౬. పాసాదికసుత్తం
౧౬౪. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా సక్కేసు విహరతి వేధఞ్ఞా నామ సక్యా, తేసం అమ్బవనే పాసాదే.
నిగణ్ఠనాటపుత్తకాలఙ్కిరియా
తేన ఖో పన సమయేన నిగణ్ఠో నాటపుత్తో నాథపుత్తో (సీ॰ పీ॰) పావాయం అధునాకాలఙ్కతో హోతి. తస్స కాలఙ్కిరియాయ భిన్నా నిగణ్ఠా ద్వేధికజాతా భణ్డనజాతా కలహజాతా వివాదాపన్నా అఞ్ఞమఞ్ఞం ముఖసత్తీహి వితుదన్తా విహరన్తి – ‘‘న త్వం ఇమం ధమ్మవినయం ఆజానాసి, అహం ఇమం ధమ్మవినయం ఆజానామి, కిం త్వం ఇమం ధమ్మవినయం ఆజానిస్ససి? మిచ్ఛాపటిపన్నో త్వమసి, అహమస్మి సమ్మాపటిపన్నో. సహితం మే, అసహితం తే. పురేవచనీయం పచ్ఛా అవచ, పచ్ఛావచనీయం పురే అవచ. అధిచిణ్ణం తే విపరావత్తం, ఆరోపితో తే వాదో, నిగ్గహితో త్వమసి, చర వాదప్పమోక్ఖాయ, నిబ్బేఠేహి వా సచే పహోసీ’’తి. వధోయేవ ఖో వధోయేవేకో (క॰) మఞ్ఞే నిగణ్ఠేసు నాటపుత్తియేసు వత్తతి అనువత్తతి (స్యా॰ క॰). యేపి నిగణ్ఠస్స నాటపుత్తస్స సావకా గిహీ ఓదాతవసనా , తేపి తే తేసు (క॰) నిగణ్ఠేసు నాటపుత్తియేసు నిబ్బిన్నరూపా నిబ్బిన్దరూపా (క॰) విరత్తరూపా పటివానరూపా, యథా తం దురక్ఖాతే ధమ్మవినయే దుప్పవేదితే అనియ్యానికే అనుపసమసంవత్తనికే అసమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితే భిన్నథూపే అప్పటిసరణే.
౧౬౫. అథ ఖో చున్దో సమణుద్దేసో పావాయం వస్సంవుట్ఠో వస్సంవుత్థో (సీ॰ స్యా॰ పీ॰) యేన సామగామో, యేనాయస్మా ఆనన్దో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం ఆనన్దం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో చున్దో సమణుద్దేసో ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఏతదవోచ – ‘‘నిగణ్ఠో, భన్తే, నాటపుత్తో పావాయం అధునాకాలఙ్కతో. తస్స కాలఙ్కిరియాయ భిన్నా నిగణ్ఠా ద్వేధికజాతా…పే॰… భిన్నథూపే అప్పటిసరణే’’తి.
ఏవం వుత్తే, ఆయస్మా ఆనన్దో చున్దం సమణుద్దేసం ఏతదవోచ – ‘‘అత్థి ఖో ఇదం, ఆవుసో చున్ద, కథాపాభతం భగవన్తం దస్సనాయ. ఆయామావుసో చున్ద, యేన భగవా తేనుపసఙ్కమిస్సామ; ఉపసఙ్కమిత్వా ఏతమత్థం భగవతో ఆరోచేస్సామా’’తి ఆరోచేయ్యామాతి (స్యా॰). ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో చున్దో సమణుద్దేసో ఆయస్మతో ఆనన్దస్స పచ్చస్సోసి.
అథ ఖో ఆయస్మా చ ఆనన్దో చున్దో చ సమణుద్దేసో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘అయం, భన్తే, చున్దో సమణుద్దేసో ఏవమాహ, ‘నిగణ్ఠో, భన్తే, నాటపుత్తో పావాయం అధునాకాలఙ్కతో, తస్స కాలఙ్కిరియాయ భిన్నా నిగణ్ఠా…పే॰… భిన్నథూపే అప్పటిసరణే’’’తి.
అసమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితధమ్మవినయో
౧౬౬. ‘‘ఏవం హేతం, చున్ద, హోతి దురక్ఖాతే ధమ్మవినయే దుప్పవేదితే అనియ్యానికే అనుపసమసంవత్తనికే అసమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితే. ఇధ, చున్ద, సత్థా చ హోతి అసమ్మాసమ్బుద్ధో, ధమ్మో చ దురక్ఖాతో దుప్పవేదితో అనియ్యానికో అనుపసమసంవత్తనికో అసమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితో, సావకో చ తస్మిం ధమ్మే న ధమ్మానుధమ్మప్పటిపన్నో విహరతి న సామీచిప్పటిపన్నో న అనుధమ్మచారీ, వోక్కమ్మ చ తమ్హా ధమ్మా వత్తతి. సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘తస్స తే, ఆవుసో, లాభా, తస్స తే సులద్ధం, సత్థా చ తే అసమ్మాసమ్బుద్ధో, ధమ్మో చ దురక్ఖాతో దుప్పవేదితో అనియ్యానికో అనుపసమసంవత్తనికో అసమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితో. త్వఞ్చ తస్మిం ధమ్మే న ధమ్మానుధమ్మప్పటిపన్నో విహరసి, న సామీచిప్పటిపన్నో, న అనుధమ్మచారీ, వోక్కమ్మ చ తమ్హా ధమ్మా వత్తసీ’తి. ఇతి ఖో, చున్ద, సత్థాపి తత్థ గారయ్హో, ధమ్మోపి తత్థ గారయ్హో, సావకో చ తత్థ ఏవం పాసంసో. యో ఖో, చున్ద, ఏవరూపం సావకం ఏవం వదేయ్య – ‘ఏతాయస్మా తథా పటిపజ్జతు, యథా తే సత్థారా ధమ్మో దేసితో పఞ్ఞత్తో’తి. యో చ సమాదపేతి సమాదాపేతి (సీ॰ ట్ఠ॰), యఞ్చ సమాదపేతి, యో చ సమాదపితో సమాదాపితో (సీ॰ ట్ఠ॰) తథత్తాయ పటిపజ్జతి. సబ్బే తే బహుం అపుఞ్ఞం పసవన్తి. తం కిస్స హేతు? ఏవం హేతం, చున్ద, హోతి దురక్ఖాతే ధమ్మవినయే దుప్పవేదితే అనియ్యానికే అనుపసమసంవత్తనికే అసమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితే.
౧౬౭. ‘‘ఇధ పన, చున్ద, సత్థా చ హోతి అసమ్మాసమ్బుద్ధో, ధమ్మో చ దురక్ఖాతో దుప్పవేదితో అనియ్యానికో అనుపసమసంవత్తనికో అసమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితో, సావకో చ తస్మిం ధమ్మే ధమ్మానుధమ్మప్పటిపన్నో విహరతి సామీచిప్పటిపన్నో అనుధమ్మచారీ, సమాదాయ తం ధమ్మం వత్తతి. సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘తస్స తే, ఆవుసో, అలాభా, తస్స తే దుల్లద్ధం, సత్థా చ తే అసమ్మాసమ్బుద్ధో , ధమ్మో చ దురక్ఖాతో దుప్పవేదితో అనియ్యానికో అనుపసమసంవత్తనికో అసమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితో. త్వఞ్చ తస్మిం ధమ్మే ధమ్మానుధమ్మప్పటిపన్నో విహరసి సామీచిప్పటిపన్నో అనుధమ్మచారీ, సమాదాయ తం ధమ్మం వత్తసీ’తి. ఇతి ఖో, చున్ద, సత్థాపి తత్థ గారయ్హో, ధమ్మోపి తత్థ గారయ్హో, సావకోపి తత్థ ఏవం గారయ్హో. యో ఖో, చున్ద, ఏవరూపం సావకం ఏవం వదేయ్య – ‘అద్ధాయస్మా ఞాయప్పటిపన్నో ఞాయమారాధేస్సతీ’తి. యో చ పసంసతి, యఞ్చ పసంసతి, యో చ పసంసితో భియ్యోసో మత్తాయ వీరియం ఆరభతి. సబ్బే తే బహుం అపుఞ్ఞం పసవన్తి. తం కిస్స హేతు? ఏవఞ్హేతం, చున్ద, హోతి దురక్ఖాతే ధమ్మవినయే దుప్పవేదితే అనియ్యానికే అనుపసమసంవత్తనికే అసమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితే.
సమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితధమ్మవినయో
౧౬౮. ‘‘ఇధ పన, చున్ద, సత్థా చ హోతి సమ్మాసమ్బుద్ధో, ధమ్మో చ స్వాక్ఖాతో సుప్పవేదితో నియ్యానికో ఉపసమసంవత్తనికో సమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితో, సావకో చ తస్మిం ధమ్మే న ధమ్మానుధమ్మప్పటిపన్నో విహరతి, న సామీచిప్పటిపన్నో, న అనుధమ్మచారీ, వోక్కమ్మ చ తమ్హా ధమ్మా వత్తతి. సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘తస్స తే, ఆవుసో, అలాభా, తస్స తే దుల్లద్ధం, సత్థా చ తే సమ్మాసమ్బుద్ధో, ధమ్మో చ స్వాక్ఖాతో సుప్పవేదితో నియ్యానికో ఉపసమసంవత్తనికో సమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితో. త్వఞ్చ తస్మిం ధమ్మే న ధమ్మానుధమ్మప్పటిపన్నో విహరసి, న సామీచిప్పటిపన్నో, న అనుధమ్మచారీ, వోక్కమ్మ చ తమ్హా ధమ్మా వత్తసీ’తి. ఇతి ఖో, చున్ద, సత్థాపి తత్థ పాసంసో, ధమ్మోపి తత్థ పాసంసో, సావకో చ తత్థ ఏవం గారయ్హో. యో ఖో, చున్ద, ఏవరూపం సావకం ఏవం వదేయ్య – ‘ఏతాయస్మా తథా పటిపజ్జతు యథా తే సత్థారా ధమ్మో దేసితో పఞ్ఞత్తో’తి. యో చ సమాదపేతి, యఞ్చ సమాదపేతి, యో చ సమాదపితో తథత్తాయ పటిపజ్జతి. సబ్బే తే బహుం పుఞ్ఞం పసవన్తి. తం కిస్స హేతు? ఏవఞ్హేతం , చున్ద, హోతి స్వాక్ఖాతే ధమ్మవినయే సుప్పవేదితే నియ్యానికే ఉపసమసంవత్తనికే సమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితే.
౧౬౯. ‘‘ఇధ పన, చున్ద, సత్థా చ హోతి సమ్మాసమ్బుద్ధో, ధమ్మో చ స్వాక్ఖాతో సుప్పవేదితో నియ్యానికో ఉపసమసంవత్తనికో సమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితో, సావకో చ తస్మిం ధమ్మే ధమ్మానుధమ్మప్పటిపన్నో విహరతి సామీచిప్పటిపన్నో అనుధమ్మచారీ, సమాదాయ తం ధమ్మం వత్తతి. సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘తస్స తే, ఆవుసో, లాభా, తస్స తే సులద్ధం, సత్థా చ తే సత్థా చ తే అరహం (స్యా॰) సమ్మాసమ్బుద్ధో , ధమ్మో చ స్వాక్ఖాతో సుప్పవేదితో నియ్యానికో ఉపసమసంవత్తనికో సమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితో. త్వఞ్చ తస్మిం ధమ్మే ధమ్మానుధమ్మప్పటిపన్నో విహరసి సామీచిప్పటిపన్నో అనుధమ్మచారీ, సమాదాయ తం ధమ్మం వత్తసీ’తి. ఇతి ఖో, చున్ద, సత్థాపి తత్థ పాసంసో, ధమ్మోపి తత్థ పాసంసో, సావకోపి తత్థ ఏవం పాసంసో. యో ఖో, చున్ద, ఏవరూపం సావకం ఏవం వదేయ్య – ‘అద్ధాయస్మా ఞాయప్పటిపన్నో ఞాయమారాధేస్సతీ’తి. యో చ పసంసతి, యఞ్చ పసంసతి, యో చ పసంసితో పసత్థో (స్యా॰) భియ్యోసో మత్తాయ వీరియం ఆరభతి. సబ్బే తే బహుం పుఞ్ఞం పసవన్తి. తం కిస్స హేతు? ఏవఞ్హేతం, చున్ద, హోతి స్వాక్ఖాతే ధమ్మవినయే సుప్పవేదితే నియ్యానికే ఉపసమసంవత్తనికే సమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితే.
సావకానుతప్పసత్థు
౧౭౦. ‘‘ఇధ పన, చున్ద, సత్థా చ లోకే ఉదపాది అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో, ధమ్మో చ స్వాక్ఖాతో సుప్పవేదితో నియ్యానికో ఉపసమసంవత్తనికో సమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితో, అవిఞ్ఞాపితత్థా చస్స హోన్తి సావకా సద్ధమ్మే, న చ తేసం కేవలం పరిపూరం బ్రహ్మచరియం ఆవికతం హోతి ఉత్తానీకతం సబ్బసఙ్గాహపదకతం సప్పాటిహీరకతం యావ దేవమనుస్సేహి సుప్పకాసితం. అథ నేసం సత్థునో అన్తరధానం హోతి. ఏవరూపో ఖో, చున్ద, సత్థా సావకానం కాలఙ్కతో అనుతప్పో హోతి. తం కిస్స హేతు? సత్థా చ నో లోకే ఉదపాది అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో, ధమ్మో చ స్వాక్ఖాతో సుప్పవేదితో నియ్యానికో ఉపసమసంవత్తనికో సమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితో, అవిఞ్ఞాపితత్థా చమ్హ సద్ధమ్మే, న చ నో కేవలం పరిపూరం బ్రహ్మచరియం ఆవికతం హోతి ఉత్తానీకతం సబ్బసఙ్గాహపదకతం సప్పాటిహీరకతం యావ దేవమనుస్సేహి సుప్పకాసితం. అథ నో సత్థునో అన్తరధానం హోతీతి. ఏవరూపో ఖో, చున్ద, సత్థా సావకానం కాలఙ్కతో అనుతప్పో హోతి.
సావకాననుతప్పసత్థు
౧౭౧. ‘‘ఇధ పన, చున్ద, సత్థా చ లోకే ఉదపాది అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో. ధమ్మో చ స్వాక్ఖాతో సుప్పవేదితో నియ్యానికో ఉపసమసంవత్తనికో సమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితో. విఞ్ఞాపితత్థా చస్స హోన్తి సావకా సద్ధమ్మే, కేవలఞ్చ తేసం పరిపూరం బ్రహ్మచరియం ఆవికతం హోతి ఉత్తానీకతం సబ్బసఙ్గాహపదకతం సప్పాటిహీరకతం యావ దేవమనుస్సేహి సుప్పకాసితం. అథ నేసం సత్థునో అన్తరధానం హోతి. ఏవరూపో ఖో, చున్ద, సత్థా సావకానం కాలఙ్కతో అననుతప్పో హోతి . తం కిస్స హేతు? సత్థా చ నో లోకే ఉదపాది అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో. ధమ్మో చ స్వాక్ఖాతో సుప్పవేదితో నియ్యానికో ఉపసమసంవత్తనికో సమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితో. విఞ్ఞాపితత్థా చమ్హ సద్ధమ్మే, కేవలఞ్చ నో పరిపూరం బ్రహ్మచరియం ఆవికతం హోతి ఉత్తానీకతం సబ్బసఙ్గాహపదకతం సప్పాటిహీరకతం యావ దేవమనుస్సేహి సుప్పకాసితం . అథ నో సత్థునో అన్తరధానం హోతీతి. ఏవరూపో ఖో, చున్ద, సత్థా సావకానం కాలఙ్కతో అననుతప్పో హోతి.
బ్రహ్మచరియఅపరిపూరాదికథా
౧౭౨. ‘‘ఏతేహి చేపి, చున్ద, అఙ్గేహి సమన్నాగతం బ్రహ్మచరియం హోతి, నో చ ఖో సత్థా హోతి థేరో రత్తఞ్ఞూ చిరపబ్బజితో అద్ధగతో వయోఅనుప్పత్తో. ఏవం తం బ్రహ్మచరియం అపరిపూరం హోతి తేనఙ్గేన.
‘‘యతో చ ఖో, చున్ద, ఏతేహి చేవ అఙ్గేహి సమన్నాగతం బ్రహ్మచరియం హోతి, సత్థా చ హోతి థేరో రత్తఞ్ఞూ చిరపబ్బజితో అద్ధగతో వయోఅనుప్పత్తో. ఏవం తం బ్రహ్మచరియం పరిపూరం హోతి తేనఙ్గేన.
౧౭౩. ‘‘ఏతేహి చేపి, చున్ద, అఙ్గేహి సమన్నాగతం బ్రహ్మచరియం హోతి, సత్థా చ హోతి థేరో రత్తఞ్ఞూ చిరపబ్బజితో అద్ధగతో వయోఅనుప్పత్తో , నో చ ఖ్వస్స థేరా భిక్ఖూ సావకా హోన్తి వియత్తా వినీతా విసారదా పత్తయోగక్ఖేమా. అలం సమక్ఖాతుం సద్ధమ్మస్స, అలం ఉప్పన్నం పరప్పవాదం సహధమ్మేహి సునిగ్గహితం నిగ్గహేత్వా సప్పాటిహారియం ధమ్మం దేసేతుం. ఏవం తం బ్రహ్మచరియం అపరిపూరం హోతి తేనఙ్గేన.
‘‘యతో చ ఖో, చున్ద, ఏతేహి చేవ అఙ్గేహి సమన్నాగతం బ్రహ్మచరియం హోతి, సత్థా చ హోతి థేరో రత్తఞ్ఞూ చిరపబ్బజితో అద్ధగతో వయోఅనుప్పత్తో, థేరా చస్స భిక్ఖూ సావకా హోన్తి వియత్తా వినీతా విసారదా పత్తయోగక్ఖేమా. అలం సమక్ఖాతుం సద్ధమ్మస్స, అలం ఉప్పన్నం పరప్పవాదం సహధమ్మేహి సునిగ్గహితం నిగ్గహేత్వా సప్పాటిహారియం ధమ్మం దేసేతుం. ఏవం తం బ్రహ్మచరియం పరిపూరం హోతి తేనఙ్గేన.
౧౭౪. ‘‘ఏతేహి చేపి, చున్ద, అఙ్గేహి సమన్నాగతం బ్రహ్మచరియం హోతి, సత్థా చ హోతి థేరో రత్తఞ్ఞూ చిరపబ్బజితో అద్ధగతో వయోఅనుప్పత్తో, థేరా చస్స భిక్ఖూ సావకా హోన్తి వియత్తా వినీతా విసారదా పత్తయోగక్ఖేమా. అలం సమక్ఖాతుం సద్ధమ్మస్స, అలం ఉప్పన్నం పరప్పవాదం సహధమ్మేహి సునిగ్గహితం నిగ్గహేత్వా సప్పాటిహారియం ధమ్మం దేసేతుం. నో చ ఖ్వస్స మజ్ఝిమా భిక్ఖూ సావకా హోన్తి…పే॰… మజ్ఝిమా చస్స భిక్ఖూ సావకా హోన్తి, నో చ ఖ్వస్స నవా భిక్ఖూ సావకా హోన్తి…పే॰… నవా చస్స భిక్ఖూ సావకా హోన్తి, నో చ ఖ్వస్స థేరా భిక్ఖునియో సావికా హోన్తి…పే॰… థేరా చస్స భిక్ఖునియో సావికా హోన్తి, నో చ ఖ్వస్స మజ్ఝిమా భిక్ఖునియో సావికా హోన్తి…పే॰… మజ్ఝిమా చస్స భిక్ఖునియో సావికా హోన్తి , నో చ ఖ్వస్స నవా భిక్ఖునియో సావికా హోన్తి…పే॰… నవా చస్స భిక్ఖునియో సావికా హోన్తి, నో చ ఖ్వస్స ఉపాసకా సావకా హోన్తి గిహీ ఓదాతవసనా బ్రహ్మచారినో…పే॰… ఉపాసకా చస్స సావకా హోన్తి గిహీ ఓదాతవసనా బ్రహ్మచారినో, నో చ ఖ్వస్స ఉపాసకా సావకా హోన్తి గిహీ ఓదాతవసనా కామభోగినో…పే॰… ఉపాసకా చస్స సావకా హోన్తి గిహీ ఓదాతవసనా కామభోగినో, నో చ ఖ్వస్స ఉపాసికా సావికా హోన్తి గిహినియో ఓదాతవసనా బ్రహ్మచారినియో…పే॰… ఉపాసికా చస్స సావికా హోన్తి గిహినియో ఓదాతవసనా బ్రహ్మచారినియో, నో చ ఖ్వస్స ఉపాసికా సావికా హోన్తి గిహినియో ఓదాతవసనా కామభోగినియో…పే॰… ఉపాసికా చస్స సావికా హోన్తి గిహినియో ఓదాతవసనా కామభోగినియో, నో చ ఖ్వస్స బ్రహ్మచరియం హోతి ఇద్ధఞ్చేవ ఫీతఞ్చ విత్థారికం బాహుజఞ్ఞం పుథుభూతం యావ దేవమనుస్సేహి సుప్పకాసితం…పే॰… బ్రహ్మచరియఞ్చస్స హోతి ఇద్ధఞ్చేవ ఫీతఞ్చ విత్థారికం బాహుజఞ్ఞం పుథుభూతం యావ దేవమనుస్సేహి సుప్పకాసితం, నో చ ఖో లాభగ్గయసగ్గప్పత్తం. ఏవం తం బ్రహ్మచరియం అపరిపూరం హోతి తేనఙ్గేన.
‘‘యతో చ ఖో, చున్ద, ఏతేహి చేవ అఙ్గేహి సమన్నాగతం బ్రహ్మచరియం హోతి, సత్థా చ హోతి థేరో రత్తఞ్ఞూ చిరపబ్బజితో అద్ధగతో వయోఅనుప్పత్తో, థేరా చస్స భిక్ఖూ సావకా హోన్తి వియత్తా వినీతా విసారదా పత్తయోగక్ఖేమా. అలం సమక్ఖాతుం సద్ధమ్మస్స, అలం ఉప్పన్నం పరప్పవాదం సహధమ్మేహి సునిగ్గహితం నిగ్గహేత్వా సప్పాటిహారియం ధమ్మం దేసేతుం. మజ్ఝిమా చస్స భిక్ఖూ సావకా హోన్తి…పే॰… నవా చస్స భిక్ఖూ సావకా హోన్తి…పే॰… థేరా చస్స భిక్ఖునియో సావికా హోన్తి…పే॰… మజ్ఝిమా చస్స భిక్ఖునియో సావికా హోన్తి…పే॰… నవా చస్స భిక్ఖునియో సావికా హోన్తి…పే॰… ఉపాసకా చస్స సావకా హోన్తి…పే॰… గిహీ ఓదాతవసనా బ్రహ్మచారినో . ఉపాసకా చస్స సావకా హోన్తి గిహీ ఓదాతవసనా కామభోగినో…పే॰… ఉపాసికా చస్స సావికా హోన్తి గిహినియో ఓదాతవసనా బ్రహ్మచారినియో…పే॰… ఉపాసికా చస్స సావికా హోన్తి గిహినియో ఓదాతవసనా కామభోగినియో…పే॰… బ్రహ్మచరియఞ్చస్స హోతి ఇద్ధఞ్చేవ ఫీతఞ్చ విత్థారికం బాహుజఞ్ఞం పుథుభూతం యావ దేవమనుస్సేహి సుప్పకాసితం, లాభగ్గప్పత్తఞ్చ యసగ్గప్పత్తఞ్చ. ఏవం తం బ్రహ్మచరియం పరిపూరం హోతి తేనఙ్గేన.
౧౭౫. ‘‘అహం ఖో పన, చున్ద, ఏతరహి సత్థా లోకే ఉప్పన్నో అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో. ధమ్మో చ స్వాక్ఖాతో సుప్పవేదితో నియ్యానికో ఉపసమసంవత్తనికో సమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితో. విఞ్ఞాపితత్థా చ మే సావకా సద్ధమ్మే, కేవలఞ్చ తేసం పరిపూరం బ్రహ్మచరియం ఆవికతం ఉత్తానీకతం సబ్బసఙ్గాహపదకతం సప్పాటిహీరకతం యావ దేవమనుస్సేహి సుప్పకాసితం. అహం ఖో పన, చున్ద, ఏతరహి సత్థా థేరో రత్తఞ్ఞూ చిరపబ్బజితో అద్ధగతో వయోఅనుప్పత్తో.
‘‘సన్తి ఖో పన మే, చున్ద, ఏతరహి థేరా భిక్ఖూ సావకా హోన్తి వియత్తా వినీతా విసారదా పత్తయోగక్ఖేమా. అలం సమక్ఖాతుం సద్ధమ్మస్స, అలం ఉప్పన్నం పరప్పవాదం సహధమ్మేహి సునిగ్గహితం నిగ్గహేత్వా సప్పాటిహారియం ధమ్మం దేసేతుం. సన్తి ఖో పన మే, చున్ద , ఏతరహి మజ్ఝిమా భిక్ఖూ సావకా…పే॰… సన్తి ఖో పన మే, చున్ద, ఏతరహి నవా భిక్ఖూ సావకా…పే॰… సన్తి ఖో పన మే, చున్ద, ఏతరహి థేరా భిక్ఖునియో సావికా…పే॰… సన్తి ఖో పన మే, చున్ద, ఏతరహి మజ్ఝిమా భిక్ఖునియో సావికా…పే॰… సన్తి ఖో పన మే, చున్ద, ఏతరహి నవా భిక్ఖునియో సావికా…పే॰… సన్తి ఖో పన మే, చున్ద, ఏతరహి ఉపాసకా సావకా గిహీ ఓదాతవసనా బ్రహ్మచారినో…పే॰… సన్తి ఖో పన మే, చున్ద, ఏతరహి ఉపాసకా సావకా గిహీ ఓదాతవసనా కామభోగినో…పే॰… సన్తి ఖో పన మే, చున్ద, ఏతరహి ఉపాసికా సావికా గిహినియో ఓదాతవసనా బ్రహ్మచారినియో…పే॰… సన్తి ఖో పన మే, చున్ద, ఏతరహి ఉపాసికా సావికా గిహినియో ఓదాతవసనా కామభోగినియో…పే॰… ఏతరహి ఖో పన మే, చున్ద, బ్రహ్మచరియం ఇద్ధఞ్చేవ ఫీతఞ్చ విత్థారికం బాహుజఞ్ఞం పుథుభూతం యావ దేవమనుస్సేహి సుప్పకాసితం.
౧౭౬. ‘‘యావతా ఖో, చున్ద, ఏతరహి సత్థారో లోకే ఉప్పన్నా, నాహం, చున్ద, అఞ్ఞం ఏకసత్థారమ్పి సమనుపస్సామి ఏవంలాభగ్గయసగ్గప్పత్తం యథరివాహం. యావతా ఖో పన, చున్ద, ఏతరహి సఙ్ఘో వా గణో వా లోకే ఉప్పన్నో; నాహం, చున్ద, అఞ్ఞం ఏకం సంఘమ్పి సమనుపస్సామి ఏవంలాభగ్గయసగ్గప్పత్తం యథరివాయం, చున్ద, భిక్ఖుసఙ్ఘో. యం ఖో తం, చున్ద, సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘సబ్బాకారసమ్పన్నం సబ్బాకారపరిపూరం అనూనమనధికం స్వాక్ఖాతం కేవలం పరిపూరం బ్రహ్మచరియం సుప్పకాసిత’న్తి. ఇదమేవ తం సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘సబ్బాకారసమ్పన్నం…పే॰… సుప్పకాసిత’న్తి.
‘‘ఉదకో ఉద్దకో (సీ॰ స్యా॰ పీ॰) సుదం, చున్ద, రామపుత్తో ఏవం వాచం భాసతి – ‘పస్సం న పస్సతీ’తి. కిఞ్చ పస్సం న పస్సతీతి? ఖురస్స సాధునిసితస్స తలమస్స పస్సతి, ధారఞ్చ ఖ్వస్స న పస్సతి. ఇదం వుచ్చతి – ‘పస్సం న పస్సతీ’తి. యం ఖో పనేతం, చున్ద, ఉదకేన రామపుత్తేన భాసితం హీనం గమ్మం పోథుజ్జనికం అనరియం అనత్థసంహితం ఖురమేవ సన్ధాయ. యఞ్చ తం యఞ్చేతం (స్యా॰ క॰), చున్ద, సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘పస్సం న పస్సతీ’తి, ఇదమేవ తం ఇదమేవేతం (క॰) సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘పస్సం న పస్సతీ’తి. కిఞ్చ పస్సం న పస్సతీతి? ఏవం సబ్బాకారసమ్పన్నం సబ్బాకారపరిపూరం అనూనమనధికం స్వాక్ఖాతం కేవలం పరిపూరం బ్రహ్మచరియం సుప్పకాసితన్తి, ఇతి హేతం పస్సతి సుప్పకాసితం, ఇతి హేతం న పస్సతీతి (స్యా॰ క॰). ఇదమేత్థ అపకడ్ఢేయ్య, ఏవం తం పరిసుద్ధతరం అస్సాతి, ఇతి హేతం న పస్సతి న పస్సతీతి (స్యా॰ క॰). ఇదమేత్థ ఉపకడ్ఢేయ్య, ఏవం తం పరిపూరం పరిసుద్ధతరం (స్యా॰ క॰), పరిపూరతరం (?) అస్సాతి, ఇతి హేతం న పస్సతి. ఇదం వుచ్చతి చున్ద – ‘పస్సం న పస్సతీ’తి. యం ఖో తం, చున్ద, సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘సబ్బాకారసమ్పన్నం…పే॰… బ్రహ్మచరియం సుప్పకాసిత’న్తి. ఇదమేవ తం సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘సబ్బాకారసమ్పన్నం సబ్బాకారపరిపూరం అనూనమనధికం స్వాక్ఖాతం కేవలం పరిపూరం బ్రహ్మచరియం సుప్పకాసిత’న్తి.
సఙ్గాయితబ్బధమ్మో
౧౭౭. తస్మాతిహ, చున్ద, యే వో మయా ధమ్మా అభిఞ్ఞా దేసితా, తత్థ సబ్బేహేవ సఙ్గమ్మ సమాగమ్మ అత్థేన అత్థం బ్యఞ్జనేన బ్యఞ్జనం సఙ్గాయితబ్బం న వివదితబ్బం, యథయిదం బ్రహ్మచరియం అద్ధనియం అస్స చిరట్ఠితికం, తదస్స బహుజనహితాయ బహుజనసుఖాయ లోకానుకమ్పాయ అత్థాయ హితాయ సుఖాయ దేవమనుస్సానం. కతమే చ తే, చున్ద , ధమ్మా మయా అభిఞ్ఞా దేసితా, యత్థ సబ్బేహేవ సఙ్గమ్మ సమాగమ్మ అత్థేన అత్థం బ్యఞ్జనేన బ్యఞ్జనం సఙ్గాయితబ్బం న వివదితబ్బం, యథయిదం బ్రహ్మచరియం అద్ధనియం అస్స చిరట్ఠితికం, తదస్స బహుజనహితాయ బహుజనసుఖాయ లోకానుకమ్పాయ అత్థాయ హితాయ సుఖాయ దేవమనుస్సానం? సేయ్యథిదం – చత్తారో సతిపట్ఠానా, చత్తారో సమ్మప్పధానా, చత్తారో ఇద్ధిపాదా, పఞ్చిన్ద్రియాని, పఞ్చ బలాని, సత్త బోజ్ఝఙ్గా , అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో. ఇమే ఖో తే, చున్ద, ధమ్మా మయా అభిఞ్ఞా దేసితా. యత్థ సబ్బేహేవ సఙ్గమ్మ సమాగమ్మ అత్థేన అత్థం బ్యఞ్జనేన బ్యఞ్జనం సఙ్గాయితబ్బం న వివదితబ్బం, యథయిదం బ్రహ్మచరియం అద్ధనియం అస్స చిరట్ఠితికం, తదస్స బహుజనహితాయ బహుజనసుఖాయ లోకానుకమ్పాయ అత్థాయ హితాయ సుఖాయ దేవమనుస్సానం.
సఞ్ఞాపేతబ్బవిధి
౧౭౮. ‘‘తేసఞ్చ వో, చున్ద, సమగ్గానం సమ్మోదమానానం అవివదమానానం సిక్ఖతం సిక్ఖితబ్బం (బహూసు) అఞ్ఞతరో సబ్రహ్మచారీ సఙ్ఘే ధమ్మం భాసేయ్య. తత్ర చే తుమ్హాకం ఏవమస్స – ‘అయం ఖో ఆయస్మా అత్థఞ్చేవ మిచ్ఛా గణ్హాతి, బ్యఞ్జనాని చ మిచ్ఛా రోపేతీ’తి. తస్స నేవ అభినన్దితబ్బం న పటిక్కోసితబ్బం, అనభినన్దిత్వా అప్పటిక్కోసిత్వా సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘ఇమస్స ను ఖో, ఆవుసో, అత్థస్స ఇమాని వా బ్యఞ్జనాని ఏతాని వా బ్యఞ్జనాని కతమాని ఓపాయికతరాని, ఇమేసఞ్చ ఇమేసం వా (స్యా॰ పీ॰ క॰), ఇమేసం (సీ॰) బ్యఞ్జనానం అయం వా అత్థో ఏసో వా అత్థో కతమో ఓపాయికతరో’తి ? సో చే ఏవం వదేయ్య – ‘ఇమస్స ఖో, ఆవుసో, అత్థస్స ఇమానేవ బ్యఞ్జనాని ఓపాయికతరాని, యా చేవ యఞ్చేవ (సీ॰ క॰), టీకా ఓలోకేతబ్బా ఏతాని; ఇమేసఞ్చ ఇమేదం (సబ్బత్థ) బ్యఞ్జనానం అయమేవ అత్థో ఓపాయికతరో, యా చేవ యఞ్చేవ (సీ॰ క॰), టీకా ఓలోకేతబ్బా ఏసో’తి. సో నేవ ఉస్సాదేతబ్బో న అపసాదేతబ్బో, అనుస్సాదేత్వా అనపసాదేత్వా స్వేవ సాధుకం సఞ్ఞాపేతబ్బో తస్స చ అత్థస్స తేసఞ్చ బ్యఞ్జనానం నిసన్తియా.
౧౭౯. ‘‘అపరోపి చే, చున్ద, సబ్రహ్మచారీ సఙ్ఘే ధమ్మం భాసేయ్య. తత్ర చే తుమ్హాకం ఏవమస్స – ‘అయం ఖో ఆయస్మా అత్థఞ్హి ఖో మిచ్ఛా గణ్హాతి బ్యఞ్జనాని సమ్మా రోపేతీ’తి. తస్స నేవ అభినన్దితబ్బం న పటిక్కోసితబ్బం, అనభినన్దిత్వా అప్పటిక్కోసిత్వా సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘ఇమేసం ను ఖో, ఆవుసో, బ్యఞ్జనానం అయం వా అత్థో ఏసో వా అత్థో కతమో ఓపాయికతరో’తి? సో చే ఏవం వదేయ్య – ‘ఇమేసం ఖో, ఆవుసో, బ్యఞ్జనానం అయమేవ అత్థో ఓపాయికతరో, యా చేవ ఏసో’తి. సో నేవ ఉస్సాదేతబ్బో న అపసాదేతబ్బో, అనుస్సాదేత్వా అనపసాదేత్వా స్వేవ సాధుకం సఞ్ఞాపేతబ్బో తస్సేవ అత్థస్స నిసన్తియా.
౧౮౦. ‘‘అపరోపి చే, చున్ద, సబ్రహ్మచారీ సఙ్ఘే ధమ్మం భాసేయ్య. తత్ర చే తుమ్హాకం ఏవమస్స – ‘అయం ఖో ఆయస్మా అత్థఞ్హి ఖో సమ్మా గణ్హాతి బ్యఞ్జనాని మిచ్ఛా రోపేతీ’తి. తస్స నేవ అభినన్దితబ్బం న పటిక్కోసితబ్బం; అనభినన్దిత్వా అప్పటిక్కోసిత్వా సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘ఇమస్స ను ఖో, ఆవుసో, అత్థస్స ఇమాని వా బ్యఞ్జనాని ఏతాని వా బ్యఞ్జనాని కతమాని ఓపాయికతరానీ’తి? సో చే ఏవం వదేయ్య – ‘ఇమస్స ఖో, ఆవుసో, అత్థస్స ఇమానేవ బ్యఞ్జనాని ఓపయికతరాని, యాని చేవ ఏతానీ’తి . సో నేవ ఉస్సాదేతబ్బో న అపసాదేతబ్బో; అనుస్సాదేత్వా అనపసాదేత్వా స్వేవ సాధుకం సఞ్ఞాపేతబ్బో తేసఞ్ఞేవ బ్యఞ్జనానం నిసన్తియా.
౧౮౧. ‘‘అపరోపి చే, చున్ద, సబ్రహ్మచారీ సఙ్ఘే ధమ్మం భాసేయ్య. తత్ర చే తుమ్హాకం ఏవమస్స – ‘అయం ఖో ఆయస్మా అత్థఞ్చేవ సమ్మా గణ్హాతి బ్యఞ్జనాని చ సమ్మా రోపేతీ’తి. తస్స ‘సాధూ’తి భాసితం అభినన్దితబ్బం అనుమోదితబ్బం; తస్స ‘సాధూ’తి భాసితం అభినన్దిత్వా అనుమోదిత్వా సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘లాభా నో ఆవుసో, సులద్ధం నో ఆవుసో, యే మయం ఆయస్మన్తం తాదిసం సబ్రహ్మచారిం పస్సామ ఏవం అత్థుపేతం బ్యఞ్జనుపేత’న్తి.
పచ్చయానుఞ్ఞాతకారణం
౧౮౨. ‘‘న వో అహం, చున్ద, దిట్ఠధమ్మికానంయేవ ఆసవానం సంవరాయ ధమ్మం దేసేమి. న పనాహం, చున్ద, సమ్పరాయికానంయేవ ఆసవానం పటిఘాతాయ ధమ్మం దేసేమి. దిట్ఠధమ్మికానం చేవాహం, చున్ద, ఆసవానం సంవరాయ ధమ్మం దేసేమి; సమ్పరాయికానఞ్చ ఆసవానం పటిఘాతాయ. తస్మాతిహ, చున్ద, యం వో మయా చీవరం అనుఞ్ఞాతం, అలం వో తం – యావదేవ సీతస్స పటిఘాతాయ, ఉణ్హస్స పటిఘాతాయ, డంసమకసవాతాతపసరీసప సిరింసప (స్యా॰) సమ్ఫస్సానం పటిఘాతాయ, యావదేవ హిరికోపీనపటిచ్ఛాదనత్థం. యో వో మయా పిణ్డపాతో అనుఞ్ఞాతో, అలం వో సో యావదేవ ఇమస్స కాయస్స ఠితియా యాపనాయ విహింసూపరతియా బ్రహ్మచరియానుగ్గహాయ, ఇతి పురాణఞ్చ వేదనం పటిహఙ్ఖామి, నవఞ్చ వేదనం న ఉప్పాదేస్సామి, యాత్రా చ మే భవిస్సతి అనవజ్జతా చ ఫాసువిహారో చ చాతి (బహూసు). యం వో మయా సేనాసనం అనుఞ్ఞాతం, అలం వో తం యావదేవ సీతస్స పటిఘాతాయ, ఉణ్హస్స పటిఘాతాయ, డంసమకసవాతాతపసరీసపసమ్ఫస్సానం పటిఘాతాయ, యావదేవ ఉతుపరిస్సయవినోదన పటిసల్లానారామత్థం. యో వో మయా గిలానపచ్చయభేసజ్జ పరిక్ఖారో అనుఞ్ఞాతో, అలం వో సో యావదేవ ఉప్పన్నానం వేయ్యాబాధికానం వేదనానం పటిఘాతాయ అబ్యాపజ్జపరమతాయ అబ్యాపజ్ఝపరమతాయాతి (సీ॰ స్యా॰ పీ॰), అబ్యాబజ్ఝపరమతాయ (?).
సుఖల్లికానుయోగో
౧౮౩. ‘‘ఠానం ఖో పనేతం, చున్ద, విజ్జతి యం అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం వదేయ్యుం – ‘సుఖల్లికానుయోగమనుయుత్తా సమణా సక్యపుత్తియా విహరన్తీ’తి. ఏవంవాదినో వదమానా (స్యా॰), చున్ద, అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవమస్సు వచనీయా – ‘కతమో సో , ఆవుసో, సుఖల్లికానుయోగో? సుఖల్లికానుయోగా హి బహూ అనేకవిహితా నానప్పకారకా’తి.
‘‘చత్తారోమే, చున్ద, సుఖల్లికానుయోగా హీనా గమ్మా పోథుజ్జనికా అనరియా అనత్థసంహితా న నిబ్బిదాయ న విరాగాయ న నిరోధాయ న ఉపసమాయ న అభిఞ్ఞాయ న సమ్బోధాయ న నిబ్బానాయ సంవత్తన్తి. కతమే చత్తారో?
‘‘ఇధ, చున్ద, ఏకచ్చో బాలో పాణే వధిత్వా వధిత్వా అత్తానం సుఖేతి పీణేతి. అయం పఠమో సుఖల్లికానుయోగో.
‘‘పున చపరం, చున్ద, ఇధేకచ్చో అదిన్నం ఆదియిత్వా ఆదియిత్వా అత్తానం సుఖేతి పీణేతి. అయం దుతియో సుఖల్లికానుయోగో.
‘‘పున చపరం, చున్ద, ఇధేకచ్చో ముసా భణిత్వా భణిత్వా అత్తానం సుఖేతి పీణేతి. అయం తతియో సుఖల్లికానుయోగో.
‘‘పున చపరం, చున్ద, ఇధేకచ్చో పఞ్చహి కామగుణేహి సమప్పితో సమఙ్గీభూతో పరిచారేతి. అయం చతుత్థో సుఖల్లికానుయోగో.
‘‘ఇమే ఖో, చున్ద, చత్తారో సుఖల్లికానుయోగా హీనా గమ్మా పోథుజ్జనికా అనరియా అనత్థసంహితా న నిబ్బిదాయ న విరాగాయ న నిరోధాయ న ఉపసమాయ న అభిఞ్ఞాయ న సమ్బోధాయ న నిబ్బానాయ సంవత్తన్తి.
‘‘ఠానం ఖో పనేతం, చున్ద, విజ్జతి యం అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం వదేయ్యుం – ‘‘ఇమే చత్తారో సుఖల్లికానుయోగే అనుయుత్తా సమణా సక్యపుత్తియా విహరన్తీ’తి. తే వో తే (సీ॰ పీ॰) ‘మాహేవం’ తిస్సు వచనీయా. న తే వో సమ్మా వదమానా వదేయ్యుం, అబ్భాచిక్ఖేయ్యుం అసతా అభూతేన.
౧౮౪. ‘‘చత్తారోమే, చున్ద, సుఖల్లికానుయోగా ఏకన్తనిబ్బిదాయ విరాగాయ నిరోధాయ ఉపసమాయ అభిఞ్ఞాయ సమ్బోధాయ నిబ్బానాయ సంవత్తన్తి. కతమే చత్తారో?
‘‘ఇధ , చున్ద, భిక్ఖు వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. అయం పఠమో సుఖల్లికానుయోగో.
‘‘పున చపరం, చున్ద, భిక్ఖు వితక్కవిచారానం వూపసమా…పే॰… దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. అయం దుతియో సుఖల్లికానుయోగో.
‘‘పున చపరం, చున్ద, భిక్ఖు పీతియా చ విరాగా…పే॰… తతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. అయం తతియో సుఖల్లికానుయోగో.
‘‘పున చపరం, చున్ద, భిక్ఖు సుఖస్స చ పహానా దుక్ఖస్స చ పహానా…పే॰… చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. అయం చతుత్థో సుఖల్లికానుయోగో.
‘‘ఇమే ఖో, చున్ద, చత్తారో సుఖల్లికానుయోగా ఏకన్తనిబ్బిదాయ విరాగాయ నిరోధాయ ఉపసమాయ అభిఞ్ఞాయ సమ్బోధాయ నిబ్బానాయ సంవత్తన్తి.
‘‘ఠానం ఖో పనేతం, చున్ద, విజ్జతి యం అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం వదేయ్యుం – ‘‘ఇమే చత్తారో సుఖల్లికానుయోగే అనుయుత్తా సమణా సక్యపుత్తియా విహరన్తీ’తి. తే వో ‘ఏవం’ తిస్సు వచనీయా. సమ్మా తే వో వదమానా వదేయ్యుం, న తే వో అబ్భాచిక్ఖేయ్యుం అసతా అభూతేన.
సుఖల్లికానుయోగానిసంసో
౧౮౫. ‘‘ఠానం ఖో పనేతం, చున్ద, విజ్జతి, యం అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం వదేయ్యుం – ‘ఇమే పనావుసో, చత్తారో సుఖల్లికానుయోగే అనుయుత్తానం విహరతం కతి ఫలాని కతానిసంసా పాటికఙ్ఖా’తి? ఏవంవాదినో, చున్ద, అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవమస్సు వచనీయా – ‘ఇమే ఖో, ఆవుసో, చత్తారో సుఖల్లికానుయోగే అనుయుత్తానం విహరతం చత్తారి ఫలాని చత్తారో ఆనిసంసా పాటికఙ్ఖా. కతమే చత్తారో? ఇధావుసో, భిక్ఖు తిణ్ణం సంయోజనానం పరిక్ఖయా సోతాపన్నో హోతి అవినిపాతధమ్మో నియతో సమ్బోధిపరాయణో. ఇదం పఠమం ఫలం, పఠమో ఆనిసంసో. పున చపరం, ఆవుసో, భిక్ఖు తిణ్ణం సంయోజనానం పరిక్ఖయా రాగదోసమోహానం తనుత్తా సకదాగామీ హోతి, సకిదేవ ఇమం లోకం ఆగన్త్వా దుక్ఖస్సన్తం కరోతి. ఇదం దుతియం ఫలం, దుతియో ఆనిసంసో. పున చపరం, ఆవుసో, భిక్ఖు పఞ్చన్నం ఓరమ్భాగియానం సంయోజనానం పరిక్ఖయా ఓపపాతికో హోతి, తత్థ పరినిబ్బాయీ అనావత్తిధమ్మో తస్మా లోకా. ఇదం తతియం ఫలం, తతియో ఆనిసంసో. పున చపరం, ఆవుసో, భిక్ఖు ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. ఇదం చతుత్థం ఫలం చతుత్థో ఆనిసంసో. ఇమే ఖో, ఆవుసో, చత్తారో సుఖల్లికానుయోగే అనుయుత్తానం విహరతం ఇమాని చత్తారి ఫలాని, చత్తారో ఆనిసంసా పాటికఙ్ఖా’’తి.
ఖీణాసవఅభబ్బఠానం
౧౮౬. ‘‘ఠానం ఖో పనేతం, చున్ద, విజ్జతి యం అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం వదేయ్యుం – ‘అట్ఠితధమ్మా సమణా సక్యపుత్తియా విహరన్తీ’తి. ఏవంవాదినో, చున్ద, అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవమస్సు వచనీయా – ‘అత్థి ఖో, ఆవుసో, తేన భగవతా జానతా పస్సతా అరహతా సమ్మాసమ్బుద్ధేన సావకానం ధమ్మా దేసితా పఞ్ఞత్తా యావజీవం అనతిక్కమనీయా. సేయ్యథాపి, ఆవుసో, ఇన్దఖీలో వా అయోఖీలో వా గమ్భీరనేమో సునిఖాతో అచలో అసమ్పవేధీ. ఏవమేవ ఖో, ఆవుసో, తేన భగవతా జానతా పస్సతా అరహతా సమ్మాసమ్బుద్ధేన సావకానం ధమ్మా దేసితా పఞ్ఞత్తా యావజీవం అనతిక్కమనీయా. యో సో, ఆవుసో, భిక్ఖు అరహం ఖీణాసవో వుసితవా కతకరణీయో ఓహితభారో అనుప్పత్తసదత్థో పరిక్ఖీణభవసంయోజనో సమ్మదఞ్ఞా విముత్తో, అభబ్బో సో నవ ఠానాని అజ్ఝాచరితుం. అభబ్బో, ఆవుసో, ఖీణాసవో భిక్ఖు సఞ్చిచ్చ పాణం జీవితా వోరోపేతుం; అభబ్బో ఖీణాసవో భిక్ఖు అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియితుం; అభబ్బో ఖీణాసవో భిక్ఖు మేథునం ధమ్మం పటిసేవితుం; అభబ్బో ఖీణాసవో భిక్ఖు సమ్పజానముసా భాసితుం; అభబ్బో ఖీణాసవో భిక్ఖు సన్నిధికారకం కామే పరిభుఞ్జితుం సేయ్యథాపి పుబ్బే ఆగారికభూతో; అభబ్బో ఖీణాసవో భిక్ఖు ఛన్దాగతిం గన్తుం; అభబ్బో ఖీణాసవో భిక్ఖు దోసాగతిం గన్తుం; అభబ్బో ఖీణాసవో భిక్ఖు మోహాగతిం గన్తుం; అభబ్బో ఖీణాసవో భిక్ఖు భయాగతిం గన్తుం. యో సో, ఆవుసో, భిక్ఖు అరహం ఖీణాసవో వుసితవా కతకరణీయో ఓహితభారో అనుప్పత్తసదత్థో పరిక్ఖీణభవసంయోజనో సమ్మదఞ్ఞా విముత్తో, అభబ్బో సో ఇమాని నవ ఠానాని అజ్ఝాచరితు’’న్తి.
పఞ్హాబ్యాకరణం
౧౮౭. ‘‘ఠానం ఖో పనేతం, చున్ద, విజ్జతి, యం అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం వదేయ్యుం – ‘అతీతం ఖో అద్ధానం ఆరబ్భ సమణో గోతమో అతీరకం ఞాణదస్సనం పఞ్ఞపేతి, నో చ ఖో అనాగతం అద్ధానం ఆరబ్భ అతీరకం ఞాణదస్సనం పఞ్ఞపేతి, తయిదం కింసు తయిదం కథంసూ’తి? తే చ అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా అఞ్ఞవిహితకేన ఞాణదస్సనేన అఞ్ఞవిహితకం ఞాణదస్సనం పఞ్ఞపేతబ్బం మఞ్ఞన్తి యథరివ బాలా అబ్యత్తా. అతీతం ఖో, చున్ద, అద్ధానం ఆరబ్భ తథాగతస్స సతానుసారి ఞాణం హోతి; సో యావతకం ఆకఙ్ఖతి తావతకం అనుస్సరతి. అనాగతఞ్చ ఖో అద్ధానం ఆరబ్భ తథాగతస్స బోధిజం ఞాణం ఉప్పజ్జతి – ‘అయమన్తిమా జాతి, నత్థిదాని పునబ్భవో’తి. ‘అతీతం చేపి, చున్ద, హోతి అభూతం అతచ్ఛం అనత్థసంహితం, న తం తథాగతో బ్యాకరోతి. అతీతం చేపి, చున్ద, హోతి భూతం తచ్ఛం అనత్థసంహితం, తమ్పి తథాగతో న బ్యాకరోతి. అతీతం చేపి చున్ద, హోతి భూతం తచ్ఛం అత్థసంహితం, తత్ర కాలఞ్ఞూ తథాగతో హోతి తస్స పఞ్హస్స వేయ్యాకరణాయ. అనాగతం చేపి, చున్ద, హోతి అభూతం అతచ్ఛం అనత్థసంహితం, న తం తథాగతో బ్యాకరోతి…పే॰… తస్స పఞ్హస్స వేయ్యాకరణాయ. పచ్చుప్పన్నం చేపి, చున్ద, హోతి అభూతం అతచ్ఛం అనత్థసంహితం, న తం తథాగతో బ్యాకరోతి. పచ్చుప్పన్నం చేపి, చున్ద, హోతి భూతం తచ్ఛం అనత్థసంహితం, తమ్పి తథాగతో న బ్యాకరోతి. పచ్చుప్పన్నం చేపి, చున్ద, హోతి భూతం తచ్ఛం అత్థసంహితం, తత్ర కాలఞ్ఞూ తథాగతో హోతి తస్స పఞ్హస్స వేయ్యాకరణాయ.
౧౮౮. ‘‘ఇతి ఖో, చున్ద, అతీతానాగతపచ్చుప్పన్నేసు ధమ్మేసు తథాగతో కాలవాదీ కాలవాదీ సచ్చవాదీ (స్యా॰) భూతవాదీ అత్థవాదీ ధమ్మవాదీ వినయవాదీ, తస్మా ‘తథాగతో’తి వుచ్చతి. యఞ్చ ఖో, చున్ద, సదేవకస్స లోకస్స సమారకస్స సబ్రహ్మకస్స సస్సమణబ్రాహ్మణియా పజాయ సదేవమనుస్సాయ దిట్ఠం సుతం ముతం విఞ్ఞాతం పత్తం పరియేసితం అనువిచరితం మనసా, సబ్బం తథాగతేన అభిసమ్బుద్ధం, తస్మా ‘తథాగతో’తి వుచ్చతి. యఞ్చ, చున్ద, రత్తిం తథాగతో అనుత్తరం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుజ్ఝతి, యఞ్చ రత్తిం అనుపాదిసేసాయ నిబ్బానధాతుయా పరినిబ్బాయతి, యం ఏతస్మిం అన్తరే భాసతి లపతి నిద్దిసతి. సబ్బం తం తథేవ హోతి నో అఞ్ఞథా, తస్మా ‘తథాగతో’తి వుచ్చతి. యథావాదీ, చున్ద, తథాగతో తథాకారీ, యథాకారీ తథావాదీ. ఇతి యథావాదీ తథాకారీ, యథాకారీ తథావాదీ, తస్మా ‘తథాగతో’తి వుచ్చతి. సదేవకే లోకే, చున్ద, సమారకే సబ్రహ్మకే సస్సమణబ్రాహ్మణియా పజాయ సదేవమనుస్సాయ తథాగతో అభిభూ అనభిభూతో అఞ్ఞదత్థుదసో వసవత్తీ, తస్మా ‘తథాగతో’తి వుచ్చతి.
అబ్యాకతట్ఠానం
౧౮౯. ‘‘ఠానం ఖో పనేతం, చున్ద, విజ్జతి యం అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం వదేయ్యుం – ‘కిం ను ఖో, ఆవుసో, హోతి తథాగతో పరం మరణా, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి? ఏవంవాదినో, చున్ద, అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవమస్సు వచనీయా – ‘అబ్యాకతం ఖో, ఆవుసో, భగవతా – ‘‘హోతి తథాగతో పరం మరణా, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’’’న్తి.
‘‘ఠానం ఖో పనేతం, చున్ద, విజ్జతి, యం అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం వదేయ్యుం – ‘కిం పనావుసో, న హోతి తథాగతో పరం మరణా, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి? ఏవంవాదినో, చున్ద, అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవమస్సు వచనీయా – ‘ఏతమ్పి ఖో, ఆవుసో, భగవతా అబ్యాకతం – ‘‘న హోతి తథాగతో పరం మరణా, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’’’న్తి.
‘‘ఠానం ఖో పనేతం, చున్ద, విజ్జతి, యం అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం వదేయ్యుం – ‘కిం పనావుసో, హోతి చ న చ హోతి తథాగతో పరం మరణా, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి? ఏవంవాదినో, చున్ద, అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవమస్సు వచనీయా – ‘అబ్యాకతం ఖో ఏతం, ఆవుసో, భగవతా – ‘‘హోతి చ న చ హోతి తథాగతో పరం మరణా, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’’’న్తి.
‘‘ఠానం ఖో పనేతం, చున్ద, విజ్జతి, యం అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం వదేయ్యుం – ‘కిం పనావుసో, నేవ హోతి న న హోతి తథాగతో పరం మరణా, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి? ఏవంవాదినో, చున్ద, అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవమస్సు వచనీయా – ‘ఏతమ్పి ఖో, ఆవుసో, భగవతా అబ్యాకతం – ‘‘నేవ హోతి న న హోతి తథాగతో పరం మరణా, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’’’న్తి.
‘‘ఠానం ఖో పనేతం, చున్ద, విజ్జతి, యం అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం వదేయ్యుం – ‘కస్మా పనేతం, ఆవుసో, సమణేన గోతమేన అబ్యాకత’న్తి? ఏవంవాదినో, చున్ద, అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవమస్సు వచనీయా – ‘న హేతం, ఆవుసో, అత్థసంహితం న ధమ్మసంహితం న ఆదిబ్రహ్మచరియకం న నిబ్బిదాయ న విరాగాయ న నిరోధాయ న ఉపసమాయ న అభిఞ్ఞాయ న సమ్బోధాయ న నిబ్బానాయ సంవత్తతి, తస్మా తం భగవతా అబ్యాకత’న్తి.
బ్యాకతట్ఠానం
౧౯౦. ‘‘ఠానం ఖో పనేతం, చున్ద, విజ్జతి, యం అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం వదేయ్యుం – ‘కిం పనావుసో, సమణేన గోతమేన బ్యాకత’న్తి? ఏవంవాదినో, చున్ద, అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవమస్సు వచనీయా – ‘ఇదం దుక్ఖన్తి ఖో, ఆవుసో, భగవతా బ్యాకతం, అయం దుక్ఖసముదయోతి ఖో, ఆవుసో, భగవతా బ్యాకతం, అయం దుక్ఖనిరోధోతి ఖో, ఆవుసో, భగవతా బ్యాకతం, అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదాతి ఖో, ఆవుసో, భగవతా బ్యాకత’న్తి.
‘‘ఠానం ఖో పనేతం, చున్ద, విజ్జతి, యం అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం వదేయ్యుం – ‘కస్మా పనేతం, ఆవుసో, సమణేన గోతమేన బ్యాకత’న్తి? ఏవంవాదినో, చున్ద, అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవమస్సు వచనీయా – ‘ఏతఞ్హి, ఆవుసో, అత్థసంహితం, ఏతం ధమ్మసంహితం, ఏతం ఆదిబ్రహ్మచరియకం ఏకన్తనిబ్బిదాయ విరాగాయ నిరోధాయ ఉపసమాయ అభిఞ్ఞాయ సమ్బోధాయ నిబ్బానాయ సంవత్తతి. తస్మా తం భగవతా బ్యాకత’న్తి.
పుబ్బన్తసహగతదిట్ఠినిస్సయా
౧౯౧. ‘‘యేపి తే, చున్ద, పుబ్బన్తసహగతా దిట్ఠినిస్సయా, తేపి వో మయా బ్యాకతా, యథా తే బ్యాకాతబ్బా. యథా చ తే న బ్యాకాతబ్బా, కిం వో అహం తే తథా తత్థ (స్యా॰ క॰) బ్యాకరిస్సామి? యేపి తే, చున్ద, అపరన్తసహగతా దిట్ఠినిస్సయా, తేపి వో మయా బ్యాకతా, యథా తే బ్యాకాతబ్బా. యథా చ తే న బ్యాకాతబ్బా, కిం వో అహం తే తథా బ్యాకరిస్సామి? కతమే చ తే, చున్ద, పుబ్బన్తసహగతా దిట్ఠినిస్సయా, యే వో మయా బ్యాకతా, యథా తే బ్యాకాతబ్బా. (యథా చ తే న బ్యాకాతబ్బా, కిం వో అహం తే తథా బ్యాకరిస్సామి) (యథా చ తే న బ్యాకాతబ్బా) సబ్బత్థ? సన్తి ఖో, చున్ద, ఏకే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘సస్సతో అత్తా చ లోకో చ, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి. సన్తి పన, చున్ద, ఏకే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘అసస్సతో అత్తా చ లోకో చ…పే॰… సస్సతో చ అసస్సతో చ అత్తా చ లోకో చ… నేవ సస్సతో నాసస్సతో అత్తా చ లోకో చ… సయంకతో అత్తా చ లోకో చ… పరంకతో అత్తా చ లోకో చ… సయంకతో చ పరంకతో చ అత్తా చ లోకో చ… అసయంకారో అపరంకారో అధిచ్చసముప్పన్నో అత్తా చ లోకో చ, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి. సస్సతం సుఖదుక్ఖం… అసస్సతం సుఖదుక్ఖం… సస్సతఞ్చ అసస్సతఞ్చ సుఖదుక్ఖం… నేవసస్సతం నాసస్సతం సుఖదుక్ఖం… సయంకతం సుఖదుక్ఖం… పరంకతం సుఖదుక్ఖం… సయంకతఞ్చ పరంకతఞ్చ సుఖదుక్ఖం… అసయంకారం అపరంకారం అధిచ్చసముప్పన్నం సుఖదుక్ఖం, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి.
౧౯౨. ‘‘తత్ర, చున్ద, యే తే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘సస్సతో అత్తా చ లోకో చ, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి. త్యాహం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వదామి – ‘అత్థి ను ఖో ఇదం, ఆవుసో, వుచ్చతి – ‘‘సస్సతో అత్తా చ లోకో చా’’తి? యఞ్చ ఖో తే ఏవమాహంసు – ‘ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి. తం తేసం నానుజానామి. తం కిస్స హేతు? అఞ్ఞథాసఞ్ఞినోపి హేత్థ, చున్ద, సన్తేకే సత్తా. ఇమాయపి ఖో అహం, చున్ద, పఞ్ఞత్తియా నేవ అత్తనా సమసమం సమనుపస్సామి కుతో భియ్యో. అథ ఖో అహమేవ తత్థ భియ్యో యదిదం అధిపఞ్ఞత్తి.
౧౯౩. ‘‘తత్ర, చున్ద, యే తే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘అసస్సతో అత్తా చ లోకో చ…పే॰… సస్సతో చ అసస్సతో చ అత్తా చ లోకో చ… నేవసస్సతో నాసస్సతో అత్తా చ లోకో చ… సయంకతో అత్తా చ లోకో చ… పరంకతో అత్తా చ లోకో చ… సయంకతో చ పరంకతో చ అత్తా చ లోకో చ… అసయంకారో అపరంకారో అధిచ్చసముప్పన్నో అత్తా చ లోకో చ… సస్సతం సుఖదుక్ఖం… అసస్సతం సుఖదుక్ఖం… సస్సతఞ్చ అసస్సతఞ్చ సుఖదుక్ఖం… నేవసస్సతం నాసస్సతం సుఖదుక్ఖం… సయంకతం సుఖదుక్ఖం… పరంకతం సుఖదుక్ఖం… సయంకతఞ్చ పరంకతఞ్చ సుఖదుక్ఖం… అసయంకారం అపరంకారం అధిచ్చసముప్పన్నం సుఖదుక్ఖం, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి. త్యాహం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వదామి – ‘అత్థి ను ఖో ఇదం, ఆవుసో, వుచ్చతి – ‘‘అసయంకారం అపరంకారం అధిచ్చసముప్పన్నం సుఖదుక్ఖ’’’న్తి? యఞ్చ ఖో తే ఏవమాహంసు – ‘ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి. తం తేసం నానుజానామి. తం కిస్స హేతు? అఞ్ఞథాసఞ్ఞినోపి హేత్థ, చున్ద, సన్తేకే సత్తా. ఇమాయపి ఖో అహం, చున్ద, పఞ్ఞత్తియా నేవ అత్తనా సమసమం సమనుపస్సామి కుతో భియ్యో. అథ ఖో అహమేవ తత్థ భియ్యో యదిదం అధిపఞ్ఞత్తి. ఇమే ఖో తే, చున్ద, పుబ్బన్తసహగతా దిట్ఠినిస్సయా, యే వో మయా బ్యాకతా, యథా తే బ్యాకాతబ్బా . యథా చ తే న బ్యాకాతబ్బా, కిం వో అహం తే తథా బ్యాకరిస్సామీతి బ్యాకరిస్సామీతి (సీ॰ క॰)?
అపరన్తసహగతదిట్ఠినిస్సయా
౧౯౪. ‘‘కతమే చ తే, చున్ద, అపరన్తసహగతా దిట్ఠినిస్సయా, యే వో మయా బ్యాకతా, యథా తే బ్యాకాతబ్బా. (యథా చ తే న బ్యాకాతబ్బా, కిం వో అహం తే తథా బ్యాకరిస్సామీ) ( ) ఏత్థన్తరే పాఠో సబ్బత్థపి పరిపుణ్ణో దిస్సతి? సన్తి, చున్ద, ఏకే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘రూపీ అత్తా హోతి అరోగో పరం మరణా, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి. సన్తి పన, చున్ద, ఏకే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘అరూపీ అత్తా హోతి…పే॰… రూపీ చ అరూపీ చ అత్తా హోతి… నేవరూపీ నారూపీ అత్తా హోతి… సఞ్ఞీ అత్తా హోతి… అసఞ్ఞీ అత్తా హోతి… నేవసఞ్ఞీనాసఞ్ఞీ అత్తా హోతి… అత్తా ఉచ్ఛిజ్జతి వినస్సతి న హోతి పరం మరణా, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి. తత్ర, చున్ద, యే తే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘రూపీ అత్తా హోతి అరోగో పరం మరణా, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి. త్యాహం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వదామి – ‘అత్థి ను ఖో ఇదం, ఆవుసో, వుచ్చతి – ‘‘రూపీ అత్తా హోతి అరోగో పరం మరణా’’’తి? యఞ్చ ఖో తే ఏవమాహంసు – ‘ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి. తం తేసం నానుజానామి. తం కిస్స హేతు? అఞ్ఞథాసఞ్ఞినోపి హేత్థ, చున్ద, సన్తేకే సత్తా. ఇమాయపి ఖో అహం, చున్ద, పఞ్ఞత్తియా నేవ అత్తనా సమసమం సమనుపస్సామి కుతో భియ్యో. అథ ఖో అహమేవ తత్థ భియ్యో యదిదం అధిపఞ్ఞత్తి.
౧౯౫. ‘‘తత్ర, చున్ద, యే తే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘అరూపీ అత్తా హోతి…పే॰… రూపీ చ అరూపీ చ అత్తా హోతి… నేవరూపీనారూపీ అత్తా హోతి… సఞ్ఞీ అత్తా హోతి… అసఞ్ఞీ అత్తా హోతి… నేవసఞ్ఞీనాసఞ్ఞీ అత్తా హోతి… అత్తా ఉచ్ఛిజ్జతి వినస్సతి న హోతి పరం మరణా, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి. త్యాహం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వదామి – ‘అత్థి ను ఖో ఇదం, ఆవుసో, వుచ్చతి – ‘‘అత్తా ఉచ్ఛిజ్జతి వినస్సతి న హోతి పరం మరణా’’’తి? యఞ్చ ఖో తే, చున్ద, ఏవమాహంసు – ‘ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి. తం తేసం నానుజానామి. తం కిస్స హేతు? అఞ్ఞథాసఞ్ఞినోపి హేత్థ, చున్ద, సన్తేకే సత్తా. ఇమాయపి ఖో అహం, చున్ద, పఞ్ఞత్తియా నేవ అత్తనా సమసమం సమనుపస్సామి, కుతో భియ్యో. అథ ఖో అహమేవ తత్థ భియ్యో యదిదం అధిపఞ్ఞత్తి. ఇమే ఖో తే, చున్ద, అపరన్తసహగతా దిట్ఠినిస్సయా, యే వో మయా బ్యాకతా , యథా తే బ్యాకాతబ్బా. యథా చ తే న బ్యాకాతబ్బా, కిం వో అహం తే తథా బ్యాకరిస్సామీతి బ్యాకరిస్సామీతి (సీ॰ క॰)?
౧౯౬. ‘‘ఇమేసఞ్చ, చున్ద, పుబ్బన్తసహగతానం దిట్ఠినిస్సయానం ఇమేసఞ్చ అపరన్తసహగతానం దిట్ఠినిస్సయానం పహానాయ సమతిక్కమాయ ఏవం మయా చత్తారో సతిపట్ఠానా దేసితా పఞ్ఞత్తా. కతమే చత్తారో? ఇధ, చున్ద, భిక్ఖు కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం. వేదనాసు వేదనానుపస్సీ…పే॰… చిత్తే చిత్తానుపస్సీ… ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా, వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం. ఇమేసఞ్చ చున్ద, పుబ్బన్తసహగతానం దిట్ఠినిస్సయానం ఇమేసఞ్చ అపరన్తసహగతానం దిట్ఠినిస్సయానం పహానాయ సమతిక్కమాయ. ఏవం మయా ఇమే చత్తారో సతిపట్ఠానా దేసితా పఞ్ఞత్తా’’తి.
౧౯౭. తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మా ఉపవాణో భగవతో పిట్ఠితో ఠితో హోతి భగవన్తం బీజయమానో. అథ ఖో ఆయస్మా ఉపవాణో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘అచ్ఛరియం, భన్తే, అబ్భుతం, భన్తే! పాసాదికో వతాయం, భన్తే, ధమ్మపరియాయో; సుపాసాదికో వతాయం భన్తే, ధమ్మపరియాయో, కో నామాయం భన్తే ధమ్మపరియాయో’’తి? ‘‘తస్మాతిహ త్వం, ఉపవాణ, ఇమం ధమ్మపరియాయం ‘పాసాదికో’ త్వేవ నం ధారేహీ’’తి. ఇదమవోచ భగవా. అత్తమనో ఆయస్మా ఉపవాణో భగవతో భాసితం అభినన్దీతి.
పాసాదికసుత్తం నిట్ఠితం ఛట్ఠం.