(౮) ౩. ఆనన్దవగ్గో
౧. ఛన్నసుత్తం
౭౨. ఏకం సమయం భగవా సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. అథ ఖో ఛన్నో పరిబ్బాజకో యేనాయస్మా ఆనన్దో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మతా ఆనన్దేన సద్ధిం సమ్మోది. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఛన్నో పరిబ్బాజకో ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఏతదవోచ – ‘‘తుమ్హేపి, ఆవుసో ఆనన్ద, రాగస్స పహానం పఞ్ఞాపేథ, దోసస్స పహానం పఞ్ఞాపేథ, మోహస్స పహానం పఞ్ఞాపేథాతి. మయం ఖో, ఆవుసో, రాగస్స పహానం పఞ్ఞాపేమ, దోసస్స పహానం పఞ్ఞాపేమ, మోహస్స పహానం పఞ్ఞపేమా’’తి.
‘‘కిం పన తుమ్హే, ఆవుసో, రాగే ఆదీనవం దిస్వా రాగస్స పహానం పఞ్ఞాపేథ, కిం దోసే ఆదీనవం దిస్వా దోసస్స పహానం పఞ్ఞాపేథ, కిం మోహే ఆదీనవం దిస్వా మోహస్స పహానం పఞ్ఞాపేథా’’తి?
‘‘రత్తో ఖో, ఆవుసో, రాగేన అభిభూతో పరియాదిన్నచిత్తో అత్తబ్యాబాధాయపి చేతేతి, పరబ్యాబాధాయపి చేతేతి, ఉభయబ్యాబాధాయపి చేతేతి, చేతసికమ్పి దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి; రాగే పహీనే నేవత్తబ్యాబాధాయపి చేతేతి, న పరబ్యాబాధాయపి చేతేతి, న ఉభయబ్యాబాధాయపి చేతేతి, న చేతసికం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి. రత్తో ఖో, ఆవుసో, రాగేన అభిభూతో పరియాదిన్నచిత్తో కాయేన దుచ్చరితం చరతి, వాచాయ దుచ్చరితం చరతి, మనసా దుచ్చరితం చరతి; రాగే పహీనే నేవ కాయేన దుచ్చరితం చరతి, న వాచాయ దుచ్చరితం చరతి, న మనసా దుచ్చరితం చరతి. రత్తో ఖో, ఆవుసో, రాగేన అభిభూతో పరియాదిన్నచిత్తో అత్తత్థమ్పి యథాభూతం నప్పజానాతి, పరత్థమ్పి యథాభూతం నప్పజానాతి, ఉభయత్థమ్పి యథాభూతం నప్పజానాతి; రాగే పహీనే అత్తత్థమ్పి యథాభూతం పజానాతి, పరత్థమ్పి యథాభూతం పజానాతి, ఉభయత్థమ్పి యథాభూతం పజానాతి. రాగో ఖో, ఆవుసో, అన్ధకరణో అచక్ఖుకరణో అఞ్ఞాణకరణో పఞ్ఞానిరోధికో విఘాతపక్ఖికో అనిబ్బానసంవత్తనికో.
‘‘దుట్ఠో ఖో, ఆవుసో, దోసేన…పే॰… మూళ్హో ఖో, ఆవుసో, మోహేన అభిభూతో పరియాదిన్నచిత్తో అత్తబ్యాబాధాయపి చేతేతి, పరబ్యాబాధాయపి చేతేతి, ఉభయబ్యాబాధాయపి చేతేతి, చేతసికమ్పి దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి; మోహే పహీనే నేవత్తబ్యాబాధాయపి చేతేతి, న పరబ్యాబాధాయపి చేతేతి, న ఉభయబ్యాబాధాయపి చేతేతి, న చేతసికం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి. మూళ్హో ఖో, ఆవుసో, మోహేన అభిభూతో పరియాదిన్నచిత్తో కాయేన దుచ్చరితం చరతి, వాచాయ దుచ్చరితం చరతి, మనసా దుచ్చరితం చరతి; మోహే పహీనే నేవ కాయేన దుచ్చరితం చరతి, న వాచాయ దుచ్చరితం చరతి, న మనసా దుచ్చరితం చరతి. మూళ్హో ఖో, ఆవుసో, మోహేన అభిభూతో పరియాదిన్నచిత్తో అత్తత్థమ్పి యథాభూతం నప్పజానాతి, పరత్థమ్పి యథాభూతం నప్పజానాతి, ఉభయత్థమ్పి యథాభూతం నప్పజానాతి; మోహే పహీనే అత్తత్థమ్పి యథాభూతం పజానాతి, పరత్థమ్పి యథాభూతం పజానాతి, ఉభయత్థమ్పి యథాభూతం పజానాతి. మోహో ఖో, ఆవుసో, అన్ధకరణో అచక్ఖుకరణో అఞ్ఞాణకరణో పఞ్ఞానిరోధికో విఘాతపక్ఖికో అనిబ్బానసంవత్తనికో. ఇదం ఖో మయం, ఆవుసో, రాగే ఆదీనవం దిస్వా రాగస్స పహానం పఞ్ఞాపేమ. ఇదం దోసే ఆదీనవం దిస్వా దోసస్స పహానం పఞ్ఞాపేమ. ఇదం మోహే ఆదీనవం దిస్వా మోహస్స పహానం పఞ్ఞాపేమా’’తి.
‘‘అత్థి పనావుసో, మగ్గో అత్థి పటిపదా ఏతస్స రాగస్స దోసస్స మోహస్స పహానాయా’’తి? ‘‘అత్థావుసో, మగ్గో అత్థి పటిపదా ఏతస్స రాగస్స దోసస్స మోహస్స పహానాయా’’తి. ‘‘కతమో పనావుసో, మగ్గో కతమా పటిపదా ఏతస్స రాగస్స దోసస్స మోహస్స పహానాయా’’తి? ‘‘అయమేవ అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో, సేయ్యథిదం – సమ్మాదిట్ఠి…పే॰… సమ్మాసమాధి. అయం ఖో, ఆవుసో, మగ్గో అయం పటిపదా ఏతస్స రాగస్స దోసస్స మోహస్స పహానాయా’’తి. ‘‘భద్దకో ఖో, ఆవుసో, మగ్గో భద్దికా పటిపదా ఏతస్స రాగస్స దోసస్స మోహస్స పహానాయ. అలఞ్చ పనావుసో ఆనన్ద, అప్పమాదాయా’’తి. పఠమం.
౨. ఆజీవకసుత్తం
౭౩. ఏకం సమయం ఆయస్మా ఆనన్దో కోసమ్బియం విహరతి ఘోసితారామే. అథ ఖో అఞ్ఞతరో ఆజీవకసావకో గహపతి యేనాయస్మా ఆనన్దో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం ఆనన్దం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో సో ఆజీవకసావకో గహపతి ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఏతదవోచ –
‘‘కేసం నో, భన్తే ఆనన్ద, ధమ్మో స్వాక్ఖాతో? కే లోకే సుప్పటిపన్నా? కే లోకే సుకతా’’తి సుగతాతి (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰)? ‘‘తేన హి, గహపతి, తఞ్ఞేవేత్థ పటిపుచ్ఛిస్సామి, యథా తే ఖమేయ్య తథా నం బ్యాకరేయ్యాసి. తం కిం మఞ్ఞసి, గహపతి, యే రాగస్స పహానాయ ధమ్మం దేసేన్తి, దోసస్స పహానాయ ధమ్మం దేసేన్తి, మోహస్స పహానాయ ధమ్మం దేసేన్తి, తేసం ధమ్మో స్వాక్ఖాతో నో వా? కథం వా తే ఏత్థ హోతీ’’తి? ‘‘యే , భన్తే, రాగస్స పహానాయ ధమ్మం దేసేన్తి, దోసస్స పహానాయ ధమ్మం దేసేన్తి, మోహస్స పహానాయ ధమ్మం దేసేన్తి, తేసం ధమ్మో స్వాక్ఖాతో. ఏవం మే ఏత్థ హోతీ’’తి.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, గహపతి, యే రాగస్స పహానాయ పటిపన్నా, దోసస్స పహానాయ పటిపన్నా, మోహస్స పహానాయ పటిపన్నా, తే లోకే సుప్పటిపన్నా నో వా? కథం వా తే ఏత్థ హోతీ’’తి? ‘‘యే, భన్తే, రాగస్స పహానాయ పటిపన్నా, దోసస్స పహానాయ పటిపన్నా, మోహస్స పహానాయ పటిపన్నా, తే లోకే సుప్పటిపన్నా. ఏవం మే ఏత్థ హోతీ’’తి.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, గహపతి, యేసం రాగో పహీనో ఉచ్ఛిన్నమూలో తాలావత్థుకతో అనభావంకతో ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మో, యేసం దోసో పహీనో ఉచ్ఛిన్నమూలో తాలావత్థుకతో అనభావఙ్కతో ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మో, యేసం మోహో పహీనో ఉచ్ఛిన్నమూలో తాలావత్థుకతో అనభావంకతో ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మో, తే లోకే సుకతా నో వా? కథం వా తే ఏత్థ హోతీ’’తి? ‘‘యేసం, భన్తే, రాగో పహీనో ఉచ్ఛిన్నమూలో తాలావత్థుకతో అనభావంకతో ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మో, యేసం దోసో పహీనో…పే॰… యేసం మోహో పహీనో ఉచ్ఛిన్నమూలో తాలావత్థుకతో అనభావంకతో ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మో, తే లోకే సుకతా. ఏవం మే ఏత్థ హోతీ’’తి.
‘‘ఇతి ఖో, గహపతి, తయావేతం తయా చేతం (సీ॰ పీ॰ క॰) బ్యాకతం – ‘యే, భన్తే, రాగస్స పహానాయ ధమ్మం దేసేన్తి, దోసస్స పహానాయ ధమ్మం దేసేన్తి, మోహస్స పహానాయ ధమ్మం దేసేన్తి, తేసం ధమ్మో స్వాక్ఖాతో’తి. తయావేతం బ్యాకతం – ‘యే, భన్తే, రాగస్స పహానాయ పటిపన్నా, దోసస్స పహానాయ పటిపన్నా, మోహస్స పహానాయ పటిపన్నా, తే లోకే సుప్పటిపన్నా’తి. తయావేతం బ్యాకతం – ‘యేసం, భన్తే, రాగో పహీనో ఉచ్ఛిన్నమూలో తాలావత్థుకతో అనభావఙ్కతో ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మో, యేసం దోసో పహీనో…పే॰… యేసం మోహో పహీనో ఉచ్ఛిన్నమూలో తాలావత్థుకతో అనభావఙ్కతో ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మో, తే లోకే సుకతా’’’తి.
‘‘అచ్ఛరియం, భన్తే, అబ్భుతం, భన్తే! న చేవ నామ సధమ్ముక్కంసనా భవిస్సతి, న చ పరధమ్మాపసాదనా న పరధమ్మాపసాదనా (సీ॰ పీ॰), న పరధమ్మవమ్భనా (మ॰ ని॰ ౨.౨౩౬). ఆయతనేవ ఆయతనే చ (మ॰ ని॰ ౨.౨౩౬) ధమ్మదేసనా, అత్థో చ వుత్తో, అత్తా చ అనుపనీతో. తుమ్హే, భన్తే ఆనన్ద, రాగస్స పహానాయ ధమ్మం దేసేథ, దోసస్స…పే॰… మోహస్స పహనాయ ధమ్మం దేసేథ. తుమ్హాకం, భన్తే ఆనన్ద, ధమ్మో స్వాక్ఖాతో. తుమ్హే, భన్తే ఆనన్ద, రాగస్స పహానాయ పటిపన్నా, దోసస్స…పే॰… మోహస్స పహానాయ పటిపన్నా. తుమ్హే, భన్తే, లోకే సుప్పటిపన్నా. తుమ్హాకం, భన్తే ఆనన్ద, రాగో పహీనో ఉచ్ఛిన్నమూలో తాలావత్థుకతో అనభావఙ్కతో ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మో, తుమ్హాకం దోసో పహీనో…పే॰… తుమ్హాకం మోహో పహీనో ఉచ్ఛిన్నమూలో తాలావత్థుకతో అనభావఙ్కతో ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మో. తుమ్హే లోకే సుకతా.
‘‘అభిక్కన్తం, భన్తే, అభిక్కన్తం, భన్తే! సేయ్యథాపి, భన్తే, నిక్కుజ్జితం వా ఉక్కుజ్జేయ్య, పటిచ్ఛన్నం వా వివరేయ్య, మూళ్హస్స వా మగ్గం ఆచిక్ఖేయ్య, అన్ధకారే వా తేలపజ్జోతం ధారేయ్య – ‘చక్ఖుమన్తో రూపాని దక్ఖన్తీ’తి; ఏవమేవం అయ్యేన ఆనన్దేన అనేకపరియాయేన ధమ్మో పకాసితో. ఏసాహం, భన్తే ఆనన్ద, తం భగవన్తం సరణం గచ్ఛామి ధమ్మఞ్చ భిక్ఖుసఙ్ఘఞ్చ. ఉపాసకం మం అయ్యో ఆనన్దో ధారేతు, అజ్జతగ్గే పాణుపేతం సరణం గత’’న్తి. దుతియం.
౩. మహానామసక్కసుత్తం
౭౪. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా సక్కేసు విహరతి కపిలవత్థుస్మిం నిగ్రోధారామే. తేన ఖో పన సమయేన భగవా గిలానావుట్ఠితో గిలానవుట్ఠితో (సద్దనీతి) హోతి అచిరవుట్ఠితో గేలఞ్ఞా. అథ ఖో మహానామో సక్కో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో మహానామో సక్కో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘దీఘరత్తాహం, భన్తే, భగవతా ఏవం ధమ్మం దేసితం ఆజానామి – ‘సమాహితస్స ఞాణం, నో అసమాహితస్సా’తి. సమాధి ను ఖో, భన్తే, పుబ్బే, పచ్ఛా ఞాణం; ఉదాహు ఞాణం పుబ్బే, పచ్ఛా సమాధీ’’తి? అథ ఖో ఆయస్మతో ఆనన్దస్స ఏతదహోసి – ‘‘భగవా ఖో గిలానవుట్ఠితో అచిరవుట్ఠితో గేలఞ్ఞా . అయఞ్చ మహానామో సక్కో భగవన్తం అతిగమ్భీరం పఞ్హం పుచ్ఛతి. యంనూనాహం మహానామం సక్కం ఏకమన్తం అపనేత్వా ధమ్మం దేసేయ్య’’న్తి.
అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో మహానామం సక్కం బాహాయం గహేత్వా ఏకమన్తం అపనేత్వా మహానామం సక్కం ఏతదవోచ – ‘‘సేఖమ్పి ఖో, మహానామ, సీలం వుత్తం భగవతా, అసేఖమ్పి సీలం వుత్తం భగవతా; సేఖోపి సమాధి వుత్తో భగవతా , అసేఖోపి సమాధి వుత్తో భగవతా; సేఖాపి పఞ్ఞా వుత్తా భగవతా, అసేఖాపి పఞ్ఞా వుత్తా భగవతా. కతమఞ్చ, మహానామ , సేఖం సీలం? ఇధ, మహానామ, భిక్ఖు సీలవా హోతి పాతిమోక్ఖసంవరసంవుతో విహరతి…పే॰… సమాదాయ సిక్ఖతి సిక్ఖాపదేసు. ఇదం వుచ్చతి, మహానామ, సేఖం సీలం’’.
‘‘కతమో చ, మహానామ, సేఖో సమాధి? ఇధ, మహానామ, భిక్ఖు వివిచ్చేవ కామేహి…పే॰… చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. అయం వుచ్చతి, మహానామ, సేఖో సమాధి.
‘‘కతమా చ, మహానామ, సేఖా పఞ్ఞా? ఇధ, మహానామ, భిక్ఖు ఇదం దుక్ఖన్తి యథాభూతం పజానాతి…పే॰… అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదాతి యథాభూతం పజానాతి. అయం వుచ్చతి, మహానామ, సేఖా పఞ్ఞా.
‘‘స ఖో సో, మహానామ, అరియసావకో ఏవం సీలసమ్పన్నో ఏవం సమాధిసమ్పన్నో ఏవం పఞ్ఞాసమ్పన్నో ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. ఏవం ఖో, మహానామ, సేఖమ్పి సీలం వుత్తం భగవతా, అసేఖమ్పి సీలం వుత్తం భగవతా; సేఖోపి సమాధి వుత్తో భగవతా, అసేఖోపి సమాధి వుత్తో భగవతా; సేఖాపి పఞ్ఞా వుత్తా భగవతా, అసేఖాపి పఞ్ఞా వుత్తా భగవతా’’తి. తతియం.
౪. నిగణ్ఠసుత్తం
౭౫. ఏకం సమయం ఆయస్మా ఆనన్దో వేసాలియం విహరతి మహావనే కూటాగారసాలాయం. అథ ఖో అభయో చ లిచ్ఛవి పణ్డితకుమారకో చ లిచ్ఛవి యేనాయస్మా ఆనన్దో తేనుపసఙ్కమింసు; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం ఆనన్దం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో అభయో లిచ్ఛవి ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఏతదవోచ – ‘‘నిగణ్ఠో, భన్తే, నాటపుత్తో నాథపుత్తో (సీ॰ పీ॰) సబ్బఞ్ఞూ సబ్బదస్సావీ అపరిసేసం ఞాణదస్సనం పటిజానాతి – ‘చరతో చ మే తిట్ఠతో చ సుత్తస్స చ జాగరస్స చ సతతం సమితం ఞాణదస్సనం పచ్చుపట్ఠిత’న్తి. సో పురాణానం కమ్మానం తపసా బ్యన్తీభావం పఞ్ఞపేతి నవానం కమ్మానం అకరణా సేతుఘాతం . ఇతి కమ్మక్ఖయా దుక్ఖక్ఖయో, దుక్ఖక్ఖయా వేదనాక్ఖయో, వేదనాక్ఖయా సబ్బం దుక్ఖం నిజ్జిణ్ణం భవిస్సతి – ఏవమేతిస్సా సన్దిట్ఠికాయ నిజ్జరాయ విసుద్ధియా సమతిక్కమో హోతి. ఇధ, భన్తే, భగవా కిమాహా’’తి?
‘‘తిస్సో ఖో ఇమా, అభయ, నిజ్జరా విసుద్ధియో తేన భగవతా జానతా పస్సతా అరహతా సమ్మాసమ్బుద్ధేన సమ్మదక్ఖాతా సత్తానం విసుద్ధియా సోకపరిదేవానం సమతిక్కమాయ దుక్ఖదోమనస్సానం అత్థఙ్గమాయ ఞాయస్స అధిగమాయ నిబ్బానస్స సచ్ఛికిరియాయ. కతమా తిస్సో? ఇధ, అభయ, భిక్ఖు సీలవా హోతి…పే॰… సమాదాయ సిక్ఖతి సిక్ఖాపదేసు. సో నవఞ్చ కమ్మం న కరోతి, పురాణఞ్చ కమ్మం ఫుస్స ఫుస్స బ్యన్తీకరోతి. సన్దిట్ఠికా నిజ్జరా అకాలికా ఏహిపస్సికా ఓపనేయ్యికా పచ్చత్తం వేదితబ్బా విఞ్ఞూహీతి.
‘‘స ఖో సో, అభయ, భిక్ఖు ఏవం సీలసమ్పన్నో వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. వితక్కవిచారానం వూపసమా అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం చేతసో ఏకోదిభావం అవితక్కం అవిచారం సమాధిజం పీతిసుఖం దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. పీతియా చ విరాగా ఉపేక్ఖకో చ విహరతి సతో చ సమ్పజానో, సుఖఞ్చ కాయేన పటిసంవేదేతి యం తం అరియా ఆచిక్ఖన్తి – ‘ఉపేక్ఖకో సతిమా సుఖవిహారీ’తి తతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. సుఖస్స చ పహానా దుక్ఖస్స చ పహానా, పుబ్బేవ సోమనస్సదోమనస్సానం అత్థఙ్గమా అదుక్ఖమసుఖం ఉపేక్ఖాసతిపారిసుద్ధిం చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. సో నవఞ్చ కమ్మం న కరోతి, పురాణఞ్చ కమ్మం ఫుస్స ఫుస్స బ్యన్తీకరోతి. సన్దిట్ఠికా నిజ్జరా అకాలికా ఏహిపస్సికా ఓపనేయ్యికా పచ్చత్తం వేదితబ్బా విఞ్ఞూహీతి.
‘‘స ఖో సో, అభయ, భిక్ఖు ఏవం సమాధిసమ్పన్నో ఏవం సీలసమ్పన్నో ఏవం సమాధిసమ్పన్నో (సీ॰ స్యా॰ కం॰) ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. సో నవఞ్చ కమ్మం న కరోతి, పురాణఞ్చ కమ్మం ఫుస్స ఫుస్స బ్యన్తీకరోతి. సన్దిట్ఠికా నిజ్జరా అకాలికా ఏహిపస్సికా ఓపనేయ్యికా పచ్చత్తం వేదితబ్బా విఞ్ఞూహీతి. ఇమా ఖో, అభయ, తిస్సో నిజ్జరా విసుద్ధియో తేన భగవతా జానతా పస్సతా అరహతా సమ్మాసమ్బుద్ధేన సమ్మదక్ఖాతా సత్తానం విసుద్ధియా సోకపరిదేవానం సమతిక్కమాయ దుక్ఖదోమనస్సానం అత్థఙ్గమాయ ఞాయస్స అధిగమాయ నిబ్బానస్స సచ్ఛికిరియాయా’’తి.
ఏవం వుత్తే పణ్డితకుమారకో లిచ్ఛవి అభయం లిచ్ఛవిం ఏతదవోచ – ‘‘కిం పన త్వం, సమ్మ అభయ, ఆయస్మతో ఆనన్దస్స సుభాసితం సుభాసితతో నాబ్భనుమోదసీ’’తి? ‘‘క్యాహం, సమ్మ పణ్డితకుమారక, ఆయస్మతో ఆనన్దస్స సుభాసితం సుభాసితతో నాబ్భనుమోదిస్సామి! ముద్ధాపి తస్స విపతేయ్య యో ఆయస్మతో ఆనన్దస్స సుభాసితం సుభాసితతో నాబ్భనుమోదేయ్యా’’తి. చతుత్థం.
౫. నివేసకసుత్తం
౭౬. అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో ఆయస్మన్తం ఆనన్దం భగవా ఏతదవోచ –
‘‘యే, ఆనన్ద, అనుకమ్పేయ్యాథ యే చ సోతబ్బం మఞ్ఞేయ్యుం మిత్తా వా అమచ్చా వా ఞాతీ వా సాలోహితా వా తే వో, ఆనన్ద, తీసు ఠానేసు సమాదపేతబ్బా సమాదాపేతబ్బా (?) నివేసేతబ్బా పతిట్ఠాపేతబ్బా. కతమేసు తీసు? బుద్ధే అవేచ్చప్పసాదే సమాదపేతబ్బా నివేసేతబ్బా పతిట్ఠాపేతబ్బా – ‘ఇతిపి సో భగవా అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో విజ్జాచరణసమ్పన్నో సుగతో లోకవిదూ అనుత్తరో పురిసదమ్మసారథి; సత్థా దేవమనుస్సానం, బుద్ధో భగవా’తి, ధమ్మే అవేచ్చప్పసాదే సమాదపేతబ్బా నివేసేతబ్బా పతిట్ఠాపేతబ్బా – ‘స్వాక్ఖాతో భగవతా ధమ్మో సన్దిట్ఠికో అకాలికో ఏహిపస్సికో ఓపనేయ్యికో పచ్చత్తం వేదితబ్బో విఞ్ఞూహీ’తి, సఙ్ఘే అవేచ్చప్పసాదే సమాదపేతబ్బా నివేసేతబ్బా పతిట్ఠాపేతబ్బా – ‘సుప్పటిపన్నో భగవతో సావకసఙ్ఘో ఉజుప్పటిపన్నో భగవతో సావకసఙ్ఘో ఞాయప్పటిపన్నో భగవతో సావకసఙ్ఘో సామీచిప్పటిపన్నో భగవతో సావకసఙ్ఘో, యదిదం చత్తారి పురిసయుగాని అట్ఠ పురిసపుగ్గలా ఏస భగవతో సావకసఙ్ఘో ఆహునేయ్యో పాహునేయ్యో దక్ఖిణేయ్యో అఞ్జలికరణీయో అనుత్తరం పుఞ్ఞక్ఖేత్తం లోకస్సా’’’తి.
‘‘సియా, ఆనన్ద, చతున్నం మహాభూతానం అఞ్ఞథత్తం – పథవీధాతుయా ఆపోధాతుయా తేజోధాతుయా వాయోధాతుయా, న త్వేవ బుద్ధే అవేచ్చప్పసాదేన సమన్నాగతస్స అరియసావకస్స సియా అఞ్ఞథత్తం తత్రిదం అఞ్ఞథత్తం. సో వతానన్ద, బుద్ధే అవేచ్చప్పసాదేన సమన్నాగతో అరియసావకో నిరయం వా తిరచ్ఛానయోనిం వా పేత్తివిసయం వా ఉపపజ్జిస్సతీతి నేతం ఠానం విజ్జతి.
‘‘సియా , ఆనన్ద, చతున్నం మహాభూతానం అఞ్ఞథత్తం – పథవీధాతుయా ఆపోధాతుయా తేజోధాతుయా వాయోధాతుయా, న త్వేవ ధమ్మే…పే॰… న త్వేవ సఙ్ఘే అవేచ్చప్పసాదేన సమన్నాగతస్స అరియసావకస్స సియా అఞ్ఞథత్తం తత్రిదం అఞ్ఞథత్తం. సో వతానన్ద, సఙ్ఘే అవేచ్చప్పసాదేన సమన్నాగతో అరియసావకో నిరయం వా తిరచ్ఛానయోనిం వా పేత్తివిసయం వా ఉపపజ్జిస్సతీతి నేతం ఠానం విజ్జతి.
‘‘యే, ఆనన్ద, అనుకమ్పేయ్యాథ యే చ సోతబ్బం మఞ్ఞేయ్యుం మిత్తా వా అమచ్చా వా ఞాతీ వా సాలోహితా వా తే వో, ఆనన్ద, ఇమేసు తీసు ఠానేసు సమాదపేతబ్బా నివేసేతబ్బా పతిట్ఠాపేతబ్బా’’తి. పఞ్చమం.
౬. పఠమభవసుత్తం
౭౭. అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘భవో, భవోతి, భన్తే, వుచ్చతి. కిత్తావతా ను ఖో, భన్తే, భవో హోతీ’’తి?
‘‘కామధాతువేపక్కఞ్చ, ఆనన్ద, కమ్మం నాభవిస్స, అపి ను ఖో కామభవో పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘ఇతి ఖో, ఆనన్ద, కమ్మం ఖేత్తం, విఞ్ఞాణం బీజం, తణ్హా స్నేహో సినేహో (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰). అవిజ్జానీవరణానం సత్తానం తణ్హాసంయోజనానం హీనాయ ధాతుయా విఞ్ఞాణం పతిట్ఠితం ఏవం ఆయతిం ఆయతి (సీ॰) పునబ్భవాభినిబ్బత్తి హోతి. ( ) (ఏవం ఖో ఆనన్ద భవో హోతీతి) (క॰) దుతియసుత్తే పన ఇదం పాఠనానత్తం నత్థి
‘‘రూపధాతువేపక్కఞ్చ, ఆనన్ద, కమ్మం నాభవిస్స, అపి ను ఖో రూపభవో పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘ఇతి ఖో ఆనన్ద, కమ్మం ఖేత్తం, విఞ్ఞాణం బీజం, తణ్హా స్నేహో. అవిజ్జానీవరణానం సత్తానం తణ్హాసంయోజనానం మజ్ఝిమాయ ధాతుయా విఞ్ఞాణం పతిట్ఠితం ఏవం ఆయతిం పునబ్భవాభినిబ్బత్తి హోతి. ( ) (ఏవం ఖో ఆనన్ద భవో హోతీతి) (క॰) దుతియసుత్తే పన ఇదం పాఠనానత్తం నత్థి
‘‘అరూపధాతువేపక్కఞ్చ, ఆనన్ద, కమ్మం నాభవిస్స, అపి ను ఖో అరూపభవో పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘ఇతి ఖో, ఆనన్ద, కమ్మం ఖేత్తం, విఞ్ఞాణం బీజం, తణ్హా స్నేహో. అవిజ్జానీవరణానం సత్తానం తణ్హాసంయోజనానం పణీతాయ ధాతుయా విఞ్ఞాణం పతిట్ఠితం ఏవం ఆయతిం పునబ్భవాభినిబ్బత్తి హోతి. ఏవం ఖో, ఆనన్ద, భవో హోతీ’’తి. ఛట్ఠం.
౭. దుతియభవసుత్తం
౭౮. అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి…పే॰… ఆయస్మా ఆనన్దో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘భవో, భవోతి, భన్తే, వుచ్చతి. కిత్తావతా ను ఖో, భన్తే, భవో హోతీ’’తి?
‘‘కామధాతువేపక్కఞ్చ, ఆనన్ద, కమ్మం నాభవిస్స, అపి ను ఖో కామభవో పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం భన్తే’’. ‘‘ఇతి ఖో, ఆనన్ద, కమ్మం ఖేత్తం, విఞ్ఞాణం బీజం, తణ్హా స్నేహో. అవిజ్జానీవరణానం సత్తానం తణ్హాసంయోజనానం హీనాయ ధాతుయా చేతనా పతిట్ఠితా పత్థనా పతిట్ఠితా ఏవం ఆయతిం పునబ్భవాభినిబ్బత్తి హోతి’’.
‘‘రూపధాతువేపక్కఞ్చ, ఆనన్ద, కమ్మం నాభవిస్స, అపి ను ఖో రూపభవో పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘ఇతి ఖో, ఆనన్ద, కమ్మం ఖేత్తం, విఞ్ఞాణం బీజం, తణ్హా స్నేహో. అవిజ్జానీవరణానం సత్తానం తణ్హాసంయోజనానం మజ్ఝిమాయ ధాతుయా చేతనా పతిట్ఠితా పత్థనా పతిట్ఠితా ఏవం ఆయతిం పునబ్భవాభినిబ్బత్తి హోతి’’.
‘‘అరూపధాతువేపక్కఞ్చ, ఆనన్ద, కమ్మం నాభవిస్స, అపి ను ఖో అరూపభవో పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘ఇతి ఖో, ఆనన్ద, కమ్మం ఖేత్తం, విఞ్ఞాణం బీజం, తణ్హా స్నేహో. అవిజ్జానీవరణానం సత్తానం తణ్హాసంయోజనానం పణీతాయ ధాతుయా చేతనా పతిట్ఠితా పత్థనా పతిట్ఠితా ఏవం ఆయతిం పునబ్భవాభినిబ్బత్తి హోతి. ఏవం ఖో, ఆనన్ద, భవో హోతీ’’తి. సత్తమం.
౮. సీలబ్బతసుత్తం
౭౯. అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో ఆయస్మన్తం ఆనన్దం భగవా ఏతదవోచ – ‘‘సబ్బం ను ఖో, ఆనన్ద, సీలబ్బతం జీవితం బ్రహ్మచరియం ఉపట్ఠానసారం సఫల’’న్తి? ‘‘న ఖ్వేత్థ, భన్తే, ఏకంసేనా’’తి. ‘‘తేన హానన్ద, విభజస్సూ’’తి.
‘‘యఞ్హిస్స యథారూపం హిస్స (?) సేవితబ్బాసేవితబ్బసుత్తానురూపం, భన్తే, సీలబ్బతం జీవితం బ్రహ్మచరియం ఉపట్ఠానసారం సేవతో అకుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తి కుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తి, ఏవరూపం సీలబ్బతం జీవితం బ్రహ్మచరియం ఉపట్ఠానసారం అఫలం. యఞ్చ ఖ్వాస్స యఞ్హిస్స (క॰), యథారూపఞ్చ ఖ్వాస్స (?), భన్తే, సీలబ్బతం జీవితం బ్రహ్మచరియం ఉపట్ఠానసారం సేవతో అకుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తి, కుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తి, ఏవరూపం సీలబ్బతం జీవితం బ్రహ్మచరియం ఉపట్ఠానసారం సఫల’’న్తి. ఇదమవోచ ఆయస్మా ఆనన్దో; సమనుఞ్ఞో సత్థా అహోసి.
అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో ‘‘సమనుఞ్ఞో మే సత్థా’’తి, ఉట్ఠాయాసనా భగవన్తం అభివాదేత్వా పదక్ఖిణం కత్వా పక్కామి. అథ ఖో భగవా అచిరపక్కన్తే ఆయస్మన్తే ఆనన్దే భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘సేఖో, భిక్ఖవే, ఆనన్దో; న చ పనస్స సులభరూపో సమసమో పఞ్ఞాయా’’తి. అట్ఠమం.
౯. గన్ధజాతసుత్తం
౮౦. అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవన్తం ఏతదవోచ –
‘‘తీణిమాని, భన్తే, గన్ధజాతాని, యేసం అనువాతంయేవ గన్ధో గచ్ఛతి, నో పటివాతం. కతమాని తీణి? మూలగన్ధో, సారగన్ధో, పుప్ఫగన్ధో – ఇమాని ఖో, భన్తే, తీణి గన్ధజాతాని, యేసం అనువాతంయేవ గన్ధో గచ్ఛతి, నో పటివాతం. అత్థి ను ఖో, భన్తే, కిఞ్చి గన్ధజాతం యస్స అనువాతమ్పి గన్ధో గచ్ఛతి, పటివాతమ్పి గన్ధో గచ్ఛతి, అనువాతపటివాతమ్పి గన్ధో గచ్ఛతీ’’తి?
‘‘అత్థానన్ద, కిఞ్చి గన్ధజాతం అత్థానన్ద గన్ధజాతం (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰) యస్స అనువాతమ్పి గన్ధో గచ్ఛతి , పటివాతమ్పి గన్ధో గచ్ఛతి, అనువాతపటివాతమ్పి గన్ధో గచ్ఛతీ’’తి. ‘‘కతమఞ్చ పన, భన్తే, గన్ధజాతం యస్స అనువాతమ్పి గన్ధో గచ్ఛతి, పటివాతమ్పి గన్ధో గచ్ఛతి, అనువాతపటివాతమ్పి గన్ధో గచ్ఛతీ’’తి?
‘‘ఇధానన్ద , యస్మిం గామే వా నిగమే వా ఇత్థీ వా పురిసో వా బుద్ధం సరణం గతో హోతి, ధమ్మం సరణం గతో హోతి, సఙ్ఘం సరణం గతో హోతి, పాణాతిపాతా పటివిరతో హోతి, అదిన్నాదానా పటివిరతో హోతి, కామేసుమిచ్ఛాచారా పటివిరతో హోతి, ముసావాదా పటివిరతో హోతి, సురామేరయమజ్జపమాదట్ఠానా పటివిరతో హోతి , సీలవా హోతి కల్యాణధమ్మో, విగతమలమచ్ఛేరేన చేతసా అగారం అజ్ఝావసతి ముత్తచాగో పయతపాణి వోస్సగ్గరతో యాచయోగో దానసంవిభాగరతో.
‘‘తస్స దిసాసు సమణబ్రాహ్మణా వణ్ణం భాసన్తి – ‘అముకస్మిం అసుకస్మిం (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰) నామ గామే వా నిగమే వా ఇత్థీ వా పురిసో వా బుద్ధం సరణం గతో హోతి, ధమ్మం సరణం గతో హోతి, సఙ్ఘం సరణం గతో హోతి, పాణాతిపాతా పటివిరతో హోతి, అదిన్నాదానా పటివిరతో హోతి, కామేసుమిచ్ఛాచారా పటివిరతో హోతి, ముసావాదా పటివిరతో హోతి, సురామేరయమజ్జపమాదట్ఠానా పటివిరతో హోతి, సీలవా హోతి కల్యాణధమ్మో, విగతమలమచ్ఛేరేన చేతసా అగారం అజ్ఝావసతి ముత్తచాగో పయతపాణి వోస్సగ్గరతో యాచయోగో దానసంవిభాగరతో’’’తి.
‘‘దేవతాపిస్స దేవతాపిస్స అమనుస్సా (సీ॰ పీ॰), దేవతాపిస్స అమనుస్సాపి (క॰), దేవతాపిస్స…పే॰… మనుస్సాపిస్స (?) వణ్ణం భాసన్తి – ‘అముకస్మిం నామ గామే వా నిగమే వా ఇత్థీ వా పురిసో వా బుద్ధం సరణం గతో హోతి, ధమ్మం సరణం గతో హోతి, సఙ్ఘం సరణం గతో హోతి, పాణాతిపాతా పటివిరతో హోతి…పే॰… సురామేరయమజ్జపమాదట్ఠానా పటివిరతో హోతి, సీలవా హోతి కల్యాణధమ్మో, విగతమలమచ్ఛేరేన చేతసా అగారం అజ్ఝావసతి ముత్తచాగో పయతపాణి వోస్సగ్గరతో యాచయోగో దానసంవిభాగరతో’తి. ఇదం ఖో తం, ఆనన్ద, గన్ధజాతం యస్స అనువాతమ్పి గన్ధో గచ్ఛతి, పటివాతమ్పి గన్ధో గచ్ఛతి, అనువాతపటివాతమ్పి గన్ధో గచ్ఛతీ’’తి.
‘‘న పుప్ఫగన్ధో పటివాతమేతి,
న చన్దనం తగరమల్లికా తగ్గరమల్లికా (పీ॰) వా;
సతఞ్చ గన్ధో పటివాతమేతి,
సబ్బా దిసా సప్పురిసో పవాయతీ’’తి. నవమం;
౧౦. చూళనికాసుత్తం
౮౧. అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది . ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘సమ్ముఖామేతం, భన్తే, భగవతో సుతం సమ్ముఖా పటిగ్గహితం – ‘భగవతో, ఆనన్ద, సిఖిస్స అభిభూ నామ సావకో బ్రహ్మలోకే ఠితో సహస్సిలోకధాతుం సహస్సీలోకధాతుం (పీ॰) సం॰ ని॰ ౧.౧౮౫ విత్థారో సరేన విఞ్ఞాపేసీ’తి. భగవా పన, భన్తే, అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో కీవతకం పహోతి సరేన విఞ్ఞాపేతు’’న్తి? ‘‘సావకో సో, ఆనన్ద, అప్పమేయ్యా తథాగతా’’తి.
దుతియమ్పి ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘సమ్ముఖా మేతం, భన్తే, భగవతో సుతం సమ్ముఖా పటిగ్గహితం – ‘భగవతో, ఆనన్ద, సిఖిస్స అభిభూ నామ సావకో బ్రహ్మలోకే ఠితో సహస్సిలోకధాతుం సరేన విఞ్ఞాపేసీ’తి. భగవా పన, భన్తే, అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో కీవతకం పహోతి సరేన విఞ్ఞాపేతు’’న్తి? ‘‘సావకో సో, ఆనన్ద, అప్పమేయ్యా తథాగతా’’తి.
తతియమ్పి ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘సమ్ముఖామేతం, భన్తే, భగవతో సుతం సమ్ముఖా పటిగ్గహితం – ‘భగవతో, ఆనన్ద, సిఖిస్స అభిభూ నామ సావకో బ్రహ్మలోకే ఠితో సహస్సిలోకధాతుం సరేన విఞ్ఞాపేసీ’తి. భగవా పన, భన్తే, అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో కీవతకం పహోతి సరేన విఞ్ఞాపేతు’’న్తి? ‘‘సుతా తే, ఆనన్ద, సహస్సీ చూళనికా లోకధాతూ’’తి? ‘‘ఏతస్స, భగవా, కాలో; ఏతస్స, సుగత, కాలో! యం భగవా భాసేయ్య. భగవతో సుత్వా భిక్ఖూ ధారేస్సన్తీ’’తి. ‘‘తేనహానన్ద, సుణాహి సాధుకం మనసి కరోహి, భాసిస్సామీ’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవతో పచ్చస్సోసి. భగవా ఏతదవోచ –
‘‘యావతా, ఆనన్ద, చన్దిమసూరియా చన్దిమసురియా (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰) పరిహరన్తి, దిసా భన్తి విరోచనా, తావ సహస్సధా లోకో. తస్మిం సహస్సధా లోకే సహస్సం తస్మిం సహస్సం (స్యా॰ కం॰ పీ॰) చన్దానం, సహస్సం సూరియానం, సహస్సం సినేరుపబ్బతరాజానం, సహస్సం జమ్బుదీపానం, సహస్సం అపరగోయానానం, సహస్సం ఉత్తరకురూనం, సహస్సం పుబ్బవిదేహానం, చత్తారి మహాసముద్దసహస్సాని, చత్తారి మహారాజసహస్సాని, సహస్సం చాతుమహారాజికానం, సహస్సం తావతింసానం , సహస్సం యామానం , సహస్సం తుసితానం, సహస్సం నిమ్మానరతీనం, సహస్సం పరనిమ్మితవసవత్తీనం, సహస్సం బ్రహ్మలోకానం – అయం వుచ్చతానన్ద, సహస్సీ చూళనికా లోకధాతు.
‘‘యావతానన్ద , సహస్సీ చూళనికా లోకధాతు తావ సహస్సధా లోకో. అయం వుచ్చతానన్ద, ద్విసహస్సీ మజ్ఝిమికా లోకధాతు.
‘‘యావతానన్ద, ద్విసహస్సీ మజ్ఝిమికా లోకధాతు తావ సహస్సధా లోకో. అయం వుచ్చతానన్ద, తిసహస్సీ మహాసహస్సీ లోకధాతు.
‘‘ఆకఙ్ఖమానో, ఆనన్ద, తథాగతో తిసహస్సిమహాసహస్సిలోకధాతుం తిసహస్సి మహాసహస్సిం లోకధాతుం (స్యా॰ కం॰), తిసహస్సీమహాసహస్సీలోకధాతుం (పీ॰) సరేన విఞ్ఞాపేయ్య, యావతా పన ఆకఙ్ఖేయ్యా’’తి.
‘‘యథా కథం పన, భన్తే, భగవా తిసహస్సిమహాసహస్సిలోకధాతుం సరేన విఞ్ఞాపేయ్య, యావతా పన ఆకఙ్ఖేయ్యా’’తి? ‘‘ఇధానన్ద, తథాగతో తిసహస్సిమహాసహస్సిలోకధాతుం ఓభాసేన ఫరేయ్య. యదా తే సత్తా తం ఆలోకం సఞ్జానేయ్యుం, అథ తథాగతో ఘోసం కరేయ్య సద్దమనుస్సావేయ్య. ఏవం ఖో, ఆనన్ద, తథాగతో తిసహస్సిమహాసహస్సిలోకధాతుం సరేన విఞ్ఞాపేయ్య, యావతా పన ఆకఙ్ఖేయ్యా’’తి.
ఏవం వుత్తే ఆయస్మా ఆనన్దో (ఆయస్మన్తం ఉదాయిం) (భగవన్తం) (సీ॰), ( ) నత్థి స్యా॰ కం॰ పోత్థకేసు. అట్ఠకథాయ సమేతి ఏతదవోచ – ‘‘లాభా వత మే, సులద్ధం వత మే, యస్స మే సత్థా ఏవంమహిద్ధికో ఏవంమహానుభావో’’తి. ఏవం వుత్తే ఆయస్మా ఉదాయీ ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఏతదవోచ – ‘‘కిం తుయ్హేత్థ, ఆవుసో ఆనన్ద, యది తే సత్థా ఏవంమహిద్ధికో ఏవంమహానుభావో’’తి? ఏవం వుత్తే భగవా ఆయస్మన్తం ఉదాయిం ఏతదవోచ – ‘‘మా హేవం, ఉదాయి, మా హేవం, ఉదాయి. సచే, ఉదాయి, ఆనన్దో అవీతరాగో కాలం కరేయ్య, తేన చిత్తప్పసాదేన సత్తక్ఖత్తుం దేవేసు దేవరజ్జం కారేయ్య, సత్తక్ఖత్తుం ఇమస్మింయేవ జమ్బుదీపే మహారజ్జం కారేయ్య. అపి చ, ఉదాయి, ఆనన్దో దిట్ఠేవ ధమ్మే పరినిబ్బాయిస్సతీ’’తి. దసమం.
ఆనన్దవగ్గో తతియో.
తస్సుద్దానం –
ఛన్నో ఆజీవకో సక్కో, నిగణ్ఠో చ నివేసకో;
దువే భవా సీలబ్బతం, గన్ధజాతఞ్చ చూళనీతి.