(౯) ౪. సతివగ్గో
౧. సతిసమ్పజఞ్ఞసుత్తం
౮౧. ‘‘సతిసమ్పజఞ్ఞే , భిక్ఖవే, అసతి సతిసమ్పజఞ్ఞవిపన్నస్స హతూపనిసం హోతి హిరోత్తప్పం. హిరోత్తప్పే అసతి హిరోత్తప్పవిపన్నస్స హతూపనిసో హోతి ఇన్ద్రియసంవరో. ఇన్ద్రియసంవరే అసతి ఇన్ద్రియసంవరవిపన్నస్స హతూపనిసం హోతి సీలం. సీలే అసతి సీలవిపన్నస్స హతూపనిసో హోతి సమ్మాసమాధి. సమ్మాసమాధిమ్హి అసతి సమ్మాసమాధివిపన్నస్స హతూపనిసం హోతి యథాభూతఞాణదస్సనం. యథాభూతఞాణదస్సనే అసతి యథాభూతఞాణదస్సనవిపన్నస్స హతూపనిసో హోతి నిబ్బిదావిరాగో. నిబ్బిదావిరాగే అసతి నిబ్బిదావిరాగవిపన్నస్స హతూపనిసం హోతి విముత్తిఞాణదస్సనం. సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, రుక్ఖో సాఖాపలాసవిపన్నో. తస్స పపటికాపి న పారిపూరిం గచ్ఛతి, తచోపి… ఫేగ్గుపి… సారోపి న పారిపూరిం గచ్ఛతి. ఏవమేవం ఖో, భిక్ఖవే, సతిసమ్పజఞ్ఞే అసతి సతిసమ్పజఞ్ఞవిపన్నస్స హతూపనిసం హోతి హిరోత్తప్పం; హిరోత్తప్పే అసతి హిరోత్తప్పవిపన్నస్స హతూపనిసో హోతి…పే॰… విముత్తిఞాణదస్సనం.
‘‘సతిసమ్పజఞ్ఞే, భిక్ఖవే, సతి సతిసమ్పజఞ్ఞసమ్పన్నస్స ఉపనిససమ్పన్నం హోతి హిరోత్తప్పం. హిరోత్తప్పే సతి హిరోత్తప్పసమ్పన్నస్స ఉపనిససమ్పన్నో హోతి ఇన్ద్రియసంవరో. ఇన్ద్రియసంవరే సతి ఇన్ద్రియసంవరసమ్పన్నస్స ఉపనిససమ్పన్నం హోతి సీలం. సీలే సతి సీలసమ్పన్నస్స ఉపనిససమ్పన్నో హోతి సమ్మాసమాధి. సమ్మాసమాధిమ్హి సతి సమ్మాసమాధిసమ్పన్నస్స ఉపనిససమ్పన్నం హోతి యథాభూతఞాణదస్సనం. యథాభూతఞాణదస్సనే సతి యథాభూతఞాణదస్సనసమ్పన్నస్స ఉపనిససమ్పన్నో హోతి నిబ్బిదావిరాగో . నిబ్బిదావిరాగే సతి నిబ్బిదావిరాగసమ్పన్నస్స ఉపనిససమ్పన్నం హోతి విముత్తిఞాణదస్సనం. సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, రుక్ఖో సాఖాపలాససమ్పన్నో. తస్స పపటికాపి పారిపూరిం గచ్ఛతి, తచోపి… ఫేగ్గుపి… సారోపి పారిపూరిం గచ్ఛతి. ఏవమేవం ఖో, భిక్ఖవే, సతిసమ్పజఞ్ఞే సతి సతిసమ్పజఞ్ఞసమ్పన్నస్స ఉపనిససమ్పన్నం హోతి హిరోత్తప్పం; హిరోత్తప్పే సతి హిరోత్తప్పసమ్పన్నస్స ఉపనిససమ్పన్నో హోతి…పే॰… విముత్తిఞాణదస్సన’’న్తి. పఠమం.
౨. పుణ్ణియసుత్తం
౮౨. అథ ఖో ఆయస్మా పుణ్ణియో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఆయస్మా పుణ్ణియో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘కో ను ఖో, భన్తే, హేతు కో పచ్చయో యేన అప్పేకదా తథాగతం ధమ్మదేసనా పటిభాతి, అప్పేకదా న పటిభాతీ’’తి? ‘‘సద్ధో చ, పుణ్ణియ, భిక్ఖు హోతి, నో చుపసఙ్కమితా; నేవ తథాగతం ధమ్మదేసనా పటిభాతి. యతో చ ఖో , పుణ్ణియ, భిక్ఖు సద్ధో చ హోతి, ఉపసఙ్కమితా చ; ఏవం తథాగతం ధమ్మదేసనా పటిభాతి. సద్ధో చ, పుణ్ణియ, భిక్ఖు హోతి, ఉపసఙ్కమితా చ, నో చ పయిరుపాసితా…పే॰… పయిరుపాసితా చ, నో చ పరిపుచ్ఛితా… పరిపుచ్ఛితా చ, నో చ ఓహితసోతో ధమ్మం సుణాతి… ఓహితసోతో చ ధమ్మం సుణాతి, నో చ సుత్వా ధమ్మం ధారేతి… సుత్వా చ ధమ్మం ధారేతి, నో చ ధాతానం ధమ్మానం అత్థం ఉపపరిక్ఖతి… ధాతానఞ్చ ధమ్మానం అత్థం ఉపపరిక్ఖతి, నో చ అత్థమఞ్ఞాయ ధమ్మమఞ్ఞాయ ధమ్మానుధమ్మప్పటిపన్నో హోతి. నేవ తావ తథాగతం ధమ్మదేసనా పటిభాతి.
‘‘యతో చ ఖో, పుణ్ణియ, భిక్ఖు సద్ధో చ హోతి, ఉపసఙ్కమితా చ, పయిరుపాసితా చ, పరిపుచ్ఛితా చ, ఓహితసోతో చ ధమ్మం సుణాతి, సుత్వా చ ధమ్మం ధారేతి, ధాతానఞ్చ ధమ్మానం అత్థం ఉపపరిక్ఖతి, అత్థమఞ్ఞాయ ధమ్మమఞ్ఞాయ ధమ్మానుధమ్మప్పటిపన్నో చ హోతి; ఏవం తథాగతం ధమ్మదేసనా పటిభాతి. ఇమేహి ఖో, పుణ్ణియ, అట్ఠహి ధమ్మేహి సమన్నాగతా సమన్నాగతో (సీ॰ పీ॰), సమన్నాగతం (స్యా॰ క॰) ఏకన్తపటిభానా ఏకన్తపటిభానం (సబ్బత్థ) అ॰ ని॰ ౧౦.౮౩ పన పస్సితబ్బం తథాగతం ధమ్మదేసనా హోతీ’’తి. దుతియం.
౩. మూలకసుత్తం
౮౩. అ॰ ని॰ ౧౦.౫౮ పస్సితబ్బం ‘‘సచే, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం పుచ్ఛేయ్యుం – ‘కింమూలకా, ఆవుసో, సబ్బే ధమ్మా, కింసమ్భవా సబ్బే ధమ్మా, కింసముదయా సబ్బే ధమ్మా, కింసమోసరణా సబ్బే ధమ్మా, కింపముఖా సబ్బే ధమ్మా, కింఅధిపతేయ్యా సబ్బే ధమ్మా, కింఉత్తరా సబ్బే ధమ్మా, కింసారా సబ్బే ధమ్మా’తి, ఏవం పుట్ఠా తుమ్హే, భిక్ఖవే, తేసం అఞ్ఞతిత్థియానం పరిబ్బాజకానం కిన్తి బ్యాకరేయ్యాథా’’తి? ‘‘భగవంమూలకా నో, భన్తే, ధమ్మా, భగవంనేత్తికా భగవంపటిసరణా. సాధు, భన్తే , భగవన్తంయేవ పటిభాతు ఏతస్స భాసితస్స అత్థో. భగవతో సుత్వా భిక్ఖూ ధారేస్సన్తీ’’తి.
‘‘తేన హి, భిక్ఖవే, దేసేస్సామి. తం సుణాథ, సాధుకం మనసి కరోథ; భాసిస్సామీ’’తి . ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో పచ్చస్సోసుం. భగవా ఏతదవోచ – ‘‘సచే, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం పుచ్ఛేయ్యుం – ‘కింమూలకా, ఆవుసో, సబ్బే ధమ్మా, కింసమ్భవా సబ్బే ధమ్మా, కింసముదయా సబ్బే ధమ్మా, కింసమోసరణా సబ్బే ధమ్మా, కింపముఖా సబ్బే ధమ్మా , కింఅధిపతేయ్యా సబ్బే ధమ్మా, కింఉత్తరా సబ్బే ధమ్మా, కింసారా సబ్బే ధమ్మా’తి, ఏవం పుట్ఠా తుమ్హే, భిక్ఖవే, తేసం అఞ్ఞతిత్థియానం పరిబ్బాజకానం ఏవం బ్యాకరేయ్యాథ – ‘ఛన్దమూలకా, ఆవుసో, సబ్బే ధమ్మా, మనసికారసమ్భవా సబ్బే ధమ్మా, ఫస్ససముదయా సబ్బే ధమ్మా, వేదనాసమోసరణా సబ్బే ధమ్మా, సమాధిప్పముఖా సబ్బే ధమ్మా, సతాధిపతేయ్యా సబ్బే ధమ్మా, పఞ్ఞుత్తరా సబ్బే ధమ్మా, విముత్తిసారా సబ్బే ధమ్మా’తి, ఏవం పుట్ఠా తుమ్హే, భిక్ఖవే, తేసం అఞ్ఞతిత్థియానం పరిబ్బాజకానం ఏవం బ్యాకరేయ్యాథా’’తి. తతియం.
౪. చోరసుత్తం
౮౪. ‘‘అట్ఠహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతో మహాచోరో ఖిప్పం పరియాపజ్జతి, న చిరట్ఠితికో హోతి. కతమేహి అట్ఠహి? అప్పహరన్తస్స పహరతి, అనవసేసం ఆదియతి, ఇత్థిం హనతి, కుమారిం దూసేతి, పబ్బజితం విలుమ్పతి, రాజకోసం విలుమ్పతి, అచ్చాసన్నే కమ్మం కరోతి, న చ నిధానకుసలో హోతి. ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, అట్ఠహఙ్గేహి సమన్నాగతో మహాచోరో ఖిప్పం పరియాపజ్జతి, న చిరట్ఠితికో హోతి.
‘‘అట్ఠహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతో మహాచోరో న ఖిప్పం పరియాపజ్జతి, చిరట్ఠితికో హోతి. కతమేహి అట్ఠహి? న అప్పహరన్తస్స పహరతి , న అనవసేసం ఆదియతి, న ఇత్థిం హనతి, న కుమారిం దూసేతి, న పబ్బజితం విలుమ్పతి, న రాజకోసం విలుమ్పతి, న అచ్చాసన్నే కమ్మం కరోతి, నిధానకుసలో చ హోతి. ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, అట్ఠహఙ్గేహి సమన్నాగతో మహాచోరో న ఖిప్పం పరియాపజ్జతి, చిరట్ఠితికో హోతీ’’తి. చతుత్థం.
౫. సమణసుత్తం
౮౫. ‘‘‘సమణో’తి , భిక్ఖవే, తథాగతస్సేతం అధివచనం అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స. ‘బ్రాహ్మణో’తి, భిక్ఖవే, తథాగతస్సేతం అధివచనం అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స. ‘వేదగూ’తి, భిక్ఖవే, తథాగతస్సేతం అధివచనం అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స. ‘భిసక్కో’తి, భిక్ఖవే, తథాగతస్సేతం అధివచనం అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స. ‘నిమ్మలో’తి, భిక్ఖవే, తథాగతస్సేతం అధివచనం అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స. ‘విమలో’తి, భిక్ఖవే, తథాగతస్సేతం అధివచనం అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స. ‘ఞాణీ’తి, భిక్ఖవే, తథాగతస్సేతం అధివచనం అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స. ‘విముత్తో’తి, భిక్ఖవే, తథాగతస్సేతం అధివచనం అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్సా’’తి.
‘‘యం సమణేన పత్తబ్బం, బ్రాహ్మణేన వుసీమతా;
యం వేదగునా పత్తబ్బం, భిసక్కేన అనుత్తరం.
‘‘యం నిమ్మలేన పత్తబ్బం, విమలేన సుచీమతా;
యం ఞాణినా చ పత్తబ్బం, విముత్తేన అనుత్తరం.
‘‘సోహం విజితసఙ్గామో, ముత్తో మోచేమి బన్ధనా;
నాగోమ్హి పరమదన్తో, అసేఖో పరినిబ్బుతో’’తి. పఞ్చమం;
౬. యససుత్తం
౮౬. ఏకం సమయం భగవా కోసలేసు చారికం చరమానో మహతా భిక్ఖుసఙ్ఘేన సద్ధిం యేన ఇచ్ఛానఙ్గలం నామ కోసలానం బ్రాహ్మణగామో తదవసరి. తత్ర సుదం భగవా ఇచ్ఛానఙ్గలే విహరతి ఇచ్ఛానఙ్గలవనసణ్డే. అస్సోసుం ఖో ఇచ్ఛానఙ్గలకా బ్రాహ్మణగహపతికా – ‘‘సమణో ఖలు భో గోతమో సక్యపుత్తో సక్యకులా పబ్బజితో ఇచ్ఛానఙ్గలం అనుప్పత్తో ఇచ్ఛానఙ్గలే విహరతి ఇచ్ఛానఙ్గలవనసణ్డే . తం ఖో పన భవన్తం గోతమం ఏవం కల్యాణో కిత్తిసద్దో అబ్భుగ్గతో – ‘ఇతిపి సో భగవా అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో…పే॰… సాధు ఖో పన తథారూపానం అరహతం దస్సనం హోతీ’’’తి.
అథ ఖో ఇచ్ఛానఙ్గలకా బ్రాహ్మణగహపతికా తస్సా రత్తియా అచ్చయేన పహుతం ఖాదనీయం భోజనీయం ఆదాయ యేన ఇచ్ఛానఙ్గలవనసణ్డో తేనుపసఙ్కమింసు; ఉపసఙ్కమిత్వా బహిద్వారకోట్ఠకే అట్ఠంసు ఉచ్చాసద్దా మహాసద్దా. తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మా నాగితో భగవతో ఉపట్ఠాకో హోతి. అథ ఖో భగవా ఆయస్మన్తం నాగితం ఆమన్తేసి – ‘‘కే పన తే, నాగిత, ఉచ్చాసద్దా మహాసద్దా కేవట్టా మఞ్ఞే మచ్ఛవిలోపే’’తి? ‘‘ఏతే, భన్తే, ఇచ్ఛానఙ్గలకా బ్రాహ్మణగహపతికా పహుతం ఖాదనీయం భోజనీయం ఆదాయ బహిద్వారకోట్ఠకే ఠితా భగవన్తంయేవ ఉద్దిస్స భిక్ఖుసఙ్ఘఞ్చా’’తి. ‘‘మాహం, నాగిత, యసేన సమాగమం, మా చ మయా యసో. యో ఖో, నాగిత, నయిమస్స నేక్ఖమ్మసుఖస్స పవివేకసుఖస్స ఉపసమసుఖస్స సమ్బోధసుఖస్స నికామలాభీ అస్స అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ. యస్సాహం నేక్ఖమ్మసుఖస్స పవివేకసుఖస్స ఉపసమసుఖస్స సమ్బోధసుఖస్స నికామలాభీ నికామలాభీ అస్సం (బహూసు) అ॰ ని॰ ౫.౩౦ పస్సితబ్బం. తత్థ హి అయం పాఠభేదా నత్థి అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ, సో తం మీళ్హసుఖం మిద్ధసుఖం లాభసక్కారసిలోకసుఖం సాదియేయ్యా’’తి.
‘‘అధివాసేతు దాని, భన్తే, భగవా. అధివాసేతు సుగతో. అధివాసనకాలో దాని, భన్తే, భగవతో. యేన యేనేవ దాని, భన్తే, భగవా గమిస్సతి తన్నిన్నావ భవిస్సన్తి బ్రాహ్మణగహపతికా నేగమా చేవ జానపదా చ. సేయ్యథాపి , భన్తే, థుల్లఫుసితకే దేవే వస్సన్తే యథానిన్నం ఉదకాని పవత్తన్తి; ఏవమేవం ఖో, భన్తే, యేన యేనేవ దాని భగవా గమిస్సతి తన్నిన్నావ భవిస్సన్తి బ్రాహ్మణగహపతికా నేగమా చేవ జానపదా చ. తం కిస్స హేతు? తథా హి, భన్తే, భగవతో సీలపఞ్ఞాణ’’న్తి.
‘‘మాహం, నాగిత, యసేన సమాగమం, మా చ మయా యసో. యో ఖో, నాగిత, నయిమస్స నేక్ఖమ్మసుఖస్స పవివేకసుఖస్స ఉపసమసుఖస్స సమ్బోధసుఖస్స నికామలాభీ అస్స అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ. యస్సాహం నేక్ఖమ్మసుఖస్స పవివేకసుఖస్స ఉపసమసుఖస్స సమ్బోధసుఖస్స నికామలాభీ అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ, సో తం మీళ్హసుఖం మిద్ధసుఖం లాభసక్కారసిలోకసుఖం సాదియేయ్య.
‘‘దేవతాపి ఖో, నాగిత, ఏకచ్చా నయిమస్స ఏకచ్చా ఇమస్స (?) నేక్ఖమ్మసుఖస్స పవివేకసుఖస్స ఉపసమసుఖస్స సమ్బోధసుఖస్స నికామలాభినియో అస్సు ఇదం పదం కత్థచి నత్థి అకిచ్ఛలాభినియో నికామలాభినియో అకిచ్ఛలాభినియో (?) అకసిరలాభినియో, యస్సాహం నేక్ఖమ్మసుఖస్స పవివేకసుఖస్స ఉపసమసుఖస్స సమ్బోధసుఖస్స నికామలాభీ అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ. తుమ్హాకమ్పి తాసమ్పి (?) ఖో, నాగిత, సఙ్గమ్మ సమాగమ్మ సఙ్గణికవిహారం అనుయుత్తానం విహరతం అనుయుత్తే విహరన్తే దిస్వా (?) ఏవం హోతి – ‘న హి నూనమే న హనూనమే (సీ॰ స్యా॰ పీ॰) ఆయస్మన్తో ఇమస్స నేక్ఖమ్మసుఖస్స పవివేకసుఖస్స ఉపసమసుఖస్స సమ్బోధసుఖస్స నికామలాభినో అస్సు ఇదం పదం కత్థచి నత్థి అకిచ్ఛలాభినో అకసిరలాభినో. యస్సాహం నేక్ఖమ్మసుఖస్స పవివేకసుఖస్స ఉపసమసుఖస్స సమ్బోధసుఖస్స నికామలాభీ అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ. తథా హి పన మే ఆయస్మన్తో సఙ్గమ్మ సమాగమ్మ సఙ్గణికవిహారం అనుయుత్తా విహరన్తి’’’.
‘‘ఇధాహం , నాగిత, భిక్ఖూ పస్సామి అఞ్ఞమఞ్ఞం అఙ్గులిపతోదకేన అఙ్గులిపతోదకేహి (సీ॰ పీ॰ క॰) సఞ్జగ్ఘన్తే సఙ్కీళన్తే. తస్స మయ్హం, నాగిత, ఏవం హోతి – ‘న హి నూనమే ఆయస్మన్తో ఇమస్స నేక్ఖమ్మసుఖస్స పవివేకసుఖస్స ఉపసమసుఖస్స సమ్బోధసుఖస్స నికామలాభినో అస్సు అకిచ్ఛలాభినో అకసిరలాభినో. యస్సాహం నేక్ఖమ్మసుఖస్స పవివేకసుఖస్స ఉపసమసుఖస్స సమ్బోధసుఖస్స నికామలాభీ అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ. తథా హి పన మే ఆయస్మన్తో అఞ్ఞమఞ్ఞం అఙ్గులిపతోదకేన సఞ్జగ్ఘన్తి సఙ్కీళన్తి’’’.
‘‘ఇధ పనాహం ఇధాహం (సీ॰ పీ॰ క॰), నాగిత, భిక్ఖూ పస్సామి యావదత్థం ఉదరావదేహకం భుఞ్జిత్వా సేయ్యసుఖం పస్ససుఖం మిద్ధసుఖం అనుయుత్తే విహరన్తే. తస్స మయ్హం, నాగిత, ఏవం హోతి – ‘న హి నూనమే ఆయస్మన్తో ఇమస్స నేక్ఖమ్మసుఖస్స పవివేకసుఖస్స ఉపసమసుఖస్స సమ్బోధసుఖస్స నికామలాభినో అస్సు అకిచ్ఛలాభినో అకసిరలాభినో. యస్సాహం నేక్ఖమ్మసుఖస్స పవివేకసుఖస్స ఉపసమసుఖస్స సమ్బోధసుఖస్స నికామలాభీ అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ. తథా హి పన మే ఆయస్మన్తో యావదత్థం ఉదరావదేహకం భుఞ్జిత్వా సేయ్యసుఖం పస్ససుఖం మిద్ధసుఖం అనుయుత్తా విహరన్తి’’’.
‘‘ఇధాహం ఇధ పనాహం (?), నాగిత, భిక్ఖుం పస్సామి గామన్తవిహారిం సమాహితం నిసిన్నం. తస్స మయ్హం, నాగిత, ఏవం హోతి – ‘ఇదాని ఇమం ఇదానిమం (కత్థచి) అ॰ ని॰ ౬.౪౨ ఆయస్మన్తం ఆరామికో వా ఉపట్ఠహిస్సతి పచ్చేస్సతి (సీ॰ పీ॰), ఉపట్ఠహతి (క॰) సమణుద్దేసో వా . తం తమ్హా సో తమ్హా (క॰ సీ॰), సో తం తమ్హా (?) సమాధిమ్హా చావేస్సతీ’తి. తేనాహం , నాగిత, తస్స భిక్ఖునో న అత్తమనో హోమి గామన్తవిహారేన.
‘‘ఇధ పనాహం, నాగిత, భిక్ఖుం పస్సామి ఆరఞ్ఞికం అరఞ్ఞే పచలాయమానం నిసిన్నం. తస్స మయ్హం, నాగిత, ఏవం హోతి – ‘ఇదాని అయమాయస్మా ఇమం నిద్దాకిలమథం పటివినోదేత్వా అరఞ్ఞసఞ్ఞంయేవ మనసి కరిస్సతి ఏకత్త’న్తి . తేనాహం , నాగిత, తస్స భిక్ఖునో అత్తమనో హోమి అరఞ్ఞవిహారేన.
‘‘ఇధ పనాహం, నాగిత, భిక్ఖుం పస్సామి ఆరఞ్ఞికం అరఞ్ఞే అసమాహితం నిసిన్నం. తస్స మయ్హం, నాగిత, ఏవం హోతి – ‘ఇదాని అయమాయస్మా అసమాహితం వా చిత్తం సమాదహిస్సతి సమాదహేస్సతి (కత్థచి), సమాహితం వా చిత్తం అనురక్ఖిస్సతీ’తి. తేనాహం, నాగిత, తస్స భిక్ఖునో అత్తమనో హోమి అరఞ్ఞవిహారేన.
‘‘ఇధ పనాహం, నాగిత, భిక్ఖుం పస్సామి ఆరఞ్ఞికం అరఞ్ఞే సమాహితం నిసిన్నం. తస్స మయ్హం, నాగిత, ఏవం హోతి – ‘ఇదాని అయమాయస్మా అవిముత్తం వా చిత్తం విముచ్చిస్సతి, విముత్తం వా చిత్తం అనురక్ఖిస్సతీ’తి. తేనాహం, నాగిత, తస్స భిక్ఖునో అత్తమనో హోమి అరఞ్ఞవిహారేన.
‘‘ఇధ పనాహం, నాగిత, భిక్ఖుం పస్సామి గామన్తవిహారిం లాభిం చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారానం. సో తం లాభసక్కారసిలోకం నికామయమానో రిఞ్చతి పటిసల్లానం, రిఞ్చతి అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని సేనాసనాని; గామనిగమరాజధానిం ఓసరిత్వా వాసం కప్పేతి. తేనాహం, నాగిత, తస్స భిక్ఖునో న అత్తమనో హోమి గామన్తవిహారేన.
‘‘ఇధ పనాహం, నాగిత, భిక్ఖుం పస్సామి ఆరఞ్ఞికం లాభిం చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారానం. సో తం లాభసక్కారసిలోకం పటిపణామేత్వా న రిఞ్చతి పటిసల్లానం, న రిఞ్చతి అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని సేనాసనాని. తేనాహం, నాగిత, తస్స భిక్ఖునో అత్తమనో హోమి అరఞ్ఞవిహారేన. [ ] ఏత్థన్తరే పాఠో అ॰ ని॰ ౬.౪౨ ఛక్కనిపాతేయేవ దిస్సతి, న ఏత్థ అట్ఠకనిపాతే
‘‘యస్మాహం యస్మింహం (కత్థచి), నాగిత, సమయే అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నో న కఞ్చి పస్సామి పురతో వా పచ్ఛతో వా, ఫాసు మే, నాగిత, తస్మిం సమయే హోతి అన్తమసో ఉచ్చారపస్సావకమ్మాయా’’తి. ఛట్ఠం.
౭. పత్తనికుజ్జనసుత్తం
౮౭. చూళవ॰ ౨౬౫ ‘‘అట్ఠహి , భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతస్స ఉపాసకస్స ఆకఙ్ఖమానో సఙ్ఘో పత్తం నిక్కుజ్జేయ్య నికుజ్జేయ్య (క॰). కతమేహి అట్ఠహి? భిక్ఖూనం అలాభాయ పరిసక్కతి, భిక్ఖూనం అనత్థాయ పరిసక్కతి, భిక్ఖూనం అవాసాయ అనావాసాయ (సీ॰ స్యా॰) పరిసక్కతి, భిక్ఖూ అక్కోసతి పరిభాసతి, భిక్ఖూ భిక్ఖూహి భేదేతి విభేదేతి (బహూసు), బుద్ధస్స అవణ్ణం భాసతి, ధమ్మస్స అవణ్ణం భాసతి, సఙ్ఘస్స అవణ్ణం భాసతి. ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, అట్ఠహఙ్గేహి సమన్నాగతస్స ఉపాసకస్స ఆకఙ్ఖమానో సఙ్ఘో పత్తం నిక్కుజ్జేయ్య.
‘‘అట్ఠహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతస్స ఉపాసకస్స ఆకఙ్ఖమానో సఙ్ఘో పత్తం ఉక్కుజ్జేయ్య. కతమేహి అట్ఠహి? న భిక్ఖూనం అలాభాయ పరిసక్కతి, న భిక్ఖూనం అనత్థాయ పరిసక్కతి, న భిక్ఖూనం అవాసాయ పరిసక్కతి, న భిక్ఖూ అక్కోసతి పరిభాసతి, న భిక్ఖూ భిక్ఖూహి భేదేతి, బుద్ధస్స వణ్ణం భాసతి, ధమ్మస్స వణ్ణం భాసతి, సఙ్ఘస్స వణ్ణం భాసతి. ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, అట్ఠహఙ్గేహి సమన్నాగతస్స ఉపాసకస్స ఆకఙ్ఖమానో సఙ్ఘో పత్తం ఉక్కుజ్జేయ్యా’’తి. సత్తమం.
౮. అప్పసాదపవేదనీయసుత్తం
౮౮. ‘‘అట్ఠహి, భిక్ఖవే, ధమ్మేహి సమన్నాగతస్స భిక్ఖునో ఆకఙ్ఖమానా ఉపాసకా అప్పసాదం పవేదేయ్యుం. కతమేహి అట్ఠహి? గిహీనం అలాభాయ పరిసక్కతి, గిహీనం అనత్థాయ పరిసక్కతి, గిహీ అక్కోసతి పరిభాసతి, గిహీ గిహీహి భేదేతి, బుద్ధస్స అవణ్ణం భాసతి, ధమ్మస్స అవణ్ణం భాసతి, సఙ్ఘస్స అవణ్ణం భాసతి, అగోచరే చ నం పస్సన్తి. ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, అట్ఠహి ధమ్మేహి సమన్నాగతస్స భిక్ఖునో ఆకఙ్ఖమానా ఉపాసకా అప్పసాదం పవేదేయ్యుం.
‘‘అట్ఠహి , భిక్ఖవే, ధమ్మేహి సమన్నాగతస్స భిక్ఖునో ఆకఙ్ఖమానా ఉపాసకా పసాదం పవేదేయ్యుం. కతమేహి అట్ఠహి? న గిహీనం అలాభాయ పరిసక్కతి, న గిహీనం అనత్థాయ పరిసక్కతి, న గిహీ అక్కోసతి పరిభాసతి, న గిహీ గిహీహి భేదేతి, బుద్ధస్స వణ్ణం భాసతి, ధమ్మస్స వణ్ణం భాసతి, సఙ్ఘస్స వణ్ణం భాసతి, గోచరే చ నం పస్సన్తి. ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే , అట్ఠహి ధమ్మేహి సమన్నాగతస్స భిక్ఖునో ఆకఙ్ఖమానా ఉపాసకా పసాదం పవేదేయ్యు’’న్తి. అట్ఠమం.
౯. పటిసారణీయసుత్తం
౮౯. చూళవ॰ ౩౯ థోకం విసదిసం ‘‘అట్ఠహి, భిక్ఖవే, ధమ్మేహి సమన్నాగతస్స భిక్ఖునో ఆకఙ్ఖమానో సఙ్ఘో పటిసారణీయకమ్మం కరేయ్య. కతమేహి అట్ఠహి? గిహీనం అలాభాయ పరిసక్కతి, గిహీనం అనత్థాయ పరిసక్కతి, గిహీ అక్కోసతి పరిభాసతి, గిహీ గిహీహి భేదేతి, బుద్ధస్స అవణ్ణం భాసతి, ధమ్మస్స అవణ్ణం భాసతి, సఙ్ఘస్స అవణ్ణం భాసతి, ధమ్మికఞ్చ గిహిపటిస్సవం న సచ్చాపేతి. ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, అట్ఠహి ధమ్మేహి సమన్నాగతస్స భిక్ఖునో ఆకఙ్ఖమానో సఙ్ఘో పటిసారణీయం కమ్మం కరేయ్య.
‘‘అట్ఠహి, భిక్ఖవే, ధమ్మేహి సమన్నాగతస్స భిక్ఖునో ఆకఙ్ఖమానో సఙ్ఘో పటిసారణీయకమ్మం పటిప్పస్సమ్భేయ్య. కతమేహి అట్ఠహి? న గిహీనం అలాభాయ పరిసక్కతి, న గిహీనం అనత్థాయ పరిసక్కతి, న గిహీ అక్కోసతి పరిభాసతి, న గిహీ గిహీహి భేదేతి, బుద్ధస్స వణ్ణం భాసతి, ధమ్మస్స వణ్ణం భాసతి, సఙ్ఘస్స వణ్ణం భాసతి, ధమ్మికఞ్చ గిహిపటిస్సవం సచ్చాపేతి . ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, అట్ఠహి ధమ్మేహి సమన్నాగతస్స భిక్ఖునో ఆకఙ్ఖమానో సఙ్ఘో పటిసారణీయకమ్మం పటిప్పస్సమ్భేయ్యా’’తి. నవమం.
౧౦. సమ్మావత్తనసుత్తం
౯౦. చూళవ॰ ౨౧౧ ‘‘తస్సపాపియసికకమ్మకతేన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునా అట్ఠసు ధమ్మేసు సమ్మా వత్తితబ్బం – న ఉపసమ్పాదేతబ్బో, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో, న భిక్ఖునోవాదకసమ్ముతి సాదితబ్బా, సమ్మతేనపి భిక్ఖునియో న ఓవదితబ్బా, న కాచి సఙ్ఘసమ్ముతి సాదితబ్బా, న కిస్మిఞ్చి పచ్చేకట్ఠానే ఠపేతబ్బో, న చ తేన మూలేన వుట్ఠాపేతబ్బో. తస్సపాపియసికకమ్మకతేన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునా ఇమేసు అట్ఠసు ధమ్మేసు సమ్మా వత్తితబ్బ’’న్తి. దసమం.
సతివగ్గో చతుత్థో.
తస్సుద్దానం –
సతిపుణ్ణియమూలేన , చోరసమణేన పఞ్చమం;
యసో పత్తప్పసాదేన, పటిసారణీయఞ్చ వత్తనన్తి.