౧౦. భిక్ఖుసంయుత్తం
౧. కోలితసుత్తం
౨౩౫. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. తత్ర ఖో ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానో భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘ఆవుసో భిక్ఖవే’’తి. ‘‘ఆవుసో’’తి ఖో తే భిక్ఖూ ఆయస్మతో మహామోగ్గల్లానస్స పచ్చస్సోసుం.
ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానో ఏతదవోచ – ‘‘ఇధ మయ్హం, ఆవుసో, రహోగతస్స పటిసల్లీనస్స ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది – ‘అరియో తుణ్హీభావో, అరియో తుణ్హీభావోతి వుచ్చతి. కతమో ను ఖో అరియో తుణ్హీభావో’తి? తస్స మయ్హం ఆవుసో, ఏతదహోసి – ‘ఇధ భిక్ఖు వితక్కవిచారానం వూపసమా అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం చేతసో ఏకోదిభావం అవితక్కం అవిచారం సమాధిజం పీతిసుఖం దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. అయం వుచ్చతి అరియో తుణ్హీభావో’తి. సో ఖ్వాహం, ఆవుసో, వితక్కవిచారానం వూపసమా అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం చేతసో ఏకోదిభావం అవితక్కం అవిచారం సమాధిజం పీతిసుఖం దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరిం. తస్స మయ్హం, ఆవుసో, ఇమినా విహారేన విహరతో వితక్కసహగతా సఞ్ఞా మనసికారా సముదాచరన్తి’’.
‘‘అథ ఖో మం, ఆవుసో, భగవా ఇద్ధియా ఉపసఙ్కమిత్వా ఏతదవోచ – ‘మోగ్గల్లాన, మోగ్గల్లాన, మా, బ్రాహ్మణ, అరియం తుణ్హీభావం పమాదో, అరియే తుణ్హీభావే చిత్తం సణ్ఠపేహి, అరియే తుణ్హీభావే చిత్తం ఏకోదిభావం కరోహి, అరియే తుణ్హీభావే చిత్తం సమాదహా’తి. సో ఖ్వాహం, ఆవుసో, అపరేన సమయేన వితక్కవిచారానం వూపసమా అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం చేతసో ఏకోదిభావం అవితక్కం అవిచారం సమాధిజం పీతిసుఖం దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. యఞ్హి తం, ఆవుసో , సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘సత్థారా అనుగ్గహితో సావకో మహాభిఞ్ఞతం పత్తో’తి, మమం తం సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘సత్థారా అనుగ్గహితో సావకో మహాభిఞ్ఞతం పత్తో’’’తి. పఠమం.
౨. ఉపతిస్ససుత్తం
౨౩౬. సావత్థియం విహరతి. తత్ర ఖో ఆయస్మా సారిపుత్తో భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘ఆవుసో భిక్ఖవే’’తి. ‘‘ఆవుసో’’తి ఖో తే భిక్ఖూ ఆయస్మతో సారిపుత్తస్స పచ్చస్సోసుం. ఆయస్మా సారిపుత్తో ఏతదవోచ –
‘‘ఇధ మయ్హం, ఆవుసో, రహోగతస్స పటిసల్లీనస్స ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది – ‘అత్థి ను ఖో తం కిఞ్చి లోకస్మిం యస్స మే విపరిణామఞ్ఞథాభావా ఉప్పజ్జేయ్యుం సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా’తి? తస్స మయ్హం, ఆవుసో, ఏతదహోసి – ‘నత్థి ఖో తం కిఞ్చి లోకస్మిం యస్స మే విపరిణామఞ్ఞథాభావా ఉప్పజ్జేయ్యుం సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా’’’తి.
ఏవం వుత్తే, ఆయస్మా ఆనన్దో ఆయస్మన్తం సారిపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘సత్థుపి ఖో తే, ఆవుసో సారిపుత్త, విపరిణామఞ్ఞథాభావా నుప్పజ్జేయ్యుం సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా’’తి? ‘‘సత్థుపి ఖో మే, ఆవుసో, విపరిణామఞ్ఞథాభావా నుప్పజ్జేయ్యుం సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా, అపి చ మే ఏవమస్స – ‘మహేసక్ఖో వత, భో, సత్థా అన్తరహితో మహిద్ధికో మహానుభావో. సచే హి భగవా చిరం దీఘమద్ధానం తిట్ఠేయ్య తదస్స బహుజనహితాయ బహుజనసుఖాయ లోకానుకమ్పాయ అత్థాయ హితాయ సుఖాయ దేవమనుస్సాన’న్తి. తథా హి పనాయస్మతో సారిపుత్తస్స దీఘరత్తం అహఙ్కారమమఙ్కారమానానుసయా సుసమూహతా. తస్మా ఆయస్మతో సారిపుత్తస్స సత్థుపి విపరిణామఞ్ఞథాభావా నుప్పజ్జేయ్యుం సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా’’తి. దుతియం.
౩. ఘటసుత్తం
౨౩౭. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మా చ సారిపుత్తో ఆయస్మా చ మహామోగ్గల్లానో రాజగహే విహరన్తి వేళువనే కలన్దకనివాపే ఏకవిహారే. అథ ఖో ఆయస్మా సారిపుత్తో సాయన్హసమయం పటిసల్లానా వుట్ఠితో యేనాయస్మా మహామోగ్గల్లానో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మతా మహామోగ్గల్లానేన సద్ధిం సమ్మోది. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఆయస్మా సారిపుత్తో ఆయస్మన్తం మహామోగ్గల్లానం ఏతదవోచ –
‘‘విప్పసన్నాని ఖో తే, ఆవుసో మోగ్గల్లాన, ఇన్ద్రియాని; పరిసుద్ధో ముఖవణ్ణో పరియోదాతో సన్తేన నూనాయస్మా మహామోగ్గల్లానో అజ్జ విహారేన విహాసీ’’తి. ‘‘ఓళారికేన ఖ్వాహం, ఆవుసో, అజ్జ విహారేన విహాసిం. అపి చ, మే అహోసి ధమ్మీ కథా’’తి. ‘‘కేన సద్ధిం పనాయస్మతో మహామోగ్గల్లానస్స అహోసి ధమ్మీ కథా’’తి? ‘‘భగవతా ఖో మే, ఆవుసో, సద్ధిం అహోసి ధమ్మీ కథా’’తి. ‘‘దూరే ఖో, ఆవుసో, భగవా ఏతరహి సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. కిం ను ఖో, ఆయస్మా, మహామోగ్గల్లానో భగవన్తం ఇద్ధియా ఉపసఙ్కమి; ఉదాహు భగవా ఆయస్మన్తం మహామోగ్గల్లానం ఇద్ధియా ఉపసఙ్కమీ’’తి? ‘‘న ఖ్వాహం, ఆవుసో, భగవన్తం ఇద్ధియా ఉపసఙ్కమిం; నపి మం భగవా ఇద్ధియా ఉపసఙ్కమి. అపి చ, మే యావతా భగవా ఏత్తావతా దిబ్బచక్ఖు విసుజ్ఝి దిబ్బా చ సోతధాతు. భగవతోపి యావతాహం ఏత్తావతా దిబ్బచక్ఖు విసుజ్ఝి దిబ్బా చ సోతధాతూ’’తి. ‘‘యథాకథం పనాయస్మతో మహామోగ్గల్లానస్స భగవతా సద్ధిం అహోసి ధమ్మీ కథా’’తి?
‘‘ఇధాహం, ఆవుసో, భగవన్తం ఏతదవోచం – ‘ఆరద్ధవీరియో ఆరద్ధవీరియోతి, భన్తే, వుచ్చతి. కిత్తావతా ను ఖో, భన్తే, ఆరద్ధవీరియో హోతీ’తి? ఏవం వుత్తే, మం, ఆవుసో, భగవా ఏతదవోచ – ‘ఇధ, మోగ్గల్లాన, భిక్ఖు ఆరద్ధవీరియో విహరతి – కామం తచో చ న్హారు చ అట్ఠీ చ అవసిస్సతు, సరీరే ఉపసుస్సతు మంసలోహితం, యం తం పురిసథామేన పురిసవీరియేన పురిసపరక్కమేన పత్తబ్బం న తం అపాపుణిత్వా వీరియస్స సణ్ఠానం భవిస్సతీతి. ఏవం ఖో, మోగ్గల్లాన, ఆరద్ధవీరియో హోతీ’తి. ఏవం ఖో మే, ఆవుసో, భగవతా సద్ధిం అహోసి ధమ్మీ కథా’’తి.
‘‘సేయ్యథాపి, ఆవుసో, హిమవతో పబ్బతరాజస్స పరిత్తా పాసాణసక్ఖరా యావదేవ ఉపనిక్ఖేపనమత్తాయ ; ఏవమేవ ఖో మయం ఆయస్మతో మహామోగ్గల్లానస్స యావదేవ ఉపనిక్ఖేపనమత్తాయ. ఆయస్మా హి మహామోగ్గల్లానో మహిద్ధికో మహానుభావో ఆకఙ్ఖమానో కప్పం తిట్ఠేయ్యా’’తి.
‘‘సేయ్యథాపి , ఆవుసో, మహతియా లోణఘటాయ పరిత్తా లోణసక్ఖరాయ యావదేవ ఉపనిక్ఖేపనమత్తాయ; ఏవమేవ ఖో మయం ఆయస్మతో సారిపుత్తస్స యావదేవ ఉపనిక్ఖేపనమత్తాయ. ఆయస్మా హి సారిపుత్తో భగవతా అనేకపరియాయేన థోమితో వణ్ణితో పసత్థో –
‘‘సారిపుత్తోవ పఞ్ఞాయ, సీలేన ఉపసమేన చ;
యోపి పారఙ్గతో భిక్ఖు, ఏతావపరమో సియా’’తి.
ఇతిహ తే ఉభో మహానాగా అఞ్ఞమఞ్ఞస్స సుభాసితం సులపితం సమనుమోదింసూతి. తతియం.
౪. నవసుత్తం
౨౩౮. సావత్థియం విహరతి. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో నవో భిక్ఖు పచ్ఛాభత్తం పిణ్డపాతపటిక్కన్తో విహారం పవిసిత్వా అప్పోస్సుక్కో తుణ్హీభూతో సఙ్కసాయతి, న భిక్ఖూనం వేయ్యావచ్చం కరోతి చీవరకారసమయే. అథ ఖో సమ్బహులా భిక్ఖూ యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు. ఏకమన్తం నిసిన్నా ఖో తే భిక్ఖూ భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘ఇధ , భన్తే, అఞ్ఞతరో నవో భిక్ఖు పచ్ఛాభత్తం పిణ్డపాతపటిక్కన్తో విహారం పవిసిత్వా అప్పోస్సుక్కో తుణ్హీభూతో సఙ్కసాయతి, న భిక్ఖూనం వేయ్యావచ్చం కరోతి చీవరకారసమయే’’తి.
అథ ఖో భగవా అఞ్ఞతరం భిక్ఖుం ఆమన్తేసి – ‘‘ఏహి త్వం, భిక్ఖు, మమ వచనేన తం భిక్ఖుం ఆమన్తేహి ‘సత్థా తం, ఆవుసో, ఆమన్తేతీ’’’తి. ‘‘ఏవం భన్తే’’తి ఖో సో భిక్ఖు భగవతో పటిస్సుత్వా యేన సో భిక్ఖు తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా తం భిక్ఖుం ఏతదవోచ – ‘‘సత్థా తం, ఆవుసో, ఆమన్తేతీ’’తి. ‘‘ఏవమావుసో’’తి ఖో సో భిక్ఖు తస్స భిక్ఖునో పటిస్సుత్వా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది . ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో తం భిక్ఖుం భగవా ఏతదవోచ – ‘‘సచ్చం కిర త్వం, భిక్ఖు, పచ్ఛాభత్తం పిణ్డపాతపటిక్కన్తో విహారం పవిసిత్వా అప్పోస్సుక్కో తుణ్హీభూతో సఙ్కసాయసి, న భిక్ఖూనం వేయ్యావచ్చం కరోసి చీవరకారసమయే’’తి? ‘‘అహమ్పి ఖో, భన్తే, సకం కిచ్చం కరోమీ’’తి.
అథ ఖో భగవా తస్స భిక్ఖునో చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘మా ఖో తుమ్హే, భిక్ఖవే, ఏతస్స భిక్ఖునో ఉజ్ఝాయిత్థ. ఏసో ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు చతున్నం ఝానానం ఆభిచేతసికానం దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారానం నికామలాభీ అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ, యస్స చత్థాయ కులపుత్తా సమ్మదేవ అగారస్మా అనగారియం పబ్బజన్తి, తదనుత్తరం బ్రహ్మచరియపరియోసానం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతీ’’తి.
ఇదమవోచ భగవా. ఇదం వత్వాన సుగతో అథాపరం ఏతదవోచ సత్థా –
‘‘నయిదం సిథిలమారబ్భ, నయిదం అప్పేన థామసా;
నిబ్బానం అధిగన్తబ్బం, సబ్బదుక్ఖప్పమోచనం.
‘‘అయఞ్చ దహరో భిక్ఖు, అయముత్తమపురిసో;
ధారేతి అన్తిమం దేహం, జేత్వా మారం సవాహిని’’న్తి. చతుత్థం;
౫. సుజాతసుత్తం
౨౩౯. సావత్థియం విహరతి. అథ ఖో ఆయస్మా సుజాతో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి. అద్దసా ఖో భగవా ఆయస్మన్తం సుజాతం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం. దిస్వాన భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘ఉభయేనేవాయం, భిక్ఖవే, కులపుత్తో సోభతి – యఞ్చ అభిరూపో దస్సనీయో పాసాదికో పరమాయ వణ్ణపోక్ఖరతాయ సమన్నాగతో, యస్స చత్థాయ కులపుత్తా సమ్మదేవ అగారస్మా అనగారియం పబ్బజ్జన్తి తదనుత్తరం బ్రహ్మచరియపరియోసానం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతీ’’తి. ఇదమవోచ భగవా…పే॰… సత్థా –
‘‘సోభతి వతాయం భిక్ఖు, ఉజుభూతేన చేతసా;
విప్పయుత్తో విసంయుత్తో, అనుపాదాయ నిబ్బుతో;
ధారేతి అన్తిమం దేహం, జేత్వా మారం సవాహిని’’న్తి. పఞ్చమం;
౬. లకుణ్డకభద్దియసుత్తం
౨౪౦. సావత్థియం విహరతి. అథ ఖో ఆయస్మా లకుణ్డకభద్దియో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి. అద్దసా ఖో భగవా ఆయస్మన్తం లకుణ్డకభద్దియం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం. దిస్వాన భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘పస్సథ నో తుమ్హే, భిక్ఖవే, ఏతం భిక్ఖుం ఆగచ్ఛన్తం దుబ్బణ్ణం దుద్దసికం ఓకోటిమకం భిక్ఖూనం పరిభూతరూప’’న్తి? ‘‘ఏవం, భన్తే’’. ‘‘ఏసో ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు మహిద్ధికో మహానుభావో, న చ సా సమాపత్తి సులభరూపా యా తేన భిక్ఖునా అసమాపన్నపుబ్బా. యస్స చత్థాయ కులపుత్తా సమ్మదేవ అగారస్మా అనగారియం పబ్బజన్తి, తదనుత్తరం బ్రహ్మచరియపరియోసానం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతీ’’తి. ఇదమవోచ భగవా…పే॰… సత్థా –
‘‘హంసా కోఞ్చా మయూరా చ, హత్థయో పసదా మిగా;
సబ్బే సీహస్స భాయన్తి, నత్థి కాయస్మిం తుల్యతా.
‘‘ఏవమేవ మనుస్సేసు, దహరో చేపి పఞ్ఞవా;
సో హి తత్థ మహా హోతి, నేవ బాలో సరీరవా’’తి. ఛట్ఠం;
౭. విసాఖసుత్తం
౨౪౧. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా వేసాలియం విహరతి మహావనే కూటాగారసాలాయం. తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మా విసాఖో పఞ్చాలపుత్తో ఉపట్ఠానసాలాయం భిక్ఖూ ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సేతి సమాదపేతి సముత్తేజేతి సమ్పహంసేతి, పోరియా వాచాయ విస్సట్ఠాయ అనేలగలాయ అత్థస్స విఞ్ఞాపనియా పరియాపన్నాయ అనిస్సితాయ.
అథ ఖో భగవా సాయన్హసమయం పటిసల్లానా వుట్ఠితో యేన ఉపట్ఠానసాలా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసీది. నిసజ్జ ఖో భగవా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘కో ను ఖో, భిక్ఖవే, ఉపట్ఠానసాలాయం భిక్ఖూ ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సేతి సమాదపేతి సముత్తేజేతి సమ్పహంసేతి పోరియా వాచాయ విస్సట్ఠాయ అనేలగలాయ అత్థస్స విఞ్ఞాపనియా పరియాపన్నాయ అనిస్సితాయా’’తి? ‘‘ఆయస్మా, భన్తే, విసాఖో పఞ్చాలపుత్తో ఉపట్ఠానసాలాయం భిక్ఖూ ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సేతి సమాదపేతి సముత్తేజేతి సమ్పహంసేతి, పోరియా వాచాయ విస్సట్ఠాయ అనేలగలాయ అత్థస్స విఞ్ఞాపనియా పరియాపన్నాయ అనిస్సితాయా’’తి.
అథ ఖో భగవా ఆయస్మన్తం విసాఖం పఞ్చాలపుత్తం ఆమన్తేసి – ‘‘సాధు సాధు, విసాఖ, సాధు ఖో త్వం, విసాఖ, భిక్ఖూ ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సేసి…పే॰… అత్థస్స విఞ్ఞాపనియా పరియాపన్నాయ అనిస్సితాయా’’తి.
ఇదమవోచ భగవా. ఇదం వత్వాన సుగతో అథాపరం ఏతదవోచ సత్థా –
‘‘నాభాసమానం జానన్తి, మిస్సం బాలేహి పణ్డితం;
భాసమానఞ్చ జానన్తి, దేసేన్తం అమతం పదం.
‘‘భాసయే జోతయే ధమ్మం, పగ్గణ్హే ఇసినం ధజం;
సుభాసితధజా ఇసయో, ధమ్మో హి ఇసినం ధజో’’తి. సత్తమం;
౮. నన్దసుత్తం
౨౪౨. సావత్థియం విహరతి. అథ ఖో ఆయస్మా నన్దో భగవతో మాతుచ్ఛాపుత్తో ఆకోటితపచ్చాకోటితాని చీవరాని పారుపిత్వా అక్ఖీని అఞ్జేత్వా అచ్ఛం పత్తం గహేత్వా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో ఆయస్మన్తం నన్దం భగవా ఏతదవోచ – ‘‘న ఖో తే తం, నన్ద, పతిరూపం కులపుత్తస్స సద్ధా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజితస్స, యం త్వం ఆకోటితపచ్చాకోటితాని చీవరాని పారుపేయ్యాసి, అక్ఖీని చ అఞ్జేయ్యాసి, అచ్ఛఞ్చ పత్తం ధారేయ్యాసి. ఏతం ఖో తే, నన్ద, పతిరూపం కులపుత్తస్స సద్ధా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజితస్స, యం త్వం ఆరఞ్ఞికో చ అస్ససి, పిణ్డపాతికో చ పంసుకులికో చ కామేసు చ అనపేక్ఖో విహరేయ్యాసీ’’తి. ఇదమవోచ భగవా…పే॰… సత్థా –
‘‘కదాహం నన్దం పస్సేయ్యం, ఆరఞ్ఞం పంసుకూలికం;
అఞ్ఞాతుఞ్ఛేన యాపేన్తం, కామేసు అనపేక్ఖిన’’న్తి.
అథ ఖో ఆయస్మా నన్దో అపరేన సమయేన ఆరఞ్ఞికో చ పిణ్డపాతికో చ పంసుకూలికో చ కామేసు చ అనపేక్ఖో విహాసీతి. అట్ఠమం.
౯. తిస్ససుత్తం
౨౪౩. సావత్థియం విహరతి. అథ ఖో ఆయస్మా తిస్సో భగవతో పితుచ్ఛాపుత్తో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి ; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది దుక్ఖీ దుమ్మనో అస్సూని పవత్తయమానో. అథ ఖో భగవా ఆయస్మన్తం తిస్సం ఏతదవోచ – ‘‘కిం ను ఖో త్వం, తిస్స, ఏకమన్తం నిసిన్నో దుక్ఖీ దుమ్మనో అస్సూని పవత్తయమానో’’తి? ‘‘తథా హి పన మం, భన్తే, భిక్ఖూ సమన్తా వాచాసన్నితోదకేన వాచాయ సన్నితోదకేన (క॰) సఞ్జమ్భరిమకంసూ’’తి సఞ్జబ్భరిమకంసూతి (?). ‘‘తథాహి పన త్వం, తిస్స, వత్తా నో చ వచనక్ఖమో; న ఖో తే తం, తిస్స, పతిరూపం కులపుత్తస్స సద్ధా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజితస్స, యం త్వం వత్తా నో చ వచనక్ఖమో. ఏతం ఖో తే, తిస్స, పతిరూపం కులపుత్తస్స సద్ధా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజితస్స – ‘యం త్వం వత్తా చ అస్స వచనక్ఖమో చా’’’తి.
ఇదమవోచ భగవా. ఇదం వత్వాన సుగతో అథాపరం ఏతదవోచ సత్థా –
‘‘కిం ను కుజ్ఝసి మా కుజ్ఝి, అక్కోధో తిస్స తే వరం;
కోధమానమక్ఖవినయత్థఞ్హి, తిస్స బ్రహ్మచరియం వుస్సతీ’’తి. నవమం;
౧౦. థేరనామకసుత్తం
౨౪౪. ఏకం సమయం భగవా రాజగహే విహరతి వేళువనే కలన్దకనివాపే. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖు థేరనామకో ఏకవిహారీ చేవ హోతి ఏకవిహారస్స చ వణ్ణవాదీ. సో ఏకో గామం పిణ్డాయ పవిసతి ఏకో పటిక్కమతి ఏకో రహో నిసీదతి ఏకో చఙ్కమం అధిట్ఠాతి. అథ ఖో సమ్బహులా భిక్ఖూ యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు ; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు. ఏకమన్తం నిసిన్నా ఖో తే భిక్ఖూ భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘ఇధ, భన్తే, అఞ్ఞతరో భిక్ఖు థేరనామకో ఏకవిహారీ ఏకవిహారస్స చ వణ్ణవాదీ’’తి.
అథ ఖో భగవా అఞ్ఞతరం భిక్ఖుం ఆమన్తేసి – ‘‘ఏహి త్వం, భిక్ఖు, మమ వచనేన థేరం భిక్ఖుం ఆమన్తేహి – ‘సత్థా తం, ఆవుసో థేర, ఆమన్తేతీ’’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో సో భిక్ఖు భగవతో పటిస్సుత్వా యేనాయస్మా థేరో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం థేరం ఏతదవోచ – ‘‘సత్థా తం, ఆవుసో థేర, ఆమన్తేతీ’’తి. ‘‘ఏవమావుసో’’తి ఖో ఆయస్మా థేరో తస్స భిక్ఖునో పటిస్సుత్వా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో ఆయస్మన్తం థేరం భగవా ఏతదవోచ – ‘‘సచ్చం కిర త్వం, థేర, ఏకవిహారీ ఏకవిహారస్స చ వణ్ణవాదీ’’తి? ‘‘ఏవం, భన్తే’’. ‘‘యథా కథం పన త్వం, థేర, ఏకవిహారీ ఏకవిహారస్స చ వణ్ణవాదీ’’తి? ‘‘ఇధాహం, భన్తే, ఏకో గామం పిణ్డాయ పవిసామి ఏకో పటిక్కమామి ఏకో రహో నిసీదామి ఏకో చఙ్కమం అధిట్ఠామి. ఏవం ఖ్వాహం, భన్తే, ఏకవిహారీ ఏకవిహారస్స చ వణ్ణవాదీ’’తి.
‘‘అత్థేసో, థేర, ఏకవిహారో నేసో నత్థీతి వదామి. అపి చ, థేర, యథా ఏకవిహారో విత్థారేన పరిపుణ్ణో హోతి తం సుణాహి, సాధుకం మనసి కరోహి; భాసిస్సామీ’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో…పే॰…. ‘‘కథఞ్చ , థేర, ఏకవిహారో విత్థారేన పరిపుణ్ణో హోతి. ఇధ, థేర, యం అతీతం తం పహీనం, యం అనాగతం తం పటినిస్సట్ఠం, పచ్చుప్పన్నేసు చ అత్తభావపటిలాభేసు ఛన్దరాగో సుప్పటివినీతో. ఏవం ఖో, థేర, ఏకవిహారో విత్థారేన పరిపుణ్ణో హోతీ’’తి.
ఇదమవోచ భగవా. ఇదం వత్వాన సుగతో అథాపరం ఏతదవోచ సత్థా –
‘‘సబ్బాభిభుం సబ్బవిదుం సుమేధం,
సబ్బేసు ధమ్మేసు అనూపలిత్తం;
సబ్బఞ్జహం తణ్హాక్ఖయే విముత్తం,
తమహం నరం ఏకవిహారీతి బ్రూమీ’’తి. దసమం;
౧౧. మహాకప్పినసుత్తం
౨౪౫. సావత్థియం విహరతి. అథ ఖో ఆయస్మా మహాకప్పినో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి. అద్దసా ఖో భగవా ఆయస్మన్తం మహాకప్పినం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం. దిస్వాన భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘పస్సథ నో తుమ్హే భిక్ఖవే, ఏతం భిక్ఖుం ఆగచ్ఛన్తం ఓదాతకం తనుకం తుఙ్గనాసిక’’న్తి? ‘‘ఏవం, భన్తే’’. ‘‘ఏసో ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు మహిద్ధికో మహానుభావో. న చ సా సమాపత్తి సులభరూపా యా తేన భిక్ఖునా అసమాపన్నపుబ్బా. యస్స చత్థాయ కులపుత్తా సమ్మదేవ అగారస్మా అనగారియం పబ్బజన్తి తదనుత్తరం బ్రహ్మచరియపరియోసానం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతీ’’తి.
ఇదమవోచ భగవా. ఇదం వత్వాన సుగతో అథాపరం ఏతదవోచ సత్థా –
‘‘ఖత్తియో సేట్ఠో జనేతస్మిం, యే గోత్తపటిసారినో;
విజ్జాచరణసమ్పన్నో, సో సేట్ఠో దేవమానుసే.
‘‘దివా తపతి ఆదిచ్చో, రత్తిమాభాతి చన్దిమా;
సన్నద్ధో ఖత్తియో తపతి, ఝాయీ తపతి బ్రాహ్మణో;
అథ సబ్బమహోరత్తిం అథ సబ్బమహోరత్తం (సీ॰ స్యా॰ కం॰), బుద్ధో తపతి తేజసా’’తి. ఏకాదసమం;
౧౨. సహాయకసుత్తం
౨౪౬. సావత్థియం విహరతి. అథ ఖో ద్వే భిక్ఖూ సహాయకా ఆయస్మతో మహాకప్పినస్స సద్ధివిహారినో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు. అద్దసా ఖో భగవా తే భిక్ఖూ దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తే. దిస్వాన భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘పస్సథ నో తుమ్హే, భిక్ఖవే, ఏతే భిక్ఖూ సహాయకే ఆగచ్ఛన్తే కప్పినస్స సద్ధివిహారినో’’తి? ‘‘ఏవం, భన్తే’’. ‘‘ఏతే ఖో తే భిక్ఖూ మహిద్ధికా మహానుభావా. న చ సా సమాపత్తి సులభరూపా, యా తేహి భిక్ఖూహి అసమాపన్నపుబ్బా. యస్స చత్థాయ కులపుత్తా సమ్మదేవ అగారస్మా అనగారియం పబ్బజన్తి తదనుత్తరం బ్రహ్మచరియపరియోసానం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరన్తీ’’తి.
ఇదమవోచ భగవా. ఇదం వత్వాన సుగతో అథాపరం ఏతదవోచ సత్థా –
‘‘సహాయా వతిమే భిక్ఖూ, చిరరత్తం సమేతికా;
సమేతి నేసం సద్ధమ్మో, ధమ్మే బుద్ధప్పవేదితే.
‘‘సువినీతా కప్పినేన, ధమ్మే అరియప్పవేదితే;
ధారేన్తి అన్తిమం దేహం, జేత్వా మారం సవాహిని’’న్తి. ద్వాదసమం;
భిక్ఖుసంయుత్తం సమత్తం.
తస్సుద్దానం –
కోలితో ఉపతిస్సో చ, ఘటో చాపి పవుచ్చతి;
నవో సుజాతో భద్ది చ, విసాఖో నన్దో తిస్సో చ;
థేరనామో చ కప్పినో, సహాయేన చ ద్వాదసాతి.
నిదానవగ్గో దుతియో.
తస్సుద్దానం –
నిదానాభిసమయధాతు, అనమతగ్గేన కస్సపం;
సక్కారరాహులలక్ఖణో, ఓపమ్మ-భిక్ఖునా వగ్గో.
దుతియో తేన పవుచ్చతీతి.
నిదానవగ్గసంయుత్తపాళి నిట్ఠితా.