౫. కస్సపసంయుత్తం
౧. సన్తుట్ఠసుత్తం
౧౪౪. సావత్థియం విహరతి…పే॰… ‘‘సన్తుట్ఠాయం సన్తుట్ఠోయం (సీ॰), భిక్ఖవే, కస్సపో ఇతరీతరేన చీవరేన, ఇతరీతరచీవరసన్తుట్ఠియా చ వణ్ణవాదీ; న చ చీవరహేతు అనేసనం అప్పతిరూపం ఆపజ్జతి; అలద్ధా చ చీవరం న పరితస్సతి; లద్ధా చ చీవరం అగధితో అగథితో (సీ॰) అముచ్ఛితో అనజ్ఝాపన్నో ఆదీనవదస్సావీ నిస్సరణపఞ్ఞో పరిభుఞ్జతి’’.
‘‘సన్తుట్ఠాయం, భిక్ఖవే, కస్సపో ఇతరీతరేన పిణ్డపాతేన, ఇతరీతరపిణ్డపాతసన్తుట్ఠియా చ వణ్ణవాదీ; న చ పిణ్డపాతహేతు అనేసనం అప్పతిరూపం ఆపజ్జతి; అలద్ధా చ పిణ్డపాతం న పరితస్సతి; లద్ధా చ పిణ్డపాతం అగధితో అముచ్ఛితో అనజ్ఝాపన్నో ఆదీనవదస్సావీ నిస్సరణపఞ్ఞో పరిభుఞ్జతి.
‘‘సన్తుట్ఠాయం, భిక్ఖవే, కస్సపో ఇతరీతరేన సేనాసనేన, ఇతరీతరసేనాసనసన్తుట్ఠియా చ వణ్ణవాదీ; న చ సేనాసనహేతు అనేసనం అప్పతిరూపం ఆపజ్జతి; అలద్ధా చ సేనాసనం న పరితస్సతి; లద్ధా చ సేనాసనం అగధితో అముచ్ఛితో అనజ్ఝాపన్నో ఆదీనవదస్సావీ నిస్సరణపఞ్ఞో పరిభుఞ్జతి.
‘‘సన్తుట్ఠాయం, భిక్ఖవే, కస్సపో ఇతరీతరేన గిలానప్పచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారేన, ఇతరీతరగిలానప్పచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారసన్తుట్ఠియా చ వణ్ణవాదీ; న చ గిలానప్పచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారహేతు అనేసనం అప్పతిరూపం ఆపజ్జతి; అలద్ధా చ గిలానప్పచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం న పరితస్సతి; లద్ధా చ గిలానప్పచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం అగధితో అముచ్ఛితో అనజ్ఝాపన్నో ఆదీనవదస్సావీ నిస్సరణపఞ్ఞో పరిభుఞ్జతి.
‘‘తస్మాతిహ , భిక్ఖవే, ఏవం సిక్ఖితబ్బం – ‘సన్తుట్ఠా భవిస్సామ ఇతరీతరేన చీవరేన, ఇతరీతరచీవరసన్తుట్ఠియా చ వణ్ణవాదినో; న చ చీవరహేతు అనేసనం అప్పతిరూపం ఆపజ్జిస్సామ; అలద్ధా చ చీవరం న చ పరితస్సిస్సామ; లద్ధా చ చీవరం అగధితా అముచ్ఛితా అనజ్ఝాపన్నా ఆదీనవదస్సావినో నిస్సరణపఞ్ఞా పరిభుఞ్జిస్సామ’’’. (ఏవం సబ్బం కాతబ్బం).
‘‘‘సన్తుట్ఠా భవిస్సామ ఇతరీతరేన పిణ్డపాతేన…పే॰… సన్తుట్ఠా భవిస్సామ ఇతరీతరేన సేనాసనేన…పే॰… సన్తుట్ఠా భవిస్సామ ఇతరీతరేన గిలానప్పచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారేన, ఇతరీతరగిలానప్పచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారసన్తుట్ఠియా చ వణ్ణవాదినో; న చ గిలానప్పచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారహేతు అనేసనం అప్పతిరూపం ఆపజ్జిస్సామ అలద్ధా చ గిలానప్పచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం న పరితస్సిస్సామ; లద్ధా చ గిలానప్పచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం అగధితా అముచ్ఛితా అనజ్ఝాపన్నా ఆదీనవదస్సావినో నిస్సరణపఞ్ఞా పరిభుఞ్జిస్సామా’తి. ఏవఞ్హి వో, భిక్ఖవే, సిక్ఖితబ్బం. కస్సపేన వా హి వో, భిక్ఖవే, ఓవదిస్సామి యో వా పనస్స యో వా పన (సీ॰), యో వా (పీ॰) కస్సపసదిసో, ఓవదితేహి చ పన వో తథత్తాయ పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి. పఠమం.
౨. అనోత్తప్పీసుత్తం
౧౪౫. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం ఆయస్మా చ మహాకస్సపో ఆయస్మా చ సారిపుత్తో బారాణసియం విహరన్తి ఇసిపతనే మిగదాయే. అథ ఖో ఆయస్మా సారిపుత్తో సాయన్హసమయం పటిసల్లానా వుట్ఠితో యేనాయస్మా మహాకస్సపో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మతా మహాకస్సపేన సద్ధిం సమ్మోది. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఆయస్మా సారిపుత్తో ఆయస్మన్తం మహాకస్సపం ఏతదవోచ – ‘‘వుచ్చతి హిదం, ఆవుసో కస్సప, అనాతాపీ అనోత్తప్పీ అభబ్బో సమ్బోధాయ అభబ్బో నిబ్బానాయ అభబ్బో అనుత్తరస్స యోగక్ఖేమస్స అధిగమాయ; ఆతాపీ చ ఖో ఓత్తప్పీ భబ్బో సమ్బోధాయ భబ్బో నిబ్బానాయ భబ్బో అనుత్తరస్స యోగక్ఖేమస్స అధిగమాయా’’తి.
‘‘కిత్తావతా ను ఖో, ఆవుసో, అనాతాపీ హోతి అనోత్తప్పీ అభబ్బో సమ్బోధాయ అభబ్బో నిబ్బానాయ అభబ్బో అనుత్తరస్స యోగక్ఖేమస్స అధిగమాయ; కిత్తావతా చ పనావుసో, ఆతాపీ హోతి ఓత్తప్పీ భబ్బో సమ్బోధాయ భబ్బో నిబ్బానాయ భబ్బో అనుత్తరస్స యోగక్ఖేమస్స అధిగమాయా’’తి? ‘‘ఇధావుసో, భిక్ఖు ‘అనుప్పన్నా మే పాపకా అకుసలా ధమ్మా ఉప్పజ్జమానా అనత్థాయ సంవత్తేయ్యు’న్తి న ఆతప్పం కరోతి, ‘ఉప్పన్నా మే పాపకా అకుసలా ధమ్మా అప్పహీయమానా అనత్థాయ సంవత్తేయ్యు’న్తి న ఆతప్పం కరోతి, ‘అనుప్పన్నా మే కుసలా ధమ్మానుప్పజ్జమానా అనత్థాయ సంవత్తేయ్యు’న్తి న ఆతప్పం కరోతి, ‘ఉప్పన్నా మే కుసలా ధమ్మా నిరుజ్ఝమానా అనత్థాయ సంవత్తేయ్యు’న్తి న ఆతప్పం కరోతి. ఏవం ఖో, ఆవుసో, అనాతాపీ హోతి’’.
‘‘కథఞ్చావుసో, అనోత్తప్పీ హోతి? ఇధావుసో, భిక్ఖు ‘అనుప్పన్నా మే పాపకా అకుసలా ధమ్మా ఉప్పజ్జమానా అనత్థాయ సంవత్తేయ్యు’న్తి న ఓత్తప్పతి, ‘ఉప్పన్నా మే పాపకా అకుసలా ధమ్మా అప్పహీయమానా అనత్థాయ సంవత్తేయ్యు’న్తి న ఓత్తప్పతి, ‘అనుప్పన్నా మే కుసలా ధమ్మానుప్పజ్జమానా అనత్థాయ సంవత్తేయ్యు’న్తి న ఓత్తప్పతి, ‘ఉప్పన్నా మే కుసలా ధమ్మా నిరుజ్ఝమానా అనత్థాయ సంవత్తేయ్యు’న్తి న ఓత్తప్పతి. ఏవం ఖో, ఆవుసో, అనోత్తప్పీ హోతి. ఏవం ఖో, ఆవుసో, అనాతాపీ అనోత్తప్పీ అభబ్బో సమ్బోధాయ అభబ్బో నిబ్బానాయ అభబ్బో అనుత్తరస్స యోగక్ఖేమస్స అధిగమాయ.
‘‘కథఞ్చావుసో, ఆతాపీ హోతి? ఇధావుసో, భిక్ఖు ‘అనుప్పన్నా మే పాపకా అకుసలా ధమ్మా ఉప్పజ్జమానా అనత్థాయ సంవత్తేయ్యు’న్తి ఆతప్పం కరోతి, ‘ఉప్పన్నా మే పాపకా అకుసలా ధమ్మా అప్పహీయమానా అనత్థాయ సంవత్తేయ్యు’న్తి ఆతప్పం కరోతి, అనుప్పన్నా మే కుసలా ధమ్మా…పే॰… ఆతప్పం కరోతి. ఏవం ఖో, ఆవుసో, ఆతాపీ హోతి.
‘‘కథఞ్చావుసో, ఓత్తప్పీ హోతి? ఇధావుసో, భిక్ఖు ‘అనుప్పన్నా మే పాపకా అకుసలా ధమ్మా ఉప్పజ్జమానా అనత్థాయ సంవత్తేయ్యు’న్తి ఓత్తప్పతి, ‘ఉప్పన్నా మే పాపకా అకుసలా ధమ్మా అప్పహీయమానా అనత్థాయ సంవత్తేయ్యు’న్తి ఓత్తప్పతి, ‘అనుప్పన్నా మే కుసలా ధమ్మా అనుప్పజ్జమానా అనత్థాయ సంవత్తేయ్యు’న్తి ఓత్తప్పతి, ‘ఉప్పన్నా మే కుసలా ధమ్మా నిరుజ్ఝమానా అనత్థాయ సంవత్తేయ్యు’న్తి ఓత్తప్పతి. ఏవం ఖో, ఆవుసో, ఓత్తప్పీ హోతి. ఏవం ఖో, ఆవుసో, ఆతాపీ ఓత్తప్పీ భబ్బో సమ్బోధాయ భబ్బో నిబ్బానాయ భబ్బో అనుత్తరస్స యోగక్ఖేమస్స అధిగమాయా’’తి. దుతియం.
౩. చన్దూపమసుత్తం
౧౪౬. సావత్థియం విహరతి…పే॰… ‘‘చన్దూపమా, భిక్ఖవే, కులాని ఉపసఙ్కమథ – అపకస్సేవ కాయం, అపకస్స చిత్తం, నిచ్చనవకా కులేసు అప్పగబ్భా అప్పగబ్బా (క॰). సేయ్యథాపి , భిక్ఖవే, పురిసో జరుదపానం వా ఓలోకేయ్య పబ్బతవిసమం వా నదీవిదుగ్గం వా – అపకస్సేవ కాయం, అపకస్స చిత్తం; ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, చన్దూపమా కులాని ఉపసఙ్కమథ – అపకస్సేవ కాయం, అపకస్స చిత్తం, నిచ్చనవకా కులేసు అప్పగబ్భా’’.
‘‘కస్సపో, భిక్ఖవే, చన్దూపమో కులాని ఉపసఙ్కమతి – అపకస్సేవ కాయం, అపకస్స చిత్తం, నిచ్చనవకో కులేసు అప్పగబ్భో. తం కిం మఞ్ఞథ, భిక్ఖవే, కథంరూపో భిక్ఖు అరహతి కులాని ఉపసఙ్కమితు’’న్తి? ‘‘భగవంమూలకా నో, భన్తే, ధమ్మా భగవంనేత్తికా భగవంపటిసరణా. సాధు వత, భన్తే, భగవన్తంయేవ పటిభాతు ఏతస్స భాసితస్స అత్థో. భగవతో సుత్వా భిక్ఖూ ధారేస్సన్తీ’’తి.
అథ ఖో భగవా ఆకాసే పాణిం చాలేసి. ‘‘సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, అయం ఆకాసే పాణి న సజ్జతి న గయ్హతి న బజ్ఝతి; ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, యస్స కస్సచి భిక్ఖునో కులాని ఉపసఙ్కమతో కులేసు చిత్తం న సజ్జతి న గయ్హతి న బజ్ఝతి – ‘లభన్తు లాభకామా, పుఞ్ఞకామా కరోన్తు పుఞ్ఞానీ’తి; యథాసకేన లాభేన అత్తమనో హోతి సుమనో, ఏవం పరేసం లాభేన అత్తమనో హోతి సుమనో; ఏవరూపో ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అరహతి కులాని ఉపసఙ్కమితుం.
‘‘కస్సపస్స, భిక్ఖవే, కులాని ఉపసఙ్కమతో కులేసు చిత్తం న సజ్జతి న గయ్హతి న బజ్ఝతి – ‘లభన్తు లాభకామా, పుఞ్ఞకామా కరోన్తు పుఞ్ఞానీ’తి; యథాసకేన లాభేన అత్తమనో హోతి సుమనో; ఏవం పరేసం లాభేన అత్తమనో హోతి సుమనో.
‘‘తం కిం మఞ్ఞథ, భిక్ఖవే, కథంరూపస్స భిక్ఖునో అపరిసుద్ధా ధమ్మదేసనా హోతి, కథంరూపస్స భిక్ఖునో పరిసుద్ధా ధమ్మదేసనా హోతీ’’తి? ‘‘భగవంమూలకా నో, భన్తే, ధమ్మా భగవంనేత్తికా భగవంపటిసరణా. సాధు వత, భన్తే, భగవన్తంయేవ పటిభాతు ఏతస్స భాసితస్స అత్థో . భగవతో సుత్వా భిక్ఖూ ధారేస్సన్తీ’’తి. ‘‘తేన హి, భిక్ఖవే, సుణాథ, సాధుకం మనసి కరోథ; భాసిస్సామీ’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో పచ్చస్సోసుం. భగవా ఏతదవోచ –
‘‘యో హి కోచి, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఏవంచిత్తో పరేసం ధమ్మం దేసేతి – ‘అహో వత మే ధమ్మం సుణేయ్యుం, సుత్వా చ పన ధమ్మం పసీదేయ్యుం, పసన్నా చ మే పసన్నాకారం కరేయ్యు’న్తి; ఏవరూపస్స ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో అపరిసుద్ధా ధమ్మదేసనా హోతి.
‘‘యో చ ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఏవంచిత్తో పరేసం ధమ్మం దేసేతి – ‘స్వాక్ఖాతో భగవతా ధమ్మో సన్దిట్ఠికో అకాలికో ఏహిపస్సికో ఓపనేయ్యికో పచ్చత్తం వేదితబ్బో విఞ్ఞూహీతి విఞ్ఞూహి (?). అహో, వత మే ధమ్మం సుణేయ్యుం, సుత్వా చ పన ధమ్మం ఆజానేయ్యుం, ఆజానిత్వా చ పన తథత్తాయ పటిపజ్జేయ్యు’న్తి. ఇతి ధమ్మసుధమ్మతం పటిచ్చ పరేసం ధమ్మం దేసేతి, కారుఞ్ఞం పటిచ్చ అనుద్దయం అనుదయం (బహూసు) ద్విత్తకారణం పన గవేసితబ్బం పటిచ్చ అనుకమ్పం ఉపాదాయ పరేసం ధమ్మం దేసేతి. ఏవరూపస్స ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో పరిసుద్ధా ధమ్మదేసనా హోతి.
‘‘కస్సపో, భిక్ఖవే, ఏవంచిత్తో పరేసం ధమ్మం దేసేతి – ‘స్వాక్ఖాతో భగవతా ధమ్మో సన్దిట్ఠికో అకాలికో ఏహిపస్సికో ఓపనేయ్యికో పచ్చత్తం వేదితబ్బో విఞ్ఞూహీతి. అహో, వత మే ధమ్మం సుణేయ్యుం, సుత్వా చ పన ధమ్మం ఆజానేయ్యుం, ఆజానిత్వా చ పన తథత్తాయ పటిపజ్జేయ్యు’న్తి. ఇతి ధమ్మసుధమ్మతం పటిచ్చ పరేసం ధమ్మం దేసేతి, కారుఞ్ఞం పటిచ్చ అనుద్దయం పటిచ్చ అనుకమ్పం ఉపాదాయ పరేసం ధమ్మం దేసేతి. కస్సపేన వా హి వో, భిక్ఖవే, ఓవదిస్సామి యో వా పనస్స కస్సపసదిసో, ఓవదితేహి చ పన వో తథత్తాయ పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి. తతియం.
౪. కులూపకసుత్తం
౧౪౭. సావత్థియం విహరతి…పే॰… ‘‘తం కిం మఞ్ఞథ, భిక్ఖవే, కథంరూపో భిక్ఖు అరహతి కులూపకో హోతుం, కథంరూపో భిక్ఖు న అరహతి కులూపకో హోతు’’న్తి? భగవంమూలకా నో, భన్తే, ధమ్మా…పే॰… భగవా ఏతదవోచ –
‘‘యో హి కోచి, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఏవంచిత్తో కులాని ఉపసఙ్కమతి – ‘దేన్తుయేవ మే, మా నాదంసు; బహుకఞ్ఞేవ మే దేన్తు, మా థోకం; పణీతఞ్ఞేవ మే దేన్తు, మా లూఖం; సీఘఞ్ఞేవ మే దేన్తు, మా దన్ధం; సక్కచ్చఞ్ఞేవ మే దేన్తు, మా అసక్కచ్చ’న్తి. తస్స చే, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో ఏవంచిత్తస్స కులాని ఉపసఙ్కమతో న దేన్తి, తేన భిక్ఖు సన్దీయతి; సో తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదయతి. థోకం దేన్తి, నో బహుకం…పే॰… లూఖం దేన్తి, నో పణీతం… దన్ధం దేన్తి, నో సీఘం, తేన భిక్ఖు సన్దీయతి; సో తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదయతి. అసక్కచ్చం దేన్తి, నో సక్కచ్చం; తేన భిక్ఖు సన్దీయతి; సో తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదయతి. ఏవరూపో ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు న అరహతి కూలూపకో హోతుం.
‘‘యో చ ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఏవంచిత్తో కులాని ఉపసఙ్కమతి – ‘తం కుతేత్థ లబ్భా పరకులేసు – దేన్తుయేవ మే, మా నాదంసు; బహుకఞ్ఞేవ మే దేన్తు, మా థోకం; పణీతఞ్ఞేవ మే దేన్తు, మా లూఖం; దీఘఞ్ఞేవ మే దేన్తు, మా దన్ధం; సక్కచ్చఞ్ఞేవ మే దేన్తు, మా అసక్కచ్చ’న్తి. తస్స చే, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో ఏవంచిత్తస్స కులాని ఉపసఙ్కమతో న దేన్తి; తేన భిక్ఖు న సన్దీయతి; సో న తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదయతి. థోకం దేన్తి, నో బహుకం; తేన భిక్ఖు న సన్దీయతి; సో న తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదయతి. లూఖం దేన్తి, నో పణీతం; తేన భిక్ఖు న సన్దీయతి; సో న తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదయతి. దన్ధం దేన్తి, నో సీఘం; తేన భిక్ఖు న సన్దీయతి; సో న తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదయతి. అసక్కచ్చం దేన్తి, నో సక్కచ్చం; తేన భిక్ఖు న సన్దీయతి; సో న తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదయతి. ఏవరూపో ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అరహతి కులూపకో హోతుం.
‘‘కస్సపో, భిక్ఖవే, ఏవంచిత్తో కులాని ఉపసఙ్కమతి – ‘తం కుతేత్థ లబ్భా పరకులేసు – దేన్తుయేవ మే, మా నాదంసు; బహుకఞ్ఞేవ మే దేన్తు, మా థోకం; పణీతఞ్ఞేవ మే దేన్తు, మా లూఖం; సీఘఞ్ఞేవ మే దేన్తు, మా దన్ధం; సక్కచ్చఞ్ఞేవ మే దేన్తు, మా అసక్కచ్చ’న్తి. తస్స చే, భిక్ఖవే, కస్సపస్స ఏవంచిత్తస్స కులాని ఉపసఙ్కమతో న దేన్తి; తేన కస్సపో న సన్దీయతి; సో న తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదయతి. థోకం దేన్తి, నో బహుకం; తేన కస్సపో న సన్దీయతి; సో న తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదయతి. లూఖం దేన్తి , నో పణీతం; తేన కస్సపో న సన్దీయతి; సో న తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదయతి. దన్ధం దేన్తి, నో సీఘం; తేన కస్సపో న సన్దీయతి; సో న తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదయతి. అసక్కచ్చం దేన్తి, నో సక్కచ్చం; తేన కస్సపో న సన్దీయతి ; సో న తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదయతి. కస్సపేన వా హి వో, భిక్ఖవే, ఓవదిస్సామి యో వా పనస్స కస్సపసదిసో. ఓవదితేహి చ పన వో తథత్తాయ పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి. చతుత్థం.
౫. జిణ్ణసుత్తం
౧౪౮. ఏవం మే సుతం…పే॰… రాజగహే వేళువనే. అథ ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో ఆయస్మన్తం మహాకస్సపం భగవా ఏతదవోచ – ‘‘జిణ్ణోసి దాని త్వం, కస్సప, గరుకాని చ తే ఇమాని సాణాని పంసుకూలాని నిబ్బసనాని. తస్మాతిహ త్వం, కస్సప, గహపతాని గహపతికాని (సీ॰) చేవ చీవరాని ధారేహి, నిమన్తనాని చ భుఞ్జాహి, మమ చ సన్తికే విహరాహీ’’తి.
‘‘అహం ఖో, భన్తే, దీఘరత్తం ఆరఞ్ఞికో చేవ ఆరఞ్ఞికత్తస్స చ వణ్ణవాదీ, పిణ్డపాతికో చేవ పిణ్డపాతికత్తస్స చ వణ్ణవాదీ, పంసుకూలికో చేవ పంసుకూలికత్తస్స చ వణ్ణవాదీ, తేచీవరికో చేవ తేచీవరికత్తస్స చ వణ్ణవాదీ, అప్పిచ్ఛో చేవ అప్పిచ్ఛతాయ చ వణ్ణవాదీ, సన్తుట్ఠో చేవ సన్తుట్ఠియా చ వణ్ణవాదీ, పవివిత్తో చేవ పవివేకస్స చ వణ్ణవాదీ, అసంసట్ఠో చేవ అసంసగ్గస్స చ వణ్ణవాదీ, ఆరద్ధవీరియో చేవ వీరియారమ్భస్స వీరియారబ్భస్స (క॰) చ వణ్ణవాదీ’’తి.
‘‘కిం కం (క॰) పన త్వం, కస్సప, అత్థవసం సమ్పస్సమానో దీఘరత్తం ఆరఞ్ఞికో చేవ ఆరఞ్ఞికత్తస్స చ వణ్ణవాదీ, పిణ్డపాతికో చేవ…పే॰… పంసుకూలికో చేవ… తేచీవరికో చేవ… అప్పిచ్ఛో చేవ… సన్తుట్ఠో చేవ… పవివిత్తో చేవ… అసంసట్ఠో చేవ… ఆరద్ధవీరియో చేవ వీరియారమ్భస్స చ వణ్ణవాదీ’’తి?
‘‘ద్వే ఖ్వాహం, భన్తే, అత్థవసే సమ్పస్సమానో దీఘరత్తం ఆరఞ్ఞికో చేవ ఆరఞ్ఞికత్తస్స చ వణ్ణవాదీ, పిణ్డపాతికో చేవ…పే॰… పంసుకూలికో చేవ… తేచీవరికో చేవ… అప్పిచ్ఛో చేవ… సన్తుట్ఠో చేవ… పవివిత్తో చేవ… అసంసట్ఠో చేవ… ఆరద్ధవీరియో చేవ వీరియారమ్భస్స చ వణ్ణవాదీ. అత్తనో చ దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారం సమ్పస్సమానో, పచ్ఛిమఞ్చ జనతం అనుకమ్పమానో – ‘అప్పేవ నామ పచ్ఛిమా జనతా దిట్ఠానుగతిం ఆపజ్జేయ్యుం’ ఆపజ్జేయ్య (సీ॰ స్యా॰ కం॰). ‘యే కిర తే అహేసుం బుద్ధానుబుద్ధసావకా తే దీఘరత్తం ఆరఞ్ఞికా చేవ అహేసుం ఆరఞ్ఞికత్తస్స చ వణ్ణవాదినో…పే॰… పిణ్డపాతికా చేవ అహేసుం …పే॰… పంసుకూలికా చేవ అహేసుం… తేచీవరికా చేవ అహేసుం… అప్పిచ్ఛా చేవ అహేసుం… సన్తుట్ఠా చేవ అహేసుం… పవివిత్తా చేవ అహేసుం… అసంసట్ఠా చేవ అహేసుం… ఆరద్ధవీరియా చేవ అహేసుం వీరియారమ్భస్స చ వణ్ణవాదినో’తి. తే తథత్తాయ పటిపజ్జిస్సన్తి, తేసం తం భవిస్సతి దీఘరత్తం హితాయ సుఖాయ.
‘‘ఇమే ఖ్వాహం, భన్తే, ద్వే అత్థవసే సమ్పస్సమానో దీఘరత్తం ఆరఞ్ఞికో చేవ ఆరఞ్ఞికత్తస్స చ వణ్ణవాదీ, పిణ్డపాతికో చేవ…పే॰… పంసుకూలికో చేవ… తేచీవరికో చేవ… అప్పిచ్ఛో చేవ… సన్తుట్ఠో చేవ… పవివిత్తో చేవ… అసంసట్ఠో చేవ… ఆరద్ధవీరియో చేవ వీరియారమ్భస్స చ వణ్ణవాదీ’’తి.
‘‘సాధు సాధు, కస్సప. బహుజనహితాయ కిర త్వం, కస్సప, పటిపన్నో బహుజనసుఖాయ లోకానుకమ్పాయ అత్థాయ హితాయ సుఖాయ దేవమనుస్సానం. తస్మాతిహ త్వం, కస్సప, సాణాని చేవ పంసుకూలాని ధారేహి నిబ్బసనాని, పిణ్డాయ చ చరాహి, అరఞ్ఞే చ విహరాహీ’’తి. పఞ్చమం.
౬. ఓవాదసుత్తం
౧౪౯. రాజగహే వేళువనే. అథ ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో ఆయస్మన్తం మహాకస్సపం భగవా ఏతదవోచ – ‘‘ఓవద, కస్సప, భిక్ఖూ; కరోహి, కస్సప, భిక్ఖూనం ధమ్మిం కథం. అహం వా, కస్సప , భిక్ఖూ ఓవదేయ్యం త్వం వా; అహం వా భిక్ఖూనం ధమ్మిం కథం కరేయ్యం త్వం వా’’తి.
‘‘దుబ్బచా ఖో, భన్తే, ఏతరహి భిక్ఖూ, దోవచస్సకరణేహి ధమ్మేహి సమన్నాగతా, అక్ఖమా, అప్పదక్ఖిణగ్గాహినో అనుసాసనిం. ఇధాహం, భన్తే, అద్దసం భణ్డఞ్చ భణ్డుఞ్చ (సీ॰) నామ భిక్ఖుం ఆనన్దస్స సద్ధివిహారిం అభిజికఞ్చ ఆభిఞ్జికఞ్చ (సీ॰ క॰), ఆభిజ్జికఞ్చ (స్యా॰ కం॰) నామ భిక్ఖుం అనురుద్ధస్స సద్ధివిహారిం అఞ్ఞమఞ్ఞం సుతేన అచ్చావదన్తే – ‘ఏహి, భిక్ఖు, కో బహుతరం భాసిస్సతి, కో సున్దరతరం భాసిస్సతి, కో చిరతరం భాసిస్సతీ’’’తి.
అథ ఖో భగవా అఞ్ఞతరం భిక్ఖుం ఆమన్తేసి – ‘‘ఏహి త్వం, భిక్ఖు, మమ వచనేన భణ్డఞ్చ భిక్ఖుం ఆనన్దస్స సద్ధివిహారిం అభిజికఞ్చ భిక్ఖుం అనురుద్ధస్స సద్ధివిహారిం ఆమన్తేహి – ‘సత్థా ఆయస్మన్తే ఆమన్తేతీ’’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో సో భిక్ఖు భగవతో పటిస్సుత్వా యేన తే భిక్ఖూ తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా తే భిక్ఖూ ఏతదవోచ – ‘‘సత్థా ఆయస్మన్తే ఆమన్తేతీ’’తి.
‘‘ఏవమావుసో’’తి ఖో తే భిక్ఖూ తస్స భిక్ఖునో పటిస్సుత్వా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు. ఏకమన్తం నిసిన్నే ఖో తే భిక్ఖూ భగవా ఏతదవోచ – ‘‘సచ్చం కిర తుమ్హే, భిక్ఖవే, అఞ్ఞమఞ్ఞం సుతేన అచ్చావదథ – ‘ఏహి, భిక్ఖు, కో బహుతరం భాసిస్సతి, కో సున్దరతరం భాసిస్సతి, కో చిరతరం భాసిస్సతీ’’’తి? ‘‘ఏవం, భన్తే’’. ‘‘కిం ను ఖో మే తుమ్హే, భిక్ఖవే, ఏవం ధమ్మం దేసితం ఆజానాథ – ‘ఏథ తుమ్హే, భిక్ఖవే, అఞ్ఞమఞ్ఞం సుతేన అచ్చావదథ – ఏహి, భిక్ఖు, కో బహుతరం భాసిస్సతి, కో సున్దరతరం భాసిస్సతి, కో చిరతరం భాసిస్సతీ’’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘నో చే కిర మే తుమ్హే, భిక్ఖవే, ఏవం ధమ్మం దేసితం ఆజానాథ, అథ కిం చరహి తుమ్హే, మోఘపురిసా, కిం జానన్తా కిం పస్సన్తా ఏవం స్వాక్ఖాతే ధమ్మవినయే పబ్బజితా సమానా అఞ్ఞమఞ్ఞం సుతేన అచ్చావదథ – ‘ఏహి, భిక్ఖు, కో బహుతరం భాసిస్సతి, కో సున్దరతరం భాసిస్సతి, కో చిరతరం భాసిస్సతీ’’’తి.
అథ ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో పాదేసు సిరసా నిపతిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘అచ్చయో నో, భన్తే, అచ్చగమా, యథాబాలే యథామూళ్హే యథాఅకుసలే యథా బాలే యథా మూళ్హే యథా అకుసలే (పీ॰), యథాబాలం యథామూళ్హం యథాఅకుసలం (?), యే మయం ఏవం స్వాక్ఖాతే ధమ్మవినయే పబ్బజితా సమానా అఞ్ఞమఞ్ఞం సుతేన అచ్చావదిమ్హ – ‘ఏహి, భిక్ఖు, కో బహుతరం భాసిస్సతి , కో సున్దరతరం భాసిస్సతి, కో చిరతరం భాసిస్సతీ’తి. తేసం నో, భన్తే, భగవా అచ్చయం అచ్చయతో పటిగ్గణ్హాతు ఆయతిం సంవరాయా’’తి.
‘‘తగ్ఘ తుమ్హే, భిక్ఖవే, అచ్చయో అచ్చగమా యథాబాలే యథామూళ్హే యథాఅకుసలే, యే తుమ్హే ఏవం స్వాక్ఖాతే ధమ్మవినయే పబ్బజితా సమానా అఞ్ఞమఞ్ఞం సుతేన అచ్చావదిత్థ – ‘ఏహి, భిక్ఖు, కో బహుతరం భాసిస్సతి, కో సున్దరతరం భాసిస్సతి, కో చిరతరం భాసిస్సతీ’తి. యతో చ ఖో తుమ్హే, భిక్ఖవే, అచ్చయం అచ్చయతో దిస్వా యథాధమ్మం పటికరోథ, తం వో మయం మయం అచ్చయం (సీ॰) పటిగ్గణ్హామ. వుద్ధి హేసా, భిక్ఖవే, అరియస్స వినయే యో అచ్చయం అచ్చయతో దిస్వా యథాధమ్మం పటికరోతి ఆయతిఞ్చ సంవరం ఆపజ్జతీ’’తి. ఛట్ఠం.
౭. దుతియఓవాదసుత్తం
౧౫౦. రాజగహే విహరతి వేళువనే సావత్థి, తత్ర-ఏతదవోచ (సీ॰). అథ ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి…పే॰… ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో ఆయస్మన్తం మహాకస్సపం భగవా ఏతదవోచ – ‘‘ఓవద, కస్సప, భిక్ఖూ; కరోహి, కస్సప, భిక్ఖూనం ధమ్మిం కథం. అహం వా, కస్సప , భిక్ఖూ ఓవదేయ్యం త్వం వా; అహం వా భిక్ఖూనం ధమ్మిం కథం కరేయ్యం త్వం వా’’తి.
‘‘దుబ్బచా ఖో, భన్తే, ఏతరహి భిక్ఖూ, దోవచస్సకరణేహి ధమ్మేహి సమన్నాగతా అక్ఖమా అప్పదక్ఖిణగ్గాహినో అనుసాసనిం. యస్స కస్సచి, భన్తే, సద్ధా నత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు, హిరీ హిరి (సబ్బత్థ) నత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు, ఓత్తప్పం నత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు, వీరియం నత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు, పఞ్ఞా నత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు, తస్స యా రత్తి వా దివసో వా ఆగచ్ఛతి ఆగచ్ఛన్తి (సీ॰), హానియేవ పాటికఙ్ఖా కుసలేసు ధమ్మేసు, నో వుద్ధి.
‘‘సేయ్యథాపి, భన్తే, కాళపక్ఖే చన్దస్స యా రత్తి వా దివసో వా ఆగచ్ఛతి, హాయతేవ వణ్ణేన, హాయతి మణ్డలేన, హాయతి ఆభాయ, హాయతి ఆరోహపరిణాహేన. ఏవమేవ ఖో, భన్తే, యస్స కస్సచి సద్ధా నత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు…పే॰… హిరీ నత్థి… ఓత్తప్పం నత్థి … వీరియం నత్థి… పఞ్ఞా నత్థి… కుసలేసు ధమ్మేసు తస్స యా రత్తి వా దివసో వా ఆగచ్ఛతి, హానియేవ పాటికఙ్ఖా కుసలేసు ధమ్మేసు, నో వుద్ధి.
‘‘‘అస్సద్ధో పురిసపుగ్గలో’తి, భన్తే, పరిహానమేతం; ‘అహిరికో పురిసపుగ్గలో’తి, భన్తే, పరిహానమేతం; ‘అనోత్తప్పీ పురిసపుగ్గలో’తి, భన్తే, పరిహానమేతం; ‘కుసీతో పురిసపుగ్గలో’తి, భన్తే, పరిహానమేతం; ‘దుప్పఞ్ఞో పురిసపుగ్గలో’తి, భన్తే, పరిహానమేతం; ‘కోధనో పురిసపుగ్గలో’తి, భన్తే, పరిహానమేతం; ‘ఉపనాహీ పురిసపుగ్గలో’తి, భన్తే, పరిహానమేతం; ‘న సన్తి భిక్ఖూ ఓవాదకా’తి, భన్తే, పరిహానమేతం.
‘‘యస్స కస్సచి, భన్తే, సద్ధా అత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు, హిరీ అత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు, ఓత్తప్పం అత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు, వీరియం అత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు, పఞ్ఞా అత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు, తస్స యా రత్తి వా దివసో వా ఆగచ్ఛతి, వుద్ధియేవ పాటికఙ్ఖా కుసలేసు ధమ్మేసు, నో పరిహాని.
‘‘సేయ్యథాపి, భన్తే, జుణ్హపక్ఖే చన్దస్స యా రత్తి వా దివసో వా ఆగచ్ఛతి, వడ్ఢతేవ వణ్ణేన, వడ్ఢతి మణ్డలేన , వడ్ఢతి ఆభాయ, వడ్ఢతి ఆరోహపరిణాహేన. ఏవమేవ ఖో, భన్తే, యస్స కస్సచి సద్ధా అత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు… హిరీ అత్థి…పే॰… ఓత్తప్పం అత్థి… వీరియం అత్థి… పఞ్ఞా అత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు తస్స యా రత్తి వా దివసో వా ఆగచ్ఛతి, వుద్ధియేవ పాటికఙ్ఖా కుసలేసు ధమ్మేసు, నో పరిహాని.
‘‘‘సద్ధో పురిసపుగ్గలో’తి, భన్తే, అపరిహానమేతం; ‘హిరిమా పురిసపుగ్గలో’తి, భన్తే, అపరిహానమేతం; ‘ఓత్తప్పీ పురిసపుగ్గలో’తి, భన్తే, అపరిహానమేతం; ‘ఆరద్ధవీరియో పురిసపుగ్గలో’తి, భన్తే, అపరిహానమేతం; ‘పఞ్ఞవా పురిసపుగ్గలో’తి, భన్తే, అపరిహానమేతం; ‘అక్కోధనో పురిసపుగ్గలో’తి, భన్తే, అపరిహానమేతం; ‘అనుపనాహీ పురిసపుగ్గలో’తి, భన్తే, అపరిహానమేతం; ‘సన్తి భిక్ఖూ ఓవాదకా’తి, భన్తే, అపరిహానమేత’’న్తి.
‘‘సాధు సాధు, కస్సప. యస్స కస్సచి, కస్సప, సద్ధా నత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు…పే॰… హిరీ నత్థి… ఓత్తప్పం నత్థి… వీరియం నత్థి… పఞ్ఞా నత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు తస్స యా రత్తి వా దివసో వా ఆగచ్ఛతి, హానియేవ పాటికఙ్ఖా కుసలేసు ధమ్మేసు, నో వుద్ధి.
‘‘సేయ్యథాపి, కస్సప, కాళపక్ఖే చన్దస్స యా రత్తి వా దివసో వా ఆగచ్ఛతి, హాయతేవ వణ్ణేన…పే॰… హాయతి ఆరోహపరిణాహేన. ఏవమేవ ఖో, కస్సప, యస్స కస్సచి సద్ధా నత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు…పే॰… హిరీ నత్థి… ఓత్తప్పం నత్థి… వీరియం నత్థి… పఞ్ఞా నత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు తస్స యా రత్తి వా దివసో వా ఆగచ్ఛతి, హానియేవ పాటికఙ్ఖా కుసలేసు ధమ్మేసు, నో వుద్ధి. ‘అస్సద్ధో పురిసపుగ్గలో’తి, కస్సప, పరిహానమేతం ; అహిరికో…పే॰… అనోత్తప్పీ… కుసీతో… దుప్పఞ్ఞో… కోధనో… ‘ఉపనాహీ పురిసపుగ్గలో’తి, కస్సప, పరిహానమేతం; ‘న సన్తి భిక్ఖూ ఓవాదకా’తి, కస్సప, పరిహానమేతం.
‘‘యస్స కస్సచి, కస్సప, సద్ధా అత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు…పే॰… హిరీ అత్థి… ఓత్తప్పం అత్థి… వీరియం అత్థి… పఞ్ఞా అత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు తస్స యా రత్తి వా దివసో వా ఆగచ్ఛతి, వుద్ధియేవ పాటికఙ్ఖా కుసలేసు ధమ్మేసు, నో పరిహాని.
‘‘సేయ్యథాపి, కస్సప, జుణ్హపక్ఖే చన్దస్స యా రత్తి వా దివసో వా ఆగచ్ఛతి, వడ్ఢతేవ వణ్ణేన, వడ్ఢతి మణ్డలేన, వడ్ఢతి ఆభాయ, వడ్ఢతి ఆరోహపరిణాహేన. ఏవమేవ ఖో, కస్సప, యస్స కస్సచి సద్ధా అత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు హిరీ అత్థి… ఓత్తప్పం అత్థి… వీరియం అత్థి… పఞ్ఞా అత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు తస్స యా రత్తి వా దివసో వా ఆగచ్ఛతి, వుద్ధియేవ పాటికఙ్ఖా కుసలేసు ధమ్మేసు, నో పరిహాని.
‘‘‘సద్ధో పురిసపుగ్గలో’తి, కస్సప, అపరిహానమేతం; హిరిమా…పే॰… ఓత్తప్పీ… ఆరద్ధవీరియో… పఞ్ఞవా… అక్కోధనో… ‘అనుపనాహీ పురిసపుగ్గలో’తి, కస్సప, అపరిహానమేతం; ‘సన్తి భిక్ఖూ ఓవాదకా’తి, కస్సప, అపరిహానమేత’’న్తి. సత్తమం.
౮. తతియఓవాదసుత్తం
౧౫౧. రాజగహే కలన్దకనివాపే సావత్థి, ఆరామే (సీ॰). అథ ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి ; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో ఆయస్మన్తం మహాకస్సపం భగవా ఏతదవోచ – ‘‘ఓవద, కస్సప, భిక్ఖూ; కరోహి, కస్సప, భిక్ఖూనం ధమ్మిం కథం. అహం వా, కస్సప, భిక్ఖూనం ఓవదేయ్యం త్వం వా; అహం వా భిక్ఖూనం ధమ్మిం కథం కరేయ్యం త్వం వా’’తి.
‘‘దుబ్బచా ఖో, భన్తే, ఏతరహి భిక్ఖూ, దోవచస్సకరణేహి ధమ్మేహి సమన్నాగతా, అక్ఖమా, అప్పదక్ఖిణగ్గాహినో అనుసాసనీ’’న్తి. ‘‘తథా హి పన, కస్సప, పుబ్బే థేరా భిక్ఖూ ఆరఞ్ఞికా చేవ అహేసుం ఆరఞ్ఞికత్తస్స చ వణ్ణవాదినో, పిణ్డపాతికా చేవ అహేసుం పిణ్డపాతికత్తస్స చ వణ్ణవాదినో , పంసుకూలికా చేవ అహేసుం పంసుకూలికత్తస్స చ వణ్ణవాదినో, తేచీవరికా చేవ అహేసుం తేచీవరికత్తస్స చ వణ్ణవాదినో, అప్పిచ్ఛా చేవ అహేసుం అప్పిచ్ఛతాయ చ వణ్ణవాదినో, సన్తుట్ఠా చేవ అహేసుం సన్తుట్ఠియా చ వణ్ణవాదినో, పవివిత్తా చేవ అహేసుం పవివేకస్స చ వణ్ణవాదినో, అసంసట్ఠా చేవ అహేసుం అసంసగ్గస్స చ వణ్ణవాదినో, ఆరద్ధవీరియా చేవ అహేసుం వీరియారమ్భస్స చ వణ్ణవాదినో.
‘‘తత్ర యో హోతి భిక్ఖు ఆరఞ్ఞికో చేవ ఆరఞ్ఞికత్తస్స చ వణ్ణవాదీ, పిణ్డపాతికో చేవ పిణ్డపాతికత్తస్స చ వణ్ణవాదీ, పంసుకూలికో చేవ పంసుకూలికత్తస్స చ వణ్ణవాదీ, తేచీవరికో చేవ తేచీవరికత్తస్స చ వణ్ణవాదీ, అప్పిచ్ఛో చేవ అప్పిచ్ఛతాయ చ వణ్ణవాదీ, సన్తుట్ఠో చేవ సన్తుట్ఠియా చ వణ్ణవాదీ, పవివిత్తో చేవ పవివేకస్స చ వణ్ణవాదీ, అసంసట్ఠో చేవ అసంసగ్గస్స చ వణ్ణవాదీ, ఆరద్ధవీరియో చేవ వీరియారమ్భస్స చ వణ్ణవాదీ, తం థేరా భిక్ఖూ ఆసనేన నిమన్తేన్తి – ‘ఏహి, భిక్ఖు, కో నామాయం భిక్ఖు, భద్దకో వతాయం భిక్ఖు, సిక్ఖాకామో వతాయం భిక్ఖు; ఏహి, భిక్ఖు, ఇదం ఆసనం నిసీదాహీ’’’తి.
‘‘తత్ర, కస్సప, నవానం భిక్ఖూనం ఏవం హోతి – ‘యో కిర సో హోతి భిక్ఖు ఆరఞ్ఞికో చేవ ఆరఞ్ఞికత్తస్స చ వణ్ణవాదీ, పిణ్డపాతికో చేవ…పే॰… పంసుకూలికో చేవ… తేచీవరికో చేవ… అప్పిచ్ఛో చేవ… సన్తుట్ఠో చేవ… పవివిత్తో చేవ… అసంసట్ఠో చేవ… ఆరద్ధవీరియో చేవ వీరియారమ్భస్స చ వణ్ణవాదీ, తం థేరా భిక్ఖూ ఆసనేన నిమన్తేన్తి – ఏహి, భిక్ఖు, కో నామాయం భిక్ఖు, భద్దకో వతాయం భిక్ఖు, సిక్ఖాకామో వతాయం భిక్ఖు; ఏహి, భిక్ఖు, ఇదం ఆసనం నిసీదాహీ’తి. తే తథత్తాయ పటిపజ్జన్తి; తేసం తం హోతి దీఘరత్తం హితాయ సుఖాయ.
‘‘ఏతరహి పన, కస్సప, థేరా భిక్ఖూ న చేవ ఆరఞ్ఞికా న చ ఆరఞ్ఞికత్తస్స వణ్ణవాదినో, న చేవ పిణ్డపాతికా న చ పిణ్డపాతికత్తస్స వణ్ణవాదినో, న చేవ పంసుకూలికా న చ పంసుకూలికత్తస్స వణ్ణవాదినో, న చేవ తేచీవరికా న చ తేచీవరికత్తస్స వణ్ణవాదినో, న చేవ అప్పిచ్ఛా న చ అప్పిచ్ఛతాయ వణ్ణవాదినో, న చేవ సన్తుట్ఠా న చ సన్తుట్ఠియా వణ్ణవాదినో, న చేవ పవివిత్తా న చ పవివేకస్స వణ్ణవాదినో, న చేవ అసంసట్ఠా న చ అసంసగ్గస్స వణ్ణవాదినో , న చేవ ఆరద్ధవీరియా న చ వీరియారమ్భస్స వణ్ణవాదినో.
‘‘తత్ర యో హోతి భిక్ఖు ఞాతో యసస్సీ లాభీ చీవర-పిణ్డపాత-సేనాసనగిలానప్పచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారానం తం థేరా భిక్ఖూ ఆసనేన నిమన్తేన్తి – ‘ఏహి, భిక్ఖు, కో నామాయం భిక్ఖు, భద్దకో వతాయం భిక్ఖు, సబ్రహ్మచారికామో వతాయం భిక్ఖు; ఏహి, భిక్ఖు, ఇదం ఆసనం నిసీదాహీ’’’తి.
‘‘తత్ర, కస్సప, నవానం భిక్ఖూనం ఏవం హోతి – ‘యో కిర సో హోతి భిక్ఖు ఞాతో యసస్సీ లాభీ చీవర-పిణ్డపాత-సేనాసన-గిలానప్పచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారానం తం థేరా భిక్ఖూ ఆసనేన నిమన్తేన్తి – ఏహి, భిక్ఖు, కో నామాయం భిక్ఖు, భద్దకో వతాయం భిక్ఖు, సబ్రహ్మచారికామో వతాయం భిక్ఖు; ఏహి, భిక్ఖు, ఇదం ఆసనం నిసీదాహీ’తి. తే తథత్తాయ పటిపజ్జన్తి. తేసం తం హోతి దీఘరత్తం అహితాయ దుక్ఖాయ. యఞ్హి తం, కస్సప, సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘ఉపద్దుతా బ్రహ్మచారీ బ్రహ్మచారూపద్దవేన అభిపత్థనా అభిభవనా (సీ॰) బ్రహ్మచారీ బ్రహ్మచారిఅభిపత్థనేనా’తి బ్రహ్మచారిఅభిభవనేనాతి (సీ॰), ఏతరహి తం, కస్సప, సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘ఉపద్దుతా బ్రహ్మచారీ బ్రహ్మచారూపద్దవేన అభిపత్థనా బ్రహ్మచారీ బ్రహ్మచారిఅభిపత్థనేనా’’’తి. అట్ఠమం.
౯. ఝానాభిఞ్ఞసుత్తం
౧౫౨. సావత్థియం విహరతి…పే॰… ‘‘అహం, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. కస్సపోపి , భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖతి వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి’’.
‘‘అహం , భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి వితక్కవిచారానం వూపసమా అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం చేతసో ఏకోదిభావం అవితక్కం అవిచారం సమాధిజం పీతిసుఖం దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. కస్సపోపి, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖతి వితక్కవిచారానం వూపసమా…పే॰… దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి.
‘‘అహం, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి పీతియా చ విరాగా ఉపేక్ఖకో చ విహరామి సతో చ సమ్పజానో సుఖఞ్చ కాయేన పటిసంవేదేమి, యం తం అరియా ఆచిక్ఖన్తి – ‘ఉపేక్ఖకో సతిమా సుఖవిహారీ’తి తతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. కస్సపోపి, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖతి పీతియా చ విరాగా ఉపేక్ఖకో చ విహరతి సతో చ సమ్పజానో, సుఖఞ్చ కాయేన పటిసంవేదేతి, యం తం అరియా ఆచిక్ఖన్తి – ‘ఉపేక్ఖకో సతిమా సుఖవిహారీ’తి తతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి.
‘‘అహం, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి సుఖస్స చ పహానా దుక్ఖస్స చ పహానా పుబ్బేవ సోమనస్సదోమనస్సానం అత్థఙ్గమా అదుక్ఖమసుఖం ఉపేక్ఖాసతిపారిసుద్ధిం చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. కస్సపోపి, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖతి సుఖస్స చ పహానా …పే॰… చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి.
‘‘అహం, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి సబ్బసో రూపసఞ్ఞానం సమతిక్కమా పటిఘసఞ్ఞానం అత్థఙ్గమా నానత్తసఞ్ఞానం అమనసికారా అనన్తో ఆకాసోతి ఆకాసానఞ్చాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. కస్సపోపి , భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖతి సబ్బసో రూపసఞ్ఞానం సమతిక్కమా…పే॰… ఆకాసానఞ్చాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి.
‘‘అహం, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి సబ్బసో ఆకాసానఞ్చాయతనం సమతిక్కమ్మ అనన్తం విఞ్ఞాణన్తి విఞ్ఞాణఞ్చాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. కస్సపోపి , భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖతి సబ్బసో ఆకాసానఞ్చాయతనం సమతిక్కమ్మ అనన్తం విఞ్ఞాణన్తి విఞ్ఞాణఞ్చాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి.
‘‘అహం, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి సబ్బసో విఞ్ఞాణఞ్చాయతనం సమతిక్కమ్మ ‘నత్థి కిఞ్చీ’తి ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. కస్సపోపి, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖతి…పే॰… ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి.
‘‘అహం, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి సబ్బసో ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనం సమతిక్కమ్మ నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. కస్సపోపి, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖతి…పే॰… నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి.
‘‘అహం, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి సబ్బసో నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనం సమతిక్కమ్మ సఞ్ఞావేదయితనిరోధం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. కస్సపోపి, భిక్ఖవే…పే॰… సఞ్ఞావేదయితనిరోధం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి.
‘‘అహం , భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి అనేకవిహితం ఇద్ధివిధం పచ్చనుభోమి – ఏకోపి హుత్వా బహుధా హోమి, బహుధాపి హుత్వా ఏకో హోమి; ఆవిభావం, తిరోభావం, తిరోకుట్టం, తిరోపాకారం, తిరోపబ్బతం, అసజ్జమానో గచ్ఛామి, సేయ్యథాపి ఆకాసే; పథవియాపి ఉమ్ముజ్జనిముజ్జం కరోమి, సేయ్యథాపి ఉదకే; ఉదకేపి అభిజ్జమానే గచ్ఛామి, సేయ్యథాపి పథవియం; ఆకాసేపి పల్లఙ్కేన కమామి, సేయ్యథాపి పక్ఖీ సకుణో; ఇమేపి చన్దిమసూరియే ఏవంమహిద్ధికే ఏవంమహానుభావే పాణినా పరిమసామి పరిమజ్జామి; యావ బ్రహ్మలోకాపి కాయేన వసం వత్తేమి. కస్సపోపి, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖతి అనేకవిహితం ఇద్ధివిధం పచ్చనుభోతి…పే॰… యావ బ్రహ్మలోకాపి కాయేన వసం వత్తేతి.
‘‘అహం, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి దిబ్బాయ సోతధాతుయా విసుద్ధాయ అతిక్కన్తమానుసికాయ ఉభో సద్దే సుణామి, దిబ్బే చ మానుసే చ, యే దూరే సన్తికే చ. కస్సపోపి, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖతి దిబ్బాయ సోతధాతుయా…పే॰… దూరే సన్తికే చ.
‘‘అహం , భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి పరసత్తానం పరపుగ్గలానం చేతసా చేతో పరిచ్చ పజానామి – సరాగం వా చిత్తం సరాగం చిత్తన్తి పజానామి, వీతరాగం వా చిత్తం వీతరాగం చిత్తన్తి పజానామి, సదోసం వా చిత్తం…పే॰… వీతదోసం వా చిత్తం… సమోహం వా చిత్తం… వీతమోహం వా చిత్తం… సంఖిత్తం వా చిత్తం… విక్ఖిత్తం వా చిత్తం… మహగ్గతం వా చిత్తం… అమహగ్గతం వా చిత్తం… సఉత్తరం వా చిత్తం… అనుత్తరం వా చిత్తం… సమాహితం వా చిత్తం… అసమాహితం వా చిత్తం… విముత్తం వా చిత్తం… అవిముత్తం వా చిత్తం అవిముత్తం చిత్తన్తి పజానామి. కస్సపోపి, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖతి పరసత్తానం పరపుగ్గలానం చేతసా చేతో పరిచ్చ పజానాతి – సరాగం వా చిత్తం సరాగం చిత్తన్తి పజానాతి…పే॰… అవిముత్తం వా చిత్తం అవిముత్తం చిత్తన్తి పజానాతి.
‘‘అహం, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి అనేకవిహితం పుబ్బేనివాసం అనుస్సరామి, సేయ్యథిదం – ఏకమ్పి జాతిం ద్వేపి జాతియో తిస్సోపి జాతియో చతస్సోపి జాతియో పఞ్చపి జాతియో దసపి జాతియో వీసమ్పి జాతియో తింసమ్పి జాతియో చత్తాలీసమ్పి జాతియో పఞ్ఞాసమ్పి జాతియో జాతిసతమ్పి జాతిసహస్సమ్పి జాతిసతసహస్సమ్పి, అనేకేపి సంవట్టకప్పే అనేకేపి వివట్టకప్పే అనేకేపి సంవట్టవివట్టకప్పే – ‘అముత్రాసిం ఏవంనామో ఏవంగోత్తో ఏవంవణ్ణో ఏవమాహారో ఏవంసుఖదుక్ఖప్పటిసంవేదీ ఏవమాయుపరియన్తో , సో తతో చుతో అముత్ర ఉదపాదిం; తత్రాపాసిం ఏవంనామో ఏవంగోత్తో ఏవంవణ్ణో ఏవమాహారో ఏవంసుఖదుక్ఖప్పటిసంవేదీ ఏవమాయుపరియన్తో, సో తతో చుతో ఇధూపపన్నో’తి. ఇతి సాకారం సఉద్దేసం అనేకవిహితం పుబ్బేనివాసం అనుస్సరామి. కస్సపోపి, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖతి అనేకవిహితం పుబ్బేనివాసం అనుస్సరతి, సేయ్యథిదం – ఏకమ్పి జాతిం…పే॰… ఇతి సాకారం సఉద్దేసం అనేకవిహితం పుబ్బేనివాసం అనుస్సరతి.
‘‘అహం, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన సత్తే పస్సామి చవమానే ఉపపజ్జమానే హీనే పణీతే సువణ్ణే దుబ్బణ్ణే, సుగతే దుగ్గతే యథాకమ్మూపగే సత్తే పజానామి – ‘ఇమే వత, భోన్తో, సత్తా కాయదుచ్చరితేన సమన్నాగతా వచీదుచ్చరితేన సమన్నాగతా మనోదుచ్చరితేన సమన్నాగతా అరియానం ఉపవాదకా మిచ్ఛాదిట్ఠికా మిచ్ఛాదిట్ఠికమ్మసమాదానా; తే కాయస్స భేదా పరం మరణా అపాయం దుగ్గతిం వినిపాతం నిరయం ఉపపన్నా, ఇమే వా పన, భోన్తో, సత్తా కాయసుచరితేన సమన్నాగతా వచీసుచరితేన సమన్నాగతా మనోసుచరితేన సమన్నాగతా అరియానం అనుపవాదకా సమ్మాదిట్ఠికా సమ్మాదిట్ఠికమ్మసమాదానా; తే కాయస్స భేదా పరం మరణా సుగతిం సగ్గం లోకం ఉపపన్నా’తి. ఇతి దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన సత్తే పస్సామి చవమానే ఉపపజ్జమానే హీనే పణీతే సువణ్ణే దుబ్బణ్ణే, సుగతే దుగ్గతే యథాకమ్మూపగే సత్తే పజానామి. కస్సపోపి, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖతి దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన సత్తే పస్సతి చవమానే…పే॰… యథాకమ్మూపగే సత్తే పజానాతి.
‘‘అహం, భిక్ఖవే, ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. కస్సపోపి, భిక్ఖవే, ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతీ’’తి. నవమం.
౧౦. ఉపస్సయసుత్తం
౧౫౩. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం ఆయస్మా మహాకస్సపో సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ యేనాయస్మా మహాకస్సపో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం మహాకస్సపం ఏతదవోచ – ‘‘ఆయామ, భన్తే కస్సప, యేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖునుపస్సయో తేనుపసఙ్కమిస్సామా’’తి. ‘‘గచ్ఛ త్వం, ఆవుసో ఆనన్ద, బహుకిచ్చో త్వం బహుకరణీయో’’తి. దుతియమ్పి ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో ఆయస్మన్తం మహాకస్సపం ఏతదవోచ – ‘‘ఆయామ, భన్తే కస్సప, యేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖునుపస్సయో తేనుపసఙ్కమిస్సామా’’తి. ‘‘గచ్ఛ త్వం, ఆవుసో ఆనన్ద, బహుకిచ్చో త్వం బహుకరణీయో’’తి. తతియమ్పి ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో ఆయస్మన్తం మహాకస్సపం ఏతదవోచ – ‘‘ఆయామ, భన్తే కస్సప, యేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖునుపస్సయో తేనుపసఙ్కమిస్సామా’’తి.
అథ ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ ఆయస్మతా ఆనన్దేన పచ్ఛాసమణేన యేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖునుపస్సయో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసీది. అథ ఖో సమ్బహులా భిక్ఖునియో యేనాయస్మా మహాకస్సపో తేనుపసఙ్కమింసు; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం మహాకస్సపం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు. ఏకమన్తం నిసిన్నా ఖో తా భిక్ఖునియో ఆయస్మా మహాకస్సపో ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సేసి సమాదపేసి సముత్తేజేసి సమ్పహంసేసి. అథ ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో తా భిక్ఖునియో ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సేత్వా సమాదపేత్వా సముత్తేజేత్వా సమ్పహంసేత్వా ఉట్ఠాయాసనా పక్కామి.
అథ ఖో థుల్లతిస్సా భిక్ఖునీ అనత్తమనా అనత్తమనవాచం నిచ్ఛారేసి – ‘‘కిం పన అయ్యో మహాకస్సపో, అయ్యస్స ఆనన్దస్స వేదేహమునినో సమ్ముఖా ధమ్మం భాసితబ్బం మఞ్ఞతి? సేయ్యథాపి నామ సూచివాణిజకో సూచికారస్స సన్తికే సూచిం విక్కేతబ్బం మఞ్ఞేయ్య; ఏవమేవ అయ్యో మహాకస్సపో అయ్యస్స ఆనన్దస్స వేదేహమునినో సమ్ముఖా ధమ్మం భాసితబ్బం మఞ్ఞతీ’’తి.
అస్సోసి ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో థుల్లతిస్సాయ భిక్ఖునియా ఇమం వాచం భాసమానాయ. అథ ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఏతదవోచ – ‘‘కిం ను ఖో, ఆవుసో ఆనన్ద, అహం సూచివాణిజకో, త్వం సూచికారో; ఉదాహు అహం సూచికారో, త్వం సూచివాణిజకో’’తి? ‘‘ఖమ , భన్తే కస్సప, బాలో మాతుగామో’’తి. ‘‘ఆగమేహి త్వం, ఆవుసో ఆనన్ద, మా తే సఙ్ఘో ఉత్తరి ఉపపరిక్ఖి’’.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, ఆవుసో ఆనన్ద, అపి ను త్వం భగవతో సమ్ముఖా భిక్ఖుసఙ్ఘే ఉపనీతో – ‘అహం, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. ఆనన్దోపి, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖతి వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతీ’’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’.
‘‘అహం ఖో, ఆవుసో, భగవతో సమ్ముఖా భిక్ఖుసఙ్ఘే ఉపనీతో – ‘అహం, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. కస్సపోపి, భిక్ఖవే, యావదేవ ఆకఙ్ఖతి వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి…పే॰… పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతీ’తి…పే॰… . (నవన్నం అనుపుబ్బవిహారసమాపత్తీనం పఞ్చన్నఞ్చ అభిఞ్ఞానం ఏవం విత్థారో వేదితబ్బో.)
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, ఆవుసో ఆనన్ద, అపి ను త్వం భగవతో సమ్ముఖా భిక్ఖుసఙ్ఘే ఉపనీతో – ‘అహం, భిక్ఖవే, ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. ఆనన్దోపి, భిక్ఖవే, ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతీ’’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’.
‘‘అహం ఖో, ఆవుసో, భగవతో సమ్ముఖా భిక్ఖుసఙ్ఘే ఉపనీతో – ‘అహం, భిక్ఖవే, ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. కస్సపోపి, భిక్ఖవే, ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతీ’’’తి.
‘‘సత్తరతనం వా, ఆవుసో, నాగం అడ్ఢట్ఠమరతనం వా తాలపత్తికాయ ఛాదేతబ్బం మఞ్ఞేయ్య, యో మే ఛ అభిఞ్ఞా ఛాదేతబ్బం మఞ్ఞేయ్యా’’తి.
చవిత్థ చ పన థుల్లతిస్సా భిక్ఖునీ బ్రహ్మచరియమ్హాతి. దసమం.
౧౧. చీవరసుత్తం
౧౫౪. ఏకం సమయం ఆయస్మా మహాకస్సపో రాజగహే విహరతి వేళువనే కలన్దకనివాపే. తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మా ఆనన్దో దక్ఖిణగిరిస్మిం చారికం చరతి మహతా భిక్ఖుసఙ్ఘేన సద్ధిం.
తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మతో ఆనన్దస్స తింసమత్తా సద్ధివిహారినో భిక్ఖూ సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తా భవన్తి యేభుయ్యేన కుమారభూతా. అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో దక్ఖిణగిరిస్మిం యథాభిరన్తం చారికం చరిత్వా యేన రాజగహం వేళువనం కలన్దకనివాపో యేనాయస్మా మహాకస్సపో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం మహాకస్సపం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఆయస్మా మహాకస్సపో ఏతదవోచ – ‘‘కతి ను ఖో, ఆవుసో ఆనన్ద, అత్థవసే పటిచ్చ భగవతా కులేసు తికభోజనం పఞ్ఞత్త’’న్తి?
‘‘తయో ఖో, భన్తే కస్సప, అత్థవసే పటిచ్చ భగవతా కులేసు తికభోజనం పఞ్ఞత్తం – దుమ్మఙ్కూనం పుగ్గలానం నిగ్గహాయ పేసలానం భిక్ఖూనం ఫాసువిహారాయ, మా పాపిచ్ఛా పక్ఖం నిస్సాయ సఙ్ఘం భిన్దేయ్యుం వినయపిటకే చూళవగ్గే సంఘభేదకక్ఖన్ధకే వజిరబుద్ధియం అఞ్ఞథా సమ్బన్ధో దస్సితో, కులానుద్దయతాయ చ. ఇమే ఖో, భన్తే కస్సప, తయో అత్థవసే పటిచ్చ భగవతా కులేసు తికభోజనం పఞ్ఞత్త’’న్తి.
‘‘అథ కిఞ్చరహి త్వం, ఆవుసో ఆనన్ద, ఇమేహి నవేహి భిక్ఖూహి ఇన్ద్రియేసు అగుత్తద్వారేహి భోజనే అమత్తఞ్ఞూహి జాగరియం అననుయుత్తేహి సద్ధిం చారికం చరసి? సస్సఘాతం మఞ్ఞే చరసి, కులూపఘాతం మఞ్ఞే చరసి. ఓలుజ్జతి ఉల్లుజ్జతి (సీ॰ అట్ఠకథాసు చ) ఖో తే, ఆవుసో ఆనన్ద, పరిసా; పలుజ్జన్తి ఖో తే, ఆవుసో, నవప్పాయా. న వాయం కుమారకో మత్తమఞ్ఞాసీ’’తి.
‘‘అపి మే, భన్తే కస్సప, సిరస్మిం పలితాని జాతాని. అథ చ పన మయం అజ్జాపి ఆయస్మతో మహాకస్సపస్స కుమారకవాదా న ముచ్చామా’’తి. ‘‘తథా హి పన త్వం, ఆవుసో ఆనన్ద, ఇమేహి నవేహి భిక్ఖూహి ఇన్ద్రియేసు అగుత్తద్వారేహి భోజనే అమత్తఞ్ఞూహి జాగరియం అననుయుత్తేహి సద్ధిం చారికం చరసి, సస్సఘాతం మఞ్ఞే చరసి, కులూపఘాతం మఞ్ఞే చరసి. ఓలుజ్జతి ఖో తే, ఆవుసో ఆనన్ద, పరిసా; పలుజ్జన్తి ఖో తే, ఆవుసో, నవప్పాయా. పలుజ్జతి ఖో తే ఆవుసో ఆనన్ద పరిసా (క॰ సీ॰) న వాయం కుమారకో మత్తమఞ్ఞాసీ’’తి.
అస్సోసి ఖో థుల్లనన్దా భిక్ఖునీ – ‘‘అయ్యేన కిర మహాకస్సపేన అయ్యో ఆనన్దో వేదేహముని కుమారకవాదేన అపసాదితో’’తి.
అథ ఖో థుల్లనన్దా భిక్ఖునీ అనత్తమనా అనత్తమనవాచం నిచ్ఛారేసి – ‘‘కిం పన అయ్యో మహాకస్సపో అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో సమానో అయ్యం ఆనన్దం వేదేహమునిం కుమారకవాదేన అపసాదేతబ్బం మఞ్ఞతీ’’తి! అస్సోసి ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో థుల్లనన్దాయ భిక్ఖునియా ఇమం వాచం భాసమానాయ.
అథ ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఏతదవోచ – ‘‘తగ్ఘావుసో ఆనన్ద, థుల్లనన్దాయ భిక్ఖునియా సహసా అప్పటిసఙ్ఖా వాచా భాసితా. యత్వాహం, ఆవుసో, కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజితో, నాభిజానామి అఞ్ఞం సత్థారం ఉద్దిసితా ఉద్దిసితుం (సీ॰ పీ॰ క॰), అఞ్ఞత్ర తేన భగవతా అరహతా సమ్మాసమ్బుద్ధేన. పుబ్బే మే, ఆవుసో, అగారికభూతస్స సతో ఏతదహోసి – ‘సమ్బాధో ఘరావాసో రజాపథో రజోపథో (సీ॰), అబ్భోకాసో పబ్బజ్జా. నయిదం సుకరం అగారం అజ్ఝావసతా ఏకన్తపరిపుణ్ణం ఏకన్తపరిసుద్ధం సఙ్ఖలిఖితం బ్రహ్మచరియం చరితుం. యంనూనాహం కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజేయ్య’న్తి. సో ఖ్వాహం, ఆవుసో, అపరేన సమయేన పటపిలోతికానం సఙ్ఘాటిం కారేత్వా కరిత్వా (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰) యే లోకే అరహన్తో తే ఉద్దిస్స కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజిం.
సో ఏవం పబ్బజితో సమానో అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నో అద్దసం భగవన్తం అన్తరా చ రాజగహం అన్తరా చ నాళన్దం బహుపుత్తే చేతియే నిసిన్నం. దిస్వాన మే ఏతదహోసి – ‘సత్థారఞ్చ వతాహం పస్సేయ్యం, భగవన్తమేవ పస్సేయ్యం; సుగతఞ్చ వతాహం పస్సేయ్యం, భగవన్తమేవ పస్సేయ్యం; సమ్మాసమ్బుద్ధఞ్చ వతాహం పస్సేయ్యం; భగవన్తమేవ పస్సేయ్య’న్తి. సో ఖ్వాహం, ఆవుసో, తత్థేవ భగవతో పాదేసు సిరసా నిపతిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచం – ‘సత్థా మే, భన్తే, భగవా, సావకోహమస్మి; సత్థా మే, భన్తే, భగవా, సావకోహమస్మీ’తి . ఏవం వుత్తే మం, ఆవుసో, భగవా ఏతదవోచ – ‘యో ఖో, కస్సప, ఏవం సబ్బచేతసా సమన్నాగతం సావకం అజానఞ్ఞేవ వదేయ్య జానామీతి, అపస్సఞ్ఞేవ వదేయ్య పస్సామీతి, ముద్ధాపి తస్స విపతేయ్య. అహం ఖో పన, కస్సప, జానఞ్ఞేవ వదామి జానామీతి, పస్సఞ్ఞేవ వదామి పస్సామీ’తి.
తస్మాతిహ తే, కస్సప, ఏవం సిక్ఖితబ్బం – ‘తిబ్బం మే హిరోత్తప్పం పచ్చుపట్ఠితం భవిస్సతి థేరేసు నవేసు మజ్ఝిమేసూ’తి. ఏవఞ్హి తే, కస్సప, సిక్ఖితబ్బం.
తస్మాతిహ తే, కస్సప, ఏవం సిక్ఖితబ్బం – ‘యం కిఞ్చి ధమ్మం సుణిస్సామి కుసలూపసంహితం సబ్బం తం అట్ఠిం కత్వా మనసి కరిత్వా సబ్బచేతసా సమన్నాహరిత్వా ఓహితసోతో ధమ్మం సుణిస్సామీ’తి. ఏవఞ్హి తే, కస్సప, సిక్ఖితబ్బం.
తస్మాతిహ తే, కస్సప, ఏవం సిక్ఖితబ్బం – ‘సాతసహగతా చ మే కాయగతాసతి న విజహిస్సతీ’తి. ఏవఞ్హి తే, కస్సప, సిక్ఖితబ్బన్తి.
‘‘అథ ఖో మం, ఆవుసో, భగవా ఇమినా ఓవాదేన ఓవదిత్వా ఉట్ఠాయాసనా పక్కామి. సత్తాహమేవ ఖ్వాహం, ఆవుసో, సరణో సాణో (సీ॰) రట్ఠపిణ్డం భుఞ్జిం’’. అట్ఠమియా అఞ్ఞా ఉదపాది.
‘‘అథ ఖో, ఆవుసో, భగవా మగ్గా ఓక్కమ్మ యేన అఞ్ఞతరం రుక్ఖమూలం తేనుపసఙ్కమి. అథ ఖ్వాహం, ఆవుసో, పటపిలోతికానం సఙ్ఘాటిం చతుగ్గుణం పఞ్ఞపేత్వా భగవన్తం ఏతదవోచం – ‘ఇధ, భన్తే, భగవా నిసీదతు, యం మమస్స దీఘరత్తం హితాయ సుఖాయా’తి. నిసీది ఖో, ఆవుసో, భగవా పఞ్ఞత్తే ఆసనే. నిసజ్జ ఖో మం, ఆవుసో, భగవా ఏతదవోచ – ‘ముదుకా ఖో త్యాయం, కస్సప, పటపిలోతికానం సఙ్ఘాటీ’తి. ‘పటిగ్గణ్హాతు మే, భన్తే, భగవా పటపిలోతికానం సఙ్ఘాటిం అనుకమ్పం ఉపాదాయా’తి. ‘ధారేస్ససి పన మే త్వం, కస్సప, సాణాని పంసుకూలాని నిబ్బసనానీ’తి. ‘ధారేస్సామహం, భన్తే, భగవతో సాణాని పంసుకూలాని నిబ్బసనానీ’తి. ‘‘సో ఖ్వాహం, ఆవుసో, పటపిలోతికానం సఙ్ఘాటిం భగవతో పాదాసిం. అహం పన భగవతో సాణాని పంసుకూలాని నిబ్బసనాని పటిపజ్జిం’’.
‘‘యఞ్హి తం, ఆవుసో, సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘భగవతో పుత్తో ఓరసో ముఖతో జాతో ధమ్మజో ధమ్మనిమ్మితో ధమ్మదాయాదో, పటిగ్గహితాని పటిగ్గహేతా (సీ॰) సాణాని పంసుకూలాని నిబ్బసనానీ’తి, మమం తం సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘భగవతో పుత్తో ఓరసో ముఖతో జాతో ధమ్మజో ధమ్మనిమ్మితో ధమ్మదాయాదో, పటిగ్గహితాని సాణాని పంసుకూలాని నిబ్బసనానీ’’’తి.
‘‘అహం ఖో, ఆవుసో, యావదేవ ఆకఙ్ఖామి వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. అహం ఖో, ఆవుసో, యావదే ఆకఙ్ఖామి…పే॰… (నవన్నం అనుపుబ్బవిహారసమాపత్తినం పఞ్చన్నఞ్చ అభిఞ్ఞానం ఏవం విత్థారో వేదితబ్బో) .
‘‘అహం ఖో, ఆవుసో, ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరామి; సత్తరతనం వా, ఆవుసో, నాగం అడ్ఢట్ఠమరతనం వా తాలపత్తికాయ ఛాదేతబ్బం మఞ్ఞేయ్య, యో మే ఛ అభిఞ్ఞా ఛాదేతబ్బం మఞ్ఞేయ్యా’’తి.
చవిత్థ చ పన థుల్లనన్దా భిక్ఖునీ బ్రహ్మచరియమ్హాతి. ఏకాదసమం.
౧౨. పరంమరణసుత్తం
౧౫౫. ఏకం సమయం ఆయస్మా చ మహాకస్సపో ఆయస్మా చ సారిపుత్తో బారాణసియం విహరన్తి ఇసిపతనే మిగదాయే. అథ ఖో ఆయస్మా సారిపుత్తో సాయన్హసమయం పటిసల్లానా వుట్ఠితో యేనాయస్మా మహాకస్సపో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మతా మహాకస్సపేన సద్ధిం సమ్మోది. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఆయస్మా సారిపుత్తో ఆయస్మన్తం మహాకస్సపం ఏతదవోచ – ‘‘కిం ను ఖో, ఆవుసో కస్సప, హోతి తథాగతో పరం మరణా’’తి? ‘‘అబ్యాకతం ఖో ఏతం, ఆవుసో, భగవతా – ‘హోతి తథాగతో పరం మరణా’’’తి. ‘‘కిం పనావుసో, న హోతి తథాగతో పరం మరణా’’తి? ‘‘ఏవమ్పి ఖో, ఆవుసో, అబ్యాకతం భగవతా – ‘న హోతి తథాగతో పరం మరణా’’’తి. ‘‘కిం ను ఖో, ఆవుసో, హోతి చ న చ హోతి తథాగతో పరం మరణా’’తి? ‘‘అబ్యాకతం ఖో ఏతం, ఆవుసో, భగవతా – ‘హోతి చ న చ హోతి తథాగతో పరం మరణా’’’తి. ‘‘కిం పనావుసో, నేవ హోతి, న న హోతి తథాగతో పరం మరణా’’తి? ‘‘ఏవమ్పి ఖో, ఆవుసో, అబ్యాకతం భగవతా – ‘నేవ హోతి న న హోతి తథాగతో పరం మరణా’’’తి. ‘‘కస్మా చేతం, ఆవుసో , అబ్యాకతం భగవతా’’తి? ‘‘న హేతం, ఆవుసో, అత్థసంహితం నాదిబ్రహ్మచరియకం న నిబ్బిదాయ న విరాగాయ న నిరోధాయ న ఉపసమాయ న అభిఞ్ఞాయ న సమ్బోధాయ న నిబ్బానాయ సంవత్తతి. తస్మా తం అబ్యాకతం భగవతా’’తి.
‘‘అథ కిఞ్చరహావుసో, బ్యాకతం భగవతా’’తి? ‘‘ఇదం ‘దుక్ఖ’న్తి ఖో , ఆవుసో, బ్యాకతం భగవతా; అయం ‘దుక్ఖసముదయో’తి బ్యాకతం భగవతా; అయం ‘దుక్ఖనిరోధో’తి బ్యాకతం భగవతా; అయం ‘దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా’తి బ్యాకతం భగవతా’’తి. ‘‘కస్మా చేతం, ఆవుసో, బ్యాకతం భగవతా’’తి? ‘‘ఏతఞ్హి, ఆవుసో, అత్థసంహితం ఏతం ఆదిబ్రహ్మచరియకం ఏతం నిబ్బిదాయ విరాగాయ నిరోధాయ ఉపసమాయ అభిఞ్ఞాయ సమ్బోధాయ నిబ్బానాయ సంవత్తతి. తస్మా తం బ్యాకతం భగవతా’’తి. ద్వాదసమం.
౧౩. సద్ధమ్మప్పతిరూపకసుత్తం
౧౫౬. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. అథ ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘కో ను ఖో, భన్తే, హేతు కో పచ్చయో, యేన పుబ్బే అప్పతరాని చేవ సిక్ఖాపదాని అహేసుం బహుతరా చ భిక్ఖూ అఞ్ఞాయ సణ్ఠహింసు? కో పన, భన్తే, హేతు కో పచ్చయో, యేనేతరహి బహుతరాని చేవ సిక్ఖాపదాని అప్పతరా చ భిక్ఖూ అఞ్ఞాయ సణ్ఠహన్తీ’’తి? ‘‘ఏవఞ్చేతం, కస్సప, హోతి సత్తేసు హాయమానేసు సద్ధమ్మే అన్తరధాయమానే, బహుతరాని చేవ సిక్ఖాపదాని హోన్తి అప్పతరా చ భిక్ఖూ అఞ్ఞాయ సణ్ఠహన్తి. న తావ, కస్సప, సద్ధమ్మస్స అన్తరధానం హోతి యావ న సద్ధమ్మప్పతిరూపకం లోకే ఉప్పజ్జతి. యతో చ ఖో, కస్సప, సద్ధమ్మప్పతిరూపకం లోకే ఉప్పజ్జతి, అథ సద్ధమ్మస్స అన్తరధానం హోతి’’.
‘‘సేయ్యథాపి, కస్సప, న తావ జాతరూపస్స అన్తరధానం హోతి యావ న జాతరూపప్పతిరూపకం లోకే ఉప్పజ్జతి. యతో చ ఖో, కస్సప, జాతరూపప్పతిరూపకం లోకే ఉప్పజ్జతి, అథ జాతరూపస్స అన్తరధానం హోతి. ఏవమేవ ఖో, కస్సప, న తావ సద్ధమ్మస్స అన్తరధానం హోతి యావ న సద్ధమ్మప్పతిరూపకం లోకే ఉప్పజ్జతి. యతో చ ఖో, కస్సప, సద్ధమ్మప్పతిరూపకం లోకే ఉప్పజ్జతి, అథ సద్ధమ్మస్స అన్తరధానం హోతి.
‘‘న ఖో, కస్సప, పథవీధాతు సద్ధమ్మం అన్తరధాపేతి, న ఆపోధాతు సద్ధమ్మం అన్తరధాపేతి, న తేజోధాతు సద్ధమ్మం అన్తరధాపేతి, న వాయోధాతు సద్ధమ్మం అన్తరధాపేతి; అథ ఖో ఇధేవ తే ఉప్పజ్జన్తి మోఘపురిసా యే ఇమం సద్ధమ్మం అన్తరధాపేన్తి. సేయ్యథాపి, కస్సప, నావా ఆదికేనేవ ఓపిలవతి; న ఖో, కస్సప, ఏవం సద్ధమ్మస్స అన్తరధానం హోతి.
‘‘పఞ్చ ఖోమే, కస్సప, ఓక్కమనియా ధమ్మా సద్ధమ్మస్స సమ్మోసాయ అన్తరధానాయ సంవత్తన్తి. కతమే పఞ్చ? ఇధ, కస్సప, భిక్ఖూ భిక్ఖునియో ఉపాసకా ఉపాసికాయో సత్థరి అగారవా విహరన్తి అప్పతిస్సా, ధమ్మే అగారవా విహరన్తి అప్పతిస్సా, సఙ్ఘే అగారవా విహరన్తి అప్పతిస్సా, సిక్ఖాయ అగారవా విహరన్తి అప్పతిస్సా, సమాధిస్మిం అగారవా విహరన్తి అప్పతిస్సా – ఇమే ఖో, కస్సప, పఞ్చ ఓక్కమనియా ధమ్మా సద్ధమ్మస్స సమ్మోసాయ అన్తరధానాయ సంవత్తన్తి.
‘‘పఞ్చ ఖోమే, కస్సప, ధమ్మా సద్ధమ్మస్స ఠితియా అసమ్మోసాయ అనన్తరధానాయ సంవత్తన్తి. కతమే పఞ్చ? ఇధ, కస్సప, భిక్ఖూ భిక్ఖునియో ఉపాసకా ఉపాసికాయో సత్థరి సగారవా విహరన్తి సప్పతిస్సా, ధమ్మే సగారవా విహరన్తి సప్పతిస్సా, సఙ్ఘే సగారవా విహరన్తి సప్పతిస్సా, సిక్ఖాయ సగారవా విహరన్తి సప్పతిస్సా, సమాధిస్మిం సగారవా విహరన్తి సప్పతిస్సా – ఇమే ఖో, కస్సప, పఞ్చ ధమ్మా సద్ధమ్మస్స ఠితియా అసమ్మోసాయ అనన్తరధానాయ సంవత్తన్తీ’’తి. తేరసమం.
కస్సపసంయుత్తం సమత్తం.
తస్సుద్దానం –
సన్తుట్ఠఞ్చ అనోత్తప్పీ, చన్దూపమం కులూపకం;
జిణ్ణం తయో చ ఓవాదా, ఝానాభిఞ్ఞా ఉపస్సయం;
చీవరం పరంమరణం, సద్ధమ్మప్పతిరూపకన్తి.