౧౦. యక్ఖసంయుత్తం
౧. ఇన్దకసుత్తం
౨౩౫. ఏవం
‘‘రూపం న జీవన్తి వదన్తి బుద్ధా, కథం న్వయం విన్దతిమం సరీరం;
కుతస్స అట్ఠీయకపిణ్డమేతి, కథం న్వయం సజ్జతి గబ్భరస్మి’’న్తి.
‘‘పఠమం కలలం హోతి, కలలా హోతి అబ్బుదం;
అబ్బుదా జాయతే పేసి, పేసి నిబ్బత్తతీ ఘనో;
ఘనా పసాఖా జాయన్తి, కేసా లోమా నఖాపి చ.
‘‘యఞ్చస్స భుఞ్జతీ మాతా, అన్నం పానఞ్చ భోజనం;
తేన సో తత్థ యాపేతి, మాతుకుచ్ఛిగతో నరో’’తి.
౨. సక్కనామసుత్తం
౨౩౬. ఏకం సమయం భగవా రాజగహే విహరతి గిజ్ఝకూటే పబ్బతే. అథ ఖో సక్కనామకో యక్ఖో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా
‘‘సబ్బగన్థప్పహీనస్స
సమణస్స న తం సాధు, యదఞ్ఞమనుసాససీ’’తి
‘‘యేన కేనచి వణ్ణేన, సంవాసో సక్క జాయతి;
న తం అరహతి సప్పఞ్ఞో, మనసా అనుకమ్పితుం.
‘‘మనసా చే పసన్నేన, యదఞ్ఞమనుసాసతి;
న తేన హోతి సంయుత్తో, యానుకమ్పా
౩. సూచిలోమసుత్తం
౨౩౭. ఏకం
అథ ఖో సూచిలోమో యక్ఖో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతో కాయం ఉపనామేసి. అథ ఖో భగవా కాయం అపనామేసి. అథ ఖో సూచిలోమో యక్ఖో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘భాయసి మం సమణా’’తి? ‘‘న ఖ్వాహం తం, ఆవుసో, భాయామి; అపి చ తే సమ్ఫస్సో పాపకో’’తి. ‘‘పఞ్హం తం, సమణ పుచ్ఛిస్సామి. సచే మే న బ్యాకరిస్ససి, చిత్తం వా తే ఖిపిస్సామి, హదయం వా తే ఫాలేస్సామి, పాదేసు
‘‘రాగో
అరతీ రతీ లోమహంసో కుతోజా;
కుతో సముట్ఠాయ మనోవితక్కా,
కుమారకా ధఙ్కమివోస్సజన్తీ’’తి.
‘‘రాగో చ దోసో చ ఇతోనిదానా,
అరతీ రతీ లోమహంసో ఇతోజా;
ఇతో సముట్ఠాయ మనోవితక్కా,
కుమారకా ధఙ్కమివోస్సజన్తి.
‘‘స్నేహజా అత్తసమ్భూతా, నిగ్రోధస్సేవ ఖన్ధజా;
పుథూ విసత్తా కామేసు, మాలువావ వితతా
‘‘యే
తే నం వినోదేన్తి సుణోహి యక్ఖ;
తే దుత్తరం ఓఘమిమం తరన్తి,
అతిణ్ణపుబ్బం అపునబ్భవాయా’’తి.
౪. మణిభద్దసుత్తం
౨౩౮. ఏకం
‘‘సతీమతో
సతీమతో సువే సేయ్యో, వేరా చ పరిముచ్చతీ’’తి.
‘‘సతీమతో సదా భద్దం, సతిమా సుఖమేధతి;
సతీమతో సువే సేయ్యో, వేరా న పరిముచ్చతి.
‘‘యస్స సబ్బమహోరత్తం
మేత్తం సో సబ్బభూతేసు, వేరం తస్స న కేనచీ’’తి.
౫. సానుసుత్తం
౨౩౯. ఏకం సమయం భగవా సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరిస్సా ఉపాసికాయ సాను నామ పుత్తో యక్ఖేన గహితో హోతి. అథ ఖో సా ఉపాసికా పరిదేవమానా తాయం వేలాయం ఇమా గాథాయో అభాసి –
‘‘చాతుద్దసిం
పాటిహారియపక్ఖఞ్చ, అట్ఠఙ్గసుసమాగతం.
‘‘ఉపోసథం ఉపవసన్తి, బ్రహ్మచరియం చరన్తి యే;
న తేహి యక్ఖా కీళన్తి, ఇతి మే అరహతం సుతం;
సా దాని అజ్జ పస్సామి, యక్ఖా కీళన్తి సానునా’’తి.
‘‘చాతుద్దసిం
పాటిహారియపక్ఖఞ్చ, అట్ఠఙ్గసుసమాగతం;
ఉపోసథం
‘‘న తేహి యక్ఖా కీళన్తి, సాహు తే అరహతం సుతం;
సానుం పబుద్ధం వజ్జాసి, యక్ఖానం వచనం ఇదం;
మాకాసి పాపకం కమ్మం, ఆవి వా యది వా రహో.
‘‘సచే
న తే దుక్ఖా పముత్యత్థి, ఉప్పచ్చాపి పలాయతో’’తి.
‘‘మతం వా అమ్మ రోదన్తి, యో వా జీవం న దిస్సతి;
జీవన్తం అమ్మ పస్సన్తీ, కస్మా మం అమ్మ రోదసీ’’తి.
‘‘మతం వా పుత్త రోదన్తి, యో వా జీవం న దిస్సతి;
యో చ కామే చజిత్వాన, పునరాగచ్ఛతే ఇధ;
తం వాపి పుత్త రోదన్తి, పున జీవం మతో హి సో.
‘‘కుక్కుళా ఉబ్భతో తాత, కుక్కుళం
నరకా ఉబ్భతో తాత, నరకం పతితుమిచ్ఛసి.
‘‘అభిధావథ
ఆదిత్తా నీహతం
౬. పియఙ్కరసుత్తం
౨౪౦. ఏకం సమయం ఆయస్మా అనురుద్ధో సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మా అనురుద్ధో రత్తియా పచ్చూససమయం పచ్చుట్ఠాయ ధమ్మపదాని భాసతి. అథ ఖో పియఙ్కరమాతా యక్ఖినీ పుత్తకం ఏవం తోసేసి –
‘‘మా సద్దం కరి పియఙ్కర, భిక్ఖు ధమ్మపదాని భాసతి;
అపి
‘‘పాణేసు చ సంయమామసే, సమ్పజానముసా న భణామసే;
సిక్ఖేమ సుసీల్యమత్తనో
౭. పునబ్బసుసుత్తం
౨౪౧. ఏకం
‘‘తుణ్హీ ఉత్తరికే హోహి, తుణ్హీ హోహి పునబ్బసు;
యావాహం బుద్ధసేట్ఠస్స, ధమ్మం సోస్సామి సత్థునో.
‘‘నిబ్బానం భగవా ఆహ, సబ్బగన్థప్పమోచనం;
అతివేలా చ మే హోతి, అస్మిం ధమ్మే పియాయనా.
‘‘పియో లోకే సకో పుత్తో, పియో లోకే సకో పతి;
తతో పియతరా మయ్హం, అస్స ధమ్మస్స మగ్గనా.
‘‘న హి పుత్తో పతి వాపి, పియో దుక్ఖా పమోచయే;
యథా సద్ధమ్మస్సవనం, దుక్ఖా మోచేతి పాణినం.
‘‘లోకే దుక్ఖపరేతస్మిం, జరామరణసంయుతే;
జరామరణమోక్ఖాయ, యం ధమ్మం అభిసమ్బుధం;
తం ధమ్మం సోతుమిచ్ఛామి, తుణ్హీ హోహి పునబ్బసూ’’తి.
‘‘అమ్మా న బ్యాహరిస్సామి, తుణ్హీభూతాయముత్తరా;
ధమ్మమేవ నిసామేహి, సద్ధమ్మస్సవనం సుఖం;
సద్ధమ్మస్స అనఞ్ఞాయ, అమ్మా దుక్ఖం చరామసే.
‘‘ఏస
బుద్ధో అన్తిమసారీరో, ధమ్మం దేసేతి చక్ఖుమా’’తి.
‘‘సాధు ఖో పణ్డితో నామ, పుత్తో జాతో ఉరేసయో;
పుత్తో మే బుద్ధసేట్ఠస్స, ధమ్మం సుద్ధం పియాయతి.
‘‘పునబ్బసు
దిట్ఠాని అరియసచ్చాని, ఉత్తరాపి సుణాతు మే’’తి.
౮. సుదత్తసుత్తం
౨౪౨. ఏకం
‘‘సతం హత్థీ సతం అస్సా, సతం అస్సతరీరథా;
సతం కఞ్ఞాసహస్సాని, ఆముక్కమణికుణ్డలా;
ఏకస్స పదవీతిహారస్స, కలం నాగ్ఘన్తి సోళసిం.
‘‘అభిక్కమ
అభిక్కమనం తే సేయ్యో, నో పటిక్కమన’’న్తి.
అథ
‘‘సతం
కలం నాగ్ఘన్తి సోళసిం.
‘‘అభిక్కమ గహపతి, అభిక్కమ గహపతి;
అభిక్కమనం తే సేయ్యో, నో పటిక్కమన’’న్తి.
అథ
‘‘సతం హత్థీ సతం అస్సా…పే॰…
కలం నాగ్ఘన్తి సోళసిం.
‘‘అభిక్కమ గహపతి, అభిక్కమ గహపతి;
అభిక్కమనం తే సేయ్యో, నో పటిక్కమన’’న్తి.
అథ ఖో అనాథపిణ్డికస్స గహపతిస్స అన్ధకారో అన్తరధాయి, ఆలోకో పాతురహోసి, యం
తేన ఖో పన సమయేన భగవా రత్తియా పచ్చూససమయం పచ్చుట్ఠాయ అబ్భోకాసే చఙ్కమతి. అద్దసా ఖో భగవా అనాథపిణ్డికం గహపతిం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం. దిస్వాన చఙ్కమా ఓరోహిత్వా పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసీది. నిసజ్జ ఖో భగవా అనాథపిణ్డికం గహపతిం ఏతదవోచ – ‘‘ఏహి సుదత్తా’’తి. అథ ఖో అనాథపిణ్డికో గహపతి, నామేన మం భగవా ఆలపతీతి, హట్ఠో ఉదగ్గో తత్థేవ భగవతో పాదేసు సిరసా నిపతిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘కచ్చి, భన్తే, భగవా సుఖమసయిత్థా’’తి?
‘‘సబ్బదా వే సుఖం సేతి, బ్రాహ్మణో పరినిబ్బుతో;
యో న లిమ్పతి కామేసు, సీతిభూతో నిరూపధి.
‘‘సబ్బా ఆసత్తియో ఛేత్వా, వినేయ్య హదయే దరం;
ఉపసన్తో సుఖం సేతి, సన్తిం పప్పుయ్య చేతసా’’తి
౯. పఠమసుక్కాసుత్తం
౨౪౩. ఏకం
‘‘కిం మే కతా రాజగహే మనుస్సా, మధుపీతావ సేయరే;
యే సుక్కం న పయిరుపాసన్తి, దేసేన్తిం అమతం పదం.
‘‘తఞ్చ పన అప్పటివానీయం, అసేచనకమోజవం;
పివన్తి మఞ్ఞే సప్పఞ్ఞా, వలాహకమివ పన్థగూ’’తి
౧౦. దుతియసుక్కాసుత్తం
౨౪౪. ఏకం
‘‘పుఞ్ఞం వత పసవి బహుం, సప్పఞ్ఞో వతాయం ఉపాసకో;
యో సుక్కాయ అదాసి భోజనం, సబ్బగన్థేహి విప్పముత్తియా’’తి
౧౧. చీరాసుత్తం
౨౪౫. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా రాజగహే విహరతి వేళువనే కలన్దకనివాపే. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో ఉపాసకో చీరాయ
‘‘పుఞ్ఞం
యో చీరాయ అదాసి చీవరం, సబ్బయోగేహి విప్పముత్తియా’’తి
౧౨. ఆళవకసుత్తం
౨౪౬. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా ఆళవియం విహరతి ఆళవకస్స యక్ఖస్స భవనే. అథ ఖో ఆళవకో యక్ఖో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘నిక్ఖమ, సమణా’’తి. ‘‘సాధావుసో’’తి భగవా నిక్ఖమి. ‘‘పవిస, సమణా’’తి. ‘‘సాధావుసో’’తి భగవా పావిసి. దుతియమ్పి ఖో ఆళవకో యక్ఖో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘నిక్ఖమ, సమణా’’తి. ‘‘సాధావుసో’’తి భగవా నిక్ఖమి. ‘‘పవిస, సమణా’’తి. ‘‘సాధావుసో’’తి భగవా పావిసి. తతియమ్పి
‘‘కింసూధ విత్తం పురిసస్స సేట్ఠం, కింసు సుచిణ్ణం సుఖమావహాతి;
కింసు హవే సాదుతరం రసానం, కథంజీవిం జీవితమాహు సేట్ఠ’’న్తి.
‘‘సద్ధీధ విత్తం పురిస్స సేట్ఠం, ధమ్మో సుచిణ్ణో సుఖమావహాతి;
సచ్చం హవే సాదుతరం రసానం, పఞ్ఞాజీవిం జీవితమాహు సేట్ఠ’’న్తి.
‘‘కథంసు తరతి ఓఘం, కథంసు తరతి అణ్ణవం;
కథంసు దుక్ఖమచ్చేతి, కథంసు పరిసుజ్ఝతీ’’తి.
‘‘సద్ధాయ
వీరియేన దుక్ఖమచ్చేతి, పఞ్ఞాయ పరిసుజ్ఝతీ’’తి.
‘‘కథంసు లభతే పఞ్ఞం, కథంసు విన్దతే ధనం;
కథంసు కిత్తిం పప్పోతి, కథం మిత్తాని గన్థతి;
అస్మా లోకా పరం లోకం, కథం పేచ్చ న సోచతీ’’తి.
‘‘సద్దహానో అరహతం, ధమ్మం నిబ్బానపత్తియా;
సుస్సూసం
‘‘పతిరూపకారీ
సచ్చేన
అస్మా లోకా పరం లోకం, ఏవం పేచ్చ న సోచతి.
‘‘యస్సేతే చతురో ధమ్మా, సద్ధస్స ఘరమేసినో;
సచ్చం దమ్మో ధితి చాగో, స వే పేచ్చ న సోచతి.
‘‘ఇఙ్ఘ అఞ్ఞేపి పుచ్ఛస్సు, పుథూ సమణబ్రాహ్మణే;
యది సచ్చా దమ్మా చాగా, ఖన్త్యా భియ్యోధ విజ్జతీ’’తి.
‘‘కథం ను దాని పుచ్ఛేయ్యం, పుథూ సమణబ్రాహ్మణే;
యోహం
‘‘అత్థాయ వత మే బుద్ధో, వాసాయాళవిమాగమా
యోహం
‘‘సో అహం విచరిస్సామి, గామా గామం పురా పురం;
నమస్సమానో సమ్బుద్ధం, ధమ్మస్స చ సుధమ్మత’’న్తి.
యక్ఖసంయుత్తం సమత్తం.
తస్సుద్దానం –
ఇన్దకో సక్క సూచి చ, మణిభద్దో చ సాను చ;
పియఙ్కర పునబ్బసు సుదత్తో చ, ద్వే సుక్కా చీరఆళవీతి ద్వాదస.