(౮) ౩. యోధాజీవవగ్గో
౧. పఠమచేతోవిముత్తిఫలసుత్తం
౭౧. ‘‘పఞ్చిమే , భిక్ఖవే, ధమ్మా భావితా బహులీకతా చేతోవిముత్తిఫలా చ హోన్తి చేతోవిముత్తిఫలానిసంసా చ, పఞ్ఞావిముత్తిఫలా చ హోన్తి పఞ్ఞావిముత్తిఫలానిసంసా చ.
‘‘కతమే పఞ్చ? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అసుభానుపస్సీ కాయే విహరతి, ఆహారే పటికూలసఞ్ఞీ పటిక్కూలసఞ్ఞీ (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰), సబ్బలోకే అనభిరతసఞ్ఞీ, సబ్బసఙ్ఖారేసు అనిచ్చానుపస్సీ, మరణసఞ్ఞా ఖో పనస్స అజ్ఝత్తం సూపట్ఠితా హోతి. ఇమే ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చ ధమ్మా భావితా బహులీకతా చేతోవిముత్తిఫలా చ హోన్తి చేతోవిముత్తిఫలానిసంసా చ, పఞ్ఞావిముత్తిఫలా చ హోన్తి పఞ్ఞావిముత్తిఫలానిసంసా చ. యతో ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు చేతోవిముత్తో చ హోతి పఞ్ఞావిముత్తో చ హోతి – అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, ‘భిక్ఖు ఉక్ఖిత్తపలిఘో ఇతిపి, సంకిణ్ణపరిఖో సంకిణ్ణపరిక్ఖో (స్యా॰ కం॰) ఇతిపి, అబ్బూళ్హేసికో ఇతిపి, నిరగ్గళో ఇతిపి, అరియో పన్నద్ధజో పన్నభారో విసంయుత్తో ఇతిపి’’’.
‘‘కథఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఉక్ఖిత్తపలిఘో హోతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో అవిజ్జా పహీనా హోతి ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థుకతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఉక్ఖిత్తపలిఘో హోతి.
‘‘కథఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సంకిణ్ణపరిఖో హోతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో పోనోభవికో పోనోబ్భవికో (స్యా॰ క॰) జాతిసంసారో పహీనో హోతి ఉచ్ఛిన్నమూలో తాలావత్థుకతో అనభావంకతో ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మో. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సంకిణ్ణపరిఖో హోతి.
‘‘కథఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అబ్బూళ్హేసికో హోతి? ఇధ , భిక్ఖవే, భిక్ఖునో తణ్హా పహీనా హోతి ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థుకతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అబ్బూళ్హేసికో హోతి.
‘‘కథఞ్చ , భిక్ఖవే, భిక్ఖు నిరగ్గళో హోతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో పఞ్చోరమ్భాగియాని సంయోజనాని పహీనాని హోన్తి ఉచ్ఛిన్నమూలాని తాలావత్థుకతాని అనభావంకతాని ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మాని. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు నిరగ్గళో హోతి.
‘‘కథఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అరియో పన్నద్ధజో పన్నభారో విసంయుత్తో హోతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో అస్మిమానో పహీనో హోతి ఉచ్ఛిన్నమూలో తాలావత్థుకతో అనభావంకతో ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మో. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అరియో పన్నద్ధజో పన్నభారో విసంయుత్తో హోతీ’’తి. పఠమం.
౨. దుతియచేతోవిముత్తిఫలసుత్తం
౭౨. ‘‘పఞ్చిమే, భిక్ఖవే, ధమ్మా భావితా బహులీకతా చేతోవిముత్తిఫలా చ హోన్తి చేతోవిముత్తిఫలానిసంసా చ, పఞ్ఞావిముత్తిఫలా చ హోన్తి పఞ్ఞావిముత్తిఫలానిసంసా చ. కతమే పఞ్చ? అనిచ్చసఞ్ఞా, అనిచ్చే దుక్ఖసఞ్ఞా, దుక్ఖే అనత్తసఞ్ఞా, పహానసఞ్ఞా, విరాగసఞ్ఞా – ఇమే ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చ ధమ్మా భావితా బహులీకతా చేతోవిముత్తిఫలా చ హోన్తి చేతోవిముత్తిఫలానిసంసా చ, పఞ్ఞావిముత్తిఫలా చ హోన్తి పఞ్ఞావిముత్తిఫలానిసంసా చ. యతో ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు చేతోవిముత్తో చ హోతి పఞ్ఞావిముత్తో చ – అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, ‘భిక్ఖు ఉక్ఖిత్తపలిఘో ఇతిపి, సంకిణ్ణపరిఖో ఇతిపి, అబ్బూళ్హేసికో ఇతిపి, నిరగ్గళో ఇతిపి, అరియో పన్నద్ధజో పన్నభారో విసంయుత్తో ఇతిపి’’’.
‘‘కథఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఉక్ఖిత్తపలిఘో హోతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో అవిజ్జా పహీనా హోతి ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థుకతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఉక్ఖిత్తపలిఘో హోతి.
‘‘కథఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సంకిణ్ణపరిఖో హోతి? ఇధ , భిక్ఖవే, భిక్ఖునో పోనోభవికో జాతిసంసారో పహీనో హోతి ఉచ్ఛిన్నమూలో తాలావత్థుకతో అనభావంకతో ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మో. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సంకిణ్ణపరిఖో హోతి.
‘‘కథఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అబ్బూళ్హేసికో హోతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో తణ్హా పహీనా హోతి ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థుకతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అబ్బూళ్హేసికో హోతి.
‘‘కథఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు నిరగ్గళో హోతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో పఞ్చోరమ్భాగియాని సంయోజనాని పహీనాని హోన్తి ఉచ్ఛిన్నమూలాని తాలావత్థుకతాని అనభావంకతాని ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మాని. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు నిరగ్గళో హోతి.
‘‘కథఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అరియో పన్నద్ధజో పన్నభారో విసంయుత్తో హోతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో అస్మిమానో పహీనో హోతి ఉచ్ఛిన్నమూలో తాలావత్థుకతో అనభావంకతో ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మో. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అరియో పన్నద్ధజో పన్నభారో విసంయుత్తో హోతీ’’తి. దుతియం.
౩. పఠమధమ్మవిహారీసుత్తం
౭౩. అథ ఖో అఞ్ఞతరో భిక్ఖు యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో సో భిక్ఖు భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘‘ధమ్మవిహారీ, ధమ్మవిహారీ’తి, భన్తే, వుచ్చతి. కిత్తావతా ను ఖో, భన్తే, భిక్ఖు ధమ్మవిహారీ హోతీ’’తి?
‘‘ఇధ, భిక్ఖు, భిక్ఖు ధమ్మం పరియాపుణాతి – సుత్తం, గేయ్యం, వేయ్యాకరణం, గాథం, ఉదానం, ఇతివుత్తకం, జాతకం, అబ్భుతధమ్మం, వేదల్లం. సో తాయ ధమ్మపరియత్తియా దివసం అతినామేతి, రిఞ్చతి పటిసల్లానం, నానుయుఞ్జతి అజ్ఝత్తం చేతోసమథం. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖు – ‘భిక్ఖు పరియత్తిబహులో, నో ధమ్మవిహారీ’’’.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖు, భిక్ఖు యథాసుతం యథాపరియత్తం ధమ్మం విత్థారేన పరేసం దేసేతి. సో తాయ ధమ్మపఞ్ఞత్తియా దివసం అతినామేతి, రిఞ్చతి పటిసల్లానం, నానుయుఞ్జతి అజ్ఝత్తం చేతోసమథం. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖు – ‘భిక్ఖు పఞ్ఞత్తిబహులో, నో ధమ్మవిహారీ’’’.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖు, భిక్ఖు యథాసుతం యథాపరియత్తం ధమ్మం విత్థారేన సజ్ఝాయం కరోతి. సో తేన సజ్ఝాయేన దివసం అతినామేతి, రిఞ్చతి పటిసల్లానం, నానుయుఞ్జతి అజ్ఝత్తం చేతోసమథం. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖు – ‘భిక్ఖు సజ్ఝాయబహులో, నో ధమ్మవిహారీ’’’.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖు, భిక్ఖు యథాసుతం యథాపరియత్తం ధమ్మం చేతసా అనువితక్కేతి అనువిచారేతి మనసానుపేక్ఖతి. సో తేహి ధమ్మవితక్కేహి దివసం అతినామేతి, రిఞ్చతి పటిసల్లానం, నానుయుఞ్జతి అజ్ఝత్తం చేతోసమథం. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖు – ‘భిక్ఖు వితక్కబహులో, నో ధమ్మవిహారీ’’’.
‘‘ఇధ, భిక్ఖు, భిక్ఖు ధమ్మం పరియాపుణాతి – సుత్తం, గేయ్యం, వేయ్యాకరణం, గాథం, ఉదానం, ఇతివుత్తకం, జాతకం, అబ్భుతధమ్మం, వేదల్లం. సో తాయ ధమ్మపరియత్తియా న దివసం అతినామేతి, నాపి రిఞ్చతి పటిసల్లానం, అనుయుఞ్జతి అజ్ఝత్తం చేతోసమథం. ఏవం ఖో, భిక్ఖు, భిక్ఖు ధమ్మవిహారీ హోతి.
‘‘ఇతి ఖో, భిక్ఖు, దేసితో మయా పరియత్తిబహులో, దేసితో పఞ్ఞత్తిబహులో, దేసితో సజ్ఝాయబహులో, దేసితో వితక్కబహులో, దేసితో ధమ్మవిహారీ. యం ఖో, భిక్ఖు యం భిక్ఖు (స్యా॰ కం॰ పీ॰), సత్థారా కరణీయం సావకానం హితేసినా అనుకమ్పకేన అనుకమ్పం ఉపాదాయ, కతం వో తం మయా. ఏతాని, భిక్ఖు, రుక్ఖమూలాని, ఏతాని సుఞ్ఞాగారాని. ఝాయథ, భిక్ఖు, మా పమాదత్థ , మా పచ్ఛా విప్పటిసారినో అహువత్థ. అయం వో అమ్హాకం అనుసాసనీ’’తి. తతియం.
౪. దుతియధమ్మవిహారీసుత్తం
౭౪. అథ ఖో అఞ్ఞతరో భిక్ఖు యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో సో భిక్ఖు భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘‘ధమ్మవిహారీ ధమ్మవిహారీ’తి, భన్తే, వుచ్చతి. కిత్తావతా ను ఖో, భన్తే, భిక్ఖు ధమ్మవిహారీ హోతీ’’తి?
‘‘ఇధ, భిక్ఖు, భిక్ఖు ధమ్మం పరియాపుణాతి – సుత్తం, గేయ్యం, వేయ్యాకరణం, గాథం, ఉదానం, ఇతివుత్తకం, జాతకం, అబ్భుతధమ్మం, వేదల్లం; ఉత్తరి ఉత్తరిం (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰) చస్స పఞ్ఞాయ అత్థం నప్పజానాతి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖు – ‘భిక్ఖు పరియత్తిబహులో, నో ధమ్మవిహారీ’’’.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖు, భిక్ఖు యథాసుతం యథాపరియత్తం ధమ్మం విత్థారేన పరేసం దేసేతి, ఉత్తరి చస్స పఞ్ఞాయ అత్థం నప్పజానాతి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖు – ‘భిక్ఖు పఞ్ఞత్తిబహులో, నో ధమ్మవిహారీ’’’.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖు, భిక్ఖు యథాసుతం యథాపరియత్తం ధమ్మం విత్థారేన సజ్ఝాయం కరోతి, ఉత్తరి చస్స పఞ్ఞాయ అత్థం నప్పజానాతి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖు – ‘భిక్ఖు సజ్ఝాయబహులో, నో ధమ్మవిహారీ’’’.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖు, భిక్ఖు యథాసుతం యథాపరియత్తం ధమ్మం చేతసా అనువితక్కేతి అనువిచారేతి మనసానుపేక్ఖతి, ఉత్తరి చస్స పఞ్ఞాయ అత్థం నప్పజానాతి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖు – ‘భిక్ఖు వితక్కబహులో, నో ధమ్మవిహారీ’’’.
‘‘ఇధ, భిక్ఖు, భిక్ఖు ధమ్మం పరియాపుణాతి – సుత్తం, గేయ్యం, వేయ్యాకరణం, గాథం, ఉదానం, ఇతివుత్తకం, జాతకం, అబ్భుతధమ్మం, వేదల్లం; ఉత్తరి చస్స పఞ్ఞాయ అత్థం పజానాతి. ఏవం ఖో, భిక్ఖు, భిక్ఖు ధమ్మవిహారీ హోతి.
‘‘ఇతి ఖో, భిక్ఖు, దేసితో మయా పరియత్తిబహులో, దేసితో పఞ్ఞత్తిబహులో, దేసితో సజ్ఝాయబహులో, దేసితో వితక్కబహులో, దేసితో ధమ్మవిహారీ. యం ఖో, భిక్ఖు, సత్థారా కరణీయం సావకానం హితేసినా అనుకమ్పకేన అనుకమ్పం ఉపాదాయ, కతం వో తం మయా. ఏతాని, భిక్ఖు, రుక్ఖమూలాని, ఏతాని సుఞ్ఞాగారాని. ఝాయథ భిక్ఖు, మా పమాదత్థ, మా పచ్ఛా విప్పటిసారినో అహువత్థ. అయం వో అమ్హాకం అనుసాసనీ’’తి. చతుత్థం.
౫. పఠమయోధాజీవసుత్తం
౭౫. ‘‘పఞ్చిమే , భిక్ఖవే, యోధాజీవా సన్తో సంవిజ్జమానా లోకస్మిం. కతమే పఞ్చ? ఇధ, భిక్ఖవే, ఏకచ్చో యోధాజీవో రజగ్గఞ్ఞేవ దిస్వా సంసీదతి విసీదతి న సన్థమ్భతి న సక్కోతి సఙ్గామం ఓతరితుం. ఏవరూపోపి ఏవరూపో (సీ॰) పు॰ ప॰ ౧౯౩, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో ఏకచ్చో (సీ॰) యోధాజీవో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, పఠమో యోధాజీవో సన్తో సంవిజ్జమానో లోకస్మిం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో సహతి రజగ్గం; అపి చ ఖో ధజగ్గఞ్ఞేవ దిస్వా సంసీదతి విసీదతి, న సన్థమ్భతి, న సక్కోతి సఙ్గామం ఓతరితుం. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, దుతియో యోధాజీవో సన్తో సంవిజ్జమానో లోకస్మిం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో సహతి రజగ్గం సహతి ధజగ్గం; అపి చ ఖో ఉస్సారణఞ్ఞేవ ఉస్సాదనంయేవ (సీ॰ పీ॰) సుత్వా సంసీదతి విసీదతి, న సన్థమ్భతి, న సక్కోతి సఙ్గామం ఓతరితుం. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, తతియో యోధాజీవో సన్తో సంవిజ్జమానో లోకస్మిం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో సహతి రజగ్గం, సహతి ధజగ్గం, సహతి ఉస్సారణం; అపి చ ఖో సమ్పహారే హఞ్ఞతి ఆహఞ్ఞతి (సీ॰) బ్యాపజ్జతి. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, చతుత్థో యోధాజీవో సన్తో సంవిజ్జమానో లోకస్మిం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో సహతి రజగ్గం, సహతి ధజగ్గం, సహతి ఉస్సారణం, సహతి సమ్పహారం. సో తం సఙ్గామం అభివిజినిత్వా విజితసఙ్గామో తమేవ సఙ్గామసీసం అజ్ఝావసతి. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, పఞ్చమో యోధాజీవో సన్తో సంవిజ్జమానో లోకస్మిం. ఇమే ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చ యోధాజీవా సన్తో సంవిజ్జమానా లోకస్మిం.
‘‘ఏవమేవం ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చిమే యోధాజీవూపమా పుగ్గలా సన్తో సంవిజ్జమానా భిక్ఖూసు . కతమే పఞ్చ? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు రజగ్గఞ్ఞేవ దిస్వా సంసీదతి విసీదతి, న సన్థమ్భతి, న సక్కోతి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం సన్తానేతుం (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰). సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తతి. కిమస్స రజగ్గస్మిం? ఇధ, భిక్ఖవే , భిక్ఖు సుణాతి – ‘అముకస్మిం నామ గామే వా నిగమే వా ఇత్థీ వా కుమారీ వా అభిరూపా దస్సనీయా పాసాదికా పరమాయ వణ్ణపోక్ఖరతాయ సమన్నాగతా’తి. సో తం సుత్వా సంసీదతి విసీదతి, న సన్థమ్భతి, న సక్కోతి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం. సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తతి. ఇదమస్స రజగ్గస్మిం.
‘‘సేయ్యథాపి సో, భిక్ఖవే, యోధాజీవో రజగ్గఞ్ఞేవ దిస్వా సంసీదతి విసీదతి, న సన్థమ్భతి, న సక్కోతి సఙ్గామం ఓతరితుం; తథూపమాహం, భిక్ఖవే, ఇమం పుగ్గలం వదామి. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, పఠమో యోధాజీవూపమో పుగ్గలో సన్తో సంవిజ్జమానో భిక్ఖూసు.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సహతి రజగ్గం; అపి చ ఖో ధజగ్గఞ్ఞేవ దిస్వా సంసీదతి విసీదతి, న సన్థమ్భతి, న సక్కోతి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం. సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తతి. కిమస్స ధజగ్గస్మిం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు న హేవ ఖో సుణాతి – ‘అముకస్మిం నామ గామే వా నిగమే వా ఇత్థీ వా కుమారీ వా అభిరూపా దస్సనీయా పాసాదికా పరమాయ వణ్ణపోక్ఖరతాయ సమన్నాగతా’తి; అపి చ ఖో సామం పస్సతి ఇత్థిం వా కుమారిం వా అభిరూపం దస్సనీయం పాసాదికం పరమాయ వణ్ణపోక్ఖరతాయ సమన్నాగతం. సో తం దిస్వా సంసీదతి విసీదతి, న సన్థమ్భతి, న సక్కోతి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం. సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తతి. ఇదమస్స ధజగ్గస్మిం.
‘‘సేయ్యథాపి సో, భిక్ఖవే, యోధాజీవో సహతి రజగ్గం; అపి చ ఖో ధజగ్గఞ్ఞేవ దిస్వా సంసీదతి విసీదతి, న సన్థమ్భతి, న సక్కోతి సఙ్గామం ఓతరితుం; తథూపమాహం, భిక్ఖవే, ఇమం పుగ్గలం వదామి. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, దుతియో యోధాజీవూపమో పుగ్గలో సన్తో సంవిజ్జమానో భిక్ఖూసు.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సహతి రజగ్గం, సహతి ధజగ్గం; అపి చ ఖో ఉస్సారణఞ్ఞేవ సుత్వా సంసీదతి విసీదతి, న సన్థమ్భతి, న సక్కోతి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం. సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తతి. కిమస్స ఉస్సారణాయ? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖుం అరఞ్ఞగతం వా రుక్ఖమూలగతం వా సుఞ్ఞాగారగతం వా మాతుగామో ఉపసఙ్కమిత్వా ఊహసతి ఉహసతి (క॰), ఓహసతి (స్యా॰ కం॰) పు॰ ప॰ ౧౯౬ ఉల్లపతి ఉజ్జగ్ఘతి ఉప్పణ్డేతి. సో మాతుగామేన ఊహసియమానో ఉల్లపియమానో ఉజ్జగ్ఘియమానో ఉప్పణ్డియమానో సంసీదతి విసీదతి, న సన్థమ్భతి, న సక్కోతి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం. సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తతి. ఇదమస్స ఉస్సారణాయ.
‘‘సేయ్యథాపి సో, భిక్ఖవే, యోధాజీవో సహతి రజగ్గం, సహతి ధజగ్గం; అపి చ ఖో ఉస్సారణఞ్ఞేవ సుత్వా సంసీదతి విసీదతి, న సన్థమ్భతి, న సక్కోతి సఙ్గామం ఓతరితుం; తథూపమాహం, భిక్ఖవే, ఇమం పుగ్గలం వదామి. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, తతియో యోధాజీవూపమో పుగ్గలో సన్తో సంవిజ్జమానో భిక్ఖూసు.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సహతి రజగ్గం, సహతి ధజగ్గం, సహతి ఉస్సారణం; అపి చ ఖో సమ్పహారే హఞ్ఞతి బ్యాపజ్జతి. కిమస్స సమ్పహారస్మిం ? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖుం అరఞ్ఞగతం వా రుక్ఖమూలగతం వా సుఞ్ఞాగారగతం వా మాతుగామో ఉపసఙ్కమిత్వా అభినిసీదతి అభినిపజ్జతి అజ్ఝోత్థరతి. సో మాతుగామేన అభినిసీదియమానో అభినిపజ్జియమానో అజ్ఝోత్థరియమానో సిక్ఖం అపచ్చక్ఖాయ దుబ్బల్యం అనావికత్వా మేథునం ధమ్మం పటిసేవతి. ఇదమస్స సమ్పహారస్మిం.
‘‘సేయ్యథాపి సో, భిక్ఖవే, యోధాజీవో సహతి రజగ్గం, సహతి ధజగ్గం, సహతి ఉస్సారణం, అపి చ ఖో సమ్పహారే హఞ్ఞతి బ్యాపజ్జతి; తథూపమాహం, భిక్ఖవే, ఇమం పుగ్గలం వదామి. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, చతుత్థో యోధాజీవూపమో పుగ్గలో సన్తో సంవిజ్జమానో భిక్ఖూసు.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సహతి రజగ్గం, సహతి ధజగ్గం, సహతి ఉస్సారణం, సహతి సమ్పహారం, సో తం సఙ్గామం అభివిజినిత్వా విజితసఙ్గామో తమేవ సఙ్గామసీసం అజ్ఝావసతి . కిమస్స సఙ్గామవిజయస్మిం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అరఞ్ఞగతం వా రుక్ఖమూలగతం వా సుఞ్ఞాగారగతం వా మాతుగామో ఉపసఙ్కమిత్వా అభినిసీదతి అభినిపజ్జతి అజ్ఝోత్థరతి. సో మాతుగామేన అభినిసీదియమానో అభినిపజ్జియమానో అజ్ఝోత్థరియమానో వినివేఠేత్వా వినిమోచేత్వా యేన కామం పక్కమతి. సో వివిత్తం సేనాసనం భజతి అరఞ్ఞం రుక్ఖమూలం పబ్బతం కన్దరం గిరిగుహం సుసానం వనపత్థం అబ్భోకాసం పలాలపుఞ్జం.
‘‘సో అరఞ్ఞగతో వా రుక్ఖమూలగతో వా సుఞ్ఞాగారగతో వా నిసీదతి పల్లఙ్కం ఆభుజిత్వా ఉజుం కాయం పణిధాయ పరిముఖం సతిం ఉపట్ఠపేత్వా . సో అభిజ్ఝం లోకే పహాయ విగతాభిజ్ఝేన చేతసా విహరతి, అభిజ్ఝాయ చిత్తం పరిసోధేతి; బ్యాపాదపదోసం పహాయ అబ్యాపన్నచిత్తో విహరతి, సబ్బపాణభూతహితానుకమ్పీ బ్యాపాదపదోసా చిత్తం పరిసోధేతి; థినమిద్ధం పహాయ విగతథినమిద్ధో విహరతి ఆలోకసఞ్ఞీ సతో సమ్పజానో, థినమిద్ధా చిత్తం పరిసోధేతి; ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చం పహాయ అనుద్ధతో విహరతి అజ్ఝత్తం వూపసన్తచిత్తో, ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చా చిత్తం పరిసోధేతి; విచికిచ్ఛం పహాయ తిణ్ణవిచికిచ్ఛో విహరతి అకథంకథీ కుసలేసు ధమ్మేసు, విచికిచ్ఛాయ చిత్తం పరిసోధేతి. సో ఇమే పఞ్చ నీవరణే పహాయ చేతసో ఉపక్కిలేసే పఞ్ఞాయ దుబ్బలీకరణే వివిచ్చేవ కామేహి…పే॰… పీతియా చ విరాగా ఉపేక్ఖకో చ విహరతి సతో సమ్పజానో, సుఖఞ్చ కాయేన పటిసంవేదేతి యం తం అరియా ఆచిక్ఖన్తి – ‘ఉపేక్ఖకో సతిమా సుఖవిహారీ’తి తతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. సుఖస్స చ పహానా దుక్ఖస్స చ పహానా, పుబ్బేవ సోమనస్సదోమనస్సానం అత్థఙ్గమా అదుక్ఖమసుఖం ఉపేక్ఖాసతిపారిసుద్ధిం చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి.
‘‘సో ఏవం సమాహితే చిత్తే పరిసుద్ధే పరియోదాతే అనఙ్గణే విగతూపక్కిలేసే ముదుభూతే కమ్మనియే ఠితే ఆనేఞ్జప్పత్తే ఆసవానం ఖయఞాణాయ చిత్తం అభినిన్నామేతి. సో ‘ఇదం దుక్ఖ’న్తి యథాభూతం పజానాతి, ‘అయం దుక్ఖసముదయో’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘అయం దుక్ఖనిరోధో’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘ఇమే ఆసవా’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘అయం ఆసవసముదయో’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘అయం ఆసవనిరోధో’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘అయం ఆసవనిరోధగామినీ పటిపదా’తి యథాభూతం పజానాతి. తస్స ఏవం జానతో ఏవం పస్సతో కామాసవాపి చిత్తం విముచ్చతి, భవాసవాపి చిత్తం విముచ్చతి, అవిజ్జాసవాపి చిత్తం విముచ్చతి, విముత్తస్మిం విముత్తమితి ఞాణం హోతి. ‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’తి పజానాతి. ఇదమస్స సఙ్గామవిజయస్మిం.
‘‘సేయ్యథాపి సో, భిక్ఖవే, యోధాజీవో సహతి రజగ్గం, సహతి ధజగ్గం, సహతి ఉస్సారణం, సహతి సమ్పహారం, సో తం సఙ్గామం అభివిజినిత్వా విజితసఙ్గామో తమేవ సఙ్గామసీసం అజ్ఝావసతి; తథూపమాహం, భిక్ఖవే, ఇమం పుగ్గలం వదామి. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, పఞ్చమో యోధాజీవూపమో పుగ్గలో సన్తో సంవిజ్జమానో భిక్ఖూసు. ఇమే ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చ యోధాజీవూపమా పుగ్గలా సన్తో సంవిజ్జమానా భిక్ఖూసూ’’తి. పఞ్చమం.
౬. దుతియయోధాజీవసుత్తం
౭౬. ‘‘పఞ్చిమే, భిక్ఖవే, యోధాజీవా సన్తో సంవిజ్జమానా లోకస్మిం. కతమే పఞ్చ? ఇధ, భిక్ఖవే, ఏకచ్చో యోధాజీవో అసిచమ్మం గహేత్వా ధనుకలాపం సన్నయ్హిత్వా వియూళ్హం సఙ్గామం ఓతరతి. సో తస్మిం సఙ్గామే ఉస్సహతి వాయమతి. తమేనం ఉస్సహన్తం వాయమన్తం పరే హనన్తి పరియాపాదేన్తి. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, పఠమో యోధాజీవో సన్తో సంవిజ్జమానో లోకస్మిం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో అసిచమ్మం గహేత్వా ధనుకలాపం సన్నయ్హిత్వా వియూళ్హం సఙ్గామం ఓతరతి. సో తస్మిం సఙ్గామే ఉస్సహతి వాయమతి. తమేనం ఉస్సహన్తం వాయమన్తం పరే ఉపలిక్ఖన్తి ఉపలిఖన్తి (క॰), తమేనం అపనేన్తి; అపనేత్వా ఞాతకానం నేన్తి. సో ఞాతకేహి నీయమానో అప్పత్వావ ఞాతకే అన్తరామగ్గే కాలం కరోతి. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, దుతియో యోధాజీవో సన్తో సంవిజ్జమానో లోకస్మిం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో అసిచమ్మం గహేత్వా ధనుకలాపం సన్నయ్హిత్వా వియూళ్హం సఙ్గామం ఓతరతి. సో తస్మిం సఙ్గామే ఉస్సహతి వాయమతి. తమేనం ఉస్సహన్తం వాయమన్తం పరే ఉపలిక్ఖన్తి, తమేనం అపనేన్తి; అపనేత్వా ఞాతకానం నేన్తి. తమేనం ఞాతకా ఉపట్ఠహన్తి పరిచరన్తి. సో ఞాతకేహి ఉపట్ఠహియమానో పరిచరియమానో తేనేవ ఆబాధేన కాలం కరోతి . ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, తతియో యోధాజీవో సన్తో సంవిజ్జమానో లోకస్మిం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో అసిచమ్మం గహేత్వా ధనుకలాపం సన్నయ్హిత్వా వియూళ్హం సఙ్గామం ఓతరతి. సో తస్మిం సఙ్గామే ఉస్సహతి వాయమతి. తమేనం ఉస్సహన్తం వాయమన్తం పరే ఉపలిక్ఖన్తి, తమేనం అపనేన్తి; అపనేత్వా ఞాతకానం నేన్తి. తమేనం ఞాతకా ఉపట్ఠహన్తి పరిచరన్తి. సో ఞాతకేహి ఉపట్ఠహియమానో పరిచరియమానో వుట్ఠాతి తమ్హా ఆబాధా. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, చతుత్థో యోధాజీవో సన్తో సంవిజ్జమానో లోకస్మిం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో అసిచమ్మం గహేత్వా ధనుకలాపం సన్నయ్హిత్వా వియూళ్హం సఙ్గామం ఓతరతి. సో తం సఙ్గామం అభివిజినిత్వా విజితసఙ్గామో తమేవ సఙ్గామసీసం అజ్ఝావసతి. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో యోధాజీవో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, పఞ్చమో యోధాజీవో సన్తో సంవిజ్జమానో లోకస్మిం. ఇమే ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చ యోధాజీవా సన్తో సంవిజ్జమానా లోకస్మిం.
‘‘ఏవమేవం ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చిమే యోధాజీవూపమా పుగ్గలా సన్తో సంవిజ్జమానా భిక్ఖూసు. కతమే పఞ్చ? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అఞ్ఞతరం గామం వా నిగమం వా ఉపనిస్సాయ విహరతి. సో పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ తమేవ గామం వా నిగమం వా పిణ్డాయ పవిసతి అరక్ఖితేనేవ కాయేన అరక్ఖితాయ వాచాయ అరక్ఖితేన చిత్తేన అనుపట్ఠితాయ సతియా అసంవుతేహి ఇన్ద్రియేహి. సో తత్థ పస్సతి మాతుగామం దున్నివత్థం వా దుప్పారుతం వా. తస్స తం మాతుగామం దిస్వా దున్నివత్థం వా దుప్పారుతం వా రాగో చిత్తం అనుద్ధంసేతి. సో రాగానుద్ధంసితేన చిత్తేన సిక్ఖం అపచ్చక్ఖాయ దుబ్బల్యం అనావికత్వా మేథునం ధమ్మం పటిసేవతి.
‘‘సేయ్యథాపి సో, భిక్ఖవే, యోధాజీవో అసిచమ్మం గహేత్వా ధనుకలాపం సన్నయ్హిత్వా వియూళ్హం సఙ్గామం ఓతరతి, సో తస్మిం సఙ్గామే ఉస్సహతి వాయమతి, తమేనం ఉస్సహన్తం వాయమన్తం పరే హనన్తి పరియాపాదేన్తి; తథూపమాహం, భిక్ఖవే, ఇమం పుగ్గలం వదామి. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, పఠమో యోధాజీవూపమో పుగ్గలో సన్తో సంవిజ్జమానో భిక్ఖూసు.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అఞ్ఞతరం గామం వా నిగమం వా ఉపనిస్సాయ విహరతి. సో పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ తమేవ గామం వా నిగమం వా పిణ్డాయ పవిసతి అరక్ఖితేనేవ కాయేన అరక్ఖితాయ వాచాయ అరక్ఖితేన చిత్తేన అనుపట్ఠితాయ సతియా అసంవుతేహి ఇన్ద్రియేహి. సో తత్థ పస్సతి మాతుగామం దున్నివత్థం వా దుప్పారుతం వా. తస్స తం మాతుగామం దిస్వా దున్నివత్థం వా దుప్పారుతం వా రాగో చిత్తం అనుద్ధంసేతి. సో రాగానుద్ధంసితేన చిత్తేన పరిడయ్హతేవ కాయేన పరిడయ్హతి చేతసా. తస్స ఏవం హోతి – ‘యంనూనాహం ఆరామం గన్త్వా భిక్ఖూనం ఆరోచేయ్యం – రాగపరియుట్ఠితోమ్హి రాగాయితోమ్హి (సీ॰ స్యా॰ కం), ఆవుసో, రాగపరేతో, న సక్కోమి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం; సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తిస్సామీ’తి. సో ఆరామం గచ్ఛన్తో అప్పత్వావ ఆరామం అన్తరామగ్గే సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తతి.
‘‘సేయ్యథాపి సో, భిక్ఖవే, యోధాజీవో అసిచమ్మం గహేత్వా ధనుకలాపం సన్నయ్హిత్వా వియూళ్హం సఙ్గామం ఓతరతి, సో తస్మిం సఙ్గామే ఉస్సహతి వాయమతి, తమేనం ఉస్సహన్తం వాయమన్తం పరే ఉపలిక్ఖన్తి, తమేనం అపనేన్తి; అపనేత్వా ఞాతకానం నేన్తి. సో ఞాతకేహి నీయమానో అప్పత్వావ ఞాతకే అన్తరామగ్గే కాలం కరోతి; తథూపమాహం, భిక్ఖవే, ఇమం పుగ్గలం వదామి. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, దుతియో యోధాజీవూపమో పుగ్గలో సన్తో సంవిజ్జమానో భిక్ఖూసు.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అఞ్ఞతరం గామం వా నిగమం వా ఉపనిస్సాయ విహరతి. సో పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ తమేవ గామం వా నిగమం వా పిణ్డాయ పవిసతి అరక్ఖితేనేవ కాయేన అరక్ఖితాయ వాచాయ అరక్ఖితేన చిత్తేన అనుపట్ఠితాయ సతియా అసంవుతేహి ఇన్ద్రియేహి. సో తత్థ పస్సతి మాతుగామం దున్నివత్థం వా దుప్పారుతం వా. తస్స తం మాతుగామం దిస్వా దున్నివత్థం వా దుప్పారుతం వా రాగో చిత్తం అనుద్ధంసేతి. సో రాగానుద్ధంసితేన చిత్తేన పరిడయ్హతేవ కాయేన పరిడయ్హతి చేతసా. తస్స ఏవం హోతి – ‘యంనూనాహం ఆరామం గన్త్వా భిక్ఖూనం ఆరోచేయ్యం – రాగపరియుట్ఠితోమ్హి, ఆవుసో, రాగపరేతో, న సక్కోమి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం; సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తిస్సామీ’తి. సో ఆరామం గన్త్వా భిక్ఖూనం ఆరోచేతి – ‘రాగపరియుట్ఠితోమ్హి, ఆవుసో, రాగపరేతో, న సక్కోమి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం; సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తిస్సామీ’’’తి.
‘‘తమేనం సబ్రహ్మచారీ ఓవదన్తి అనుసాసన్తి – ‘అప్పస్సాదా , ఆవుసో, కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా బహూపాయాసా (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰) పాచి॰ ౪౧౭; చూళవ॰ ౬౫; మ॰ ని॰ ౧.౨౩౪, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో. అట్ఠికఙ్కలూపమా కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో. మంసపేసూపమా కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో. తిణుక్కూపమా కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో. అఙ్గారకాసూపమా కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో. సుపినకూపమా కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో. యాచితకూపమా కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో. రుక్ఖఫలూపమా కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో. అసిసూనూపమా కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో. సత్తిసూలూపమా కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో. సప్పసిరూపమా కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో. అభిరమతాయస్మా బ్రహ్మచరియే; మాయస్మా సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తీ’’’తి.
‘‘సో సబ్రహ్మచారీహి ఏవం ఓవదియమానో ఏవం అనుసాసియమానో ఏవమాహ – ‘కిఞ్చాపి, ఆవుసో, అప్పస్సాదా కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో; అథ ఖో నేవాహం సక్కోమి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం, సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తిస్సామీ’’’తి. సో సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తతి.
‘‘సేయ్యథాపి సో, భిక్ఖవే, యోధాజీవో అసిచమ్మం గహేత్వా ధనుకలాపం సన్నయ్హిత్వా వియూళ్హం సఙ్గామం ఓతరతి, సో తస్మిం సఙ్గామే ఉస్సహతి వాయమతి, తమేనం ఉస్సహన్తం వాయమన్తం పరే ఉపలిక్ఖన్తి, తమేనం అపనేన్తి; అపనేత్వా ఞాతకానం నేన్తి, తమేనం ఞాతకా ఉపట్ఠహన్తి పరిచరన్తి . సో ఞాతకేహి ఉపట్ఠహియమానో పరిచరియమానో తేనేవ ఆబాధేన కాలం కరోతి; తథూపమాహం, భిక్ఖవే, ఇమం పుగ్గలం వదామి. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, తతియో యోధాజీవూపమో పుగ్గలో సన్తో సంవిజ్జమానో భిక్ఖూసు.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అఞ్ఞతరం గామం వా నిగమం వా ఉపనిస్సాయ విహరతి. సో పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ తమేవ గామం వా నిగమం వా పిణ్డాయ పవిసతి అరక్ఖితేనేవ కాయేన అరక్ఖితాయ వాచాయ అరక్ఖితేన చిత్తేన అనుపట్ఠితాయ సతియా అసంవుతేహి ఇన్ద్రియేహి. సో తత్థ పస్సతి మాతుగామం దున్నివత్థం వా దుప్పారుతం వా. తస్స తం మాతుగామం దిస్వా దున్నివత్థం వా దుప్పారుతం వా రాగో చిత్తం అనుద్ధంసేతి. సో రాగానుద్ధంసితేన చిత్తేన పరిడయ్హతేవ కాయేన పరిడయ్హతి చేతసా. తస్స ఏవం హోతి – ‘యంనూనాహం ఆరామం గన్త్వా భిక్ఖూనం ఆరోచేయ్యం – రాగపరియుట్ఠితోమ్హి, ఆవుసో, రాగపరేతో, న సక్కోమి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం; సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తిస్సామీ’తి. సో ఆరామం గన్త్వా భిక్ఖూనం ఆరోచేతి – ‘రాగపరియుట్ఠితోమ్హి, ఆవుసో, రాగపరేతో, న సక్కోమి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం; సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తిస్సామీ’’’తి.
‘‘తమేనం సబ్రహ్మచారీ ఓవదన్తి అనుసాసన్తి – ‘అప్పస్సాదా, ఆవుసో, కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో. అట్ఠికఙ్కలూపమా కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో. మంసపేసూపమా కామా వుత్తా భగవతా…పే॰… తిణుక్కూపమా కామా వుత్తా భగవతా… అఙ్గారకాసూపమా కామా వుత్తా భగవతా… సుపినకూపమా కామా వుత్తా భగవతా… యాచితకూపమా కామా వుత్తా భగవతా… రుక్ఖఫలూపమా కామా వుత్తా భగవతా… అసిసూనూపమా కామా వుత్తా భగవతా… సత్తిసూలూపమా కామా వుత్తా భగవతా… సప్పసిరూపమా కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో. అభిరమతాయస్మా బ్రహ్మచరియే; మాయస్మా సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తీ’’’తి.
‘‘సో సబ్రహ్మచారీహి ఏవం ఓవదియమానో ఏవం అనుసాసియమానో ఏవమాహ – ‘ఉస్సహిస్సామి , ఆవుసో, వాయమిస్సామి, ఆవుసో, అభిరమిస్సామి, ఆవుసో! న దానాహం, ఆవుసో, సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తిస్సామీ’’’తి.
‘‘సేయ్యథాపి సో, భిక్ఖవే, యోధాజీవో అసిచమ్మం గహేత్వా ధనుకలాపం సన్నయ్హిత్వా వియూళ్హం సఙ్గామం ఓతరతి, సో తస్మిం సఙ్గామే ఉస్సహతి వాయమతి, తమేనం ఉస్సహన్తం వాయమన్తం పరే ఉపలిక్ఖన్తి, తమేనం అపనేన్తి; అపనేత్వా ఞాతకానం నేన్తి, తమేనం ఞాతకా ఉపట్ఠహన్తి పరిచరన్తి. సో ఞాతకేహి ఉపట్ఠహియమానో పరిచరియమానో వుట్ఠాతి తమ్హా ఆబాధా; తథూపమాహం, భిక్ఖవే, ఇమం పుగ్గలం వదామి. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, చతుత్థో యోధాజీవూపమో పుగ్గలో సన్తో సంవిజ్జమానో భిక్ఖూసు.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అఞ్ఞతరం గామం వా నిగమం వా ఉపనిస్సాయ విహరతి. సో పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ తమేవ గామం వా నిగమం వా పిణ్డాయ పవిసతి రక్ఖితేనేవ కాయేన రక్ఖితాయ వాచాయ రక్ఖితేన చిత్తేన ఉపట్ఠితాయ సతియా సంవుతేహి ఇన్ద్రియేహి. సో చక్ఖునా రూపం దిస్వా న నిమిత్తగ్గాహీ హోతి నానుబ్యఞ్జనగ్గాహీ. యత్వాధికరణమేనం చక్ఖున్ద్రియం అసంవుతం విహరన్తం అభిజ్ఝాదోమనస్సా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అన్వాస్సవేయ్యుం, తస్స సంవరాయ పటిపజ్జతి; రక్ఖతి చక్ఖున్ద్రియం; చక్ఖున్ద్రియే సంవరం ఆపజ్జతి. సోతేన సద్దం సుత్వా… ఘానేన గన్ధం ఘాయిత్వా … జివ్హాయ రసం సాయిత్వా… కాయేన ఫోట్ఠబ్బం ఫుసిత్వా… మనసా ధమ్మం విఞ్ఞాయ న నిమిత్తగ్గాహీ హోతి నానుబ్యఞ్జనగ్గాహీ. యత్వాధికరణమేనం మనిన్ద్రియం అసంవుతం విహరన్తం అభిజ్ఝాదోమనస్సా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అన్వాస్సవేయ్యుం, తస్స సంవరాయ పటిపజ్జతి; రక్ఖతి మనిన్ద్రియం; మనిన్ద్రియే సంవరం ఆపజ్జతి. సో పచ్ఛాభత్తం పిణ్డపాతపటిక్కన్తో వివిత్తం సేనాసనం భజతి అరఞ్ఞం రుక్ఖమూలం పబ్బతం కన్దరం గిరిగుహం సుసానం వనపత్థం అబ్భోకాసం పలాలపుఞ్జం. సో అరఞ్ఞగతో వా రుక్ఖమూలగతో వా సుఞ్ఞాగారగతో వా నిసీదతి పల్లఙ్కం ఆభుజిత్వా ఉజుం కాయం పణిధాయ పరిముఖం సతిం ఉపట్ఠపేత్వా. సో అభిజ్ఝం లోకే పహాయ…పే॰… సో ఇమే పఞ్చ నీవరణే పహాయ చేతసో ఉపక్కిలేసే పఞ్ఞాయ దుబ్బలీకరణే వివిచ్చేవ కామేహి…పే॰… చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి.
‘‘సో ఏవం సమాహితే చిత్తే పరిసుద్ధే పరియోదాతే అనఙ్గణే విగతూపక్కిలేసే ముదుభూతే కమ్మనియే ఠితే ఆనేఞ్జప్పత్తే ఆసవానం ఖయఞాణాయ చిత్తం అభినిన్నామేతి. సో ‘ఇదం దుక్ఖ’న్తి యథాభూతం పజానాతి…పే॰… నాపరం ఇత్థత్తాయాతి పజానాతి’’.
‘‘సేయ్యథాపి సో, భిక్ఖవే, యోధాజీవో అసిచమ్మం గహేత్వా ధనుకలాపం సన్నయ్హిత్వా వియూళ్హం సఙ్గామం ఓతరతి, సో తం సఙ్గామం అభివిజినిత్వా విజితసఙ్గామో తమేవ సఙ్గామసీసం అజ్ఝావసతి; తథూపమాహం, భిక్ఖవే, ఇమం పుగ్గలం వదామి. ఏవరూపోపి, భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హోతి. అయం, భిక్ఖవే, పఞ్చమో యోధాజీవూపమో పుగ్గలో సన్తో సంవిజ్జమానో భిక్ఖూసు. ఇమే ఖో, భిక్ఖవే , పఞ్చ యోధాజీవూపమా పుగ్గలా సన్తో సంవిజ్జమానా భిక్ఖూసూ’’తి. ఛట్ఠం.
౭. పఠమఅనాగతభయసుత్తం
౭౭. ‘‘పఞ్చిమాని, భిక్ఖవే, అనాగతభయాని సమ్పస్సమానేన అలమేవ ఆరఞ్ఞికేన ఆరఞ్ఞకేన (సబ్బత్థ అ॰ ని॰ ౫.౧౮౧; పరి॰ ౪౪౩) భిక్ఖునా అప్పమత్తేన ఆతాపినా పహితత్తేన విహరితుం అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ.
‘‘కతమాని పఞ్చ? ఇధ, భిక్ఖవే, ఆరఞ్ఞికో భిక్ఖు ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘అహం ఖో ఏతరహి ఏకకో అరఞ్ఞే విహరామి. ఏకకం ఖో పన మం ఏకకం ఖో పన (స్యా॰ కం॰) అరఞ్ఞే విహరన్తం అహి వా మం డంసేయ్య, విచ్ఛికో విచ్ఛికా (స్యా॰) వా మం డంసేయ్య, సతపదీ వా మం డంసేయ్య, తేన మే అస్స కాలఙ్కిరియా, సో మమస్స అన్తరాయో; హన్దాహం వీరియం ఆరభామి అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయా’తి. ఇదం, భిక్ఖవే, పఠమం అనాగతభయం సమ్పస్సమానేన అలమేవ ఆరఞ్ఞికేన భిక్ఖునా అప్పమత్తేన ఆతాపినా పహితత్తేన విహరితుం అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, ఆరఞ్ఞికో భిక్ఖు ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘అహం ఖో ఏతరహి ఏకకో అరఞ్ఞే విహరామి. ఏకకో ఖో పనాహం అరఞ్ఞే విహరన్తో ఉపక్ఖలిత్వా వా పపతేయ్యం, భత్తం వా భుత్తం మే బ్యాపజ్జేయ్య, పిత్తం వా మే కుప్పేయ్య, సేమ్హం వా మే కుప్పేయ్య, సత్థకా వా మే వాతా కుప్పేయ్యుం, తేన మే అస్స కాలఙ్కిరియా, సో మమస్స అన్తరాయో; హన్దాహం వీరియం ఆరభామి అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయా’తి. ఇదం, భిక్ఖవే, దుతియం అనాగతభయం సమ్పస్సమానేన అలమేవ ఆరఞ్ఞికేన భిక్ఖునా అప్పమత్తేన ఆతాపినా పహితత్తేన విహరితుం అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, ఆరఞ్ఞికో భిక్ఖు ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘అహం ఖో ఏతరహి ఏకకో అరఞ్ఞే విహరామి. ఏకకో ఖో పనాహం అరఞ్ఞే విహరన్తో వాళేహి సమాగచ్ఛేయ్యం, సీహేన వా బ్యగ్ఘేన వా దీపినా వా అచ్ఛేన వా తరచ్ఛేన వా, తే మం జీవితా వోరోపేయ్యుం, తేన మే అస్స కాలఙ్కిరియా , సో మమస్స అన్తరాయో; హన్దాహం వీరియం ఆరభామి అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయా’తి. ఇదం, భిక్ఖవే, తతియం అనాగతభయం సమ్పస్సమానేన అలమేవ ఆరఞ్ఞికేన భిక్ఖునా అప్పమత్తేన ఆతాపినా పహితత్తేన విహరితుం అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, ఆరఞ్ఞికో భిక్ఖు ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘అహం ఖో ఏతరహి ఏకకో అరఞ్ఞే విహరామి. ఏకకో ఖో పనాహం అరఞ్ఞే విహరన్తో మాణవేహి సమాగచ్ఛేయ్యం కతకమ్మేహి వా అకతకమ్మేహి వా, తే మం జీవితా వోరోపేయ్యుం, తేన మే అస్స కాలఙ్కిరియా , సో మమస్స అన్తరాయో; హన్దాహం వీరియం ఆరభామి అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయా’తి. ఇదం, భిక్ఖవే, చతుత్థం అనాగతభయం సమ్పస్సమానేన అలమేవ ఆరఞ్ఞికేన భిక్ఖునా అప్పమత్తేన ఆతాపినా పహితత్తేన విహరితుం అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, ఆరఞ్ఞికో భిక్ఖు ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘అహం ఖో ఏతరహి ఏకకో అరఞ్ఞే విహరామి. సన్తి ఖో పనారఞ్ఞే వాళా అమనుస్సా, తే మం జీవితా వోరోపేయ్యుం, తేన మే అస్స కాలఙ్కిరియా, సో మమస్స అన్తరాయో; హన్దాహం వీరియం ఆరభామి అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయా’తి. ఇదం, భిక్ఖవే, పఞ్చమం అనాగతభయం సమ్పస్సమానేన అలమేవ ఆరఞ్ఞికేన భిక్ఖునా అప్పమత్తేన ఆతాపినా పహితత్తేన విహరితుం అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ.
‘‘ఇమాని ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చ అనాగతభయాని సమ్పస్సమానేన అలమేవ ఆరఞ్ఞికేన భిక్ఖునా అప్పమత్తేన ఆతాపినా పహితత్తేన విహరితుం అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయా’’తి. సత్తమం.
౮. దుతియఅనాగతభయసుత్తం
౭౮. ‘‘పఞ్చిమాని , భిక్ఖవే, అనాగతభయాని సమ్పస్సమానేన అలమేవ భిక్ఖునా అప్పమత్తేన ఆతాపినా పహితత్తేన విహరితుం అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ. కతమాని పఞ్చ? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘అహం ఖో ఏతరహి దహరో యువా సుసుకాళకేసో భద్రేన యోబ్బనేన సమన్నాగతో పఠమేన వయసా . హోతి ఖో పన సో సమయో యం ఇమం కాయం జరా ఫుసతి. జిణ్ణేన ఖో పన జరాయ అభిభూతేన న సుకరం బుద్ధానం సాసనం మనసి కాతుం, న సుకరాని అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని సేనాసనాని పటిసేవితుం. పురా మం సో ధమ్మో ఆగచ్ఛతి అనిట్ఠో అకన్తో అమనాపో; హన్దాహం పటికచ్చేవ పటిగచ్చేవ (సీ॰) వీరియం ఆరభామి అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ, యేనాహం ధమ్మేన సమన్నాగతో జిణ్ణకోపి ఫాసుం ఫాసు (పీ॰ క॰) విహరిస్సామీ’తి. ఇదం, భిక్ఖవే, పఠమం అనాగతభయం సమ్పస్సమానేన అలమేవ భిక్ఖునా అప్పమత్తేన ఆతాపినా పహితత్తేన విహరితుం అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘అహం ఖో ఏతరహి అప్పాబాధో అప్పాతఙ్కో సమవేపాకినియా గహణియా సమన్నాగతో నాతిసీతాయ నాచ్చుణ్హాయ మజ్ఝిమాయ పధానక్ఖమాయ. హోతి ఖో పన సో సమయో యం ఇమం కాయం బ్యాధి ఫుసతి. బ్యాధితేన ఖో పన బ్యాధినా అభిభూతేన బ్యాధాభిభూతేన (సీ॰ పీ॰ క॰) న సుకరం బుద్ధానం సాసనం మనసి కాతుం, న సుకరాని అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని సేనాసనాని పటిసేవితుం. పురా మం సో ధమ్మో ఆగచ్ఛతి అనిట్ఠో అకన్తో అమనాపో; హన్దాహం పటికచ్చేవ వీరియం ఆరభామి అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ , యేనాహం ధమ్మేన సమన్నాగతో బ్యాధితోపి ఫాసుం విహరిస్సామీ’తి. ఇదం, భిక్ఖవే, దుతియం అనాగతభయం సమ్పస్సమానేన అలమేవ భిక్ఖునా అప్పమత్తేన ఆతాపినా పహితత్తేన విహరితుం అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘ఏతరహి ఖో సుభిక్ఖం సుసస్సం సులభపిణ్డం , సుకరం ఉఞ్ఛేన పగ్గహేన యాపేతుం. హోతి ఖో పన సో సమయో యం దుబ్భిక్ఖం హోతి దుస్సస్సం దుల్లభపిణ్డం, న సుకరం ఉఞ్ఛేన పగ్గహేన యాపేతుం. దుబ్భిక్ఖే ఖో పన మనుస్సా యేన సుభిక్ఖం తేన సఙ్కమన్తి తేనుపసఙ్కమన్తి (క॰). తత్థ సఙ్గణికవిహారో హోతి ఆకిణ్ణవిహారో. సఙ్గణికవిహారే ఖో పన సతి ఆకిణ్ణవిహారే న సుకరం బుద్ధానం సాసనం మనసి కాతుం, న సుకరాని అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని సేనాసనాని పటిసేవితుం. పురా మం సో ధమ్మో ఆగచ్ఛతి అనిట్ఠో అకన్తో అమనాపో; హన్దాహం పటికచ్చేవ వీరియం ఆరభామి అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ, యేనాహం ధమ్మేన సమన్నాగతో దుబ్భిక్ఖేపి ఫాసు విహరిస్సామీ’తి. ఇదం, భిక్ఖవే, తతియం అనాగతభయం సమ్పస్సమానేన అలమేవ భిక్ఖునా అప్పమత్తేన ఆతాపినా పహితత్తేన విహరితుం అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘ఏతరహి ఖో మనుస్సా సమగ్గా సమ్మోదమానా అవివదమానా ఖీరోదకీభూతా అఞ్ఞమఞ్ఞం పియచక్ఖూహి సమ్పస్సన్తా విహరన్తి. హోతి ఖో పన సో సమయో యం భయం హోతి అటవిసఙ్కోపో, చక్కసమారూళ్హా జానపదా పరియాయన్తి. భయే ఖో పన సతి మనుస్సా యేన ఖేమం తేన సఙ్కమన్తి. తత్థ సఙ్గణికవిహారో హోతి ఆకిణ్ణవిహారో. సఙ్గణికవిహారే ఖో పన సతి ఆకిణ్ణవిహారే న సుకరం బుద్ధానం సాసనం మనసి కాతుం, న సుకరాని అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని సేనాసనాని పటిసేవితుం. పురా మం సో ధమ్మో ఆగచ్ఛతి అనిట్ఠో అకన్తో అమనాపో; హన్దాహం పటికచ్చేవ వీరియం ఆరభామి అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ, యేనాహం ధమ్మేన సమన్నాగతో భయేపి ఫాసుం విహరిస్సామీ’తి. ఇదం, భిక్ఖవే, చతుత్థం అనాగతభయం సమ్పస్సమానేన అలమేవ భిక్ఖునా అప్పమత్తేన ఆతాపినా పహితత్తేన విహరితుం అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘ఏతరహి ఖో సఙ్ఘో సమగ్గో సమ్మోదమానో అవివదమానో ఏకుద్దేసో ఫాసు విహరతి. హోతి ఖో పన సో సమయో యం సఙ్ఘో భిజ్జతి. సఙ్ఘే ఖో పన భిన్నే న సుకరం బుద్ధానం సాసనం మనసి కాతుం, న సుకరాని అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని సేనాసనాని పటిసేవితుం. పురా మం సో ధమ్మో ఆగచ్ఛతి అనిట్ఠో అకన్తో అమనాపో; హన్దాహం పటికచ్చేవ వీరియం ఆరభామి అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ, యేనాహం ధమ్మేన సమన్నాగతో భిన్నేపి సఙ్ఘే ఫాసుం విహరిస్సామీ’తి. ఇదం, భిక్ఖవే, పఞ్చమం అనాగతభయం సమ్పస్సమానేన అలమేవ భిక్ఖునా అప్పమత్తేన ఆతాపినా పహితత్తేన విహరితుం అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ.
‘‘ఇమాని ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చ అనాగతభయాని సమ్పస్సమానేన అలమేవ భిక్ఖునా అప్పమత్తేన ఆతాపినా పహితత్తేన విహరితుం అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయా’’తి. అట్ఠమం.
౯. తతియఅనాగతభయసుత్తం
౭౯. ‘‘పఞ్చిమాని , భిక్ఖవే, అనాగతభయాని ఏతరహి అసముప్పన్నాని ఆయతిం సముప్పజ్జిస్సన్తి. తాని వో ఖో (కత్థచి) పటిబుజ్ఝితబ్బాని ; పటిబుజ్ఝిత్వా చ తేసం పహానాయ వాయమితబ్బం.
‘‘కతమాని పఞ్చ? భవిస్సన్తి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ అనాగతమద్ధానం అభావితకాయా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా. తే అభావితకాయా సమానా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా అఞ్ఞే ఉపసమ్పాదేస్సన్తి. తేపి తే (సీ॰) న సక్ఖిస్సన్తి వినేతుం అధిసీలే అధిచిత్తే అధిపఞ్ఞాయ. తేపి భవిస్సన్తి అభావితకాయా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా. తే అభావితకాయా సమానా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా అఞ్ఞే ఉపసమ్పాదేస్సన్తి. తేపి తే (?) న సక్ఖిస్సన్తి వినేతుం అధిసీలే అధిచిత్తే అధిపఞ్ఞాయ. తేపి భవిస్సన్తి అభావితకాయా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా. ఇతి ఖో, భిక్ఖవే, ధమ్మసన్దోసా వినయసన్దోసో; వినయసన్దోసా ధమ్మసన్దోసో. ఇదం, భిక్ఖవే, పఠమం అనాగతభయం ఏతరహి అసముప్పన్నం ఆయతిం సముప్పజ్జిస్సతి. తం వో పటిబుజ్ఝితబ్బం; పటిబుజ్ఝిత్వా చ తస్స పహానాయ వాయమితబ్బం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భవిస్సన్తి భిక్ఖూ అనాగతమద్ధానం అభావితకాయా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా. తే అభావితకాయా సమానా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా అఞ్ఞేసం నిస్సయం దస్సన్తి. తేపి న సక్ఖిస్సన్తి వినేతుం అధిసీలే అధిచిత్తే అధిపఞ్ఞాయ . తేపి భవిస్సన్తి అభావితకాయా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా. తే అభావితకాయా సమానా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా అఞ్ఞేసం నిస్సయం దస్సన్తి. తేపి న సక్ఖిస్సన్తి వినేతుం అధిసీలే అధిచిత్తే అధిపఞ్ఞాయ. తేపి భవిస్సన్తి అభావితకాయా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా. ఇతి ఖో, భిక్ఖవే, ధమ్మసన్దోసా వినయసన్దోసో; వినయసన్దోసా ధమ్మసన్దోసో. ఇదం, భిక్ఖవే, దుతియం అనాగతభయం ఏతరహి అసముప్పన్నం ఆయతిం సముప్పజ్జిస్సతి. తం వో పటిబుజ్ఝితబ్బం; పటిబుజ్ఝిత్వా చ తస్స పహానాయ వాయమితబ్బం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భవిస్సన్తి భిక్ఖూ అనాగతమద్ధానం అభావితకాయా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా. తే అభావితకాయా సమానా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా అభిధమ్మకథం వేదల్లకథం కథేన్తా కణ్హధమ్మం ఓక్కమమానా న బుజ్ఝిస్సన్తి. ఇతి ఖో, భిక్ఖవే, ధమ్మసన్దోసా వినయసన్దోసో; వినయసన్దోసా ధమ్మసన్దోసో. ఇదం, భిక్ఖవే, తతియం అనాగతభయం ఏతరహి అసముప్పన్నం ఆయతిం సముప్పజ్జిస్సతి. తం వో పటిబుజ్ఝితబ్బం; పటిబుజ్ఝిత్వా చ తస్స పహానాయ వాయమితబ్బం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భవిస్సన్తి భిక్ఖూ అనాగతమద్ధానం అభావితకాయా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా. తే అభావితకాయా సమానా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా యే తే సుత్తన్తా తథాగతభాసితా గమ్భీరా గమ్భీరత్థా లోకుత్తరా సుఞ్ఞతాప్పటిసంయుత్తా, తేసు భఞ్ఞమానేసు న సుస్సూసిస్సన్తి, న సోతం ఓదహిస్సన్తి, న అఞ్ఞా చిత్తం ఉపట్ఠపేస్సన్తి, న చ తే ధమ్మే ఉగ్గహేతబ్బం పరియాపుణితబ్బం మఞ్ఞిస్సన్తి. యే పన తే సుత్తన్తా కవితా కవికతా (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰, సం॰ ని॰ ౨.౨౨౯) టీకా ఓలోకేతబ్బా కావేయ్యా చిత్తక్ఖరా చిత్తబ్యఞ్జనా బాహిరకా సావకభాసితా, తేసు భఞ్ఞమానేసు సుస్సూసిస్సన్తి, సోతం ఓదహిస్సన్తి, అఞ్ఞా చిత్తం ఉపట్ఠపేస్సన్తి, తే చ ధమ్మే ఉగ్గహేతబ్బం పరియాపుణితబ్బం మఞ్ఞిస్సన్తి. ఇతి ఖో, భిక్ఖవే, ధమ్మసన్దోసా వినయసన్దోసో; వినయసన్దోసా ధమ్మసన్దోసో. ఇదం, భిక్ఖవే, చతుత్థం అనాగతభయం ఏతరహి అసముప్పన్నం ఆయతిం సముప్పజ్జిస్సతి. తం వో పటిబుజ్ఝితబ్బం; పటిబుజ్ఝిత్వా చ తస్స పహానాయ వాయమితబ్బం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భవిస్సన్తి భిక్ఖూ అనాగతమద్ధానం అభావితకాయా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా . తే అభావితకాయా సమానా అభావితసీలా అభావితచిత్తా అభావితపఞ్ఞా థేరా భిక్ఖూ బాహులికా బాహుల్లికా (స్యా॰ కం॰) అ॰ ని॰ ౨.౪౯; ౩.౯౬ భవిస్సన్తి సాథలికా ఓక్కమనే పుబ్బఙ్గమా పవివేకే నిక్ఖిత్తధురా, న వీరియం ఆరభిస్సన్తి అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ. తేసం పచ్ఛిమా జనతా దిట్ఠానుగతిం ఆపజ్జిస్సతి. సాపి భవిస్సతి బాహులికా సాథలికా ఓక్కమనే పుబ్బఙ్గమా పవివేకే నిక్ఖిత్తధురా, న వీరియం ఆరభిస్సతి అప్పత్తస్స పత్తియా అనధిగతస్స అధిగమాయ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికిరియాయ. ఇతి ఖో, భిక్ఖవే, ధమ్మసన్దోసా వినయసన్దోసో; వినయసన్దోసా ధమ్మసన్దోసో. ఇదం, భిక్ఖవే, పఞ్చమం అనాగతభయం ఏతరహి అసముప్పన్నం ఆయతిం సముప్పజ్జిస్సతి. తం వో పటిబుజ్ఝితబ్బం; పటిబుజ్ఝిత్వా చ తస్స పహానాయ వాయమితబ్బం . ‘‘ఇమాని ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చ అనాగతభయాని ఏతరహి అసముప్పన్నాని ఆయతిం సముప్పజ్జిస్సన్తి. తాని వో పటిబుజ్ఝితబ్బాని; పటిబుజ్ఝిత్వా చ తేసం పహానాయ వాయమితబ్బ’’న్తి. నవమం.
౧౦. చతుత్థఅనాగతభయసుత్తం
౮౦. ‘‘పఞ్చిమాని, భిక్ఖవే, అనాగతభయాని ఏతరహి అసముప్పన్నాని ఆయతిం సముప్పజ్జిస్సన్తి. తాని వో పటిబుజ్ఝితబ్బాని; పటిబుజ్ఝిత్వా చ తేసం పహానాయ వాయమితబ్బం.
‘‘కతమాని పఞ్చ? భవిస్సన్తి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ అనాగతమద్ధానం చీవరే కల్యాణకామా. తే చీవరే కల్యాణకామా సమానా రిఞ్చిస్సన్తి పంసుకూలికత్తం, రిఞ్చిస్సన్తి అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని సేనాసనాని; గామనిగమరాజధానీసు ఓసరిత్వా వాసం కప్పేస్సన్తి, చీవరహేతు చ అనేకవిహితం అనేసనం అప్పతిరూపం ఆపజ్జిస్సన్తి. ఇదం, భిక్ఖవే, పఠమం అనాగతభయం ఏతరహి అసముప్పన్నం ఆయతిం సముప్పజ్జిస్సతి. తం వో పటిబుజ్ఝితబ్బం; పటిబుజ్ఝిత్వా చ తస్స పహానాయ వాయమితబ్బం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భవిస్సన్తి భిక్ఖూ అనాగతమద్ధానం పిణ్డపాతే కల్యాణకామా. తే పిణ్డపాతే కల్యాణకామా సమానా రిఞ్చిస్సన్తి పిణ్డపాతికత్తం , రిఞ్చిస్సన్తి అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని సేనాసనాని; గామనిగమరాజధానీసు ఓసరిత్వా వాసం కప్పేస్సన్తి జివ్హగ్గేన రసగ్గాని పరియేసమానా, పిణ్డపాతహేతు చ అనేకవిహితం అనేసనం అప్పతిరూపం ఆపజ్జిస్సన్తి. ఇదం, భిక్ఖవే, దుతియం అనాగతభయం ఏతరహి అసముప్పన్నం ఆయతిం సముప్పజ్జిస్సతి. తం వో పటిబుజ్ఝితబ్బం; పటిబుజ్ఝిత్వా చ తస్స పహానాయ వాయమితబ్బం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భవిస్సన్తి భిక్ఖూ అనాగతమద్ధానం సేనాసనే కల్యాణకామా. తే సేనాసనే కల్యాణకామా సమానా రిఞ్చిస్సన్తి రుక్ఖమూలికత్తం ఆరఞ్ఞకత్తం (స్యా॰ కం॰), రిఞ్చిస్సన్తి అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని సేనాసనాని; గామనిగమరాజధానీసు ఓసరిత్వా వాసం కప్పేస్సన్తి, సేనాసనహేతు చ అనేకవిహితం అనేసనం అప్పతిరూపం ఆపజ్జిస్సన్తి. ఇదం, భిక్ఖవే, తతియం అనాగతభయం ఏతరహి అసముప్పన్నం ఆయతిం సముప్పజ్జిస్సతి. తం వో పటిబుజ్ఝితబ్బం; పటిబుజ్ఝిత్వా చ తస్స పహానాయ వాయమితబ్బం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భవిస్సన్తి భిక్ఖూ అనాగతమద్ధానం భిక్ఖునీసిక్ఖమానాసమణుద్దేసేహి సంసట్ఠా విహరిస్సన్తి. భిక్ఖునీసిక్ఖమానాసమణుద్దేసేహి సంసగ్గే ఖో పన, భిక్ఖవే, సతి ఏతం పాటికఙ్ఖం – ‘అనభిరతా వా బ్రహ్మచరియం చరిస్సన్తి, అఞ్ఞతరం వా సంకిలిట్ఠం ఆపత్తిం ఆపజ్జిస్సన్తి, సిక్ఖం వా పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తిస్సన్తి’. ఇదం, భిక్ఖవే, చతుత్థం అనాగతభయం ఏతరహి అసముప్పన్నం ఆయతిం సముప్పజ్జిస్సతి. తం వో పటిబుజ్ఝితబ్బం; పటిబుజ్ఝిత్వా చ తస్స పహానాయ వాయమితబ్బం.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భవిస్సన్తి భిక్ఖూ అనాగతమద్ధానం ఆరామికసమణుద్దేసేహి సంసట్ఠా విహరిస్సన్తి. ఆరామికసమణుద్దేసేహి సంసగ్గే ఖో పన, భిక్ఖవే, సతి ఏతం పాటికఙ్ఖం – ‘అనేకవిహితం సన్నిధికారపరిభోగం అనుయుత్తా విహరిస్సన్తి, ఓళారికమ్పి నిమిత్తం కరిస్సన్తి, పథవియాపి హరితగ్గేపి’. ఇదం, భిక్ఖవే, పఞ్చమం అనాగతభయం ఏతరహి అసముప్పన్నం ఆయతిం సముప్పజ్జిస్సతి. తం వో పటిబుజ్ఝితబ్బం; పటిబుజ్ఝిత్వా చ తస్స పహానాయ వాయమితబ్బం.
‘‘ఇమాని ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చ అనాగతభయాని ఏతరహి అసముప్పన్నాని ఆయతిం సముప్పజ్జిస్సన్తి. తాని వో పటిబుజ్ఝితబ్బాని; పటిబుజ్ఝిత్వా చ తేసం పహానాయ వాయమితబ్బ’’న్తి. దసమం.
యోధాజీవవగ్గో తతియో.
తస్సుద్దానం –
ద్వే చేతోవిముత్తిఫలా, ద్వే చ ధమ్మవిహారినో;
యోధాజీవా చ ద్వే వుత్తా, చత్తారో చ అనాగతాతి.