5. பா⁴வாவபோ³த⁴பரிச்சே²த³
338.
படிபா⁴னவதா லோக-வோஹார’மனுஸாரினா;
ததோ’சித்யஸமுல்லாஸ-வேதி³னா கவினா பரங்.
338. ததே³வ யதா²படிஞ்ஞாதமலங்காரவிபா⁴க³ங் போ³தெ⁴த்வா ஸம்பதி ரஸவந்தாலங்காரப்பஸங்கே³னாதி⁴க³தங் ரஸங் ஸகல ஸங்ஸாரது³க்க²னிஸ்ஸ ரணேகனிமித்தவிமுத்திரஸேகரஸவிஸுத்³த⁴ஸத்³த⁴ம்மாக³மவிக்³கா³ஹஸப்பீணனோணதமதீனங் பரமஸத்³தா⁴லூனமனதி⁴க³தத்தேபி லக்க²ணமத்தேன லோகவோஹாரகோஸல்லமத்தபரிக்³க³ஹாய கிஞ்சிமத்தமுபதி³ஸிதுங் ந ஸாகல்லேன ‘‘படிபா⁴னவதா’’திஆதி³மாஹ. படிபா⁴னங் தங்தங்டா²னானுரூபப்பவத்தா பஞ்ஞா. ஸா ஹி ஸரஸரசனாயச்சந்தோபகாரிகா, ததோவ கப்³ப³ங் ‘‘படிபா⁴ன’’ந்தி வுச்சதி. தேனாஹ ‘‘படிபா⁴னவதா’’தி. கவினா லோகவோஹாரானுக³ந்தப்³போ³. யோ ஹி ஸகலங் லோகவோஹாரங் நானுஸரதி, ஸோ கவியேவ ந ஹோதி. தேனாஹ ‘‘லோகவோஹாரமனுஸாரினா’’தி. யதோ ஓசித்யங் நாம கவீனங் பரமங் ரஹஸ்ஸங் லோகவோஹாரேபி உசிதஞ்ஞூயேவ பஸங்ஸீயதே, ஸமுசிதலோகவோஹாரானுஸாரேனேவ ச வக்க²மானானுக்கமேன விரசிதா ரசனா ஸசேதனானங் ரஸஸ்ஸாதா³ய ஸம்பஜ்ஜதே, தஸ்மா ஓசித்யே ஸமுல்லஸத்தங் தி³த்தங் பு²டமேவ ப³ந்த⁴னங் காதுங் வட்டதி. ததோவச்சந்தமோசித்யஸமுல்லாஸவேதி³னா கவினா ப⁴விதப்³ப³ங். தேனாஹ ‘‘பரங் ஓசித்யஸமுல்லாஸவேதி³னா’’தி. ஸப்³ப³ஞ்சேதங் ‘‘கவினா’’தி எத்த² விஸேஸனங், ‘‘கவினா’’தி சேதங் ‘‘நிப³ந்தா⁴’’தி எத்த² அவுத்தோ கத்தா.
338. ஏவங் யதா²படிஞ்ஞாதானமலங்காரானங் த³ஸ்ஸனாவஸரே ரஸவந்தாலங்காரப்பஸங்கே³னாதி⁴க³தனவவித⁴ஸிங்கா³ராதி³ரஸே ஸகலஸங்ஸாரது³க்க²னிஸ்ஸரணஅஸஹாயகரணபூ⁴தவிமுத்திரஸேன ஏகரஸபூ⁴தே அதிபணீதே ஸத்³த⁴ம்மாமதரஸேயேவ லுத்³தா⁴னங் ஸத்³தா⁴பா³ஹுல்லஸுத்³த⁴ஸங்யமானங் விமுகே²பி ‘‘படிபா⁴னவதா’’இச்சாதி³மாஹ. படிபா⁴னவதா ஸரஸரசனாய அச்சந்தோபகாரட்டா²னோசிதபஞ்ஞாவிஸேஸவதா லோகவோஹாரமனுஸாரினா ஸகலலோகே வோஹாரானுரூபமனுக³தேன ததோ யஸ்மா ஓசித்யங் நாம ஹத³யதோ அப³ஹி காதப்³ப³ங், ரஹஸ்ஸமிவ ப³ந்த⁴தோ வியோஜனீயங் ந ஹோதி. தஸ்மா பரமதிஸயேன ஓசித்யஸமுல்லாஸவேதி³னா உசிதபா⁴வேன வத்துமிச்சி²தத்த²ஸ்ஸ உத்³தீ³பனஸ்ஸேவ அனுரூபப்பகாரேன இட்ட²த்த²ஸ்ஸ ஸமுல்லாஸனங் தி³த்திங் ஜானந்தேன கவினா ப³ந்த⁴காரகேன நிப³ந்தா⁴தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. படிபா⁴ படிபா⁴னந்தி பஞ்ஞாயேதங் நாமங், ததோ ஜாதகப்³ப³ஸ்ஸபி படிபா⁴தி வுச்சமானத்தா அயங் பஞ்ஞாவிஸேஸோ ரசனாய அச்சந்தோபகாரோதி ஞாதப்³போ³. படிபா⁴னமஸ்ஸத்தீ²தி ச, லோகஸ்ஸ வோஹாரோதி ச, தங் அனுக³ச்ச²தி ஸீலேனாதி ச, ஓசித்யேன ஸமுல்லாஸோதி ச, தங் விஜானாதி ஸீலேனாதி ச விக்³க³ஹோ.
339.
டா²யீஸம்ப³ந்தி⁴னோ பா⁴வ-விபா⁴வா ஸானுபா⁴வகா;
ஸம்பஜ்ஜந்தி நிப³ந்தா⁴ தே, ரஸஸ்ஸாதா³ய ஸாது⁴னங்.
339. ‘‘டா²யி’’ச்சாதி³. டா²யினோ வக்க²மானரத்யாத³யோ தேஹி ஸஹ ஸம்ப³ந்தோ⁴ விபா⁴வாதீ³ஹி யோகே³ ரத்யாதீ³னமஸ்ஸாதி³யத்தமானீயமானத்தா ஏதேஸமத்தீ²தி டா²யீஸம்ப³ந்தி⁴னோ. ஸஹ அனுபா⁴வேஹி வக்க²மானலக்க²ணேஹீதி ஸானுபா⁴வகா, பா⁴வோ விபா⁴வோ ச, வக்க²மானோ பா⁴வேன பா⁴வாபா⁴ஸோபி இமினாவ ஸங்க³ஹிதோ, ரஸஸ்ஸாதா³ய ஸம்பஜ்ஜந்தீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴.
339. ‘‘டா²யி’’ச்சாதி³. டா²யீஸம்ப³ந்தி⁴னோ டா²யீபதே³ன, தேன வாச்சரதிஹாஸாதி³அத்தே²ன வா ஸம்ப³ந்து⁴பக³தா ஸானுபா⁴வகா வக்க²மானானுபா⁴வேஹி ஸஹ பவத்தா பா⁴வவிபா⁴வா வக்க²மானபா⁴வவிபா⁴வா நிப³ந்தா⁴ வுத்தகு³ணோபேதகவினா ப³ந்தி⁴தா ஏகத்த² ஆஹரித்வா த³ஸ்ஸிதா ஸாது⁴னங் இஸ்ஸாதி³தோ³ஸரஹிதானங் ஸஜ்ஜனானங் ரஸஸ்ஸாதா³ய ஸிங்கா³ராதி³வக்க²மானரஸஸ்ஸ அஸ்ஸாத³னத்த²ங் ஸம்பஜ்ஜந்தி பவத்தந்தீதி. இமாய கா³தா²ய டா²யீபா⁴வோ ப்³யபி⁴சாரீபா⁴வோ கேவலபா⁴வோ விபா⁴வோ அனுபா⁴வோ ரஸோ சேதி இமே உத்³தி³ட்டா² ப⁴வந்தி, கத²ந்தி சே? பா⁴வவிபா⁴வானங் ‘‘டா²யீஸம்ப³ந்தி⁴னோ’’தி விஸேஸனங் ப⁴வதி, தேன பா⁴வஸ்ஸ டா²யீ ச ஸோ பா⁴வோ சேதி ச டா²யீபதே³ன ஸம்ப³ந்த⁴த்தா டா²யீபா⁴வோ ச, புன ப்³யபி⁴சாரீபா⁴வே ஸதி ‘‘டா²யீபா⁴வோ’’தி இமஸ்ஸ ஸாத⁴கத்தா இமஸ்ஸேவ டா²யீபா⁴வபத³ஸ்ஸ பயோக³ஸாமத்தி²யேன க³ம்மமானோ ப்³யபி⁴சாரீபா⁴வோ ச, புன டா²யீபதே³ன ஸமாஸமகத்வா விஸுங் த³ஸ்ஸிதபா⁴வஸத்³த³ஸுதியா டா²யீபா⁴வப்³யபி⁴சாரீபா⁴வேஹி அஞ்ஞோ பா⁴வோ ச, ததா² ஏவ டா²யீபதே³ன வாச்சரதிஹாஸாதி³அத்த²ஸ்ஸ உப்பத்திஉத்³தீ³பனத்³வயங் விபூ⁴தங் கத்வா ஸஜ்ஜெத்வா டி²தத்தா தேஹி ரதிஹாஸாதீ³ஹி அத்தே²ஹி ஸம்ப³ந்தி⁴னோ ஆலம்ப³ணஉத்³தீ³பனஸங்க²தவிவித⁴விபா⁴வா ச, ஏவமேவ ஸானுபா⁴வகபதே³ன ஸமாயோகே³ன த³ஸ்ஸிதானுபா⁴வோ ச, ‘‘ரஸஸ்ஸாதா³யா’’தி இமினா நித்³தி³ட்ட²ரஸோ சாதி ஏவமிமே டா²யீபா⁴வாத³யோ உத்³தி³ட்டா² ஹொந்தி. டா²யினா ஸஹ ஸம்ப³ந்தோ⁴தி ச, ஸோ ஏதேஸமத்தீ²தி ச, பா⁴வோ ச விபா⁴வோ சேதி ச, ஸஹ அனுபா⁴வேஹி வத்தந்தீதி ச, ரஸஸ்ஸ அஸ்ஸாதோ³தி ச வாக்யங்.
பா⁴வஅதி⁴ப்பாய
340.
சித்தவுத்திவிஸேஸா து, பா⁴வயந்தி ரஸே யதோ;
ரத்யாத³யோ ததோ பா⁴வ-ஸத்³தே³ன பரிகித்திதா.
340. இதா³னி யதா²உத்³தி³ட்டே²ஸு டா²யாதீ³ஹி பா⁴வவிபா⁴வானுபா⁴வரஸேஸு பட²மங் பா⁴வங் விபா⁴வேதுங் பா⁴வஸத்³த³மன்வத்த²யதி ‘‘சித்த’’இச்சாதி³னா. சித்தஸ்ஸ வுத்தியோ ரமணஹஸனாதி³ஆகாரேன பவத்தியோ, தாவ விஸேஸா விஸிட்ட²ஸபா⁴வத்தா²தி சித்தவுத்திவிஸேஸா. ரத்யாத³யோ டா²யீப்³யபி⁴சாரீஸாத்திகா.
340. இதா³னி உத்³தி³ட்டே²ஸு டா²யீபா⁴வாதீ³ஸு டா²யீஆதீ³னங் ‘‘சித்த’’இச்சாதி³. சித்தவுத்திவிஸேஸா து சித்தஸ்ஸ உத்தரி வக்க²மானாரம்மணஹஸனஸோசனாதீ³ஹி, நிப்³பே³தா³தீ³ஹி, த²ம்பா⁴தீ³ஹி ச ஆகாரேஹி பவத்திஸங்கா²தா அஞ்ஞமஞ்ஞங் அஸங்கராகாரஸங்கா²தா விஸேஸா பன டா²யீப்³யபி⁴சாரீஸாத்திகா யதோ யஸ்மா ரஸே ஸிங்கா³ராதி³ரஸே பா⁴வயந்தி நிப்பா²தெ³ந்தி கரொந்தி. நோ சே, ரஸே ஸிங்கா³ராதி³ரஸவிஸயே பண்டி³தானங் சித்தங் பா⁴வயந்தி ப்³யாபனங் கரொந்தி. நோ சே, தஸ்மிங்யேவ ரஸவிஸயே கவினோ லோகஸபா⁴வங் விஸயங் கத்வா பவத்தஞாணலக்க²ணங் அதி⁴ப்பாயங் பா⁴வயந்தி படிபாத³னங் கரொந்தி. ததோ பா⁴வஸத்³தே³ன ஹேதுகத்தரி நிப்ப²ன்னேன ரத்யாத³யோ ரதிஹாஸாத³யோ பரிகித்திதா ப⁴ரதாதீ³ஹி வுத்தா ஹொந்தீதி. ‘‘ரத்யாத³யோ’’தி எத்த² ஆதி³ஸத்³தே³ன ஹாஸாத³யோ டா²யீபா⁴வா ச, நிப்³பே³தா³த³யோ ப்³யபி⁴சாரீபா⁴வா ச, த²ம்ப⁴பலயாத³யோ ஸாத்திகபா⁴வா ச ஸங்க³ஹிதாதி த³ட்ட²ப்³பா³. சித்தஸ்ஸ வுத்தியோதி ச, தா ஏவ விஸேஸாதி ச, பா⁴வோ இதி ஸத்³தோ³தி ச வாக்யங்.
டா²யீபா⁴வஅதி⁴ப்பாய
341.
விரோதி⁴னா’ஞ்ஞபா⁴வேன,
யோ பா⁴வோ ந திரோஹிதோ;
ஸீலேன திட்ட²தி’ச்சே’ஸோ,
டா²யீபா⁴வோதி ஸத்³தி³தோ.
341. டா²யாதி³கே திவிதே⁴ பா⁴வே கமேனாஹ ‘‘விரோதி⁴னா’’இச்சாதி³னா. விரோதி⁴னா அஞ்ஞேன ஜிகு³ச்சா²தி³னா பா⁴வேன யோ பா⁴வோ ரத்யாதி³கோ ந திரோஹிதோ நச்சா²தி³தோ, ஏஸோ பா⁴வோ அனுச்சி²ஜ்ஜமானத்தா ஏவ திட்ட²தி ஸீலேனாதி, டா²யீ ஏவ பா⁴வோதி டா²யீபா⁴வோதி ஸத்³தி³தோ கதி²தோ. யோ பா⁴வாதீ³ஹி ஆலோகிதஸ்ஸாத³ங் நீதோ ஸமானீதோ, ஸோ ஸாமாஜிகேஹி அஸ்ஸாதி³யமானத்தா ரஸோதி வுச்சதி. வக்க²தி ஹி ‘‘ஸவிபா⁴வ’’இச்சாதி³.
341. இதா³னி டா²யீஆதி³கே திவித⁴பா⁴வே கமேன நித்³தி³ஸதி ‘‘விரோதி⁴’’இச்சாதி³னா. விரோதி⁴னா அஞ்ஞபா⁴வேன ரதிஹாஸாதீ³னங் விருத்³தே⁴ன ஜிகு³ச்சா²தி³னா அஞ்ஞபா⁴வேன யோ பா⁴வோ ரதிஹாஸாதி³கோ திரோஹிதோ ந ப்³யவஹிதோ ந ஹோதி, ஏஸோ விருத்³த⁴பா⁴வேன அப்³யவஹிதோ பா⁴வோ திட்ட²தி ஸீலேனாதி இமினா அத்தே²ன டா²யீ நாம ஹோதீதி கத்வா டா²யீபா⁴வோதி ஸத்³தி³தோ கதி²தோதி. யோ விபா⁴வானுபா⁴வாதீ³ஹி அஸ்ஸாத³னீயத்தங் பாபிதோ ஸப்³பே⁴ஹி அஸ்ஸாத³னீயத்தா ரஸோதி வுச்சதி, ஸோ டா²யீ நாமாதி வுச்சதி. அஞ்ஞோ ச ஸோ பா⁴வோ சேதி ச, திரோ கயிரித்தா²தி ச, டா²யீ ச ஸோ பா⁴வோ சேதி ச விக்³க³ஹோ.
டா²யீபா⁴வப்பபே⁴த³உத்³தே³ஸ
342.
ரதிஹாஸா ச ஸோகோ ச,
கோது⁴ஸ்ஸாஹப⁴ய’ம்பி ச;
ஜிகு³ச்சா²விம்ஹயா சேவ,
ஸமோ ச நவ டா²யினோ.
342. ரத்யாதீ³னங் ‘‘ரதி’’ச்சாதி³. ஸமோ சேதி ஏவங் டா²யினோ நவாதி யோஜனா. நவேவேதே ஸகஸகவிபா⁴வானுபா⁴வேஹி ஸமுல்லாஸிதா விஸும்பி ப³ந்தி⁴தப்³பா³ கவினா, அபி⁴னேதப்³பா³ ச நடேன, ததா² ஸேஸபா⁴வாபி. தத்த² யதி³ பனாயங் ரதி அஸேஸஇத்தி²புரிஸகு³ணயுத்தானங் இத்தி²புரிஸானங் அஞ்ஞமஞ்ஞங் ஜனிதா, சந்தா³தீ³ஹி உத்³தீ³பனவிபா⁴வேஹி உத்³தீ³பிதா, உஸ்ஸுக்கதாதி³பா³த⁴கேஹி அனுபா⁴வேஹி பரிபோஸிதா, ஸகஸகானுபா⁴வஸாமத்தி²யா பதீயமானேஹி அனேகரூபேஹி ப்³யபி⁴சாரீஹி சித்ததா ஸியா, ததா³ து டா²யீ ரதி நடாபி⁴னயேன, ஸுப³ந்த⁴ஸவனேன வா ஸப்³பே⁴ஹி அஸ்ஸாதி³யமானா ஸிங்கா³ரரஸத்தமாபஜ்ஜதே. ஏவங் யதா²யோக³ங் ஹாஸாதி³டா²யீபா⁴வானங் ஹஸ்ஸரஸாதி³பா⁴வாபஜ்ஜனே யுத்திங் ஸமன்னெய்ய.
342. டா²யீபா⁴வோ நாம ரத்யாத³யோ நவேவேதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ரதிஹாஸா’’திஆதி³மாஹ. ரதிஹாஸா ச ஸோகோ ச கோது⁴ஸ்ஸாஹப⁴யம்பி ச ஜிகு³ச்சா²விம்ஹயா சேவ ஸமோ ஸந்தகு³ணோ சாதி ஏவங் டா²யினோ நவ ஹொந்தி. இமேஸங் ரத்யாதீ³னங் நவன்னங் ஸரூபகத²னங் ‘‘ஸிங்கா³ரஹஸ்ஸகருணா’’திஆதி³காய உத்³தே³ஸகா³தா²ய அனந்தரே நித்³தே³ஸே பாகடோ ஹோதி. ரதி ச ஹாஸோ சாதி ச, கோதோ⁴ ச உஸ்ஸாஹோ ச ப⁴யஞ்சேதி ச, ஜிகு³ச்சா² ச விம்ஹயா சேதி ச வாக்யங். இமே நவ ச ஏவங் ப்³யபி⁴சாரீபா⁴வஸாத்திகாபா⁴வோ சேதி இமே யதா²ஸகமனுரூபவிபா⁴வானுபா⁴வேஹி தி³த்தங் கத்வா பச்சேகங் கவினா ப³ந்தி⁴தப்³பா³, நடேன க³ஹெத்வா த³ஸ்ஸிதப்³பா³ ச. இமேஸு திவித⁴பா⁴வேஸு அயங் ரதி அஸேஸபுமித்தி²கு³ணேஹி யுத்தேஹி நரனாரீஹி அஞ்ஞமஞ்ஞங் உப்பாதி³தா, சந்தா³தீ³ஹி உத்³தீ³பனவிபா⁴வேஹி உத்³தீ³பிதா, உஸ்ஸாஹாதி³பகாஸககாயிகவாசஸிகபயோக³ஸங்கா²தானுபா⁴வேன போஸிதா, ஸகஸகானுபா⁴வஸாமத்தி²யேஹி க³ம்மமானானேகப்பகாரப்³யபி⁴சாரீபா⁴வேஹி விசித்தகதா
ப்³யபி⁴சாரீபா⁴வஅதி⁴ப்பாய
343.
திரோபா⁴வாவிபா⁴வாதி³-
விஸேஸேனா’பி⁴முக்²யதோ;
யேதே சரந்தி ஸீலேன,
தே ஹொந்தி ப்³யபி⁴சாரினோ.
343. ப்³யபி⁴சாரினோ ஆஹ ‘‘திரோபா⁴வ’’இச்சாதி³னா. திரோபா⁴வோ டா²யீனங் ஏகஸ்ஸாபி பா⁴வஸ்ஸ நிப்³பே³தா³தி³னோ அசிரட்டா²யிதா ச ஆவிபா⁴வோ பாகடதா ச நானாரஸனிஸ்ஸயத்தா தே ஆத³யோ யஸ்ஸ. ஆதி³ஸத்³தே³ன டா²யீத⁴ம்மஸ்ஸ ஸுக²து³க்கா²தி³ரூபஸ்ஸ க³ஹணங், ஸோவ விஸேஸோ, தேன. டா²யீத⁴ம்மஸ்ஸ ஸுக²து³க்க²ரூபஸ்ஸ க³ஹணங், அத்தனோ த⁴ம்மஸ்ஸ ஸுக²து³க்க²ரூபஸ்ஸ டா²யினி ஸமாரோபனஞ்சாபி⁴முக்²யங். ததா² ஹி ரதியங் பரிஸமோ ஸுகா²னுவித்³தோ⁴ ப⁴வதி, ஸோகே து³க்கா²னுவித்³தோ⁴. ரதியங் ஸுக²ஸபா⁴வாபி கி³லானிப்பபு⁴தயோ ப்³யபி⁴சாரினோ ஸகம்மங் து³க்க²மிமங் ஸமாரோபயந்தேவ. ததோ தேன அபி⁴முக²பா⁴வேன யே ஏதே பா⁴வா ஸீலேன சரந்தி பவத்தந்தி, தே ப்³யபி⁴சாரினோ ஹொந்தீதி.
343. இதா³னி உத்³தே³ஸக்கமேன ப்³யபி⁴சாரீபா⁴வே லக்க²ணதோ த³ஸ்ஸேதி ‘‘திரோபா⁴வா’’இச்சாதி³னா. திரோபா⁴வாவிபா⁴வாதி³விஸேஸேன ப்³யபி⁴சாரீபா⁴வானங் அத்தனோ அனேகரஸங் நிஸ்ஸாய பவத்தத்தா, லோகஸ்ஸ பி⁴ன்னருசிகத்தா ச கிஸ்மிஞ்சி டா²யீபா⁴வே ப்³யபி⁴சாரீபா⁴வானமத்தனோ கு³ணஸ்ஸ லீனத்தஞ்ச கிஸ்மிஞ்சி தஸ்ஸேவ கு³ணஸ்ஸ பாகடத்தஞ்சாதிஆதி³கேன விஸேஸேன அபி⁴முக்²யதோ டா²யீபா⁴வானங் ஸுக²து³க்க²ரூபங் அத்தனி ச அத்தனோ ஸுக²து³க்க²ரூபங் டா²யீபா⁴வேஸு ச ஆரோபனஸங்கா²தேன அபி⁴முக²பா⁴வேன யேதே பா⁴வா ஸீலேன சரந்தி பகதியா பவத்தந்தி, தே பா⁴வா ப்³யபி⁴சாரினோ நாம ஹொந்தீதி. ஏவமேவ விஸத்³தோ³ விஸேஸத்தே² அபி⁴ஸத்³தோ³ அபி⁴முக²பா⁴வே வத்ததி.
ப்³யபி⁴சாரீபா⁴வப்பபே⁴த³
344.
நிப்³பே³தோ³ தக்கஸங்கா ஸம-
தி⁴திஜளதா தீ³னதுக்³கா³லஸத்தங்,
ஸுத்தங் தாஸோ கி³லானு’ஸ்ஸுகஹரிஸ-
ஸதிஸ்ஸாவிஸாதா³ப³ஹித்தா².
சிந்தா க³ப்³பா³’பமாரோ’மரிஸமத³-
மதும்மாத³மோஹா விபோ³தோ⁴,
நித்³தா³வேகா³ ஸபி³ளங் மரண-
ஸசபலாப்³யாதி⁴ தெத்திங்ஸமே’தே.
344. தே த³ஸ்ஸேதி ‘‘நிப்³பே³தோ³’’இச்சாதி³னா. தீ³னதுக்³கா³லஸத்தந்தி தீ³னதா ச உக்³க³தஞ்ச ஆலஸத்தஞ்ச, கி³லானி உஸ்ஸுகஇதி ஸபி³ளந்தி ஏதே யதா²வுத்தப்³யபி⁴சாரீபா⁴வா தெத்திங்ஸ ஹொந்தீதி. உஸ்ஸாஹவதா வீரரஸோ தங்வஸேனேவ அஸ்ஸாதீ³யதி. பீ⁴ருனா து ஸோவ ப⁴யானகரஸவஸேனேதி லோகஸபா⁴வஸ்ஸ அனேகத்தா தத³த்த²மேதே ப்³யபி⁴சாரினோ ஏகேகஸ்ஸரஸஸ்ஸ ப³ஹவோ வண்ணனீயா, யதோ தங்வண்ணனாத்³வாரேன ஸப்³போ³பி தேஸு கிஞ்சி அஸ்ஸாதே³தீதி. தத்த² யஸ்மா பன மாரணோபக³தவேரித³ஸ்ஸனமேகமேவ தங்க²ணேயேவ பி⁴ன்னங் பகதிவஸேன பீ⁴ருனோ ப⁴யஸ்ஸ ஹேது, ஸங்கா³மலோலஸ்ஸ து உஸ்ஸாஹனிமித்தங் ஸியா. ததா² நடேன கதங் விகதமாப⁴ரணங் க்ரியாவா நீசபகதீனங் டா²யினோ ஹாஸஸ்ஸ ஹேது, க³ம்பீ⁴ரபகதீனங் ப்³யபி⁴சாரினோ ஹாஸஸ்ஸ, தஸ்மா பா⁴வே வண்ணயதா கவினா பா⁴வா ததா² வண்ணனீயா, யதோ²சித்யபரிபோஸோ ஸியா. ஓசித்யப⁴ங்கோ³ து மஹதா வாயாமேன பரிஹரிதப்³போ³.
தேஸு நிப்³பே³தோ³ அத்தாவமானநங். தஸ்ஸ ச இத்தீ²னஞ்ச நீசானஞ்ச தா³லித்³தி³யங் விபா⁴வோ, யோகீ³னங் து தத்வஸங்வேத³னங் விபா⁴வோ, அஸ்ஸுபதனசிந்தாத³யோ எத்த² அனுபா⁴வா.
தக்கோ விதக்கனங். தஸ்ஸ ஸந்தே³ஹோ விபா⁴வோ, ஸிரோகம்பாதி³ அனுபா⁴வோ.
ஸங்காய விருத்³த⁴சரணங் விபா⁴வோ, கம்பாத³யோ அனுபா⁴வோ.
ஸமோ கே²தோ³. தத்த² க³த்யாதி³ விபா⁴வோ, ஸேதா³தி³ அனுபா⁴வோ.
தி⁴தி ஸந்தோஸோ. ஞாணாதி³ விபா⁴வோ, அனுபா⁴வோ போ⁴கா³லோலதாதி³.
ஜளதா
தீ³னதா சேதஸோ அனோஜதா. தஸ்ஸா விபா⁴வோ து³க்³க³ததாதி³, அனுபா⁴வோ மலினவத்த²தாதி³.
உக்³க³தா தா³ருணத்தங். தஸ்ஸா விபா⁴வோ ப³லவாபராதா⁴தி³, தஸ்ஸ அனுபா⁴வோ தஜ்ஜனாதி³.
ஆலஸத்தஸ்ஸ பரிஸமாதி³ விபா⁴வோ, ஜிம்ஹதாதி³ அனுபா⁴வோ.
ஸுத்தஸ்ஸ நித்³தா³ விபா⁴வோ, தஸ்ஸாதா³த³யோ அனுபா⁴வோ.
தாஸோ சித்தக்கோ²போ⁴. விபா⁴வோ அஸ்ஸ க³ஜ்ஜிதாதி³, கம்பனாதி³ அனுபா⁴வோ.
ஆயாஸபிபாஸாதி³ விபா⁴வோ கி³லானியா, விவண்ணதாத³யோ அனுபா⁴வோ.
காலக்க²மதா உஸ்ஸுகங். விபா⁴வோ தஸ்ஸ ரமணீயத³ஸ்ஸனிச்சா²தி³, அனுபா⁴வோ துரிததாதி³.
சேதோபஸாதோ³ ஹரிதோ. தத்ர உஸ்ஸவாதி³ விபா⁴வோ, அஸ்ஸுஸேதா³த³யோ அனுபா⁴வோ.
ஸதி³ஸத³ஸ்ஸனாதி³ விபா⁴வோ ஸதியா, அனுபா⁴வோ ப⁴முஸமுன்னமனாதி³.
பரேஸமுக்கங்ஸாஸஹனதா இஸ்ஸா. தஸ்ஸா து³ஜ்ஜனத்தக³ப்³பா³த³யோ விபா⁴வோ, தோ³ஸகத²னாவஜானநாத³யோ அனுபா⁴வோ.
விஸாதோ³ கே²தோ³. விபா⁴வோ தஸ்ஸ ஆரத்³த⁴காரியாஸித்³தா⁴தி³, பா³த⁴யதாபாதி³ அனுபா⁴வோ.
அப³ஹித்தா² காயஸங்வரணங். தஸ்ஸா விபா⁴வோ லஜ்ஜாதி³, அனுபா⁴வோ’ஞ்ஞவிக்ரியா.
சிந்தா
க³ப்³போ³ அபி⁴மானோ. விபா⁴வொஸ்ஸ இஸ்ஸரியாதி³, அனுபா⁴வோ அவஜானநாதி³.
அபமாரோ கா³ஹருக்கா²தீ³ஹி
அமரிஸோ அக்க²மதா. விபா⁴வோ அஸ்ஸாவமானநாதி³, ஸிரோகம்பனதஜ்ஜனாத³யோ அனுபா⁴வோ.
மதோ³ பமாது³க்கங்ஸோ. தஸ்ஸ விபா⁴வோ பானங், சலமானங்க³வசோக³திஹாஸாத³யோ அனுபா⁴வோ.
மதி கங்க²ச்சே²தோ³. உபதே³ஸாதி³ விபா⁴வோ, முக²விகாஸாதி³ எத்த² அனுபா⁴வோ.
அஸமெக்கி²தகாரிதா உம்மாதோ³. தஸ்ஸ விபா⁴வோ ஸன்னிபாதக³ஹணாதி³, அட்டா²னருதி³தகீ³தஹாஸாத³யோ அனுபா⁴வோ.
மோஹோ ப⁴யாதீ³ஹி, அனுபா⁴வோ த²ம்ப⁴கம்பாதி³.
து³ராசாராதீ³ஹி பி³ளங், அதோ⁴முக²தாதி³ அனுபா⁴வோ.
மரணங் விபா⁴வஅனுபா⁴வேஹி ஸுபஸித்³த⁴ங்.
சபலதா ராக³தோ³ஸாதீ³ஹி, ஸச்ச²ந்த³சரணாதி³ அனுபா⁴வோ. ப்³யாதி⁴ பாகடோ.
யே வா பனஞ்ஞே இத⁴ நித்³தி³ட்டா² சித்தவுத்திவிஸேஸாபி ஸங்விஜ்ஜந்தி ஸுகு²மபே⁴தா³, தேஸு கேசி வுத்தெஸ்வந்தோக³தா⁴ ஹொந்தி. யதா² ஹி இச்சா²ஸபா⁴வா ஸப்³பே³ காமா ரதியங் அந்தோக³தா⁴, ததா² தோ³ஸப்பகாரா கோதா⁴ மரிஸஇஸ்ஸாதீ³ஸ்வந்தோக³தா⁴, து³க்க²ஸபா⁴வா ஸோகஸமப்³யாதி⁴கி³லானி விஸாதா³தீ³ஸ்வந்தோக³தா⁴. பீத்யாத³யோ ஸுக²ஸபா⁴வா ஹரிஸேதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். தேஸு
344. இதா³னி தே ப்³யபி⁴சாரீபா⁴வே ஸரூபேன த³ஸ்ஸேதி ‘‘நிப்³பே³தோ³’’இச்சாதி³னா. நிப்³பே³தோ³ அத்தனிந்தா³ஸங்க²தோ ச, தக்கஸங்கா ச, ஸமதி⁴திஜளதா பரிஸமோ ஸந்தோஸலக்க²ணா தி⁴தி ஜளதா ச, தீ³னதுக்³கா³லஸத்தங் தீ³னபா⁴வதா³ருணபா⁴வஅலஸபா⁴வா ச, ஸுத்தங் ஸயனஞ்ச, தாஸோ சித்தக்கோ²போ⁴ ச, கி³லானபரிமத்³தி³தபா⁴வோ ச, உஸ்ஸுகஹரிஸஸதிஸ்ஸாவிஸாதா³ப³ஹித்தா² உஸ்ஸாஹபிதிஸதிஇஸ்ஸாகே²த³ஆகாரஸங்வரா ச, சிந்தா ச, க³ப்³போ³ அபி⁴மானோ ச, அபமாரோ ச, அமரிஸமத³மதும்மாத³மோஹா அக்க²ந்திபமாதா³தி⁴க்கா கங்க²ச்சே²த³உம்மாத³மோஹா ச, விபோ³தோ⁴ பபோ³தோ⁴ ச, நித்³தா³வேகா³ நித்³தா³ ச, ஆவேக³ஸங்கா²தோ ஸம்ப⁴மோ ச, ஸபி³ளங் லஜ்ஜாஸஹிதங் மரணஸசபலாப்³யாதி⁴ மரணஞ்ச சாபல்யஸஹிதா ப்³யாதி⁴ சேதி. ஏதே தெத்திங்ஸ ப்³யபி⁴சாரீபா⁴வா நாம ஹொந்தி. தக்கோ ச ஸங்கா சேதி ச, ஸமோ ச தி⁴தி ச ஜளதா சேதி ச, தீ³னதா ச உக்³கோ³ ச அலஸத்தஞ்சாதி ச, உஸ்ஸுகஞ்சஹரிஸோ ச ஸதி ச இஸ்ஸா ச விஸாதோ³ ச அப³ஹித்தா² சேதி ச, அமரிஸோ ச மதோ³ ச மதி ச உம்மாதோ³ ச மோஹோ சேதி ச, நித்³தா³ ச ஆவேகோ³ சேதி ச, ஸஹ பி³ளாய வத்ததீதி ச, ஸஹ சபலேன சாபல்யேன வத்ததீதி ச, ஸசபலோ ச ஸோ ப்³யாதி⁴சேதி ச, மரணஞ்ச ஸசபலப்³யாதி⁴ சேதி ச வாக்யங். மரணஸசபலாப்³யாதீ⁴தி ஸமாஹாரத்³வந்தோ³. தஸ்மா ‘‘ஸபி³ள’’ந்தி பத³ங் ஏதஸ்ஸ விஸேஸனங் ஹோதி.
லோகஸபா⁴வஸ்ஸ அனேகவித⁴த்தா ஏகோயேவ வீரரஸோ உஸ்ஸாஹவதா வீரரஸாகாரேன அஸ்ஸாத³னீயோ ஹோதி, ஸோயேவ பீ⁴ருனா ப⁴யாகாரேன அஸ்ஸாத³னீயோ ஹோதி.
தேஸு பா⁴வேஸு அத்தாவமானநலக்க²ணோ நிப்³பே³தோ³. இத்தீ²னங், ஹீனானங்
விதக்கஸ்ஸ ஸந்தே³ஹோ உத்³தீ³பனவிபா⁴வோ நாம, ஸிரோகம்பாதி³கங் அனுபா⁴வோ நாம.
ஸங்காய விருத்³த⁴ப்பவத்தி உத்³தீ³பனவிபா⁴வோ, கம்பாதி³கோ அனுபா⁴வோ. உபரி ‘‘விபா⁴வோ’’தி வுத்தே ஆலம்ப³ணுத்³தீ³பனேஸு த்³வீஸு யங் யுஜ்ஜதி, தங் க³ஹேதப்³ப³ங்.
கே²த³லக்க²ணஸ்ஸ ஸமஸ்ஸ க³மனாதி³கங் விபா⁴வோ, ஸேதா³தி³ அனுபா⁴வோ.
ஸந்தோஸலக்க²ணாய தி⁴தியா ஞாணாதி³ விபா⁴வோ, போ⁴கே³ஸு அலோலபா⁴வாதி³ அனுபா⁴வோ.
அயொக்³க³தாலக்க²ணாய ஜளதாய இட்டா²னிட்டா²னங் அஜானநாதி³ விபா⁴வோ, விவடனயனேஹி அபி⁴முக²விலோகனதாதி³ அனுபா⁴வோ.
சித்தஸ்ஸனித்தேஜலக்க²ணாய தீ³னதாய து³க்³க³ததாதி³ விபா⁴வோ, மலினவத்த²தாதி³ அனுபா⁴வோ.
தா³ருணதாலக்க²ணஸ்ஸ உக்³க³பா⁴வஸ்ஸாதிஸயாபராதா⁴தி³ விபா⁴வோ, தஜ்ஜனாதி³ அனுபா⁴வோ.
அலஸத்தஸ்ஸ அட்டா²னபரிஸமாதி³ விபா⁴வோ, வங்கிகபா⁴வோ அனுபா⁴வோ.
ஸயனஸங்கா²தஸ்ஸ ஸுத்தஸ்ஸ நித்³தா³தி³ விபா⁴வோ, அஸ்ஸாதா³தி³ அனுபா⁴வோ. எத்த² அஸ்ஸாத³னங் நாம ஸெய்யஸுக²பஸ்ஸஸுகா²தி³கங்.
சித்தக்கோ²ப⁴ஸங்கா²தஸ்ஸ தாஸஸ்ஸ க³ஜ்ஜிதாதி³ விபா⁴வோ, க³ஜ்ஜிதங் நாம ப⁴யஜனகவசனங். கோபேன கம்பனா அனுபா⁴வோ.
பீளாஸங்கா²தஸ்ஸ கி³லானஸ்ஸ ஆயாஸபிபாஸாதி³ விபா⁴வோ, து³ப்³ப³ண்ணதாதி³ அனுபா⁴வோ.
அனுரூபகாலஸ்ஸ அனோலோகனஸ்ஸ உஸ்ஸுக்கஸ்ஸ ரம்மவத்து²த³ஸ்ஸனிச்சா²தி³ விபா⁴வோ, துரிததாதி³ அனுபா⁴வோ.
சேதோபஸாத³லக்க²ணஸ்ஸ ஹரிஸஸ்ஸ மங்க³லகீளாதி³ விபா⁴வோ, ஸந்தோஸவசனாதி³ அனுபா⁴வோ.
ஸரணலக்க²ணாய ஸதியா ஸஞ்ஞாணத³ஸ்ஸனாதி³ விபா⁴வோ, ப⁴முக்கே²பாதி³ அனுபா⁴வோ.
பரஸம்பத்திஅஸஹனலக்க²ணாய இஸ்ஸாய து³ஜ்ஜனபா⁴வக³ப்³பா³தி³ விபா⁴வோ, தோ³ஸகத²னாவஜானநாதி³ அனுப⁴வோ.
கே²த³லக்க²ணஸ்ஸ விஸாத³ஸ்ஸ ஆரத்³த⁴காரியாஸித்³தி⁴காரியப்³யாபத்திஆதி³ விபா⁴வோ, மனோஸந்தாபாதி³ அனுபா⁴வோ.
ஆகாரஸங்வரணலக்க²ணாய,
சிந்தாய இட்ட²த்தா²லாபா⁴தீ³ விபா⁴வோ, மகுலிதனயனாதி³ அதோ⁴கி²த்தசக்கா²தி³ வா அனுபா⁴வோ.
க³ப்³ப³ஸ்ஸ இஸ்ஸரியாதி³ விபா⁴வோ, அவஜானநாதி³ அனுபா⁴வோ.
அபமாரஸ்ஸ யக்க²பீளாதி³ விபா⁴வோ, பூ⁴மிபதனாத³யோ அனுபா⁴வோ.
அக்க²மலக்க²ணஸ்ஸ அமரிஸஸ்ஸ அவமானநாதி³ விபா⁴வோ, ஸிரோகம்பனதஜ்ஜனாதி³ அனுபா⁴வோ.
பமாதா³தி⁴க்கலக்க²ணஸ்ஸ மத³ஸ்ஸ ஸந்தோஸபானங் விபா⁴வோ, கம்பமானஹத்த²பாத³வசனக³மனஹாஸாதீ³ அனுபா⁴வோ.
கங்கா²ச்சே²த³னலக்க²ணாய மதியா உபதே³ஸாதி³ விபா⁴வோ, முக²ஸந்தோஸாதி³ அனுபா⁴வோ.
அனுபபரிக்க²காரிதாலக்க²ணஸ்ஸ உம்மாத³ஸ்ஸ ஸன்னிபாதஜ்ஜரயக்கா²தி³ விபா⁴வோ, அகாரணரோத³னஹஸனாதி³ அனுபா⁴வோ.
முய்ஹனலக்க²ணஸ்ஸ மோஹஸ்ஸ அதி⁴கப⁴யாதி³ விபா⁴வோ, ஸபா⁴வானவபோ³த⁴னாதி³ அனுபா⁴வோ.
நித்³தா³பக³மஸங்கா²தஸ்ஸ விபோ³த⁴ஸ்ஸ காலபரிணாமாதி³ ஆலோகஸரணாதி³ வா விபா⁴வோ, அக்கி²மத்³த³னாதி³ அனுபா⁴வோ.
மனோஸம்பீளனலக்க²ணாய நித்³தா³ய கஸ்ஸசி அசிந்தனஅகரணாதி³ விபா⁴வோ, அக்கி²பித³ஹனாதி³ அனுபா⁴வோ.
ப⁴யாக³மனலக்க²ணஸ்ஸ ஆவேக³ஸ்ஸ பச்சத்தி²கத³ஸ்ஸனாதி³ விபா⁴வோ, உத்ராஸகம்பாதி³ அனுபா⁴வோ.
லஜ்ஜாலக்க²ணாய பி³ளாய து³ராசாராதி³ விபா⁴வோ, அதோ⁴முக²தாதி³ அனுபா⁴வோ.
மரணஸ்ஸ ஸத்த²பஹாரரோகா³தி³ விபா⁴வோ, முக²விகாராதி³ அனுபா⁴வோ.
சாபல்லஸ்ஸ ராக³தோ³ஸாதி³ விபா⁴வோ, அத்தனோ ஸச்ச²ந்த³சரணாதி³ அனுபா⁴வோ.
ப்³யாதி⁴யா வாதபித்தாதீ³னங் உஸ்ஸத³பா⁴வாதி³ விபா⁴வோ, நித்து²னநாதி³ அனுபா⁴வோ.
இமஸ்மிங் ஸுபோ³தா⁴லங்காரே அத³ஸ்ஸிதஸுகு²மபே⁴தா³ அஞ்ஞாபி சித்தவுத்திவிஸேஸா ஸந்தி, தேஸு இச்சா²ஸபா⁴வா ஸப்³பே³ பே⁴தா³ காமரதியஞ்ச, தோ³ஸபகாரா கோத⁴அமரிஸஇஸ்ஸாதீ³ஸு ச, து³க்க²ஸபா⁴வா ஸோகஸமப்³யாதி⁴கி³லானவிஸாதா³தீ³ஸு ச, பிதிஆத³யோ ஹரிஸே ச அந்தோக³தா⁴தி வேதி³தப்³பா³. ஏவங் ஸமானானங் ஸங்க³ஹே ஸதிபி தாஸதோ ப⁴யஸ்ஸ ச, ஸங்காய அமரிஸ்ஸ ச, அமரிஸதோ இஸ்ஸாய ச, கி³லானதோ ஸமஸ்ஸ ச, நித்³தா³ய ஸுத்தஸ்ஸ ச, உஸ்ஸுக்கதோ சபலதாய ச, மோஹதோ வக்க²மானபலயஸ்ஸ ச பாகடவிஸேஸேன அஞ்ஞதா² விஸுங் விஸுங் த³ஸ்ஸிதந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
ஸாத்திகபா⁴வஅதி⁴ப்பாய
345.
ஸமாஹிதத்தப்பப⁴வங், ஸத்தங் தேனோ’பபாதி³தா;
ஸாத்திகா’ப்ய’நுபா⁴வத்தே, விஸுங் பா⁴வாப⁴வந்தி தே.
345. ஸாத்திகே வத³தி ‘‘ஸமாஹிதே’’ச்சாதி³னா. ஸமாஹிதோ ஏகக்³க³தாபா⁴வாபாத³னேன கதஸமாதா⁴னோ அத்தா சித்தங் ததோ பப⁴வங் உப்பன்னங் யங், தங் ஸத்தங் நாம. தேன ஸத்தேன உபபாதி³தா நிப்³ப³த்திதா த²ம்பா⁴த³யோ ஸாத்திகா வுச்சந்தே. தே ச புன அனுபா⁴வாபி ப⁴வந்தி த²ம்பா⁴தி³பா⁴வஸங்ஸூசனஸபா⁴வவிகாரரூபத்தா. தஞ்ச ‘‘சித்தவுத்திவிஸேஸத்தா’’இச்சாதி³னா வக்க²தி. ‘‘அனுபா⁴வத்தேபீ’’தி. ஏவங் ஸத்யபி தே ஸாத்திகா விஸுங் புத²கே³வ பா⁴வா ப⁴வந்தி, வுத்தனயேன சித்தப⁴வத்தவிரூபத்தா தேஸந்தி.
345. இதா³னி உத்³தே³ஸக்கமேனாதி⁴க³தகேவலபா⁴வஸங்கா²தங் ஸாத்திகாபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதி ‘‘ஸமாஹித’’இச்சாதி³னா. ஸமாஹிதத்தப்பப⁴வங் ஏகக்³க³தாபா⁴வாபாத³னேன கதஸமாதா⁴னசித்ததோ ஸம்பூ⁴தங் ஸத்தங் நாம ஹோதி. தேன லாபா⁴லாபா⁴தீ³ஸு ஏகாகாரஸ்ஸ ஹேதுனா தி²ரபா⁴வேன உபபாதி³தா நிப்பா²தி³தா த²ம்பா⁴த³யோ ஸாத்திகா நாம ப⁴வந்தி. தே ஸாத்திகா அனுபா⁴வத்தேபி சித்தாகாரஸங்கா²தத²ம்பா⁴தி³பகாஸனஸபா⁴வவிகாரஸரூபத்தா அத்தனோ அனுபா⁴வத்தே ஸதிபி விஸுங் பா⁴வா ப⁴வந்தி யதா²வுத்த ‘‘சித்தவுத்திவிஸேஸா து, பா⁴வயந்தி ரஸே யதோ’’திஆதி³னா பா⁴வா நாம ஹொந்தீதி. இமே ஸாத்திகாபா⁴வானுபா⁴வவஸேன து³விதா⁴ ஹொந்தி. ஸமாஹிதோ ச ஸோ அத்தா சேதி ச, ததோ பப⁴வமிதி ச, ஸந்தோ உபஸந்தோ ச ஸோ அத்தா சேதி ச, ஸத்ததோ ப⁴வந்தீதி ச, ஸத்தேன உப்பாதி³தாதி ச, அனுபா⁴வானங் பா⁴வோதி ச வாக்யங். அபீதி அனுக்³க³ஹத்தே² நிபாதோ.
ஸாத்திகபா⁴வப்பபே⁴த³
346.
த²ம்போ⁴ பலயரோமஞ்சா,
ததா² ஸேத³ஸ்ஸுவேபது²;
வேவண்ணியங் விஸ்ஸரதா,
பா⁴வா’ட்டே²’தே து ஸாத்திகா.
346. தே த³ஸ்ஸேதி ‘‘த²ம்போ⁴’’இச்சாதி³னா. எத்த² த²ம்போ⁴ அவிஸ்ஸரகாயசித்ததா. பலயோ அஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸமத்தாவஸேஸோ ஸுத்தாவத்தா²ஸபா⁴வோ நித்³தா³பப⁴வோ. ஸுப்³யத்தலக்க²ணா ஸேஸா.
346. இதா³னி ‘‘த²ம்போ⁴’’இச்சாதி³னா. த²ம்போ⁴ காயசித்தானங் அவிஸரபா⁴வஸங்கா²தோ ச பலயரோமஞ்சா நித்³தா³ய உப்பஜ்ஜமானஅஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸமத்தாதிரித்தஸுத்தாவத்தா² ச பஸாதா³தி³ஸம்ப⁴வோ ரோமுக்³க³மோ ச ததா² ஏவங் ஸேத³ஸ்ஸுவேபது² ச ப⁴யாதீ³ஹி உப்பஜ்ஜமானதா³ஹோ ச ஸந்தோஸாதீ³ஹி உப்பஜ்ஜமானஅஸ்ஸு ச கம்பா ச வேவண்ணியங் விரூபதா ச விஸ்ஸரதா விரூபஸத்³த³தா சாதி ஏதே அட்ட² ஸாத்திகா பா⁴வா நாம ஹொந்தி. ரோமானங் அஞ்சோ உக்³க³மோதி ச, பலயோ ச ரோமஞ்சோ சேதி ச, வேபனங் கம்பனமிதி ச, ஸேதோ³ ச அஸ்ஸு ச வேபது² சாதி ச, விரூபோ வண்ணோ அஸ்ஸேதி ச, தஸ்ஸ பா⁴வோதி ச, விரூபோ ஸரோ அஸ்ஸேதி ச, தஸ்ஸ பா⁴வோதி ச வாக்யங்.
347.
யதா³ ரத்யாத³யோ பா⁴வா,
டி²திஸீலா ந ஹொந்தி சே;
ததா³ ஸப்³பே³பி தே பா⁴வா,
ப⁴வந்தி ப்³யபி⁴சாரினோ.
347. ந கேவலங் வுத்தாயேவ ப்³யபி⁴சாரினோ, ரத்யாத³யோபீதி ஆஹ ‘‘யதா³’’இச்சாதி³. ப⁴வந்தி ப்³யபி⁴சாரினோதி யதா²யோக³ங் யதா²ஸம்ப³ந்த⁴ங் ப்³யபி⁴சாரினோ ஹொந்தீதி அத்தோ². ஸேஸங் ஸுபோ³த⁴ங்.
347. இதா³னி நிப்³பே³தா³த³யோ விய ரதிஹாஸாத³யோபி கிஸ்மிஞ்சி காலே ப்³யபி⁴சாரினோபி ஹொந்தீதி த³ஸ்ஸேதி ‘‘யதா³’’ இச்சாதி³னா. ரத்யாத³யோ ரதிஹாஸாத³யோ பா⁴வா நவ டா²யீபா⁴வா யதா³ டி²திஸீலா ந ஹொந்தி சே விரோதீ⁴ஹி தேஹி தேஹி பா⁴வந்தரேஹி ப்³யவஹிதத்தா ஸபா⁴வதோ டி²திஸபா⁴வா யதி³ ந ஹொந்தி, ததா³ தே பா⁴வா ரத்யாத³யோ ஸப்³பே³பி ப்³யபி⁴சாரினோ ப⁴வந்தீதி. யதா²ஸகங் ப்³யபி⁴சாரிதானுரூபவிபா⁴வானுபா⁴வானங் யோகா³னுரூபேன ப்³யபி⁴சாரீபா⁴வா ஹொந்தி. ரதிஆதி³ யேஸங் ஹாஸாதீ³னமிதி ச, டி²தி ஸீலங் யேஸங் ரத்யாதீ³னமிதி ச விக்³க³ஹோ.
348.
விபா⁴வோ காரணங் தேஸு’-
ப்பத்தியு’த்³தீ³பனே ததா²;
யோ ஸியா போ³த⁴கோ தேஸ-
மனுபா⁴வோ’ய’மீரிதோ.
348. இதா³னி விபா⁴வானுபா⁴வே த³ஸ்ஸேதி ‘‘விபா⁴வோ’’இச்சாதி³னா. தேஸங் ரத்யாதீ³னங் பா⁴வானங் உப்பத்தியா, ததா² உத்³தீ³பனே ச காரணங் ஆலம்ப³ணஉத்³தீ³பனவஸேன து³விதோ⁴ விபா⁴வோ நாம. தத்த² ஆலம்ப³ணவிபா⁴வோ கந்தாதி³, உத்³தீ³பனவிபா⁴வோ சந்தா³தி³. தேஸங் போ³த⁴கோ ஞாபகோ காயிகோ ச வாசஸிகோ ச ப்³யாபாரோ ஸியா, அயங் அனுபா⁴வோ ஈரிதோ.
348. இதா³னி விபா⁴வானுபா⁴வே த³ஸ்ஸேதி ‘‘விபா⁴வோ’’இச்சாதி³னா. தேஸங் டா²யீபா⁴வாதீ³னங் திண்ணங் உப்பத்தியா ச ததா² உத்³தீ³பனே ச உப்பன்னானங் தீ³பனே ச காரணங் ஆலம்ப³ணஉத்³தீ³பனவஸேன து³விதோ⁴ ஹேது விபா⁴வோ நாம, தேஸங் டா²யீபா⁴வாதீ³னங் போ³த⁴கோ காயிகவாசஸிகோ யோ ஸியா நடகவீனங் ப்³யாபாரோ அத்தி², அயங் அனுபா⁴வோதி ஈரிதோதி. விஸேஸேன பா⁴வேதி வட்³டே⁴தீதி விபா⁴வோ. அனுபா⁴வேதி போ³தே⁴தீதி அனுபா⁴வோ. எத்த² விபா⁴வோ நாம ரதிவிஸயே நரனாரீனங் அஞ்ஞமஞ்ஞங் ஆலம்ப³ணவிபா⁴வோ, சந்த³ரம்மதே³ஸாதி³ உத்³தீ³பனவிபா⁴வோ சேதி து³விதோ⁴. ஹாஸாதீ³னம்பி து³வித⁴விபா⁴வங் யதா²ரஹங் யோஜேதப்³ப³ங். அனுபா⁴வோ நாம டா²யீபா⁴வாதீ³னங் தேஸங் தேஸங் பா⁴வானங் பகாஸகவாசஸிகப்³யாபாரஸங்கா²தகவிபயோகோ³ ச காயிகபயோக³பூ⁴தோ நடானங் அபி⁴னயஸங்கா²தோ தங்தங்பா⁴வஸரூபனிரூபகோ சேதி து³விதோ⁴ ப்³யாபாரோ.
349.
நேகஹேதுங் மனோவுத்தி-விஸேஸஞ்ச விபா⁴விதுங்;
பா⁴வங் விபா⁴வானுபா⁴வா, வண்ணியா ப³ந்த⁴னே பு²டங்.
349. விபா⁴வாதி³வண்ணனாயமேவ ‘‘நேக’’இச்சாதி³. நேகஹேதுங் ப³ஹுஹேதுங் மனோவுத்திவிஸேஸஞ்ச பா⁴வங் விபா⁴விதுங் பகாஸேதுங் விபா⁴வானுபா⁴வா வுத்தலக்க²ணா ப³ந்த⁴னே ஸபா⁴வனிரூபகபதே³ பு²டங் வண்ணனீயா, விபா⁴வாதி³ரூபகேனேவ அவுத்தம்பி கிஞ்சி பதீயதே.
349. ‘‘தே³வத³த்தஸ்ஸ சக்கூ²னி அஸ்ஸுபுண்ணானீ’’தி வுத்தே ஸோகேன ஸந்தோஸேன ரோகே³ன வாதி யதா² அஸ்ஸுகாரணகத²னங் வினா ந ஜானாதி, ஏவங் சித்தஸ்ஸ பவத்திஸங்கா²தா ரதிஹாஸாத³யோ தே தே பா⁴வா அத்தனோ பதீதியானுரூபங் விபா⁴வானுபா⁴வகத²னங் வினா கவீஹி வண்ணேதப்³பா³, நடேஹி த³ஸ்ஸேதப்³பா³, ஸப்³பே⁴ஹி அஸ்ஸாத³னீயா நத்தீ²தி டா²யீஆதீ³னங் வண்ணனமேவ காதப்³ப³ந்தி இதா³னி அனுஸாஸெந்தோ ஆஹ ‘‘நேக’’இச்சாதி³. நேகஹேதுங் தேஸங் தேஸங் பா⁴வானங் உப்பத்யாதோ³ ஆலம்ப³ணவிபா⁴வாதி³ப³ஹுகாரணவந்தங் மனோவுத்திவிஸேஸங் பா⁴வஞ்ச சித்தஸ்ஸ பவத்திவிஸேஸஸங்கா²தபா⁴வஞ்ச விபா⁴விதுங் பகாஸேதுங் விபா⁴வானுபா⁴வா அனந்தரனித்³தி³ட்டா² ப³ந்த⁴னே ரஸபா⁴வப்பகாஸனே பு²டங் பகாஸங் கத்வா வண்ணியா கவினா வண்ணனீயா ஹொந்தீதி. ந ஏகோதி ச, ஸோ ஹேது அஸ்ஸேதி ச, மனஸோ வுத்தீதி ச, தாய விஸேஸோதி ச, விபா⁴வோ ச அனுபா⁴வோ சேதி ச வாக்யங்.
350.
ஸவிபா⁴வானுபா⁴வேஹி, பா⁴வா தே தே யதா²ரஹங்;
வண்ணனீயா யதோ²சித்யங், லோகரூபானுகா³மினா.
350. இதா³னி தே பா⁴வா லோகஸபா⁴வானதிக்கமேன விபா⁴வாதீ³ஹி வண்ணனீயாதி ஆஹ ‘‘ஸவிபா⁴வே’’ச்சாதி³. ஸஹ விபா⁴வேஹி யதா²ரஹந்தி அத்தனோ ஸம்ப³ந்தீ⁴னங் வஸேன யதா²ரஹங் வண்ணனீயா.
350. இதா³னி விபா⁴வானுபா⁴வே நிஸ்ஸாய வண்ணனீயா தே பா⁴வா லோகஸபா⁴வமனதிக்கம்ம காதப்³பா³தி அனுஸாஸந்தோ ஆஹ ‘‘ஸவிபா⁴வா’’இச்சாதி³. லோகரூபானுகா³மினா லோகவோஹாரமனுவத்தமானேன தே தே பா⁴வா டா²யீபா⁴வாத³யோ தயோ யதோ²சித்யங் ஓசித்யானுரூபங் ஸவிபா⁴வானுபா⁴வேஹி விபா⁴வஸஹிதேஹி அனுபா⁴வேஹி கரணபூ⁴தேஹி யதா²ரஹங் தேஹி தேஹி பா⁴வேஹி ஸம்ப³ந்தீ⁴னங் விபா⁴வாதீ³னங் வஸேன அனுரூபதோ வண்ணனீயா வண்ணேதப்³பா³ ஹொந்தீதி. விபா⁴வேஹி ஸஹ யே வத்தந்தீதி ச, தே ச தே அனுபா⁴வா சேதி ச, அனதிக்கம்ம அரஹந்தி ச, அனதிக்கம்ம ஓசித்யமிதி ச, லோகஸ்ஸ ரூபங் ஸரூபமிதி ச, தங் அனுக³ச்ச²தி ஸீலேனாதி ச விக்³க³ஹோ.
351.
சித்தவுத்தி விஸேஸத்தா, மானஸா ஸாத்திக’ங்க³தோ;
ப³ஹினிஸ்ஸடஸேதா³தி³-அனுபா⁴வேஹி வண்ணியா.
351. ஸாத்திகா கத²ங் வண்ணனீயாதி ஆஹ ‘‘சித்தே’’ச்சாதி³. சித்தஸ்ஸ வுத்திவிஸேஸோ யேஸங், தேஸங் பா⁴வோ, தஸ்மா மானஸா மனஸி ப⁴வா ஸாத்திகா அங்க³தோ ஸரீரதோ ப³ஹினிஸ்ஸடேஹி நிக்³க³தேஹி ஸேதா³தீ³ஹி அனுபா⁴வேஹி வண்ணனீயா, ந பன ஸேத³ஸலிலமேவ பா⁴வோதி அதி⁴ப்பாயோ.
351. ஏவங் ஸாமஞ்ஞேன பா⁴வவண்ணனக்கமங் த³ஸ்ஸெத்வா இதா³னி விஸேஸேன ஸாத்திகபா⁴வவண்ணனா ஈதி³ஸாதி த³ஸ்ஸேதி ‘‘சித்த’’இச்சாதி³னா. சித்தவுத்திவிஸேஸத்தா சித்தஸ்ஸ பவத்திவிஸேஸத்தா மானஸா சித்தே ப⁴வா ஸாத்திகாபா⁴வா அங்க³தோ ஸரீரதோ ப³ஹினிஸ்ஸடஸேதா³தி³அனுபா⁴வேஹி ப³ஹினிக்க²ந்தஸேதா³தீ³ஹி அனுபா⁴வேஹி கரணபூ⁴தேஹி வண்ணியா வண்ணனீயா ஹொந்தீதி,
ரஸஅதி⁴ப்பாய
352.
ஸாமஜ்ஜிகான’மானந்தோ³, யோ ப³ந்த⁴த்தா²னுஸாரினங்;
ரஸீயதீதி தஞ்ஞூஹி, ரஸோ நாமா’ய’மீரிதோ.
352. இதா³னி ‘‘ரஸஸ்ஸாதா³ய ஸாதூ⁴ன’’ந்தி வுத்தத்தா ரஸே நித்³தி³ஸந்தோ ஆஹ ‘‘ஸாமஜ்ஜிகான’’மிச்சாதி³. ப³ந்த⁴ஸ்ஸ அத்தோ², தத³னுஸ்ஸரந்தி மனோபா⁴வனாவஸேனாதி ப³ந்த⁴த்தா²னுஸாரினோ, தேஸங் ஸாமஜ்ஜிகானங் ஸப்³பா⁴னங் மனஸி யோ ஆனந்தோ³, அயங் லோகமது⁴ராதி³ரஸோ விய ப³ந்தே⁴ ஸிங்கா³ராதி³ ரஸோ நாம ஈரிதோ தஞ்ஞூஹி ரஸஞ்ஞூஹி. கத²மித்யாஹ ‘‘ரஸீயதீ’’தி, அஸ்ஸாதீ³யதீதி அத்தோ². கிஞ்ச? யதா² நானாப்³யஞ்ஜனஸங்க²தமன்னங் பு⁴ஞ்ஜமானா ரஸே அஸ்ஸாதி³யந்தி ஸுமானஸா புரிஸா ஸந்தோஸஞ்சாதி⁴க³ச்ச²ந்தி, ததா² நானாபி⁴னயப்³யஞ்ஜிதே வாசங்க³ஸத்தோ²பேதே டா²யீபா⁴வே அஸ்ஸாதெ³ந்தி ஸுமானஸாபெக்க²கா, தஸ்மா ஏதே நாட்யாதிபி வுச்சந்தி.
352. இதா³னி ‘‘ரஸஸ்ஸாதா³ய ஸாதூ⁴ன’’ந்தி வத்வா உத்³தி³ட்ட²க்கமேன ஸம்பத்தங் ரஸங் த³ஸ்ஸேதி ‘‘ஸாம’’இச்சாதி³னா. ப³ந்த⁴த்தா²னுஸாரினங் ப³ந்த⁴ஸ்ஸ அத்தா²னுரூபஸாரீனங் பு³த்³தி⁴யா பவத்தானங் ஸாமஜ்ஜிகானங் ஸப்³பா⁴னங் சித்தே ப⁴வோ யோ ஆனந்தோ³ ஸந்தோஸோ அத்தி², அயங் லோகே மது⁴ராதி³ரஸோ விய அஸ்ஸாத³னீயோ ஹோதீதி அத்த²யுத்தேன ‘‘ரஸீயதீ’’தி இமினா வசனத்தே²ன ரஸோ நாமாதி தஞ்ஞூஹிரஸஞ்ஞூஹி ஈரிதோ கதி²தோதி.
ரஸப்பபே⁴த³
353.
ஸவிபா⁴வானுபா⁴வேஹி,
ஸாத்திகாப்³யபி⁴சாரிஹி;
அஸ்ஸாதி³யத்த’மானீய-
மானோ டா²யேவ ஸோ ரஸோ.
353. டா²யீனமேவ ரஸத்தாபத்திமாஹ ‘‘ஸவிபா⁴வே’’ச்சாதி³னா. டா²யேவ ஸோதி ஸோ யதா²வுத்தோ ரஸோ டா²யீபா⁴வோயேவ, நாஞ்ஞோதி அத்தோ².
353. இதா³னி டா²யீபா⁴வானமேவ ரஸஸரூபஸ்ஸ பாபுணனத்த²ங் விபா⁴வேதி ‘‘ஸவிபா⁴வா’’இச்சாதி³னா. ஸோ ரஸோ அனந்தரனித்³தி³ட்டோ² ஸவிபா⁴வானுபா⁴வேஹி தேஸங் தேஸங் டா²யீனங் அனுரூபேஹி விபா⁴வஸஹிதேஹி அனுபா⁴வேஹி ச, ஸாத்திகாப்³யபி⁴சாரிஹி பகாஸேதப்³ப³டா²யீபா⁴வஸ்ஸேவ அனுகூலஸாத்திகபா⁴வப்³யபி⁴சாரீபா⁴வேஹி கரணபூ⁴தேஹி அஸ்ஸாதி³யத்தங் ஆனீயமானோ கவினோ ஸாமத்தி²யா பாபுணியமானோ டா²யேவ டா²யீபா⁴வோ ஏவாதி காரியோபசாரேன ரஸோ நாமாதி வேதி³தப்³போ³தி. ஸஹ பா⁴வேஹி பவத்தந்தீதி ச, ஸவிபா⁴வா ச தே அனுபா⁴வா சேதி
354.
ஸிங்கா³ரஹஸ்ஸகருணா, ருத்³த³வீரப⁴யானகா;
பீ³ப⁴ச்ச²ப்³பு⁴தஸந்தா ச, ரஸா டா²யீன’நுக்கமா.
354. தேஸங் நாமவஸேன விபா⁴க³மாஹ ‘‘ஸிங்கா³ரே’’ச்சாதி³னா. டா²யீனநுக்கமாதி ‘‘ரதிஹாஸா ச ஸோகோ சா’’திஆதி³னா வுத்தானங் டா²யீபா⁴வானங் அனுக்கமா, படிபாடியாதி அத்தோ².
354. ரஸாவத்தா²ஸம்பத்தரதிஹாஸாதீ³னங் டா²யீபா⁴வானங் இதா³னி கமேன நாமந்தரங் த³ஸ்ஸேதி ‘‘ஸிங்கா³ர’’இச்சாதி³னா. டா²யீனங் ஹெட்டா² வுத்தானங் ரதிஹாஸாதி³டா²யீபா⁴வானங் அனுக்கமா படிபாடியா ஸிங்கா³ரஹஸ்ஸகருணா ஸிங்கா³ரோ ஹஸ்ஸோ கருணா ச ருத்³த³வீரப⁴யானகா ருத்³தோ³ வீரோ ப⁴யானகோ ச பீ³ப⁴ச்ச²ப்³பு⁴தஸந்தா ச பி³ப⁴ச்சோ² அப்³பு⁴தோ ஸந்தோ சேதி நவ ரஸா நாம ஹொந்தீதி. ஸிங்கா³ரரஸோ ஹஸ்ஸரஸோதிஆதி³னா ரஸஸத்³தோ³ பச்சேகங் யோஜேதப்³போ³. ஸிங்கா³ரோ ச ஹஸ்ஸோ ச கருணா சேதி ச விக்³க³ஹோ. ஸேஸேஸுபி லிங்க³ஸமாஸா இமேயேவ. இமே ஸிங்கா³ராதீ³னங் ரத்யாதீ³ஹி அனஞ்ஞத்தா உபரி ரத்யாதி³விவரணேயேவ ஞாதப்³பா³.
355.
து³க்க²ரூபே’ய’மானந்தோ³,
கத²ங் நு கருணாதி³கே;
ஸியா ஸோதூன’மானந்தோ³,
ஸோகோ வெஸ்ஸந்தரஸ்ஸ ஹி.
355. ஸோகாதி³ரூபோகருணாதி³ கத²ங் ரஸோ ஸியாதி ஆஹ ‘‘து³க்கே²’’ச்சாதி³. வெஸ்ஸந்தரஸ்ஸ புத்ததா³ரவியோகா³ கருணா ஸோகரூபோ து³க்க²மேவ அஹோஸி, ஸம்பதி பன ஸோதூனங் ஸப்³பா⁴னங் ஆனந்தோ³யேவாதி எத்தா²தி⁴ப்பாயோ.
355. ஹெட்டா² ‘‘து³க்க²ரூபே’’இச்சாதி³. அயங் ஆனந்தோ³ ‘‘ஸாமஜ்ஜிகானமானந்தோ³’’திஆதி³னா நித்³தி³ட்டோ² து³க்க²ரூபே து³க்க²லக்க²ணே கருணாதி³கே கருணாருத்³தா³தி³கே விஸயே கத²ங் ப⁴வெய்யாதி சே, நேஸ தோ³ஸோ ஹி ததே²வ வெஸ்ஸந்தரஸ்ஸ போ³தி⁴ஸத்தஸ்ஸ ஸோகோ புத்ததா³ரவிரஹதோ ஜாதஸோகோ ஸோதூனங் இதா³னி ஸுணந்தானங் ஸப்³பா⁴னங் ஆனந்தோ³ ஸியா ஆனந்த³ஸ்ஸ காரணத்தா காரியோபசாரேன ஸந்தோஸோ நாம ப⁴வெய்யாதி. வத்துனோ ஸாமத்தி²யா கருணாரஸாதி³கங் பாபெத்வா பகாஸியமானஸ்ஸ ஸோகாதி³கஸ்ஸ து³க்க²ரூபேன டி²தத்தா ஸுணந்தானங் பீதி உப்பாதி³யதேவாதி அதி⁴ப்பாயோ. து³க்க²ங் ரூபங் ஸபா⁴வோ யஸ்ஸ கருணாதி³னோதி ச, கருணா ஆதி³ யஸ்ஸ ருத்³தா³தி³னோதி ச வாக்யங்.