౩. చక్కవత్తిసుత్తం
అత్తదీపసరణతా
౮౦. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా మగధేసు విహరతి మాతులాయం. తత్ర ఖో భగవా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘భిక్ఖవో’’తి. ‘‘భద్దన్తే’’తి తే భిక్ఖూ భగవతో పచ్చస్సోసుం. భగవా ఏతదవోచ – ‘‘అత్తదీపా, భిక్ఖవే, విహరథ అత్తసరణా అనఞ్ఞసరణా, ధమ్మదీపా ధమ్మసరణా అనఞ్ఞసరణా. కథఞ్చ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అత్తదీపో విహరతి అత్తసరణో అనఞ్ఞసరణో, ధమ్మదీపో ధమ్మసరణో అనఞ్ఞసరణో? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం. వేదనాసు వేదనానుపస్సీ…పే॰… చిత్తే చిత్తానుపస్సీ…పే॰… ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అత్తదీపో విహరతి అత్తసరణో అనఞ్ఞసరణో, ధమ్మదీపో ధమ్మసరణో అనఞ్ఞసరణో.
‘‘గోచరే, భిక్ఖవే, చరథ సకే పేత్తికే విసయే. గోచరే, భిక్ఖవే, చరతం సకే పేత్తికే విసయే న లచ్ఛతి మారో ఓతారం, న లచ్ఛతి మారో ఆరమ్మణం ఆరమణం (?). కుసలానం, భిక్ఖవే, ధమ్మానం సమాదానహేతు ఏవమిదం పుఞ్ఞం పవడ్ఢతి.
దళ్హనేమిచక్కవత్తిరాజా
౮౧. ‘‘భూతపుబ్బం , భిక్ఖవే, రాజా దళ్హనేమి నామ అహోసి చక్కవత్తీ చక్కవత్తి (స్యా॰ పీ॰) ధమ్మికో ధమ్మరాజా చాతురన్తో విజితావీ జనపదత్థావరియప్పత్తో సత్తరతనసమన్నాగతో. తస్సిమాని సత్త రతనాని అహేసుం సేయ్యథిదం – చక్కరతనంఉ హత్థిరతనం అస్సరతనం మణిరతనం ఇత్థిరతనం గహపతిరతనం పరిణాయకరతనమేవ సత్తమం. పరోసహస్సం ఖో పనస్స పుత్తా అహేసుం సూరా వీరఙ్గరూపా పరసేనప్పమద్దనా. సో ఇమం పథవిం సాగరపరియన్తం అదణ్డేన అసత్థేన ధమ్మేన ధమ్మేన సమేన (స్యా॰ క॰) అభివిజియ అజ్ఝావసి.
౮౨. ‘‘అథ ఖో, భిక్ఖవే, రాజా దళ్హనేమి బహున్నం వస్సానం బహున్నం వస్ససతానం బహున్నం వస్ససహస్సానం అచ్చయేన అఞ్ఞతరం పురిసం ఆమన్తేసి – ‘యదా త్వం, అమ్భో పురిస, పస్సేయ్యాసి దిబ్బం చక్కరతనం ఓసక్కితం ఠానా చుతం, అథ మే ఆరోచేయ్యాసీ’తి. ‘ఏవం, దేవా’తి ఖో, భిక్ఖవే, సో పురిసో రఞ్ఞో దళ్హనేమిస్స పచ్చస్సోసి. అద్దసా ఖో, భిక్ఖవే, సో పురిసో బహున్నం వస్సానం బహున్నం వస్ససతానం బహున్నం వస్ససహస్సానం అచ్చయేన దిబ్బం చక్కరతనం ఓసక్కితం ఠానా చుతం, దిస్వాన యేన రాజా దళ్హనేమి తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా రాజానం దళ్హనేమిం ఏతదవోచ – ‘యగ్ఘే, దేవ, జానేయ్యాసి, దిబ్బం తే చక్కరతనం ఓసక్కితం ఠానా చుత’న్తి. అథ ఖో, భిక్ఖవే, రాజా దళ్హనేమి జేట్ఠపుత్తం కుమారం ఆమన్తాపేత్వా ఆమన్తేత్వా (స్యా॰ క॰) ఏతదవోచ – ‘దిబ్బం కిర మే, తాత కుమార, చక్కరతనం ఓసక్కితం ఠానా చుతం. సుతం ఖో పన మేతం – యస్స రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స దిబ్బం చక్కరతనం ఓసక్కతి ఠానా చవతి, న దాని తేన రఞ్ఞా చిరం జీవితబ్బం హోతీతి. భుత్తా ఖో పన మే మానుసకా కామా, సమయో దాని మే దిబ్బే కామే పరియేసితుం. ఏహి త్వం, తాత కుమార, ఇమం సముద్దపరియన్తం పథవిం పటిపజ్జ. అహం పన కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజిస్సామీ’తి.
౮౩. ‘‘అథ ఖో, భిక్ఖవే, రాజా దళ్హనేమి జేట్ఠపుత్తం కుమారం సాధుకం రజ్జే సమనుసాసిత్వా కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజి. సత్తాహపబ్బజితే ఖో పన, భిక్ఖవే, రాజిసిమ్హి దిబ్బం చక్కరతనం అన్తరధాయి.
‘‘అథ ఖో, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరో పురిసో యేన రాజా ఖత్తియో ముద్ధాభిసిత్తో ముద్ధావసిత్తో (సీ॰ స్యా॰ పీ॰) ఏవముపరిపి తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా రాజానం ఖత్తియం ముద్ధాభిసిత్తం ఏతదవోచ – ‘యగ్ఘే, దేవ, జానేయ్యాసి, దిబ్బం చక్కరతనం అన్తరహిత’న్తి. అథ ఖో, భిక్ఖవే, రాజా ఖత్తియో ముద్ధాభిసిత్తో దిబ్బే చక్కరతనే అన్తరహితే అనత్తమనో అహోసి, అనత్తమనతఞ్చ పటిసంవేదేసి. సో యేన రాజిసి తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా రాజిసిం ఏతదవోచ – ‘యగ్ఘే, దేవ, జానేయ్యాసి, దిబ్బం చక్కరతనం అన్తరహిత’న్తి. ఏవం వుత్తే, భిక్ఖవే, రాజిసి రాజానం ఖత్తియం ముద్ధాభిసిత్తం ఏతదవోచ – ‘మా ఖో త్వం, తాత, దిబ్బే చక్కరతనే అన్తరహితే అనత్తమనో అహోసి, మా అనత్తమనతఞ్చ పటిసంవేదేసి, న హి తే, తాత, దిబ్బం చక్కరతనం పేత్తికం దాయజ్జం. ఇఙ్ఘ త్వం, తాత, అరియే చక్కవత్తివత్తే వత్తాహి. ఠానం ఖో పనేతం విజ్జతి, యం తే అరియే చక్కవత్తివత్తే వత్తమానస్స తదహుపోసథే పన్నరసే సీసంన్హాతస్స సీసం నహాతస్స (సీ॰ పీ॰), సీసన్హాతస్స (స్యా॰) ఉపోసథికస్స ఉపరిపాసాదవరగతస్స దిబ్బం చక్కరతనం పాతుభవిస్సతి సహస్సారం సనేమికం సనాభికం సబ్బాకారపరిపూర’న్తి.
చక్కవత్తిఅరియవత్తం
౮౪. ‘‘‘కతమం పన తం, దేవ, అరియం చక్కవత్తివత్త’న్తి ? ‘తేన హి త్వం, తాత, ధమ్మంయేవ నిస్సాయ ధమ్మం సక్కరోన్తో ధమ్మం గరుం కరోన్తో గరుకరోన్తో (సీ॰ స్యా॰ పీ॰) ధమ్మం మానేన్తో ధమ్మం పూజేన్తో ధమ్మం అపచాయమానో ధమ్మద్ధజో ధమ్మకేతు ధమ్మాధిపతేయ్యో ధమ్మికం రక్ఖావరణగుత్తిం సంవిదహస్సు అన్తోజనస్మిం బలకాయస్మిం ఖత్తియేసు అనుయన్తేసు అనుయుత్తేసు (సీ॰ పీ॰) బ్రాహ్మణగహపతికేసు నేగమజానపదేసు సమణబ్రాహ్మణేసు మిగపక్ఖీసు. మా చ తే, తాత, విజితే అధమ్మకారో పవత్తిత్థ. యే చ తే, తాత, విజితే అధనా అస్సు, తేసఞ్చ ధనమనుప్పదేయ్యాసి ధనమనుప్పదజ్జేయ్యాసి (సీ॰ స్యా॰ పీ॰). యే చ తే, తాత, విజితే సమణబ్రాహ్మణా మదప్పమాదా పటివిరతా ఖన్తిసోరచ్చే నివిట్ఠా ఏకమత్తానం దమేన్తి, ఏకమత్తానం సమేన్తి, ఏకమత్తానం పరినిబ్బాపేన్తి, తే కాలేన కాలం ఉపసఙ్కమిత్వా పరిపుచ్ఛేయ్యాసి పరిగ్గణ్హేయ్యాసి – ‘‘కిం, భన్తే, కుసలం, కిం అకుసలం, కిం సావజ్జం, కిం అనవజ్జం, కిం సేవితబ్బం, కిం న సేవితబ్బం, కిం మే కరీయమానం దీఘరత్తం అహితాయ దుక్ఖాయ అస్స, కిం వా పన మే కరీయమానం దీఘరత్తం హితాయ సుఖాయ అస్సా’’తి? తేసం సుత్వా యం అకుసలం తం అభినివజ్జేయ్యాసి, యం కుసలం తం సమాదాయ వత్తేయ్యాసి. ఇదం ఖో, తాత, తం అరియం చక్కవత్తివత్త’న్తి.
చక్కరతనపాతుభావో
౮౫. ‘‘‘ఏవం, దేవా’తి ఖో, భిక్ఖవే, రాజా ఖత్తియో ముద్ధాభిసిత్తో రాజిసిస్స పటిస్సుత్వా అరియే చక్కవత్తివత్తే అరియం చక్కవత్తివత్తం (క॰) వత్తి. తస్స అరియే చక్కవత్తివత్తే వత్తమానస్స తదహుపోసథే పన్నరసే సీసంన్హాతస్స ఉపోసథికస్స ఉపరిపాసాదవరగతస్స దిబ్బం చక్కరతనం పాతురహోసి సహస్సారం సనేమికం సనాభికం సబ్బాకారపరిపూరం. దిస్వాన రఞ్ఞో ఖత్తియస్స ముద్ధాభిసిత్తస్స ఏతదహోసి – ‘సుతం ఖో పన మేతం – యస్స రఞ్ఞో ఖత్తియస్స ముద్ధాభిసిత్తస్స తదహుపోసథే పన్నరసే సీసంన్హాతస్స ఉపోసథికస్స ఉపరిపాసాదవరగతస్స దిబ్బం చక్కరతనం పాతుభవతి సహస్సారం సనేమికం సనాభికం సబ్బాకారపరిపూరం , సో హోతి రాజా చక్కవత్తీ’తి. అస్సం ను ఖో అహం రాజా చక్కవత్తీతి.
‘‘అథ ఖో, భిక్ఖవే, రాజా ఖత్తియో ముద్ధాభిసిత్తో ఉట్ఠాయాసనా ఏకంసం ఉతరాసఙ్గం కరిత్వా వామేన హత్థేన భిఙ్కారం గహేత్వా దక్ఖిణేన హత్థేన చక్కరతనం అబ్భుక్కిరి – ‘పవత్తతు భవం చక్కరతనం, అభివిజినాతు భవం చక్కరతన’న్తి.
‘‘అథ ఖో తం, భిక్ఖవే, చక్కరతనం పురత్థిమం దిసం పవత్తి, అన్వదేవ రాజా చక్కవత్తీ సద్ధిం చతురఙ్గినియా సేనాయ. యస్మిం ఖో పన, భిక్ఖవే, పదేసే చక్కరతనం పతిట్ఠాసి, తత్థ రాజా చక్కవత్తీ వాసం ఉపగచ్ఛి సద్ధిం చతురఙ్గినియా సేనాయ. యే ఖో పన, భిక్ఖవే, పురత్థిమాయ దిసాయ పటిరాజానో, తే రాజానం చక్కవత్తిం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవమాహంసు – ‘ఏహి ఖో, మహారాజ, స్వాగతం తే సాగతం (సీ॰ పీ॰) మహారాజ, సకం తే, మహారాజ, అనుసాస, మహారాజా’తి. రాజా చక్కవత్తీ ఏవమాహ – ‘పాణో న హన్తబ్బో, అదిన్నం నాదాతబ్బం, కామేసుమిచ్ఛా న చరితబ్బా, ముసా న భాసితబ్బా, మజ్జం న పాతబ్బం, యథాభుత్తఞ్చ భుఞ్జథా’తి. యే ఖో పన, భిక్ఖవే, పురత్థిమాయ దిసాయ పటిరాజానో, తే రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స అనుయన్తా అనుయుత్తా (సీ॰ పీ॰) అహేసుం.
౮౬. ‘‘అథ ఖో తం, భిక్ఖవే, చక్కరతనం పురత్థిమం సముద్దం అజ్ఝోగాహేత్వా అజ్ఝోగహేత్వా (సీ॰ స్యా॰ పీ॰) పచ్చుత్తరిత్వా దక్ఖిణం దిసం పవత్తి…పే॰… దక్ఖిణం సముద్దం అజ్ఝోగాహేత్వా పచ్చుత్తరిత్వా పచ్ఛిమం దిసం పవత్తి, అన్వదేవ రాజా చక్కవత్తీ సద్ధిం చతురఙ్గినియా సేనాయ. యస్మిం ఖో పన, భిక్ఖవే, పదేసే చక్కరతనం పతిట్ఠాసి, తత్థ రాజా చక్కవత్తీ వాసం ఉపగచ్ఛి సద్ధిం చతురఙ్గినియా సేనాయ. యే ఖో పన, భిక్ఖవే, పచ్ఛిమాయ దిసాయ పటిరాజానో, తే రాజానం చక్కవత్తిం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవమాహంసు – ‘ఏహి ఖో, మహారాజ, స్వాగతం తే, మహారాజ, సకం తే, మహారాజ, అనుసాస, మహారాజా’తి. రాజా చక్కవత్తీ ఏవమాహ – ‘పాణో న హన్తబ్బో, అదిన్నం నాదాతబ్బం, కామేసుమిచ్ఛా న చరితబ్బా, ముసా న భాసితబ్బా, మజ్జం న పాతబ్బం, యథాభుత్తఞ్చ భుఞ్జథా’తి. యే ఖో పన, భిక్ఖవే, పచ్ఛిమాయ దిసాయ పటిరాజానో, తే రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స అనుయన్తా అహేసుం.
౮౭. ‘‘అథ ఖో తం, భిక్ఖవే, చక్కరతనం పచ్ఛిమం సముద్దం అజ్ఝోగాహేత్వా పచ్చుత్తరిత్వా ఉత్తరం దిసం పవత్తి, అన్వదేవ రాజా చక్కవత్తీ సద్ధిం చతురఙ్గినియా సేనాయ. యస్మిం ఖో పన, భిక్ఖవే, పదేసే చక్కరతనం పతిట్ఠాసి, తత్థ రాజా చక్కవత్తీ వాసం ఉపగచ్ఛి సద్ధిం చతురఙ్గినియా సేనాయ. యే ఖో పన, భిక్ఖవే, ఉత్తరాయ దిసాయ పటిరాజానో, తే రాజానం చక్కవత్తిం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవమాహంసు – ‘ఏహి ఖో, మహారాజ, స్వాగతం తే, మహారాజ , సకం తే, మహారాజ, అనుసాస, మహారాజా’తి. రాజా చక్కవత్తీ ఏవమాహ – ‘పాణో న హన్తబ్బో, అదిన్నం నాదాతబ్బం, కామేసుమిచ్ఛా న చరితబ్బా, ముసా న భాసితబ్బా, మజ్జం న పాతబ్బం, యథాభుత్తఞ్చ భుఞ్జథా’తి. యే ఖో పన, భిక్ఖవే, ఉత్తరాయ దిసాయ పటిరాజానో, తే రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స అనుయన్తా అహేసుం.
‘‘అథ ఖో తం, భిక్ఖవే, చక్కరతనం సముద్దపరియన్తం పథవిం అభివిజినిత్వా తమేవ రాజధానిం పచ్చాగన్త్వా రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స అన్తేపురద్వారే అత్థకరణపముఖే అడ్డకరణపముఖే (క॰) అక్ఖాహతం మఞ్ఞే అట్ఠాసి రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స అన్తేపురం ఉపసోభయమానం.
దుతియాదిచక్కవత్తికథా
౮౮. ‘‘దుతియోపి ఖో, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ…పే॰… తతియోపి ఖో, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ… చతుత్థోపి ఖో, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ… పఞ్చమోపి ఖో, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ… ఛట్ఠోపి ఖో, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ… సత్తమోపి ఖో, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ బహున్నం వస్సానం బహున్నం వస్ససతానం బహున్నం వస్ససహస్సానం అచ్చయేన అఞ్ఞతరం పురిసం ఆమన్తేసి – ‘యదా త్వం, అమ్భో పురిస, పస్సేయ్యాసి దిబ్బం చక్కరతనం ఓసక్కితం ఠానా చుతం, అథ మే ఆరోచేయ్యాసీ’తి. ‘ఏవం, దేవా’తి ఖో, భిక్ఖవే, సో పురిసో రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స పచ్చస్సోసి. అద్దసా ఖో , భిక్ఖవే, సో పురిసో బహున్నం వస్సానం బహున్నం వస్ససతానం బహున్నం వస్ససహస్సానం అచ్చయేన దిబ్బం చక్కరతనం ఓసక్కితం ఠానా చుతం. దిస్వాన యేన రాజా చక్కవత్తీ తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా రాజానం చక్కవత్తిం ఏతదవోచ – ‘యగ్ఘే , దేవ, జానేయ్యాసి, దిబ్బం తే చక్కరతనం ఓసక్కితం ఠానా చుత’న్తి?
౮౯. ‘‘అథ ఖో, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ జేట్ఠపుత్తం కుమారం ఆమన్తాపేత్వా ఏతదవోచ – ‘దిబ్బం కిర మే, తాత కుమార, చక్కరతనం ఓసక్కితం, ఠానా చుతం, సుతం ఖో పన మేతం – యస్స రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స దిబ్బం చక్కరతనం ఓసక్కతి, ఠానా చవతి, న దాని తేన రఞ్ఞా చిరం జీవితబ్బం హోతీతి. భుత్తా ఖో పన మే మానుసకా కామా, సమయో దాని మే దిబ్బే కామే పరియేసితుం, ఏహి త్వం, తాత కుమార, ఇమం సముద్దపరియన్తం పథవిం పటిపజ్జ . అహం పన కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజిస్సామీ’తి.
‘‘అథ ఖో, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ జేట్ఠపుత్తం కుమారం సాధుకం రజ్జే సమనుసాసిత్వా కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజి. సత్తాహపబ్బజితే ఖో పన, భిక్ఖవే, రాజిసిమ్హి దిబ్బం చక్కరతనం అన్తరధాయి.
౯౦. ‘‘అథ ఖో, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరో పురిసో యేన రాజా ఖత్తియో ముద్ధాభిసిత్తో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా రాజానం ఖత్తియం ముద్ధాభిసిత్తం ఏతదవోచ – ‘యగ్ఘే, దేవ, జానేయ్యాసి, దిబ్బం చక్కరతనం అన్తరహిత’న్తి? అథ ఖో, భిక్ఖవే, రాజా ఖత్తియో ముద్ధాభిసిత్తో దిబ్బే చక్కరతనే అన్తరహితే అనత్తమనో అహోసి. అనత్తమనతఞ్చ పటిసంవేదేసి; నో చ ఖో రాజిసిం ఉపసఙ్కమిత్వా అరియం చక్కవత్తివత్తం పుచ్ఛి. సో సమతేనేవ సుదం జనపదం పసాసతి. తస్స సమతేన జనపదం పసాసతో పుబ్బేనాపరం జనపదా న పబ్బన్తి, యథా తం పుబ్బకానం రాజూనం అరియే చక్కవత్తివత్తే వత్తమానానం.
‘‘అథ ఖో, భిక్ఖవే, అమచ్చా పారిసజ్జా గణకమహామత్తా అనీకట్ఠా దోవారికా మన్తస్సాజీవినో సన్నిపతిత్వా రాజానం ఖత్తియం ముద్ధాభిసిత్తం ఏతదవోచుం – ‘న ఖో తే, దేవ, సమతేన (సుదం) జనపదం పసాసతో పుబ్బేనాపరం జనపదా పబ్బన్తి, యథా తం పుబ్బకానం రాజూనం అరియే చక్కవత్తివత్తే వత్తమానానం. సంవిజ్జన్తి ఖో తే, దేవ, విజితే అమచ్చా పారిసజ్జా గణకమహామత్తా అనీకట్ఠా దోవారికా మన్తస్సాజీవినో మయఞ్చేవ అఞ్ఞే చ అఞ్ఞే చ పణ్డితే సమణబ్రాహ్మణే పుచ్ఛేయ్యాసి (క॰) యే మయం అరియం చక్కవత్తివత్తం ధారేమ. ఇఙ్ఘ త్వం, దేవ, అమ్హే అరియం చక్కవత్తివత్తం పుచ్ఛ. తస్స తే మయం అరియం చక్కవత్తివత్తం పుట్ఠా బ్యాకరిస్సామా’తి.
ఆయువణ్ణాదిపరియానికథా
౯౧. ‘‘అథ ఖో, భిక్ఖవే, రాజా ఖత్తియో ముద్ధాభిసిత్తో అమచ్చే పారిసజ్జే గణకమహామత్తే అనీకట్ఠే దోవారికే మన్తస్సాజీవినో సన్నిపాతేత్వా అరియం చక్కవత్తివత్తం పుచ్ఛి. తస్స తే అరియం చక్కవత్తివత్తం పుట్ఠా బ్యాకరింసు. తేసం సుత్వా ధమ్మికఞ్హి ఖో రక్ఖావరణగుత్తిం సంవిదహి, నో చ ఖో అధనానం ధనమనుప్పదాసి. అధనానం ధనే అననుప్పదియమానే దాలిద్దియం వేపుల్లమగమాసి. దాలిద్దియే వేపుల్లం గతే అఞ్ఞతరో పురిసో పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియి. తమేనం అగ్గహేసుం. గహేత్వా రఞ్ఞో ఖత్తియస్స ముద్ధాభిసిత్తస్స దస్సేసుం – ‘అయం, దేవ, పురిసో పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియీ’తి. ఏవం వుత్తే, భిక్ఖవే, రాజా ఖత్తియో ముద్ధాభిసిత్తో తం పురిసం ఏతదవోచ – ‘సచ్చం కిర త్వం, అమ్భో పురిస, పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియీ’తి ఆదియసీతి (స్యా॰)? ‘సచ్చం, దేవా’తి. ‘కిం కారణా’తి? ‘న హి, దేవ, జీవామీ’తి. అథ ఖో, భిక్ఖవే, రాజా ఖత్తియో ముద్ధాభిసిత్తో తస్స పురిసస్స ధనమనుప్పదాసి – ‘ఇమినా త్వం, అమ్భో పురిస, ధనేన అత్తనా చ జీవాహి, మాతాపితరో చ పోసేహి, పుత్తదారఞ్చ పోసేహి, కమ్మన్తే చ పయోజేహి, సమణబ్రాహ్మణేసు సమణేసు బ్రాహ్మణేసు (బహూసు) ఉద్ధగ్గికం దక్ఖిణం పతిట్ఠాపేహి సోవగ్గికం సుఖవిపాకం సగ్గసంవత్తనిక’న్తి. ‘ఏవం, దేవా’తి ఖో, భిక్ఖవే, సో పురిసో రఞ్ఞో ఖత్తియస్స ముద్ధాభిసిత్తస్స పచ్చస్సోసి.
‘‘అఞ్ఞతరోపి ఖో, భిక్ఖవే, పురిసో పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియి. తమేనం అగ్గహేసుం. గహేత్వా రఞ్ఞో ఖత్తియస్స ముద్ధాభిసిత్తస్స దస్సేసుం – ‘అయం, దేవ, పురిసో పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియీ’తి. ఏవం వుత్తే, భిక్ఖవే, రాజా ఖత్తియో ముద్ధాభిసిత్తో తం పురిసం ఏతదవోచ – ‘సచ్చం కిర త్వం, అమ్భో పురిస, పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియీ’తి? ‘సచ్చం, దేవా’తి. ‘కిం కారణా’తి? ‘న హి, దేవ, జీవామీ’తి. అథ ఖో, భిక్ఖవే, రాజా ఖత్తియో ముద్ధాభిసిత్తో తస్స పురిసస్స ధనమనుప్పదాసి – ‘ఇమినా త్వం, అమ్భో పురిస, ధనేన అత్తనా చ జీవాహి, మాతాపితరో చ పోసేహి, పుత్తదారఞ్చ పోసేహి, కమ్మన్తే చ పయోజేహి, సమణబ్రాహ్మణేసు ఉద్ధగ్గికం దక్ఖిణం పతిట్ఠాపేహి సోవగ్గికం సుఖవిపాకం సగ్గసంవత్తనిక’న్తి. ‘ఏవం, దేవా’తి ఖో, భిక్ఖవే, సో పురిసో రఞ్ఞో ఖత్తియస్స ముద్ధాభిసిత్తస్స పచ్చస్సోసి .
౯౨. ‘‘అస్సోసుం ఖో, భిక్ఖవే, మనుస్సా – ‘యే కిర, భో, పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియన్తి, తేసం రాజా ధనమనుప్పదేతీ’తి. సుత్వాన తేసం ఏతదహోసి – ‘యంనూన మయమ్పి పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియేయ్యామా’తి. అథ ఖో, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరో పురిసో పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియి. తమేనం అగ్గహేసుం. గహేత్వా రఞ్ఞో ఖత్తియస్స ముద్ధాభిసిత్తస్స దస్సేసుం – ‘అయం, దేవ, పురిసో పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియీ’తి. ఏవం వుత్తే, భిక్ఖవే, రాజా ఖత్తియో ముద్ధాభిసిత్తో తం పురిసం ఏతదవోచ – ‘సచ్చం కిర త్వం, అమ్భో పురిస, పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియీ’తి? ‘సచ్చం, దేవా’తి. ‘కిం కారణా’తి? ‘న హి, దేవ, జీవామీ’తి. అథ ఖో, భిక్ఖవే, రఞ్ఞో ఖత్తియస్స ముద్ధాభిసిత్తస్స ఏతదహోసి – ‘సచే ఖో అహం యో యో పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియిస్సతి, తస్స తస్స ధనమనుప్పదస్సామి, ఏవమిదం అదిన్నాదానం పవడ్ఢిస్సతి. యంనూనాహం ఇమం పురిసం సునిసేధం నిసేధేయ్యం, మూలఘచ్చం మూలఘచ్ఛం (స్యా॰), మూలఛేజ్జ (క॰) కరేయ్యం, సీసమస్స ఛిన్దేయ్య’న్తి. అథ ఖో, భిక్ఖవే, రాజా ఖత్తియో ముద్ధాభిసిత్తో పురిసే ఆణాపేసి – ‘తేన హి, భణే, ఇమం పురిసం దళ్హాయ రజ్జుయా పచ్ఛాబాహం పచ్ఛాబాహుం (స్యా॰) గాళ్హబన్ధనం బన్ధిత్వా ఖురముణ్డం కరిత్వా ఖరస్సరేన పణవేన రథికాయ రథికం సిఙ్ఘాటకేన సిఙ్ఘాటకం పరినేత్వా దక్ఖిణేన ద్వారేన నిక్ఖమిత్వా దక్ఖిణతో నగరస్స సునిసేధం నిసేధేథ, మూలఘచ్చం కరోథ, సీసమస్స ఛిన్దథా’తి. ‘ఏవం, దేవా’తి ఖో, భిక్ఖవే, తే పురిసా రఞ్ఞో ఖత్తియస్స ముద్ధాభిసిత్తస్స పటిస్సుత్వా తం పురిసం దళ్హాయ రజ్జుయా పచ్ఛాబాహం గాళ్హబన్ధనం బన్ధిత్వా ఖురముణ్డం కరిత్వా ఖరస్సరేన పణవేన రథికాయ రథికం సిఙ్ఘాటకేన సిఙ్ఘాటకం పరినేత్వా దక్ఖిణేన ద్వారేన నిక్ఖమిత్వా దక్ఖిణతో నగరస్స సునిసేధం నిసేధేసుం, మూలఘచ్చం అకంసు, సీసమస్స ఛిన్దింసు.
౯౩. ‘‘అస్సోసుం ఖో, భిక్ఖవే, మనుస్సా – ‘యే కిర, భో, పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియన్తి, తే రాజా సునిసేధం నిసేధేతి, మూలఘచ్చం కరోతి, సీసాని తేసం ఛిన్దతీ’తి. సుత్వాన తేసం ఏతదహోసి – ‘యంనూన మయమ్పి తిణ్హాని సత్థాని కారాపేస్సామ కారాపేయ్యామ (స్యా॰ పీ॰) కారాపేయ్యామాతి (క॰ సీ॰), తిణ్హాని సత్థాని కారాపేత్వా యేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియిస్సామ, తే సునిసేధం నిసేధేస్సామ, మూలఘచ్చం కరిస్సామ, సీసాని తేసం ఛిన్దిస్సామా’తి. తే తిణ్హాని సత్థాని కారాపేసుం, తిణ్హాని సత్థాని కారాపేత్వా గామఘాతమ్పి ఉపక్కమింసు కాతుం, నిగమఘాతమ్పి ఉపక్కమింసు కాతుం, నగరఘాతమ్పి ఉపక్కమింసు కాతుం, పన్థదుహనమ్పి పన్థదూహనంపి (సీ॰ స్యా॰ పీ॰) ఉపక్కమింసు కాతుం. యేసం తే అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియన్తి, తే సునిసేధం నిసేధేన్తి, మూలఘచ్చం కరోన్తి, సీసాని తేసం ఛిన్దన్తి.
౯౪. ‘‘ఇతి ఖో, భిక్ఖవే, అధనానం ధనే అననుప్పదియమానే దాలిద్దియం వేపుల్లమగమాసి, దాలిద్దియే వేపుల్లం గతే అదిన్నాదానం వేపుల్లమగమాసి, అదిన్నాదానే వేపుల్లం గతే సత్థం వేపుల్లమగమాసి, సత్థే వేపుల్లం గతే పాణాతిపాతో వేపుల్లమగమాసి, పాణాతిపాతే వేపుల్లం గతే తేసం సత్తానం ఆయుపి పరిహాయి, వణ్ణోపి పరిహాయి. తేసం ఆయునాపి పరిహాయమానానం వణ్ణేనపి పరిహాయమానానం అసీతివస్ససహస్సాయుకానం మనుస్సానం చత్తారీసవస్ససహస్సాయుకా పుత్తా అహేసుం.
‘‘చత్తారీసవస్ససహస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు అఞ్ఞతరో పురిసో పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియి. తమేనం అగ్గహేసుం. గహేత్వా రఞ్ఞో ఖత్తియస్స ముద్ధాభిసిత్తస్స దస్సేసుం – ‘అయం, దేవ, పురిసో పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియీ’తి. ఏవం వుత్తే, భిక్ఖవే, రాజా ఖత్తియో ముద్ధాభిసిత్తో తం పురిసం ఏతదవోచ – ‘సచ్చం కిర త్వం, అమ్భో పురిస, పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియీ’తి? ‘న హి, దేవా’తి సమ్పజానముసా అభాసి.
౯౫. ‘‘ఇతి ఖో, భిక్ఖవే, అధనానం ధనే అననుప్పదియమానే దాలిద్దియం వేపుల్లమగమాసి. దాలిద్దియే వేపుల్లం గతే అదిన్నాదానం వేపుల్లమగమాసి, అదిన్నాదానే వేపుల్లం గతే సత్థం వేపుల్లమగమాసి. సత్థే వేపుల్లం గతే పాణాతిపాతో వేపుల్లమగమాసి, పాణాతిపాతే వేపుల్లం గతే ముసావాదో వేపుల్లమగమాసి , ముసావాదే వేపుల్లం గతే తేసం సత్తానం ఆయుపి పరిహాయి, వణ్ణోపి పరిహాయి. తేసం ఆయునాపి పరిహాయమానానం వణ్ణేనపి పరిహాయమానానం చత్తారీసవస్ససహస్సాయుకానం మనుస్సానం వీసతివస్ససహస్సాయుకా పుత్తా అహేసుం.
‘‘వీసతివస్ససహస్సాయుకేసు , భిక్ఖవే, మనుస్సేసు అఞ్ఞతరో పురిసో పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియి. తమేనం అఞ్ఞతరో పురిసో రఞ్ఞో ఖత్తియస్స ముద్ధాభిసిత్తస్స ఆరోచేసి – ‘ఇత్థన్నామో, దేవ, పురిసో పరేసం అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియీ’తి పేసుఞ్ఞమకాసి.
౯౬. ‘‘ఇతి ఖో, భిక్ఖవే, అధనానం ధనే అననుప్పదియమానే దాలిద్దియం వేపుల్లమగమాసి. దాలిద్దియే వేపుల్లం గతే అదిన్నాదానం వేపుల్లమగమాసి, అదిన్నాదానే వేపుల్లం గతే సత్థం వేపుల్లమగమాసి, సత్థే వేపుల్లం గతే పాణాతిపాతో వేపుల్లమగమాసి, పాణాతిపాతే వేపుల్లం గతే ముసావాదో వేపుల్లమగమాసి, ముసావాదే వేపుల్లం గతే పిసుణా వాచా వేపుల్లమగమాసి, పిసుణాయ వాచాయ వేపుల్లం గతాయ తేసం సత్తానం ఆయుపి పరిహాయి, వణ్ణోపి పరిహాయి. తేసం ఆయునాపి పరిహాయమానానం వణ్ణేనపి పరిహాయమానానం వీసతివస్ససహస్సాయుకానం మనుస్సానం దసవస్ససహస్సాయుకా పుత్తా అహేసుం.
‘‘దసవస్ససహస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు ఏకిదం సత్తా వణ్ణవన్తో హోన్తి, ఏకిదం సత్తా దుబ్బణ్ణా. తత్థ యే తే సత్తా దుబ్బణ్ణా, తే వణ్ణవన్తే సత్తే అభిజ్ఝాయన్తా పరేసం దారేసు చారిత్తం ఆపజ్జింసు.
౯౭. ‘‘ఇతి ఖో, భిక్ఖవే, అధనానం ధనే అననుప్పదియమానే దాలిద్దియం వేపుల్లమగమాసి. దాలిద్దియే వేపుల్లం గతే…పే॰… కామేసుమిచ్ఛాచారో వేపుల్లమగమాసి, కామేసుమిచ్ఛాచారే వేపుల్లం గతే తేసం సత్తానం ఆయుపి పరిహాయి, వణ్ణోపి పరిహాయి. తేసం ఆయునాపి పరిహాయమానానం వణ్ణేనపి పరిహాయమానానం దసవస్ససహస్సాయుకానం మనుస్సానం పఞ్చవస్ససహస్సాయుకా పుత్తా అహేసుం.
౯౮. ‘‘పఞ్చవస్ససహస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే , మనుస్సేసు ద్వే ధమ్మా వేపుల్లమగమంసు – ఫరుసావాచా సమ్ఫప్పలాపో చ. ద్వీసు ధమ్మేసు వేపుల్లం గతేసు తేసం సత్తానం ఆయుపి పరిహాయి, వణ్ణోపి పరిహాయి. తేసం ఆయునాపి పరిహాయమానానం వణ్ణేనపి పరిహాయమానానం పఞ్చవస్ససహస్సాయుకానం మనుస్సానం అప్పేకచ్చే అడ్ఢతేయ్యవస్ససహస్సాయుకా, అప్పేకచ్చే ద్వేవస్ససహస్సాయుకా పుత్తా అహేసుం.
౯౯. ‘‘అడ్ఢతేయ్యవస్ససహస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు అభిజ్ఝాబ్యాపాదా వేపుల్లమగమంసు. అభిజ్ఝాబ్యాపాదేసు వేపుల్లం గతేసు తేసం సత్తానం ఆయుపి పరిహాయి, వణ్ణోపి పరిహాయి. తేసం ఆయునాపి పరిహాయమానానం వణ్ణేనపి పరిహాయమానానం అడ్ఢతేయ్యవస్ససహస్సాయుకానం మనుస్సానం వస్ససహస్సాయుకా పుత్తా అహేసుం.
౧౦౦. ‘‘వస్ససహస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు మిచ్ఛాదిట్ఠి వేపుల్లమగమాసి. మిచ్ఛాదిట్ఠియా వేపుల్లం గతాయ తేసం సత్తానం ఆయుపి పరిహాయి, వణ్ణోపి పరిహాయి. తేసం ఆయునాపి పరిహాయమానానం వణ్ణేనపి పరిహాయమానానం వస్ససహస్సాయుకానం మనుస్సానం పఞ్చవస్ససతాయుకా పుత్తా అహేసుం.
౧౦౧. ‘‘పఞ్చవస్ససతాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు తయో ధమ్మా వేపుల్లమగమంసు. అధమ్మరాగో విసమలోభో మిచ్ఛాధమ్మో. తీసు ధమ్మేసు వేపుల్లం గతేసు తేసం సత్తానం ఆయుపి పరిహాయి, వణ్ణోపి పరిహాయి. తేసం ఆయునాపి పరిహాయమానానం వణ్ణేనపి పరిహాయమానానం పఞ్చవస్ససతాయుకానం మనుస్సానం అప్పేకచ్చే అడ్ఢతేయ్యవస్ససతాయుకా, అప్పేకచ్చే ద్వేవస్ససతాయుకా పుత్తా అహేసుం.
‘‘అడ్ఢతేయ్యవస్ససతాయుకేసు, భిక్ఖవే , మనుస్సేసు ఇమే ధమ్మా వేపుల్లమగమంసు. అమత్తేయ్యతా అపేత్తేయ్యతా అసామఞ్ఞతా అబ్రహ్మఞ్ఞతా న కులే జేట్ఠాపచాయితా.
౧౦౨. ‘‘ఇతి ఖో, భిక్ఖవే, అధనానం ధనే అననుప్పదియమానే దాలిద్దియం వేపుల్లమగమాసి. దాలిద్దియే వేపుల్లం గతే అదిన్నాదానం వేపుల్లమగమాసి. అదిన్నాదానే వేపుల్లం గతే సత్థం వేపుల్లమగమాసి. సత్థే వేపుల్లం గతే పాణాతిపాతో వేపుల్లమగమాసి. పాణాతిపాతే వేపుల్లం గతే ముసావాదో వేపుల్లమగమాసి. ముసావాదే వేపుల్లం గతే పిసుణా వాచా వేపుల్లమగమాసి. పిసుణాయ వాచాయ వేపుల్లం గతాయ కామేసుమిచ్ఛాచారో వేపుల్లమగమాసి. కామేసుమిచ్ఛాచారే వేపుల్లం గతే ద్వే ధమ్మా వేపుల్లమగమంసు, ఫరుసా వాచా సమ్ఫప్పలాపో చ. ద్వీసు ధమ్మేసు వేపుల్లం గతేసు అభిజ్ఝాబ్యాపాదా వేపుల్లమగమంసు. అభిజ్ఝాబ్యాపాదేసు వేపుల్లం గతేసు మిచ్ఛాదిట్ఠి వేపుల్లమగమాసి. మిచ్ఛాదిట్ఠియా వేపుల్లం గతాయ తయో ధమ్మా వేపుల్లమగమంసు, అధమ్మరాగో విసమలోభో మిచ్ఛాధమ్మో. తీసు ధమ్మేసు వేపుల్లం గతేసు ఇమే ధమ్మా వేపుల్లమగమంసు, అమత్తేయ్యతా అపేత్తేయ్యతా అసామఞ్ఞతా అబ్రహ్మఞ్ఞతా న కులే జేట్ఠాపచాయితా. ఇమేసు ధమ్మేసు వేపుల్లం గతేసు తేసం సత్తానం ఆయుపి పరిహాయి, వణ్ణోపి పరిహాయి. తేసం ఆయునాపి పరిహాయమానానం వణ్ణేనపి పరిహాయమానానం అడ్ఢతేయ్యవస్ససతాయుకానం మనుస్సానం వస్ససతాయుకా పుత్తా అహేసుం.
దసవస్సాయుకసమయో
౧౦౩. ‘‘భవిస్సతి , భిక్ఖవే, సో సమయో, యం ఇమేసం మనుస్సానం దసవస్సాయుకా పుత్తా భవిస్సన్తి. దసవస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు పఞ్చవస్సికా పఞ్చమాసికా (క॰ సీ॰) కుమారికా అలంపతేయ్యా భవిస్సన్తి. దసవస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు ఇమాని రసాని అన్తరధాయిస్సన్తి, సేయ్యథిదం, సప్పి నవనీతం తేలం మధు ఫాణితం లోణం. దసవస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు కుద్రూసకో అగ్గం భోజనానం అగ్గభోజనం (స్యా॰) భవిస్సతి. సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, ఏతరహి సాలిమంసోదనో అగ్గం భోజనానం; ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, దసవస్సాయుకేసు మనుస్సేసు కుద్రూసకో అగ్గం భోజనానం భవిస్సతి.
‘‘దసవస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు దస కుసలకమ్మపథా సబ్బేన సబ్బం అన్తరధాయిస్సన్తి, దస అకుసలకమ్మపథా అతిబ్యాదిప్పిస్సన్తి అతివియ దిప్పిస్సన్తి (స్యా॰ పీ॰), అతివ్యాదిప్పిస్సన్తి (సీ॰). దసవస్సాయుకేసు , భిక్ఖవే, మనుస్సేసు కుసలన్తిపి న భవిస్సతి, కుతో పన కుసలస్స కారకో. దసవస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు యే తే భవిస్సన్తి అమత్తేయ్యా అపేత్తేయ్యా అసామఞ్ఞా అబ్రహ్మఞ్ఞా న కులే జేట్ఠాపచాయినో, తే పుజ్జా చ భవిస్సన్తి పాసంసా చ. సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, ఏతరహి మత్తేయ్యా పేత్తేయ్యా సామఞ్ఞా బ్రహ్మఞ్ఞా కులే జేట్ఠాపచాయినో పుజ్జా చ పాసంసా చ; ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, దసవస్సాయుకేసు మనుస్సేసు యే తే భవిస్సన్తి అమత్తేయ్యా అపేత్తేయ్యా అసామఞ్ఞా అబ్రహ్మఞ్ఞా న కులే జేట్ఠాపచాయినో, తే పుజ్జా చ భవిస్సన్తి పాసంసా చ.
‘‘దసవస్సాయుకేసు , భిక్ఖవే, మనుస్సేసు న భవిస్సతి మాతాతి వా మాతుచ్ఛాతి వా మాతులానీతి వా ఆచరియభరియాతి వా గరూనం దారాతి వా. సమ్భేదం లోకో గమిస్సతి యథా అజేళకా కుక్కుటసూకరా సోణసిఙ్గాలా సోణసిగాలా (సీ॰ పీ॰).
‘‘దసవస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు తేసం సత్తానం అఞ్ఞమఞ్ఞమ్హి తిబ్బో ఆఘాతో పచ్చుపట్ఠితో భవిస్సతి తిబ్బో బ్యాపాదో తిబ్బో మనోపదోసో తిబ్బం వధకచిత్తం. మాతుపి పుత్తమ్హి పుత్తస్సపి మాతరి; పితుపి పుత్తమ్హి పుత్తస్సపి పితరి; భాతుపి భగినియా భగినియాపి భాతరి తిబ్బో ఆఘాతో పచ్చుపట్ఠితో భవిస్సతి తిబ్బో బ్యాపాదో తిబ్బో మనోపదోసో తిబ్బం వధకచిత్తం. సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, మాగవికస్స మిగం దిస్వా తిబ్బో ఆఘాతో పచ్చుపట్ఠితో హోతి తిబ్బో బ్యాపాదో తిబ్బో మనోపదోసో తిబ్బం వధకచిత్తం; ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, దసవస్సాయుకేసు మనుస్సేసు తేసం సత్తానం అఞ్ఞమఞ్ఞమ్హి తిబ్బో ఆఘాతో పచ్చుపట్ఠితో భవిస్సతి తిబ్బో బ్యాపాదో తిబ్బో మనోపదోసో తిబ్బం వధకచిత్తం. మాతుపి పుత్తమ్హి పుత్తస్సపి మాతరి; పితుపి పుత్తమ్హి పుత్తస్సపి పితరి; భాతుపి భగినియా భగినియాపి భాతరి తిబ్బో ఆఘాతో పచ్చుపట్ఠితో భవిస్సతి తిబ్బో బ్యాపాదో తిబ్బో మనోపదోసో తిబ్బం వధకచిత్తం.
౧౦౪. ‘‘దసవస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు సత్తాహం సత్థన్తరకప్పో భవిస్సతి. తే అఞ్ఞమఞ్ఞమ్హి మిగసఞ్ఞం పటిలభిస్సన్తి. తేసం తిణ్హాని సత్థాని హత్థేసు పాతుభవిస్సన్తి. తే తిణ్హేన సత్థేన ‘ఏస మిగో ఏస మిగో’తి అఞ్ఞమఞ్ఞం జీవితా వోరోపేస్సన్తి.
‘‘అథ ఖో తేసం, భిక్ఖవే, సత్తానం ఏకచ్చానం ఏవం భవిస్సతి – ‘మా చ మయం కఞ్చి కిఞ్చి (క॰), మా చ అమ్హే కోచి, యంనూన మయం తిణగహనం వా వనగహనం వా రుక్ఖగహనం వా నదీవిదుగ్గం వా పబ్బతవిసమం వా పవిసిత్వా వనమూలఫలాహారా యాపేయ్యామా’తి. తే తిణగహనం వా వనగహనం వా రుక్ఖగహనం వా నదీవిదుగ్గం వా పబ్బతవిసమం వా తే తిణగహనం వనగహనం రుక్ఖగహనం నదీవిదుగ్గం పబ్బతవిసమం (సీ॰ పీ॰) పవిసిత్వా సత్తాహం వనమూలఫలాహారా యాపేస్సన్తి. తే తస్స సత్తాహస్స అచ్చయేన తిణగహనా వనగహనా రుక్ఖగహనా నదీవిదుగ్గా పబ్బతవిసమా నిక్ఖమిత్వా అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆలిఙ్గిత్వా సభాగాయిస్సన్తి సమస్సాసిస్సన్తి – ‘దిట్ఠా, భో, సత్తా జీవసి, దిట్ఠా, భో, సత్తా జీవసీ’తి.
ఆయువణ్ణాదివడ్ఢనకథా
౧౦౫. ‘‘అథ ఖో తేసం, భిక్ఖవే, సత్తానం ఏవం భవిస్సతి – ‘మయం ఖో అకుసలానం ధమ్మానం సమాదానహేతు ఏవరూపం ఆయతం ఞాతిక్ఖయం పత్తా. యంనూన మయం కుసలం కరేయ్యామ. కిం కుసలం కరేయ్యామ? యంనూన మయం పాణాతిపాతా విరమేయ్యామ, ఇదం కుసలం ధమ్మం సమాదాయ వత్తేయ్యామా’తి. తే పాణాతిపాతా విరమిస్సన్తి, ఇదం కుసలం ధమ్మం సమాదాయ వత్తిస్సన్తి. తే కుసలానం ధమ్మానం సమాదానహేతు ఆయునాపి వడ్ఢిస్సన్తి, వణ్ణేనపి వడ్ఢిస్సన్తి . తేసం ఆయునాపి వడ్ఢమానానం వణ్ణేనపి వడ్ఢమానానం దసవస్సాయుకానం మనుస్సానం వీసతివస్సాయుకా పుత్తా భవిస్సన్తి.
‘‘అథ ఖో తేసం, భిక్ఖవే, సత్తానం ఏవం భవిస్సతి – ‘మయం ఖో కుసలానం ధమ్మానం సమాదానహేతు ఆయునాపి వడ్ఢామ, వణ్ణేనపి వడ్ఢామ. యంనూన మయం భియ్యోసోమత్తాయ కుసలం కరేయ్యామ. కిం కుసలం కరేయ్యామ? యంనూన మయం అదిన్నాదానా విరమేయ్యామ… కామేసుమిచ్ఛాచారా విరమేయ్యామ… ముసావాదా విరమేయ్యామ… పిసుణాయ వాచాయ విరమేయ్యామ… ఫరుసాయ వాచాయ విరమేయ్యామ… సమ్ఫప్పలాపా విరమేయ్యామ… అభిజ్ఝం పజహేయ్యామ… బ్యాపాదం పజహేయ్యామ… మిచ్ఛాదిట్ఠిం పజహేయ్యామ… తయో ధమ్మే పజహేయ్యామ – అధమ్మరాగం విసమలోభం మిచ్ఛాధమ్మం… యంనూన మయం మత్తేయ్యా అస్సామ పేత్తేయ్యా సామఞ్ఞా బ్రహ్మఞ్ఞా కులే జేట్ఠాపచాయినో, ఇదం కుసలం ధమ్మం సమాదాయ వత్తేయ్యామా’తి. తే మత్తేయ్యా భవిస్సన్తి పేత్తేయ్యా సామఞ్ఞా బ్రహ్మఞ్ఞా కులే జేట్ఠాపచాయినో, ఇదం కుసలం ధమ్మం సమాదాయ వత్తిస్సన్తి.
‘‘తే కుసలానం ధమ్మానం సమాదానహేతు ఆయునాపి వడ్ఢిస్సన్తి, వణ్ణేనపి వడ్ఢిస్సన్తి. తేసం ఆయునాపి వడ్ఢమానానం వణ్ణేనపి వడ్ఢమానానం వీసతివస్సాయుకానం మనుస్సానం చత్తారీసవస్సాయుకా పుత్తా భవిస్సన్తి… చత్తారీసవస్సాయుకానం మనుస్సానం అసీతివస్సాయుకా పుత్తా భవిస్సన్తి… అసీతివస్సాయుకానం మనుస్సానం సట్ఠివస్ససతాయుకా పుత్తా భవిస్సన్తి… సట్ఠివస్ససతాయుకానం మనుస్సానం వీసతితివస్ససతాయుకా పుత్తా భవిస్సన్తి… వీసతితివస్ససతాయుకానం మనుస్సానం చత్తారీసఛబ్బస్ససతాయుకా పుత్తా భవిస్సన్తి. చత్తారీసఛబ్బస్ససతాయుకానం మనుస్సానం ద్వేవస్ససహస్సాయుకా పుత్తా భవిస్సన్తి… ద్వేవస్ససహస్సాయుకానం మనుస్సానం చత్తారివస్ససహస్సాయుకా పుత్తా భవిస్సన్తి… చత్తారివస్ససహస్సాయుకానం మనుస్సానం అట్ఠవస్ససహస్సాయుకా పుత్తా భవిస్సన్తి… అట్ఠవస్ససహస్సాయుకానం మనుస్సానం వీసతివస్ససహస్సాయుకా పుత్తా భవిస్సన్తి… వీసతివస్ససహస్సాయుకానం మనుస్సానం చత్తారీసవస్ససహస్సాయుకా పుత్తా భవిస్సన్తి… చత్తారీసవస్ససహస్సాయుకానం మనుస్సానం అసీతివస్ససహస్సాయుకా పుత్తా భవిస్సన్తి… అసీతివస్ససహస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు పఞ్చవస్ససతికా కుమారికా అలంపతేయ్యా భవిస్సన్తి.
సఙ్ఖరాజఉప్పత్తి
౧౦౬. ‘‘అసీతివస్ససహస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు తయో ఆబాధా భవిస్సన్తి, ఇచ్ఛా, అనసనం, జరా. అసీతివస్ససహస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు అయం జమ్బుదీపో ఇద్ధో చేవ భవిస్సతి ఫీతో చ, కుక్కుటసమ్పాతికా గామనిగమరాజధానియో గామనిగమజనపదా రాజధానియో (క॰). అసీతివస్ససహస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు అయం జమ్బుదీపో అవీచి మఞ్ఞే ఫుటో భవిస్సతి మనుస్సేహి, సేయ్యథాపి నళవనం వా సరవనం సారవనం (స్యా॰) వా. అసీతివస్ససహస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు అయం బారాణసీ కేతుమతీ నామ రాజధానీ భవిస్సతి ఇద్ధా చేవ ఫీతా చ బహుజనా చ ఆకిణ్ణమనుస్సా చ సుభిక్ఖా చ. అసీతివస్ససహస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు ఇమస్మిం జమ్బుదీపే చతురాసీతినగరసహస్సాని భవిస్సన్తి కేతుమతీరాజధానీపముఖాని. అసీతివస్ససహస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు కేతుమతియా రాజధానియా సఙ్ఖో నామ రాజా ఉప్పజ్జిస్సతి చక్కవత్తీ ధమ్మికో ధమ్మరాజా చాతురన్తో విజితావీ జనపదత్థావరియప్పత్తో సత్తరతనసమన్నాగతో. తస్సిమాని సత్త రతనాని భవిస్సన్తి, సేయ్యథిదం, చక్కరతనం హత్థిరతనం అస్సరతనం మణిరతనం ఇత్థిరతనం గహపతిరతనం పరిణాయకరతనమేవ సత్తమం. పరోసహస్సం ఖో పనస్స పుత్తా భవిస్సన్తి సూరా వీరఙ్గరూపా పరసేనప్పమద్దనా. సో ఇమం పథవిం సాగరపరియన్తం అదణ్డేన అసత్థేన ధమ్మేన అభివిజియ అజ్ఝావసిస్సతి.
మేత్తేయ్యబుద్ధుప్పాదో
౧౦౭. ‘‘అసీతివస్ససహస్సాయుకేసు, భిక్ఖవే, మనుస్సేసు మేత్తేయ్యో నామ భగవా లోకే ఉప్పజ్జిస్సతి అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో విజ్జాచరణసమ్పన్నో సుగతో లోకవిదూ అనుత్తరో పురిసదమ్మసారథి సత్థా దేవమనుస్సానం బుద్ధో భగవా. సేయ్యథాపాహమేతరహి లోకే ఉప్పన్నో అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో విజ్జాచరణసమ్పన్నో సుగతో లోకవిదూ అనుత్తరో పురిసదమ్మసారథి సత్థా దేవమనుస్సానం బుద్ధో భగవా. సో ఇమం లోకం సదేవకం సమారకం సబ్రహ్మకం సస్సమణబ్రాహ్మణిం పజం సదేవమనుస్సం సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా పవేదేస్సతి, సేయ్యథాపాహమేతరహి ఇమం లోకం సదేవకం సమారకం సబ్రహ్మకం సస్సమణబ్రాహ్మణిం పజం సదేవమనుస్సం సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా పవేదేమి. సో ధమ్మం దేసేస్సతి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జనం కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేస్సతి; సేయ్యథాపాహమేతరహి ధమ్మం దేసేమి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జనం కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేమి. సో అనేకసహస్సం అనేకసతసహస్సం (క॰) భిక్ఖుసంఘం పరిహరిస్సతి, సేయ్యథాపాహమేతరహి అనేకసతం భిక్ఖుసంఘం పరిహరామి.
౧౦౮. ‘‘అథ ఖో, భిక్ఖవే, సఙ్ఖో నామ రాజా యో సో యూపో రఞ్ఞా మహాపనాదేన కారాపితో. తం యూపం ఉస్సాపేత్వా అజ్ఝావసిత్వా తం దత్వా విస్సజ్జిత్వా సమణబ్రాహ్మణకపణద్ధికవణిబ్బకయాచకానం దానం దత్వా మేత్తేయ్యస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స సన్తికే కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజిస్సతి. సో ఏవం పబ్బజితో సమానో ఏకో వూపకట్ఠో అప్పమత్తో ఆతాపీ పహితత్తో విహరన్తో నచిరస్సేవ యస్సత్థాయ కులపుత్తా సమ్మదేవ అగారస్మా అనగారియం పబ్బజన్తి, తదనుత్తరం బ్రహ్మచరియపరియోసానం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సతి.
౧౦౯. ‘‘అత్తదీపా, భిక్ఖవే, విహరథ అత్తసరణా అనఞ్ఞసరణా, ధమ్మదీపా ధమ్మసరణా అనఞ్ఞసరణా. కథఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అత్తదీపో విహరతి అత్తసరణో అనఞ్ఞసరణో ధమ్మదీపో ధమ్మసరణో అనఞ్ఞసరణో? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం. వేదనాసు వేదనానుపస్సీ…పే॰… చిత్తే చిత్తానుపస్సీ…పే॰… ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అత్తదీపో విహరతి అత్తసరణో అనఞ్ఞసరణో ధమ్మదీపో ధమ్మసరణో అనఞ్ఞసరణో.
భిక్ఖునోఆయువణ్ణాదివడ్ఢనకథా
౧౧౦. ‘‘గోచరే, భిక్ఖవే, చరథ సకే పేత్తికే విసయే. గోచరే, భిక్ఖవే, చరన్తా సకే పేత్తికే విసయే ఆయునాపి వడ్ఢిస్సథ, వణ్ణేనపి వడ్ఢిస్సథ, సుఖేనపి వడ్ఢిస్సథ, భోగేనపి వడ్ఢిస్సథ, బలేనపి వడ్ఢిస్సథ.
‘‘కిఞ్చ , భిక్ఖవే, భిక్ఖునో ఆయుస్మిం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఛన్దసమాధిపధానసఙ్ఖారసమన్నాగతం ఇద్ధిపాదం భావేతి, వీరియసమాధిపధానసఙ్ఖారసమన్నాగతం ఇద్ధిపాదం భావేతి, చిత్తసమాధిపధానసఙ్ఖారసమన్నాగతం ఇద్ధిపాదం భావేతి, వీమంసాసమాధిపధానసఙ్ఖారసమన్నాగతం ఇద్ధిపాదం భావేతి. సో ఇమేసం చతున్నం ఇద్ధిపాదానం భావితత్తా బహులీకతత్తా ఆకఙ్ఖమానో కప్పం వా తిట్ఠేయ్య కప్పావసేసం వా. ఇదం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో ఆయుస్మిం.
‘‘కిఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో వణ్ణస్మిం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సీలవా హోతి, పాతిమోక్ఖసంవరసంవుతో విహరతి ఆచారగోచరసమ్పన్నో, అణుమత్తేసు వజ్జేసు భయదస్సావీ, సమాదాయ సిక్ఖతి సిక్ఖాపదేసు. ఇదం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో వణ్ణస్మిం.
‘‘కిఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో సుఖస్మిం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. వితక్కవిచారానం వూపసమా…పే॰… దుతియం ఝానం…పే॰… తతియం ఝానం…పే॰… చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. ఇదం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో, సుఖస్మిం.
‘‘కిఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో భోగస్మిం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు మేత్తాసహగతేన చేతసా ఏకం దిసం ఫరిత్వా విహరతి తథా దుతియం. తథా తతియం. తథా చతుత్థం. ఇతి ఉద్ధమధో తిరియం సబ్బధి సబ్బత్తతాయ సబ్బావన్తం లోకం మేత్తాసహగతేన చేతసా విపులేన మహగ్గతేన అప్పమాణేన అవేరేన అబ్యాపజ్జేన ఫరిత్వా విహరతి. కరుణాసహగతేన చేతసా…పే॰… ముదితాసహగతేన చేతసా…పే॰… ఉపేక్ఖాసహగతేన చేతసా ఏకం దిసం ఫరిత్వా విహరతి. తథా దుతియం. తథా తతియం. తథా చతుత్థం. ఇతి ఉద్ధమధో తిరియం సబ్బధి సబ్బత్తతాయ సబ్బావన్తం లోకం ఉపేక్ఖాసహగతేన చేతసా విపులేన మహగ్గతేన అప్పమాణేన అవేరేన అబ్యాపజ్జేన ఫరిత్వా విహరతి. ఇదం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో భోగస్మిం.
‘‘కిఞ్చ , భిక్ఖవే, భిక్ఖునో బలస్మిం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. ఇదం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో బలస్మిం.
‘‘నాహం, భిక్ఖవే, అఞ్ఞం ఏకబలమ్పి సమనుపస్సామి యం ఏవం దుప్పసహం, యథయిదం, భిక్ఖవే, మారబలం. కుసలానం , భిక్ఖవే, ధమ్మానం సమాదానహేతు ఏవమిదం పుఞ్ఞం పవడ్ఢతీ’’తి. ఇదమవోచ భగవా. అత్తమనా తే భిక్ఖూ భగవతో భాసితం అభినన్దున్తి.
చక్కవత్తిసుత్తం నిట్ఠితం తతియం.