.
998.
‘‘Bhāvitattāpi
Nikkhipanti imaṃ dehaṃ, puññapāpaparikkhayā’’ti.
999.
‘‘Subhāsitā atthavatī, gāthāyo te mahāmuni;
Nijjhattomhi
1000.
‘‘Mā
Sakyaputtaṃ mahāvīraṃ, yamahaṃ saraṇaṃ gato’’ti.
1001.
‘‘Katarasmiṃ so janapade, satthā tumhāka mārisa;
Ahampi daṭṭhuṃ gacchissaṃ, jinaṃ appaṭipuggala’’nti.
1002.
‘‘Puratthimasmiṃ
Tatthāsi purisājañño, so ca kho parinibbuto’’ti.
1003.
‘‘Sace hi buddho tiṭṭheyya, satthā tumhāka mārisa;
Yojanāni sahassāni, gaccheyyaṃ
1004.
‘‘Yato ca kho
Nibbutampi
1005.
‘‘Upemi saraṇaṃ buddhaṃ, dhammañcāpi anuttaraṃ;
Saṅghañca naradevassa, gacchāmi saraṇaṃ ahaṃ.
1006.
‘‘Pāṇātipātā viramāmi khippaṃ, loke adinnaṃ parivajjayāmi;
Amajjapo no ca musā bhaṇāmi, sakena dārena ca homi tuṭṭho’’ti.
1007.
‘‘Sahassaraṃsīva yathā mahappabho, disaṃ yathā bhāti nabhe anukkamaṃ;
Tathāpakāro
1008.
‘‘Suvaṇṇapaṭṭehi samantamotthaṭo, urassa muttāhi maṇīhi cittito;
Lekhā suvaṇṇassa ca rūpiyassa ca, sobhenti veḷuriyamayā sunimmitā.
1009.
‘‘Sīsañcidaṃ
Yuttā suvaṇṇassa ca rūpiyassa ca, sobhanti assā ca ime manojavā.
1010.
‘‘So tiṭṭhasi hemarathe adhiṭṭhito, devānamindova sahassavāhano;
Pucchāmi tāhaṃ yasavanta kovidaṃ
1011.
‘‘Sujāto
Tvañca maṃ anukampāya, saññamasmiṃ nivesayi.
1012.
‘‘Khīṇāyukañca maṃ ñatvā, sarīraṃ pādāsi satthuno;
Imaṃ sujāta pūjehi, taṃ te atthāya hehiti.
1013.
‘‘Tāhaṃ gandhehi mālehi, pūjayitvā samuyyuto;
Pahāya mānusaṃ dehaṃ, upapannomhi nandanaṃ.
1014.
‘‘Nandane
Ramāmi naccagītehi, accharāhi purakkhato’’ti.
Cūḷarathavimānaṃ terasamaṃ.
14. Mahārathavimānavatthu
1015.
‘‘Sahassayuttaṃ
Uyyānabhūmiṃ abhito anukkamaṃ, purindado bhūtapatīva vāsavo.
1016.
‘‘Sovaṇṇamayā te rathakubbarā ubho, phalehi
Sujātagumbā naravīraniṭṭhitā, virocatī pannaraseva cando.
1017.
‘‘Suvaṇṇajālāvatato
Sunandighoso ca subhassaro ca, virocatī cāmarahatthabāhubhi.
1018.
‘‘Imā ca nābhyo manasābhinimmitā, rathassa pādantaramajjhabhūsitā;
Imā ca nābhyo satarājicittitā, sateratā vijjurivappabhāsare.
1019.
‘‘Anekacittāvatato
Tesaṃ saro suyyati
1020.
‘‘Sirasmiṃ
Suvaṇṇarājīhi atīva saṅgataṃ, veḷuriyarājīva atīva sobhati.
1021.
‘‘Ime ca vāḷī maṇicandakappitā, ārohakambū sujavā brahūpamā.
Brahā mahantā balino mahājavā, mano tavaññāya tatheva siṃsare
1022.
‘‘Ime ca sabbe sahitā catukkamā, mano tavaññāya tatheva siṃsare;
Samaṃ vahantā mudukā anuddhatā, āmodamānā turagāna
1023.
‘‘Dhunanti vagganti patanti
Tesaṃ saro suyyati vaggurūpo, pañcaṅgikaṃ
1024.
‘‘Rathassa
Ghoso suvaggū samitassa suyyati, gandhabbatūriyāni vicitrasaṃvane.
1025.
‘‘Rathe ṭhitā tā migamandalocanā, āḷārapamhā hasitā piyaṃvadā;
Veḷuriyajālāvatatā tanucchavā, sadeva gandhabbasūraggapūjitā.
1026.
‘‘Tā rattarattambarapītavāsasā, visālanettā abhirattalocanā;
Kule sujātā sutanū sucimhitā, rathe ṭhitā pañjalikā upaṭṭhitā.
1027.
‘‘Tā kambukeyūradharā suvāsasā, sumajjhimā ūruthanūpapannā;
Vaṭṭaṅguliyo sumukhā sudassanā, rathe ṭhitā pañjalikā upaṭṭhitā.
1028.
‘‘Aññā suveṇī susu missakesiyo, samaṃ vibhattāhi pabhassarāhi ca;
Anubbatā tā tava mānase ratā, rathe ṭhitā pañjalikā upaṭṭhitā.
1029.
‘‘Āveḷiniyo
Anubbatā
1030.
‘‘Tā
Anubbatā tā tava mānase ratā, rathe ṭhitā pañjalikā upaṭṭhitā.
1031.
‘‘Kaṇṭhesu
Obhāsayantī dasa sabbaso disā, abbhuddayaṃ sāradikova bhāṇumā.
1032.
‘‘Vātassa vegena ca sampakampitā, bhujesu mālā apiḷandhanāni ca;
Muñcanti ghosaṃ rūciraṃ suciṃ subhaṃ, sabbehi viññūhi sutabbarūpaṃ.
1033.
‘‘Uyyānabhūmyā ca duvaddhato ṭhitā, rathā
Tameva devinda pamodayanti, vīṇā yathā pokkharapattabāhubhi.
1034.
‘‘Imāsu vīṇāsu bahūsu vaggūsu, manuññarūpāsu hadayeritaṃ pītiṃ
Pavajjamānāsu atīva accharā, bhamanti kaññā padumesu sikkhitā.
1035.
‘‘Yadā ca gītāni ca vāditāni ca, naccāni cimāni
Athettha naccanti athettha accharā, obhāsayantī ubhato varitthiyo.
1036.
‘‘So modasi turiyagaṇappabodhano, mahīyamāno vajirāvudhoriva;
Imāsu vīṇāsu bahūsu vaggūsu, manuññarūpāsu hadayeritaṃ pītiṃ.
1037.
‘‘Kiṃ tvaṃ pure kammamakāsi attanā, manussabhūto purimāya jātiyā;
Uposathaṃ kaṃ vā
1038.
‘‘Nayīdamappassa
Iddhānubhāvo
1039.
‘‘Dānassa te idaṃ phalaṃ, atho sīlassa vā pana;
Atho añjalikammassa, taṃ me akkhāhi pucchito’’ti.
1040.
So
Pañhaṃ puṭṭho viyākāsi, yassa kammassidaṃ phalanti.
1041.
‘‘Jitindriyaṃ buddhamanomanikkamaṃ, naruttamaṃ kassapamaggapuggalaṃ;
Avāpurantaṃ amatassa dvāraṃ, devātidevaṃ satapuññalakkhaṇaṃ.
1042.
‘‘Tamaddasaṃ kuñjaramoghatiṇṇaṃ, suvaṇṇasiṅgīnadabimbasādisaṃ;
Disvāna taṃ khippamahuṃ sucīmano, tameva disvāna subhāsitaddhajaṃ.
1043.
‘‘Tamannapānaṃ athavāpi cīvaraṃ, suciṃ paṇītaṃ rasasā upetaṃ;
Pupphābhikkiṇamhi sake nivesane, patiṭṭhapesiṃ sa asaṅgamānaso.
1044.
‘‘Tamannapānena
Santappayitvā
1045.
‘‘Etenupāyena imaṃ niraggaḷaṃ, yaññaṃ yajitvā tividhaṃ visuddhaṃ.
Pahāyahaṃ mānusakaṃ samussayaṃ, indūpamo
1046.
‘‘Āyuñca
Annañca pānañca bahuṃ susaṅkhataṃ, patiṭṭhapetabbamasaṅgamānase.
1047.
Āhuneyyānaṃ
Mahārathavimānaṃ cuddasamaṃ.
Mahārathavaggo pañcamo niṭṭhito.
Tassuddānaṃ
Maṇḍūko revatī chatto, kakkaṭo dvārapālako;
Dve karaṇīyā dve sūci, tayo nāgā ca dve rathā;
Purisānaṃ paṭhamo vaggo pavuccatīti.
Bhāṇavāraṃ tatiyaṃ niṭṭhitaṃ.
6. Pāyāsivaggo
1. Paṭhamaagāriyavimānavatthu
1048.
‘‘Yathā
Tathūpamaṃ tuyhamidaṃ vimānaṃ, obhāsayaṃ tiṭṭhati antalikkhe.
1049.
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo, manussabhūto kimakāsi puññaṃ;
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1050.
So
Pañhaṃ puṭṭho viyākāsi, yassa kammassidaṃ phalaṃ.
1051.
‘‘Ahañca bhariyā ca manussaloke, opānabhūtā gharamāvasimha;
Annañca pānañca pasannacittā, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adamha.
1052.
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
Paṭhamaagāriyavimānaṃ paṭhamaṃ.
2. Dutiyaagāriyavimānavatthu
1054.
‘‘Yathā
Tathūpamaṃ
1055.
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo, manussabhūto kimakāsi puññaṃ;
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1056.
So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ.
1057.
‘‘Ahañca bhariyā ca manussaloke, opānabhūtā gharamāvasimha;
Annañca pānañca pasannacittā, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adamha.
1058.
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe… vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
Dutiyaagāriyavimānaṃ dutiyaṃ.
3. Phaladāyakavimānavatthu
1060.
‘‘Uccamidaṃ
Kūṭāgārā sattasatā uḷārā, veḷuriyathambhā rucakatthatā subhā.
1061.
‘‘Tatthacchasi pivasi khādasi ca, dibbā
Aṭṭhaṭṭhakā sikkhitā sādhurūpā, dibbā ca kaññā tidasacarā uḷārā;
Naccanti gāyanti pamodayanti.
1062.
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo, manussabhūto kimakāsi puññaṃ;
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1063.
So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ.
1064.
‘‘Phaladāyī phalaṃ vipulaṃ labhati, dadamujugatesu pasannamānaso;
So hi pamodati
1065.
‘‘Tavevāhaṃ
1066.
‘‘Tasmā hi phalaṃ alameva dātuṃ, niccaṃ manussena sukhatthikena;
Dibbāni vā patthayatā sukhāni, manussasobhaggatamicchatā vā.
1067.
‘‘Tena
Vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
Phaladāyakavimānaṃ tatiyaṃ.
4. Paṭhamaupassayadāyakavimānavatthu
1069.
‘‘Cando
Tathūpamaṃ tuyhamidaṃ vimānaṃ, obhāsayaṃ tiṭṭhati antalikkhe.
1070.
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvā, manussabhūto kimakāsi puññaṃ;
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1071.
So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ.
1072.
‘‘Ahañca bhariyā ca manussaloke, upassayaṃ arahato adamha;
Annañca pānañca pasannacittā, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adamha.
1073.
‘‘Tena
Paṭhamaupassayadāyakavimānaṃ catutthaṃ.
5. Dutiyaupassayadāyakavimānavatthu
1075.
Sūriyo
(Yathā purimavimānaṃ tathā vitthāretabbaṃ).
1079.
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
Dutiyaupassayadāyakavimānaṃ pañcamaṃ.
6. Bhikkhādāyakavimānavatthu
1081.
‘‘Uccamidaṃ
Kūṭāgārā sattasatā uḷārā, veḷuriyathambhā rucakatthatā subhā.
1082.
‘‘Deviddhipattosi
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1083.
So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ.
1084.
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, disvāna bhikkhuṃ tasitaṃ kilantaṃ;
Ekāhaṃ bhikkhaṃ paṭipādayissaṃ, samaṅgi bhattena tadā akāsiṃ.
1085.
‘‘Tena
Bhikkhādāyakavimānaṃ chaṭṭhaṃ.
7. Yavapālakavimānavatthu
1087.
‘‘Uccamidaṃ maṇithūṇaṃ vimānaṃ…pe… vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1089.
So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ.
1090.
‘‘Ahaṃ
Addasaṃ virajaṃ bhikkhuṃ, vippasannamanāvilaṃ.
1091.
‘‘Tassa
Kummāsapiṇḍaṃ datvāna, modāmi nandane vane.
1092.
‘‘Tena
Yavapālakavimānaṃ sattamaṃ.
8. Paṭhamakuṇḍalīvimānavatthu
1094.
‘‘Alaṅkato malyadharo suvattho, sukuṇḍalī kappitakesamassu;
Āmuttahatthābharaṇo yasassī, dibbe
1095.
‘‘Dibbā ca vīṇā pavadanti vagguṃ, aṭṭhaṭṭhakā sikkhitā sādhurūpā;
Dibbā ca kaññā tidasacarā uḷārā, naccanti gāyanti pamodayanti.
1096.
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo, manussabhūto kimakāsi puññaṃ;
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1097.
So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ.
1098.
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, disvāna samaṇe sīlavante;
Sampannavijjācaraṇe yasassī, bahussute taṇhakkhayūpapanne;
Annañca pānañca pasannacitto, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adāsiṃ.
1099.
‘‘Tena
Paṭhamakuṇḍalīvimānaṃ aṭṭhamaṃ.
9. Dutiyakuṇḍalīvimānavatthu
1101.
‘‘Alaṅkato
Āmuttahatthābharaṇo yasassī, dibbe vimānamhi yathāpi candimā.
1102.
‘‘Dibbā ca vīṇā pavadanti vagguṃ, aṭṭhaṭṭhakā sikkhitā sādhurūpā;
Dibbā ca kaññā tidasacarā uḷārā, naccanti gāyanti pamodayanti.
1103.
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo, manussabhūto kimakāsi puññaṃ;
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1104.
So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ.
1105.
‘‘Ahaṃ
Sampannavijjācaraṇe yasassī, bahussute sīlavante pasanne
Annañca pānañca pasannacitto, sakkacca
1106.
‘‘Tena
Dutiyakuṇḍalīvimānaṃ navamaṃ.
10. (Uttara) pāyāsivimānavatthu
1108.
‘‘Yā
Tathūpamaṃ tuyhamidaṃ vimānaṃ, obhāsayaṃ tiṭṭhati antalikkhe.
1109.
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo, manussabhūto kimakāsi puññaṃ;
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1110.
So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ.
1111.
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, rañño pāyāsissa ahosiṃ māṇavo;
Laddhā dhanaṃ saṃvibhāgaṃ akāsiṃ, piyā ca me sīlavanto ahesuṃ;
Annañca pānañca pasannacitto, sakkacca
1112.
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe.
(Uttara) pāyāsivimānaṃ
Pāyāsivaggo chaṭṭho niṭṭhito.
Tassuddānaṃ –
Dve agārino phaladāyī, dve upassayadāyī bhikkhāya dāyī;
Yavapālako ceva dve, kuṇḍalino pāyāsīti
Purisānaṃ dutiyo vaggo pavuccatīti.
7. Sunikkhittavaggo
1. Cittalatāvimānavatthu
1114.
‘‘Yathā
Tathūpamaṃ tuyhamidaṃ vimānaṃ, obhāsayaṃ tiṭṭhati antalikkhe.
1115.
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo, manussabhūto kimakāsi puññaṃ;
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1116.
So devaputto attamano…pe…
1117.
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, daliddo atāṇo kapaṇo kammakaro ahosiṃ;
Jiṇṇe ca mātāpitaro abhāriṃ
Annañca pānañca pasannacitto, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adāsi.
1118.
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe… vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
Cittalatāvimānaṃ paṭhamaṃ.
2. Nandanavimānavatthu
1120.
‘‘Yathā
Tathūpamaṃ tuyhamidaṃ vimānaṃ, obhāsayaṃ tiṭṭhati antalikkhe.
1121.
‘‘Deviddhipattosi
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1122.
So devaputto attamano…pe…
1123.
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, daliddo atāṇo kapaṇo kammakaro ahosiṃ;
Jiṇṇe ca mātāpitaro abhāriṃ, piyā ca me sīlavanto ahesuṃ;
Annañca pānañca pasannacitto, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adāsiṃ.
1124.
‘‘Tena
Nandanavimānaṃ dutiyaṃ.
3. Maṇithūṇavimānavatthu
1126.
‘‘Uccamidaṃ
Kūṭāgārā sattasatā uḷārā, veḷuriyathambhā rucakatthatā subhā.
1127.
‘‘Tatthacchasi pivasi khādasi ca, dibbā ca vīṇā pavadanti vagguṃ;
Dibbā rasā kāmaguṇettha pañca, nāriyo ca naccanti suvaṇṇachannā.
1128.
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo…pe…vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1130.
So
1131.
‘‘Ahaṃ
Ārāmarukkhāni ca ropayissaṃ, piyā ca me sīlavanto ahesuṃ;
Annañca pānañca pasannacitto, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adāsiṃ.
1132.
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe… vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
Maṇithūṇavimānaṃ tatiyaṃ.
4. Suvaṇṇavimānavatthu
1134.
‘‘Sovaṇṇamaye
Hemajālapaṭicchannaṃ
1135.
‘‘Aṭṭhaṃsā sukatā thambhā, sabbe veḷuriyāmayā;
Ekamekāya aṃsiyā, ratanā satta nimmitā.
1136.
‘‘Veḷuriyasuvaṇṇassa, phalikā rūpiyassa ca;
Masāragallamuttāhi, lohitaṅgamaṇīhi ca.
1137.
‘‘Citrā manoramā bhūmi, na tatthuddhaṃsatī rajo;
Gopāṇasīgaṇā pītā, kūṭaṃ dhārenti nimmitā.
1138.
‘‘Sopāṇāni
Nānāratanagabbhehi
1139.
‘‘Vediyā catasso tattha, vibhattā bhāgaso mitā;
Daddallamānā ābhanti, samantā caturo disā.
1140.
‘‘Tasmiṃ vimāne pavare, devaputto mahappabho;
Atirocasi vaṇṇena, udayantova bhāṇumā.
1141.
‘‘Dānassa
Atho añjalikammassa, taṃ me akkhāhi pucchito’’.
1142.
So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ.
1143.
‘‘Ahaṃ andhakavindasmiṃ, buddhassādiccabandhuno;
Vihāraṃ satthu kāresiṃ, pasanno sehi pāṇibhi.
1144.
‘‘Tattha gandhañca mālañca, paccayañca
Vihāraṃ satthu adāsiṃ, vippasannena cetasā;
Tena mayhaṃ idaṃ laddhaṃ, vasaṃ vattemi nandane.
1145.
‘‘Nandane ca vane
Ramāmi naccagītehi, accharāhi purakkhato’’ti.
Suvaṇṇavimānaṃ catutthaṃ.
5. Ambavimānavatthu
1146.
‘‘Uccamidaṃ
Kūṭāgārā
1147.
‘‘Tatthacchasi pivasi khādasi ca, dibbā ca vīṇā pavadanti vagguṃ;
Dibbā rasā kāmaguṇettha pañca, nāriyo ca naccanti suvaṇṇachannā.
1148.
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo…pe… vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1150.
So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ.
1151.
‘‘Gimhānaṃ
Paresaṃ bhatako poso, ambārāmamasiñcati.
1152.
‘‘Atha
Kilantarūpo kāyena, akilantova cetasā.
1153.
‘‘Tañca
Sādhu taṃ
1154.
‘‘Tassa me anukampāya, nikkhipi pattacīvaraṃ;
Nisīdi rukkhamūlasmiṃ, chāyāya ekacīvaro.
1155.
‘‘Tañca acchena vārinā, pasannamānaso naro;
Nhāpayī rukkhamūlasmiṃ, chāyāya ekacīvaraṃ.
1156.
‘‘Ambo
Iti so pītiyā kāyaṃ, sabbaṃ pharati attano.
1157.
‘‘Tadeva ettakaṃ kammaṃ, akāsiṃ tāya jātiyā;
Pahāya mānusaṃ dehaṃ, upapannomhi nandanaṃ.
1158.
‘‘Nandane ca vane ramme, nānādijagaṇāyute;
Ramāmi naccagītehi, accharāhi purakkhato’’ti.
Ambavimānaṃ pañcamaṃ.
6. Gopālavimānavatthu
1159.
‘‘Disvāna devaṃ paṭipucchi bhikkhu, ucce vimānamhi ciraṭṭhitike;
Āmuttahatthābharaṇaṃ yasassiṃ
1160.
‘‘Alaṅkato
Āmuttahatthābharaṇo yasassī, dibbe vimānamhi yathāpi candimā.
1161.
‘‘Dibbā ca vīṇā pavadanti vagguṃ, aṭṭhaṭṭhakā sikkhitā sādhurūpā;
Dibbā ca kaññā tidasacarā uḷārā, naccanti gāyanti pamodayanti.
1162.
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo, manussabhūto kimakāsi puññaṃ;
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1163.
So
1164.
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, saṅgamma rakkhissaṃ paresaṃ dhenuyo;
Tato ca āgā samaṇo mamantike gāvo ca māse agamaṃsu khādituṃ.
1165.
‘‘Dvayajja
Tato ca saññaṃ paṭiladdhayoniso, dadāmi bhanteti khipiṃ anantakaṃ.
1166.
‘‘So māsakhettaṃ turito avāsariṃ, purā ayaṃ bhañjati yassidaṃ dhanaṃ;
Tato ca kaṇho urago mahāviso, aḍaṃsi pāde turitassa me sato.
1167.
‘‘Svāhaṃ
Ahāsi kummāsaṃ mamānukampayā
1168.
‘‘Tadeva
Tayā hi bhante anukampito bhusaṃ, kataññutāya abhipādayāmi taṃ.
1169.
‘‘Sadevake loke samārake ca, añño muni natthi tayānukampako;
Tayā hi bhante anukampito bhusaṃ, kataññutāya abhivādayāmi taṃ.
1170.
‘‘Imasmiṃ
Tayā hi bhante anukampito bhusaṃ, kataññutāya abhivādayāmi ta’’nti.
Gopālavimānaṃ chaṭṭhaṃ.
7. Kaṇḍakavimānavatthu
1171.
‘‘Puṇṇamāse yathā cando, nakkhattaparivārito;
Samantā anupariyāti, tārakādhipatī sasī.
1172.
‘‘Tathūpamaṃ idaṃ byamhaṃ, dibbaṃ devapuramhi ca;
Atirocati vaṇṇena, udayantova raṃsimā.
1173.
‘‘Veḷuriyasuvaṇṇassa, phalikā rūpiyassa ca;
Masāragallamuttāhi, lohitaṅgamaṇīhi ca.
1174.
‘‘Citrā manoramā bhūmi, veḷūriyassa santhatā;
Kūṭāgārā
1175.
‘‘Rammā
Acchodakā vippasannā, sovaṇṇavālukasanthatā.
1176.
‘‘Nānāpadumasañchannā, puṇḍarīkasamotatā
Surabhiṃ sampavāyanti, manuññā māluteritā.
1177.
‘‘Tassā
Upetā puppharukkhehi, phalarukkhehi cūbhayaṃ.
1178.
‘‘Sovaṇṇapāde pallaṅke, muduke goṇakatthate
Nisinnaṃ devarājaṃva, upatiṭṭhanti accharā.
1179.
‘‘Sabbābharaṇasañchannā, nānāmālāvibhūsitā;
Ramenti taṃ mahiddhikaṃ, vasavattīva modasi.
1180.
‘‘Bherisaṅkhamudiṅgāhi, vīṇāhi paṇavehi ca;
Ramasi ratisampanno, naccagīte suvādite.
1181.
‘‘Dibbā te vividhā rūpā, dibbā saddā atho rasā;
Gandhā ca te adhippetā, phoṭṭhabbā ca manoramā.
1182.
‘‘Tasmiṃ vimāne pavare, devaputta mahappabho;
Atirocasi vaṇṇena, udayantova bhāṇumā.
1183.
‘‘Dānassa te idaṃ phalaṃ, atho sīlassa vā pana;
Atho añjalikammassa, taṃ me akkhāhi pucchito’’.
1184.
So
1185.
‘‘Ahaṃ kapilavatthusmiṃ, sākiyānaṃ puruttame;
Suddhodanassa puttassa, kaṇḍako sahajo ahaṃ.
1186.
‘‘Yadā so aḍḍharattāyaṃ, bodhāya mabhinikkhami;
So maṃ mudūhi pāṇīhi, jāli
1187.
‘‘Satthiṃ ākoṭayitvāna, vaha sammāti cabravi;
Ahaṃ lokaṃ tārayissaṃ, patto sambodhimuttamaṃ.
1188.
‘‘Taṃ
Udaggacitto sumano, abhisīsiṃ
1189.
‘‘Abhirūḷhañca maṃ ñatvā, sakyaputtaṃ mahāyasaṃ;
Udaggacitto mudito, vahissaṃ purisuttamaṃ.
1190.
‘‘Paresaṃ vijitaṃ gantvā, uggatasmiṃ divākare
Mamaṃ channañca ohāya, anapekkho so apakkami.
1191.
‘‘Tassa
Gacchantañca mahāvīraṃ, rudamāno udikkhisaṃ.
1192.
‘‘Adassanenahaṃ
Alatthaṃ garukābādhaṃ, khippaṃ me maraṇaṃ ahu.
1193.
‘‘Tasseva ānubhāvena, vimānaṃ āvasāmidaṃ;
Sabbakāmaguṇopetaṃ
1194.
‘‘Yañca me ahuvā hāso, saddaṃ sutvāna bodhiyā;
Teneva kusalamūlena, phusissaṃ āsavakkhayaṃ.
1195.
‘‘Sace hi bhante gaccheyyāsi, satthu buddhassa santike;
Mamāpi naṃ vacanena, sirasā vajjāsi vandanaṃ.
1196.
‘‘Ahampi daṭṭhuṃ gacchissaṃ, jinaṃ appaṭipuggalaṃ;
Dullabhaṃ dassanaṃ hoti, lokanāthāna tādina’’nti.
1197.
So kataññū katavedī, satthāraṃ upasaṅkami;
Sutvā giraṃ cakkhumato, dhammacakkhuṃ visodhayi.
1198.
Visodhetvā diṭṭhigataṃ, vicikicchaṃ vatāni ca;
Vanditvā satthuno pāde, tatthevantaradhāyathāti
Kaṇḍakavimānaṃ sattamaṃ.
8. Anekavaṇṇavimānavatthu
1199.
‘‘Anekavaṇṇaṃ
Parivārito accharāsaṅgaṇena, sunimmito bhūtapatīva modasi.
1200.
‘‘Samassamo natthi kuto panuttaro
Sabbe ca devā tidasagaṇā samecca, taṃ
Imā ca te accharāyo samantato, naccanti gāyanti pamodayanti.
1201.
‘‘Deviddhipattosi
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1202.
So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ.
1203.
‘‘Ahaṃ bhadante ahuvāsi pubbe, sumedhanāmassa jinassa sāvako;
Puthujjano ananubodhohamasmi
1204.
‘‘Sohaṃ
Ratanuccayaṃ hemajālena channaṃ, vanditvā thūpasmiṃ manaṃ pasādayiṃ.
1205.
‘‘Na
Pūjetha naṃ pūjanīyassa
1206.
‘‘Tadeva kammaṃ kusalaṃ kataṃ mayā, sukhañca dibbaṃ anubhomi attanā;
Modāmahaṃ tidasagaṇassa majjhe, na tassa puññassa khayampi ajjhaga’’nti.
Anekavaṇṇavimānaṃ aṭṭhamaṃ.
9. Maṭṭhakuṇḍalīvimānavatthu
1207.
Bāhā paggayha kandasi, vanamajjhe kiṃ dukkhito tuva’’nti.
1208.
‘‘Sovaṇṇamayo pabhassaro, uppanno rathapañjaro mama;
Tassa cakkayugaṃ na vindāmi, tena dukkhena jahāmi
1209.
‘‘Sovaṇṇamayaṃ maṇimayaṃ, lohitakamayaṃ
Ācikkha
1210.
So
Sovaṇṇamayo ratho mama, tena cakkayugena sobhatī’’ti.
1211.
‘‘Bālo
Maññāmi tuvaṃ marissasi, na hi tvaṃ lacchasi candimasūriye’’ti.
1212.
‘‘Gamanāgamanampi dissati, vaṇṇadhātu ubhayattha vīthiyā;
Peto
1213.
‘‘Saccaṃ kho vadesi māṇava, ahameva kandataṃ bālyataro;
Candaṃ viya dārako rudaṃ, petaṃ kālakatābhipatthayi’’nti.
1214.
‘‘Ādittaṃ vata maṃ santaṃ, ghatasittaṃva pāvakaṃ;
Vārinā viya osiñcaṃ, sabbaṃ nibbāpaye daraṃ.
1215.
‘‘Abbahī
Yo me sokaparetassa, puttasokaṃ apānudi.
1216.
‘‘Svāhaṃ
Na socāmi na rodāmi, vata sutvāna māṇavāti.
1217.
‘‘Devatā nusi gandhabbo, adu
Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ maya’’nti.
1218.
‘‘Yañca
Svāhaṃ kusalaṃ karitvā kammaṃ, tidasānaṃ sahabyataṃ gato’’ti
1219.
‘‘Appaṃ
Uposathakammaṃ vā
1220.
‘‘Ābādhikohaṃ dukkhito gilāno, āturarūpomhi sake nivesane;
Buddhaṃ vigatarajaṃ vitiṇṇakaṅkhaṃ, addakkhiṃ sugataṃ anomapaññaṃ.
1221.
‘‘Svāhaṃ muditamano pasannacitto, añjaliṃ
Tāhaṃ kusalaṃ karitvāna kammaṃ, tidasānaṃ sahabyataṃ gato’’ti.
1222.
‘‘Acchariyaṃ vata abbhutaṃ vata, añjalikammassa ayamīdiso vipāko;
Ahampi muditamano pasannacitto, ajjeva buddhaṃ saraṇaṃ vajāmī’’ti.
1223.
‘‘Ajjeva buddhaṃ saraṇaṃ vajāhi, dhammañca saṅghañca pasannacitto;
Tatheva sikkhāya padāni pañca, akhaṇḍaphullāni samādiyassu.
1224.
‘‘Pāṇātipātā viramassu khippaṃ, loke adinnaṃ parivajjayassu;
Amajjapo mā ca musā bhaṇāhi, sakena dārena ca hohi tuṭṭho’’ti.
1225.
‘‘Atthakāmosi me yakkha, hitakāmosi devate;
Karomi tuyhaṃ vacanaṃ, tvaṃsi ācariyo mamāti.
1226.
‘‘Upemi saraṇaṃ buddhaṃ, dhammañcāpi anuttaraṃ;
Saṅghañca naradevassa, gacchāmi saraṇaṃ ahaṃ.
1227.
‘‘Pāṇātipātā
Amajjapo no ca musā bhaṇāmi, sakena dārena ca homi tuṭṭho’’ti.
Maṭṭhakuṇḍalīvimānaṃ navamaṃ.
10. Serīsakavimānavatthu
1228.
Yathā kathaṃ itaritarena cāpi, subhāsitaṃ tañca suṇātha sabbe.
1229.
‘‘Yo so ahu rājā pāyāsi nāma
So modamānova sake vimāne, amānuso mānuse ajjhabhāsīti.
1230.
‘‘Vaṅke araññe amanussaṭṭhāne, kantāre appodake appabhakkhe;
Suduggame vaṇṇupathassa majjhe, vaṅkaṃ bhayā
1231.
‘‘Nayidha phalā mūlamayā ca santi, upādānaṃ natthi kutodha bhakkho;
Aññatra paṃsūhi ca vālukāhi ca, tatāhi
1232.
‘‘Ujjaṅgalaṃ tattamivaṃ kapālaṃ, anāyasaṃ paralokena tulyaṃ;
Luddānamāvāsamidaṃ purāṇaṃ, bhūmippadeso abhisattarūpo.
1233.
‘‘Atha
Anupaviṭṭhā sahasā samecca, lobhā bhayā atha vā sampamūḷhā’’ti.
1234.
‘‘Magadhesu aṅgesu ca satthavāhā, āropayitvā paṇiyaṃ puthuttaṃ;
Te yāmase sindhusovīrabhūmiṃ, dhanatthikā uddayaṃ patthayānā.
1235.
‘‘Divā
Etena vegena āyāma sabbe
1236.
‘‘Te duppayātā aparaddhamaggā, andhākulā vippanaṭṭhā araññe;
Suduggame
1237.
‘‘Idañca disvāna adiṭṭhapubbaṃ, vimānaseṭṭhañca tavañca yakkha;
Tatuttariṃ jīvitamāsamānā, disvā patītā sumanā udaggā’’ti.
1238.
‘‘Pāraṃ samuddassa imañca vaṇṇuṃ
Nadiyo pana pabbatānañca duggā, puthuddisā gacchatha bhogahetu.
1239.
‘‘Pakkhandiyāna vijitaṃ paresaṃ, verajjake mānuse pekkhamānā;
Yaṃ vo sutaṃ vā atha vāpi diṭṭhaṃ, accherakaṃ taṃ vo suṇoma tātā’’ti.
1240.
‘‘Itopi
Atītamānussakameva sabbaṃ, disvāna tappāma anomavaṇṇaṃ.
1241.
‘‘Vehāyasaṃ pokkharañño savanti, pahūtamalyā
Dumā cime
1242.
‘‘Veḷūriyathambhā
Masāragallā sahalohitaṅgā, thambhā ime jotirasāmayāse.
1243.
‘‘Sahassathambhaṃ atulānubhāvaṃ, tesūpari sādhumidaṃ vimānaṃ;
Ratanantaraṃ kañcanavedimissaṃ, tapanīyapaṭṭehi ca sādhuchannaṃ.
1244.
‘‘Jambonaduttattamidaṃ sumaṭṭho, pāsādasopāṇaphalūpapanno;
Daḷho ca vaggu ca susaṅgato ca
1245.
‘‘Ratanantarasmiṃ
Murajaālambaratūriyaghuṭṭho, abhivanditosi thutivandanāya.
1246.
‘‘So
Acintiyo sabbaguṇūpapanno, rājā yathā vessavaṇo naḷinyā
1247.
‘‘Devo
Pucchanti taṃ vāṇijā satthavāhā, ācikkha ko nāma tuvaṃsi yakkho’’ti.
1248.
‘‘Serīsako
Imaṃ padesaṃ abhipālayāmi, vacanakaro vessavaṇassa rañño’’ti.
1249.
‘‘Adhiccaladdhaṃ pariṇāmajaṃ te, sayaṃ kataṃ udāhu devehi dinnaṃ;
Pucchanti taṃ vāṇijā satthavāhā, kathaṃ tayā laddhamidaṃ manuñña’’nti.
1250.
‘‘Nādhiccaladdhaṃ na pariṇāmajaṃ me, na sayaṃ kataṃ na hi devehi dinnaṃ;
Sakehi kammehi apāpakehi, puññehi
1251.
‘‘Kiṃ te vataṃ kiṃ pana brahmacariyaṃ, kissa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;
Pucchanti taṃ vāṇijā satthavāhā, kathaṃ tayā laddhamidaṃ vimāna’’nti.
1252.
‘‘Mamaṃ pāyāsīti ahu samaññā, rajjaṃ yadā kārayiṃ kosalānaṃ;
Natthikadiṭṭhi kadariyo pāpadhammo, ucchedavādī ca tadā ahosiṃ.
1253.
‘‘Samaṇo ca kho āsi kumārakassapo, bahussuto cittakathī uḷāro;
So me tadā dhammakathaṃ abhāsi
1254.
‘‘Tāhaṃ
Pāṇātipātā virato ahosiṃ, loke adinnaṃ parivajjayissaṃ;
Amajjapo
1255.
‘‘Taṃ
Teheva kammehi apāpakehi, puññehi me laddhamidaṃ vimāna’’nti.
1256.
‘‘Saccaṃ
Yahiṃ yahiṃ gacchati puññakammo, tahiṃ tahiṃ modati kāmakāmī.
1257.
‘‘Yahiṃ yahiṃ sokapariddavo ca, vadho ca bandho ca parikkileso;
Tahiṃ tahiṃ gacchati pāpakammo, na muccati duggatiyā kadācī’’ti.
1258.
‘‘Sammūḷharūpova jano ahosi, asmiṃ muhutte kalalīkatova;
Janassimassa tuyhañca kumāra, appaccayo kena nu kho ahosī’’ti.
1259.
‘‘Ime ca sirīsavanā
Te sampavāyanti imaṃ vimānaṃ, divā
1260.
‘‘Imesañca
Mānussakaṃ vassasataṃ atītaṃ, yadagge kāyamhi idhūpapanno.
1261.
‘‘Disvānahaṃ vassasatāni pañca, asmiṃ vimāne ṭhatvāna tātā;
Āyukkhayā puññakkhayā cavissaṃ, teneva sokena pamucchitosmī’’ti
1262.
‘‘Kathaṃ nu soceyya tathāvidho so, laddhā vimānaṃ atulaṃ cirāya;
Ye cāpi kho ittaramupapannā, te nūna soceyyuṃ parittapuññā’’ti.
1263.
‘‘Anucchaviṃ ovadiyañca me taṃ, yaṃ maṃ tumhe peyyavācaṃ vadetha;
Tumhe ca kho tātā mayānuguttā, yenicchakaṃ tena paletha sotthi’’nti.
1264.
‘‘Gantvā
Yathāpayogā paripuṇṇacāgā, kāhāma
1265.
‘‘Mā ceva serīsamahaṃ akattha, sabbañca vo bhavissati yaṃ vadetha;
Pāpāni kammāni vivajjayātha, dhammānuyogañca adhiṭṭhahātha.
1266.
‘‘Upāsako atthi imamhi saṅghe, bahussuto sīlavatūpapanno;
Saddho ca cāgī ca supesalo ca, vicakkhaṇo santusito mutīmā.
1267.
‘‘Sañjānamāno
Vebhūtikaṃ pesuṇaṃ no kareyya, saṇhañca vācaṃ sakhilaṃ bhaṇeyya.
1268.
‘‘Sagāravo sappaṭisso vinīto, apāpako adhisīle visuddho;
So mātaraṃ pitarañcāpi jantu, dhammena poseti ariyavutti.
1269.
‘‘Maññe so mātāpitūnaṃ kāraṇā, bhogāni pariyesati na attahetu;
Mātāpitūnañca yo
1270.
‘‘Ujū avaṅko asaṭho amāyo, na lesakappena ca vohareyya;
So tādiso sukatakammakārī, dhamme ṭhito kinti labhetha dukkhaṃ.
1271.
‘‘Taṃ
Aññatra teniha bhasmī
Taṃ khippamānena lahuṃ parena, sukho have sappurisena saṅgamo’’ti.
1272.
‘‘Kiṃ nāma so kiñca karoti kammaṃ,
Kiṃ nāmadheyyaṃ kiṃ pana tassa gottaṃ;
Mayampi naṃ daṭṭhukāmamha yakkha, yassānukampāya idhāgatosi;
Lābhā hi tassa, yassa tuvaṃ pihesī’’ti.
1273.
‘‘Yo
Upāsako kocchaphalūpajīvī;
Jānātha naṃ tumhākaṃ pesiyo so,
Mā
1274.
‘‘Jānāmase yaṃ tvaṃ pavadesi
Na kho naṃ jānāma sa edisoti;
Mayampi naṃ pūjayissāma yakkha,
Sutvāna tuyhaṃ vacanaṃ uḷāra’’nti.
1275.
‘‘Ye keci imasmiṃ satthe manussā,
Daharā mahantā athavāpi majjhimā;
Sabbeva te ālambantu vimānaṃ,
Passantu puññānaṃ phalaṃ kadariyā’’ti.
1276.
Te tattha sabbeva ‘ahaṃ pure’ti,
Taṃ kappakaṃ tattha purakkhatvā
Sabbeva te ālambiṃsu vimānaṃ,
Masakkasāraṃ viya vāsavassa.
1277.
Te
Pāṇātipātā viratā ahesuṃ, loke adinnaṃ parivajjayiṃsu;
Amajjapā no ca musā bhaṇiṃsu, sakena dārena ca ahesuṃ tuṭṭhā.
1278.
Te tattha sabbeva ‘ahaṃ pure’ti, upāsakattaṃ paṭivedayitvā;
Pakkāmi sattho anumodamāno, yakkhiddhiyā anumato punappunaṃ.
1279.
‘‘Gantvāna
Yathāpayogā paripuṇṇalābhā, paccāgamuṃ pāṭaliputtamakkhataṃ.
1280.
‘‘Gantvāna
Puttehi dārehi samaṅgibhūtā;
Ānandī vittā
Akaṃsu serīsamahaṃ uḷāraṃ;
Serīsakaṃ te pariveṇaṃ māpayiṃsu.
1281.
Etādisā sappurisāna sevanā,
Mahatthikā dhammaguṇāna sevanā;
Ekassa atthāya upāsakassa,
Sabbeva sattā sukhitā
Serīsakavimānaṃ dasamaṃ.
11. Sunikkhittavimānavatthu
1282.
‘‘Uccamidaṃ
Kūṭāgārā
1283.
‘‘Tatthacchasi pivasi khādasi ca, dibbā ca vīṇā pavadanti vagguṃ;
Dibbā rasā kāmaguṇettha pañca, nāriyo ca naccanti suvaṇṇachannā.
1284.
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo, kena te idha mijjhati;
Uppajjanti ca te bhogā, ye keci manaso piyā.
1285.
‘‘Pucchāmi
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
1286.
So
Pañhaṃ puṭṭho viyākāsi, yassa kammassidaṃ phalaṃ.
1287.
‘‘Dunnikkhittaṃ mālaṃ sunikkhipitvā, patiṭṭhapetvā sugatassa thūpe;
Mahiddhiko camhi mahānubhāvo, dibbehi kāmehi samaṅgibhūto.
1288.
‘‘Tena metādiso vaṇṇo,
Tena me idha mijjhati;
Uppajjanti ca me bhogā,
Ye keci manaso piyā.
1289.
‘‘Akkhāmi te bhikkhu mahānubhāva,
Manussabhūto yamahaṃ akāsiṃ;
Tenamhi
Vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
Sunikkhittavimānaṃ ekādasamaṃ.
Sunikkhittavaggo sattamo niṭṭhito.
Tassuddānaṃ
Dve daliddā vanavihārā, bhatako gopālakaṇḍakā;
Anekavaṇṇamaṭṭhakuṇḍalī, serīsako sunikkhittaṃ;
Purisānaṃ tatiyo vaggo pavuccatīti.
Bhāṇavāraṃ catutthaṃ niṭṭhitaṃ.
Vimānavatthupāḷi niṭṭhitā.