౭. తిస్సమేత్తేయ్యసుత్తనిద్దేసో
అథ
౪౯.
మేథునమనుయుత్తస్స [ఇచ్చాయస్మా తిస్సో మేత్తేయ్యో]
విఘాతం బ్రూహి మారిస;
సుత్వాన తవ సాసనం, వివేకే సిక్ఖిస్సామసే.
మేథునమనుయుత్తస్సాతి. మేథునధమ్మో నామ యో సో అసద్ధమ్మో గామధమ్మో వసలధమ్మో దుట్ఠుల్లో ఓదకన్తికో రహస్సో ద్వయంద్వయసమాపత్తి. కింకారణా వుచ్చతి మేథునధమ్మో? ఉభిన్నం రత్తానం సారత్తానం అవస్సుతానం పరియుట్ఠితానం పరియాదిన్నచిత్తానం ఉభిన్నం సదిసానం ధమ్మోతి – తంకారణా వుచ్చతి మేథునధమ్మో. యథా ఉభో కలహకారకా మేథునకాతి
మేథునమనుయుత్తస్సాతి. మేథునధమ్మే యుత్తస్స పయుత్తస్స ఆయుత్తస్స సమాయుత్తస్స తచ్చరితస్స తబ్బహులస్స తగ్గరుకస్స తన్నిన్నస్స తప్పోణస్స తప్పబ్భారస్స తదధిముత్తస్స తదధిపతేయ్యస్సాతి
ఇచ్చాయస్మా తిస్సో మేత్తేయ్యోతి. ఇచ్చాతి పదసన్ధి పదసంసగ్గో పదపారిపూరీ అక్ఖరసమవాయో బ్యఞ్జనసిలిట్ఠతా ఆయస్మాతి పియవచనం గరువచనం సగారవవచనం సప్పతిస్సవచనమేతం – ఆయస్మాతి. తిస్సోతి తస్స థేరస్స నామం సఙ్ఖా సమఞ్ఞా పఞ్ఞత్తి వోహారో నామం నామకమ్మం నామధేయ్యం నిరుత్తి బ్యఞ్జనం అభిలాపో. మేత్తేయ్యోతి
విఘాతం బ్రూహి మారిసాతి. విఘాతన్తి విఘాతం ఉపఘాతం పీళనం ఘట్టనం ఉపద్దవం ఉపసగ్గం బ్రూహి ఆచిక్ఖ దేసేహి పఞ్ఞపేహి పట్ఠపేహి వివర విభజ ఉత్తానీకరోహి మారిసాతి పియవచనం గరువచనం సగారవవచనం సప్పతిస్సవచనమేతం మారిసాతి – విఘాతం బ్రూహి మారిస.
సుత్వాన తవ సాసనన్తి. తుయ్హం వచనం బ్యప్పథం దేసనం అనుసాసనం అనుసిట్ఠిం సుత్వా సుణిత్వా ఉగ్గహేత్వా ఉపధారయిత్వా ఉపలక్ఖయిత్వాతి – సుత్వాన తవ సాసనం.
వివేకే సిక్ఖిస్సామసేతి. వివేకోతి తయో వివేకా – కాయవివేకో, చిత్తవివేకో, ఉపధివివేకో. కతమో కాయవివేకో? ఇధ భిక్ఖు వివిత్తం సేనాసనం భజతి అరఞ్ఞం రుక్ఖమూలం పబ్బతం కన్దరం గిరిగుహం సుసానం వనపత్థం అబ్భోకాసం పలాసపుఞ్జం
కతమో చిత్తవివేకో? పఠమం ఝానం సమాపన్నస్స నీవరణేహి చిత్తం వివిత్తం హోతి, దుతియం ఝానం సమాపన్నస్స వితక్కవిచారేహి చిత్తం వివిత్తం హోతి, తతియం ఝానం సమాపన్నస్స పీతియా చిత్తం వివిత్తం హోతి, చతుత్థం ఝానం సమాపన్నస్స సుఖదుక్ఖేహి చిత్తం వివిత్తం హోతి, ఆకాసానఞ్చాయతనం సమాపన్నస్స రూపసఞ్ఞాయ పటిఘసఞ్ఞాయ నానత్తసఞ్ఞాయ చిత్తం వివిత్తం హోతి, విఞ్ఞాణఞ్చాయతనం
కతమో ఉపధివివేకో? ఉపధి వుచ్చన్తి కిలేసా చ ఖన్ధా చ అభిసఙ్ఖారా చ. ఉపధివివేకో వుచ్చతి అమతం నిబ్బానం. యో సో సబ్బసఙ్ఖారసమథో సబ్బూపధిపటినిస్సగ్గో తణ్హక్ఖయో విరాగో నిరోధో నిబ్బానం – అయం ఉపధివివేకో. కాయవివేకో చ వివేకట్ఠకాయానం నేక్ఖమ్మాభిరతానం; చిత్తవివేకో చ పరిసుద్ధచిత్తానం పరమవోదానపత్తానం; ఉపధివివేకో చ నిరూపధీనం పుగ్గలానం విసఙ్ఖారగతానం. వివేకే సిక్ఖిస్సామసేతి. సో థేరో పకతియా సిక్ఖితసిక్ఖో. అపి చ ధమ్మదేసనం ఉపాదాయ ధమ్మదేసనం సావేన్తో
తేనాహ థేరో తిస్సమేత్తేయ్యో –
‘‘మేథునమనుయుత్తస్స
విఘాతం బ్రూహి మారిస;
సుత్వాన తవ సాసనం, వివేకే సిక్ఖిస్సామసే’’తి.
౫౦.
మేథునమనుయుత్తస్స [మేత్తేయ్యాతి భగవా]
ముస్సతే వాపి సాసనం;
మిచ్ఛా చ పటిపజ్జతి, ఏతం తస్మిం అనారియం.
మేథునమనుయుత్తస్సాతి. మేథునధమ్మో నామ యో సో అసద్ధమ్మో గామధమ్మో వసలధమ్మో దుట్ఠుల్లో ఓదకన్తికో రహస్సో ద్వయంద్వయసమాపత్తి. కింకారణా వుచ్చతి మేథునధమ్మో? ఉభిన్నం రత్తానం సారత్తానం అవస్సుతానం పరియుట్ఠితానం పరియాదిన్నచిత్తానం ఉభిన్నం సదిసానం ధమ్మోతి – తంకారణా వుచ్చతి మేథునధమ్మో. యథా ఉభో కలహకారకా మేథునకాతి వుచ్చన్తి, ఉభో భణ్డనకారకా మేథునకాతి వుచ్చన్తి, ఉభో భస్సకారకా మేథునకాతి వుచ్చన్తి, ఉభో వివాదకారకా మేథునకాతి వుచ్చన్తి, ఉభో అధికరణకారకా మేథునకాతి వుచ్చన్తి, ఉభో వాదినో మేథునకాతి వుచ్చన్తి, ఉభో సల్లాపకా మేథునకాతి వుచ్చన్తి; ఏవమేవం ఉభిన్నం రత్తానం సారత్తానం అవస్సుతానం
మేథునమనుయుత్తస్సాతి. మేథునధమ్మే యుత్తస్స పయుత్తస్స ఆయుత్తస్స సమాయుత్తస్స తచ్చరితస్స తబ్బహులస్స తగ్గరుకస్స తన్నిన్నస్స తప్పోణస్స తప్పబ్భారస్స తదధిముత్తస్స తదధిపతేయ్యస్సాతి – మేథునమనుయుత్తస్స.
మేత్తేయ్యాతి భగవా తం థేరం గోత్తేన ఆలపతి. భగవాతి గారవాధివచనం. అపి చ భగ్గరాగోతి భగవా, భగ్గదోసోతి
ముస్సతే వాపి సాసనన్తి. ద్వీహి కారణేహి సాసనం ముస్సతి – పరియత్తిసాసనమ్పి ముస్సతి, పటిపత్తిసాసనమ్పి ముస్సతి. కతమం పరియత్తిసాసనం? యం తస్స పరియాపుటం – సుత్తం గేయ్యం
కతమం పటిపత్తిసాసనం? సమ్మాపటిపదా అనులోమపటిపదా
మిచ్ఛా చ పటిపజ్జతీతి. పాణమ్పి హనతి, అదిన్నమ్పి ఆదియతి
ఏతం తస్మిం అనారియన్తి. ఏతం తస్మిం పుగ్గలే అనరియధమ్మో బాలధమ్మో మూళ్హధమ్మో అఞ్ఞాణధమ్మో అమరావిక్ఖేపధమ్మో, యదిదం మిచ్ఛాపటిపదాతి – ఏతం తస్మిం అనారియం.
తేనాహ భగవా –
‘‘మేథునమనుయుత్తస్స, [మేత్తేయ్యాతి భగవా]
ముస్సతే వాపి సాసనం;
మిచ్ఛా చ పటిపజ్జతి, ఏతం తస్మిం అనారియ’’న్తి.
౫౧.
ఏకో పుబ్బే చరిత్వాన, మేథునం యో నిసేవతి;
యానం భన్తంవ తం లోకే, హీనమాహు పుథుజ్జనం.
ఏకో పుబ్బే చరిత్వానాతి. ద్వీహి కారణేహి ఏకో పుబ్బే చరిత్వాన – పబ్బజ్జాసఙ్ఖాతేన వా గణావవస్సగ్గట్ఠేన వా. కథం పబ్బజ్జాసఙ్ఖాతేన ఏకో పుబ్బే చరిత్వాన? సబ్బం ఘరావాసపలిబోధం ఛిన్దిత్వా పుత్తదారపలిబోధం ఛిన్దిత్వా ఞాతిపలిబోధం ఛిన్దిత్వా మిత్తామచ్చపలిబోధం ఛిన్దిత్వా సన్నిధిపలిబోధం ఛిన్దిత్వా కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని
కథం గణావవస్సగ్గట్ఠేన ఏకో పుబ్బే చరిత్వాన? సో ఏవం పబ్బజితో సమానో ఏకో అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని సేనాసనాని పటిసేవతి అప్పసద్దాని అప్పనిగ్ఘోసాని విజనవాతాని మనుస్సరాహస్సేయ్యకాని పటిసల్లానసారుప్పాని. సో ఏకో గచ్ఛతి, ఏకో తిట్ఠతి, ఏకో నిసీదతి, ఏకో సేయ్యం కప్పేతి, ఏకో గామం పిణ్డాయ పవిసతి, ఏకో పటిక్కమతి, ఏకో రహో నిసీదతి, ఏకో చఙ్కమం అధిట్ఠాతి, ఏకో చరతి విహరతి ఇరియతి వత్తతి పాలేతి యపేతి యాపేతి. ఏవం గణావవస్సగ్గట్ఠేన ఏకో పుబ్బే చరిత్వాన.
మేథునం యో నిసేవతీతి. మేథునధమ్మో నామ యో సో అసద్ధమ్మో…పే॰… తంకారణా వుచ్చతి మేథునధమ్మో. మేథునం యో నిసేవతీతి
యానం భన్తంవ తం లోకేతి. యానన్తి హత్థియానం అస్సయానం గోయానం అజయానం మేణ్డయానం ఓట్ఠయానం ఖరయానం భన్తం అదన్తం అకారితం అవినీతం ఉప్పథం గణ్హాతి, విసమం ఖాణుమ్పి పాసాణమ్పి అభిరుహతి, యానమ్పి ఆరోహనకమ్పి భఞ్జతి, పపాతేపి పపతతి. యథా తం భన్తం లోకేతి అపాయలోకే మనుస్సలోకేతి
హీనమాహు పుథుజ్జనన్తి. పుథుజ్జనాతి కేనట్ఠేన పుథుజ్జనా? పుథు కిలేసే జనేన్తీతి పుథుజ్జనా, పుథు అవిహతసక్కాయదిట్ఠికాతి పుథుజ్జనా, పుథు సత్థారానం ముఖుల్లోకికాతి పుథుజ్జనా, పుథు సబ్బగతీహి అవుట్ఠితాతి పుథుజ్జనా హీనమాహు పుథుజ్జనన్తి. పుథుజ్జనం హీనం నిహీనం ఓమకం లామకం
తేనాహ భగవా –
‘‘ఏకో పుబ్బే చరిత్వాన, మేథునం యో నిసేవతి;
యానం భన్తంవ తం లోకే, హీనమాహు పుథుజ్జన’’న్తి.
౫౨.
యసో కిత్తి చ యా పుబ్బే, హాయతే వాపి తస్స సా;
ఏతమ్పి దిస్వా సిక్ఖేథ, మేథునం విప్పహాతవే.
యసో కిత్తి చ యా పుబ్బే, హాయతే వాపి తస్స సాతి. కతమో యసో? ఇధేకచ్చో పుబ్బే సమణభావే సక్కతో హోతి గరుకతో
హాయతే వాపి తస్స సాతి. తస్స అపరేన సమయేన బుద్ధం ధమ్మం సఙ్ఘం సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తస్స సో చ యసో సా చ కిత్తి హాయతి పరిహాయతి
ఏతమ్పి దిస్వా సిక్ఖేథ మేథునం విప్పహాతవేతి. ఏతన్తి పుబ్బే సమణభావే యసో కిత్తి చ, అపరభాగే బుద్ధం ధమ్మం సఙ్ఘం సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తస్స అయసో చ అకిత్తి చ; ఏతం సమ్పత్తిం దిస్వాతి పస్సిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వాతి – ఏతమ్పి దిస్వా. సిక్ఖేథాతి తిస్సో సిక్ఖా – అధిసీలసిక్ఖా, అధిచిత్తసిక్ఖా, అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా. కతమా అధిసీలసిక్ఖా? ఇధ భిక్ఖు సీలవా హోతి, పాతిమోక్ఖసంవరసంవుతో విహరతి ఆచారగోచరసమ్పన్నో అణుమత్తేసు వజ్జేసు భయదస్సావీ, సమాదాయ సిక్ఖతి సిక్ఖాపదేసు. ఖుద్దకో సీలక్ఖన్ధో, మహన్తో సీలక్ఖన్ధో. సీలం పతిట్ఠా ఆది చరణం సంయమో సంవరో ముఖం పముఖం కుసలానం ధమ్మానం సమాపత్తియా – అయం అధిసీలసిక్ఖా.
కతమా అధిచిత్తసిక్ఖా? ఇధ భిక్ఖు వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి…పే॰… దుతియం ఝానం… తతియం ఝానం… చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి – అయం అధిచిత్తసిక్ఖా.
కతమా అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా? ఇధ భిక్ఖు పఞ్ఞవా హోతి ఉదయత్థగామినియా పఞ్ఞాయ సమన్నాగతో అరియాయ నిబ్బేధికాయ సమ్మా దుక్ఖక్ఖయగామినియా. సో ఇదం దుక్ఖన్తి యథాభూతం పజానాతి, అయం దుక్ఖసముదయోతి యథాభూతం పజానాతి, అయం దుక్ఖనిరోధోతి యథాభూతం పజానాతి, అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదాతి యథాభూతం పజానాతి, ఇమే ఆసవాతి యథాభూతం పజానాతి, అయం ఆసవసముదయోతి యథాభూతం పజానాతి, అయం ఆసవనిరోధోతి యథాభూతం పజానాతి మేథునధమ్మో
ఏతమ్పి దిస్వా సిక్ఖేథ, మేథునం విప్పహాతవేతి. మేథునధమ్మస్స పహానాయ వూపసమాయ పటినిస్సగ్గాయ పటిపస్సద్ధియా అధిసీలమ్పి సిక్ఖేయ్య, అధిచిత్తమ్పి సిక్ఖేయ్య, అధిపఞ్ఞమ్పి సిక్ఖేయ్య. ఇమా తిస్సో సిక్ఖాయో ఆవజ్జన్తో సిక్ఖేయ్య, జానన్తో సిక్ఖేయ్య, పస్సన్తో సిక్ఖేయ్య, పచ్చవేక్ఖన్తో సిక్ఖేయ్య, చిత్తం అధిట్ఠహన్తో సిక్ఖేయ్య, సద్ధాయ అధిముచ్చన్తో సిక్ఖేయ్య, వీరియం పగ్గణ్హన్తో సిక్ఖేయ్య, సతిం ఉపట్ఠపేన్తో సిక్ఖేయ్య, చిత్తం సమాదహన్తో సిక్ఖేయ్య, పఞ్ఞాయ పజానన్తో సిక్ఖేయ్య, అభిఞ్ఞేయ్యం అభిజానన్తో సిక్ఖేయ్య, పరిఞ్ఞేయ్యం పరిజానన్తో సిక్ఖేయ్య, పహాతబ్బం పజహన్తో సిక్ఖేయ్య, భావేతబ్బం భావేన్తో సిక్ఖేయ్య, సచ్ఛికాతబ్బం సచ్ఛికరోన్తో సిక్ఖేయ్య ఆచరేయ్య సమాచరేయ్య సమాదాయ వత్తేయ్యాతి – ఏతమ్పి దిస్వా సిక్ఖేథ, మేథునం విప్పహాతవే.
తేనాహ భగవా –
‘‘యసో కిత్తి చ యా పుబ్బే, హాయతే వాపి తస్స సా;
ఏతమ్పి దిస్వా సిక్ఖేథ, మేథునం విప్పహాతవే’’తి.
౫౩.
సఙ్కప్పేహి పరేతో సో, కపణో వియ ఝాయతి;
సుత్వా పరేసం నిగ్ఘోసం, మఙ్కు హోతి తథావిధో.
సఙ్కప్పేహి పరేతో సో, కపణో వియ ఝాయతీతి. కామసఙ్కప్పేన బ్యాపాదసఙ్కప్పేన విహింసాసఙ్కప్పేన దిట్ఠిసఙ్కప్పేన ఫుట్ఠో పరేతో సమోహితో సమన్నాగతో పిహితో కపణో వియ మన్దో వియ మోమూహో వియ ఝాయతి పజ్ఝాయతి నిజ్ఝాయతి అపజ్ఝాయతి
సుత్వా పరేసం నిగ్ఘోసం, మఙ్కు హోతి తథావిధోతి. పరేసన్తి ఉపజ్ఝాయా వా ఆచరియా వా సమానుపజ్ఝాయకా వా సమానాచరియకా వా మిత్తా వా సన్దిట్ఠా వా సమ్భత్తా వా సహాయా వా చోదేన్తి – ‘‘తస్స తే, ఆవుసో, అలాభా, తస్స తే దుల్లద్ధం, యం త్వం ఏవరూపం ఉళారం సత్థారం లభిత్వా ఏవం స్వాక్ఖాతే ధమ్మవినయే పబ్బజిత్వా ఏవరూపం అరియగణం లభిత్వా హీనస్స మేథునధమ్మస్స కారణా బుద్ధం తథావిధోతి
తేనాహ భగవా –
‘‘సఙ్కప్పేహి పరేతో సో, కపణో వియ ఝాయతి;
సుత్వా పరేసం నిగ్ఘోసం, మఙ్కు హోతి తథావిధో’’తి.
౫౪.
అథ సత్థాని కురుతే, పరవాదేహి చోదితో;
ఏస ఖ్వస్స మహాగేధో, మోసవజ్జం పగాహతి .
అథ సత్థాని కురుతే, పరవాదేహి చోదితోతి. అథాతి పదసన్ధి పదసంసగ్గో పదపారిపూరీ అక్ఖరసమవాయో బ్యఞ్జనసిలిట్ఠతా పదానుపుబ్బతాపేతం – అథాతి. సత్థానీతి తీణి సత్థాని – కాయసత్థం, వచీసత్థం, మనోసత్థం. తివిధం కాయదుచ్చరితం కాయసత్థం, చతుబ్బిధం వచీదుచ్చరితం వచీసత్థం, తివిధం మనోదుచ్చరితం మనోసత్థం. పరవాదేహి చోదితోతి. ఉపజ్ఝాయేహి వా ఆచరియేహి వా సమానుపజ్ఝాయకేహి వా సమానాచరియకేహి
ఏస ఖ్వస్స మహాగేధోతి. ఏసో తస్స మహాగేధో
మోసవజ్జం పగాహతీతి. మోసవజ్జం వుచ్చతి ముసావాదో. ఇధేకచ్చో సభగ్గతో వా పరిసగ్గతో వా ఞాతిమజ్ఝగతో వా పూగమజ్ఝగతో వా రాజకులమజ్ఝగతో వా అభినీతో సక్ఖిపుట్ఠో – ‘‘ఏహమ్భో పురిస, యం జానాసి తం వదేహీ’’తి, సో అజానం వా ఆహ – ‘‘జానామీ’’తి, ‘‘జానం’’ వా ఆహ – ‘‘న జానామీ’’తి, అపస్సం వా ఆహ – ‘‘పస్సామీ’’తి, పస్సం వా ఆహ – ‘‘న పస్సామీ’’తి. ఇతి అత్తహేతు వా పరహేతు
అపి చ తీహాకారేహి ముసావాదో హోతి. పుబ్బేవస్స హోతి – ‘‘ముసా భణిస్స’’న్తి, భణన్తస్స హోతి – ‘‘ముసా భణామీ’’తి, భణితస్స హోతి – ‘‘ముసా మయా భణిత’’న్తి. ఇమేహి తీహాకారేహి ముసావాదో హోతి. అపి చ చతూహాకారేహి ముసావాదో హోతి. పుబ్బేవస్స హోతి – ‘‘ముసా భణిస్స’’న్తి, భణన్తస్స హోతి – ‘‘ముసా భణామీ’’తి, భణితస్స హోతి – ‘‘ముసా మయా భణిత’’న్తి, వినిధాయ దిట్ఠిం. ఇమేహి చతూహాకారేహి ముసావాదో హోతి. అపి చ పఞ్చహాకారేహి… ఛహాకారేహి… సత్తహాకారేహి… అట్ఠహాకారేహి ముసావాదో హోతి. పుబ్బేవస్స హోతి – ‘‘ముసా భణిస్స’’న్తి, భణన్తస్స హోతి – ‘‘ముసా భణామీ’’తి, భణితస్స హోతి – ‘‘ముసా మయా భణిత’’న్తి, వినిధాయ దిట్ఠిం, వినిధాయ ఖన్తిం, వినిధాయ రుచిం, వినిధాయ సఞ్ఞం, వినిధాయ భావం. ఇమేహి అట్ఠహాకారేహి ముసావాదో హోతి. మోసవజ్జం పగాహతీతి. మోసవజ్జం
తేనాహ
‘‘అథ
ఏస ఖ్వస్స మహాగేధో, మోసవజ్జం పగాహతీ’’తి.
౫౫.
పణ్డితోతి సమఞ్ఞాతో, ఏకచ్చరియం అధిట్ఠితో;
స చాపి మేథునే యుత్తో, మన్దోవ పరికిస్సతి.
పణ్డితోతి సమఞ్ఞాతోతి. ఇధేకచ్చో పుబ్బే సమణభావే కిత్తి వణ్ణగతో హోతి – ‘‘పణ్డితో వియత్తో మేధావీ బహుస్సుతో చిత్తకథీ కల్యాణపటిభానో సుత్తన్తికోతి వా వినయధరోతి వా ధమ్మకథికోతి వా…పే॰… నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనసమాపత్తియా లాభీ’’తి వా
ఏకచ్చరియం అధిట్ఠితోతి. ద్వీహి కారణేహి ఏకచ్చరియం అధిట్ఠితో – పబ్బజ్జాసఙ్ఖాతేన వా గణావవస్సగ్గట్ఠేన వా. కథం పబ్బజ్జాసఙ్ఖాతేన ఏకచ్చరియం అధిట్ఠితో? సబ్బం ఘరావాసపలిబోధం ఛిన్దిత్వా…పే॰… ఏవం పబ్బజ్జాసఙ్ఖాతేన ఏకచ్చరియం అధిట్ఠితో. కథం గణావవస్సగ్గట్ఠేన ఏకచ్చరియం అధిట్ఠితో? సో ఏవం పబ్బజితో సమానో ఏకో అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని…పే॰… ఏవం గణావవస్సగ్గట్ఠేన ఏకచ్చరియం అధిట్ఠితోతి – ఏకచ్చరియం అధిట్ఠితో.
స చాపి మేథునే యుత్తోతి. మేథునధమ్మో నామ యో సో అసద్ధమ్మో గామధమ్మో…పే॰… తంకారణా వుచ్చతి మేథునధమ్మో. స చాపి మేథునే యుత్తోతి. సో అపరేన సమయేన బుద్ధం ధమ్మం సఙ్ఘం సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తిత్వా మేథునధమ్మే యుత్తో
మన్దోవ పరికిస్సతీతి. కపణో వియ మన్దో వియ మోమూహో వియ కిస్సతి
అథ వా కామతణ్హాయ అభిభూతో పరియాదిన్నచిత్తో భోగే పరియేసన్తో నావాయ మహాసముద్దం పక్ఖన్దతి, సీతస్స పురక్ఖతో ఉణ్హస్స పురక్ఖతో డంసమకసవాతాతపసరీసపసమ్ఫస్సేహి పీళియమానో ఖుప్పిపాసాయ మియ్యమానో తిగుమ్బం గచ్ఛతి, తక్కోలం గచ్ఛతి, తక్కసీలం గచ్ఛతి, కాలముఖం గచ్ఛతి, పురపూరం గచ్ఛతి, వేసుఙ్గం గచ్ఛతి, వేరాపథం గచ్ఛతి, జవం గచ్ఛతి, తామలిం
గవేసన్తో న విన్దతి, అలాభమూలకమ్పి దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి. ఏవమ్పి కిస్సతి పరికిస్సతి పరికిలిస్సతి.
గవేసన్తో విన్దతి, లద్ధాపి ఆరక్ఖమూలకమ్పి దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి – ‘‘కిన్తి మే భోగే నేవ రాజానో హరేయ్యుం, న చోరా హరేయ్యుం, న అగ్గీ దహేయ్యుం, న ఉదకం వహేయ్య, న అపియా దాయాదా హరేయ్యు’’న్తి. తస్స ఏవం ఆరక్ఖతో గోపయతో తే భోగా విప్పలుజ్జన్తి. సో విప్పయోగమూలకమ్పి
తేనాహ
‘‘పణ్డితోతి సమఞ్ఞాతో, ఏకచ్చరియం అధిట్ఠితో;
స చాపి మేథునే యుత్తో, మన్దోవ పరికిస్సతీ’’తి.
౫౬.
ఏతమాదీనవం ఞత్వా, మునిం పుబ్బాపరే ఇధ;
ఏకచ్చరియం దళ్హం కయిరా, న నిసేవేథ మేథునం.
ఏతమాదీనవం ఞత్వా, ముని పుబ్బాపరే ఇధాతి. ఏతన్తి పుబ్బే సమణభావే యసో చ కిత్తి చ, అపరభాగే బుద్ధం ధమ్మం సఙ్ఘం ఞత్వాతి జానిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వా. మునీతి. మోనం వుచ్చతి ఞాణం. యా పఞ్ఞా పజాననా…పే॰… సఙ్గజాలమతిచ్చ సో ముని. ఇధాతి ఇమిస్సా దిట్ఠియా ఇమిస్సా ఖన్తియా ఇమిస్సా రుచియా ఇమస్మిం ఆదాయే ఇమస్మిం ధమ్మే ఇమస్మిం వినయే ఇమస్మిం ధమ్మవినయే ఇమస్మిం పావచనే ఇమస్మిం బ్రహ్మచరియే ఇమస్మిం సత్థుసాసనే ఇమస్మిం అత్తభావే ఇమస్మిం మనుస్సలోకేతి – ఏతమాదీనవం ఞత్వా ముని పుబ్బాపరే ఇధ.
ఏకచ్చరియం దళ్హం కయిరాతి. ద్వీహి కారణేహి ఏకచ్చరియం దళహం కరేయ్య – పబ్బజ్జాసఙ్ఖాతేన వా గణావవస్సగ్గట్ఠేన వా. కథం పబ్బజ్జాసఙ్ఖాతేన ఏకచ్చరియం దళ్హం కరేయ్య? సబ్బం ఘరావాసపలిబోధం ఛిన్దిత్వా పుత్తదారపలిబోధం ఛిన్దిత్వా ఞాతిపలిబోధం ఛిన్దిత్వా మిత్తామచ్చపలిబోధం ఛిన్దిత్వా సన్నిధిపలిబోధం ఛిన్దిత్వా కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజిత్వా అకిఞ్చనభావం ఉపగన్త్వా ఏకో చరేయ్య విహరేయ్య ఇరియేయ్య వత్తేయ్య పాలేయ్య
కథం గణావవస్సగ్గట్ఠేన ఏకచ్చరియం దళ్హం కరేయ్య? సో ఏవం పబ్బజితో సమానో ఏకో అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని సేనాసనాని పటిసేవేయ్య అప్పసద్దాని అప్పనిగ్ఘోసాని విజనవాతాని మనుస్సరాహస్సేయ్యకాని
న నిసేవేథ మేథునన్తి. మేథునధమ్మో నామ యో సో అసద్ధమ్మో గామధమ్మో…పే॰… తంకారణా వుచ్చతి మేథునధమ్మో. మేథునధమ్మం న సేవేయ్య న నిసేవేయ్య న సంసేవేయ్య న పటిసేవేయ్య న చరేయ్య న సమాచరేయ్య న సమాదాయ వత్తేయ్యాతి – న నిసేవేథ మేథునం.
తేనాహ భగవా –
‘‘ఏతమాదీనవం ఞత్వా, ముని పుబ్బాపరే ఇధ;
ఏకచ్చరియం దళ్హం కయిరా, న నిసేవేథ మేథున’’న్తి.
౫౭.
వివేకఞ్ఞేవ సిక్ఖేథ, ఏతం అరియానముత్తమం;
న తేన సేట్ఠో మఞ్ఞేథ, స వే నిబ్బానసన్తికే.
వివేకఞ్ఞేవ సిక్ఖేథాతి. వివేకోతి తయో వివేకా – కాయవివేకో, చిత్తవివేకో, ఉపధివివేకో. కతమో సిక్ఖాతి తిస్సో సిక్ఖా – అధిసీలసిక్ఖా, అధిచిత్తసిక్ఖా, అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా…పే॰… అయం అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా. వివేకఞ్ఞేవ సిక్ఖేథాతి వివేకఞ్ఞేవ సిక్ఖేయ్య ఆచరేయ్య సమాచరేయ్య సమాదాయ వత్తేయ్యాతి – వివేకఞ్ఞేవ సిక్ఖేథ.
ఏతం అరియానముత్తమన్తి. అరియా వుచ్చన్తి బుద్ధా చ బుద్ధసావకా చ పచ్చేకబుద్ధా చ. అరియానం ఏతం అగ్గం సేట్ఠం విసిట్ఠం పామోక్ఖం ఉత్తమం పవరం యదిదం వివేకచరియాతి – ఏతం అరియానముత్తమం.
న తేన సేట్ఠో మఞ్ఞేథాతి. కాయవివేకచరియాయ ఉన్నతిం న కరేయ్య, ఉన్నమం న కరేయ్య, మానం న కరేయ్య, థామం న కరేయ్య, థమ్భం న కరేయ్య, న తేన మానం జనేయ్య, న తేన థద్ధో అస్స పత్థద్ధో పగ్గహితసిరోతి – తేన సేట్ఠో న మఞ్ఞేథ.
స వే నిబ్బానసన్తికేతి. సో నిబ్బానస్స సన్తికే సామన్తా ఆసన్నే అవిదూరే ఉపకట్ఠేతి – స వే నిబ్బానసన్తికే.
తేనాహ భగవా –
‘‘వివేకఞ్ఞేవ సిక్ఖేథ, ఏతం అరియానముత్తమం;
న తేన సేట్ఠో మఞ్ఞేథ, స వే నిబ్బానసన్తికే’’తి.
౫౮.
రిత్తస్స మునినో చరతో, కామేసు అనపేక్ఖినో;
ఓఘతిణ్ణస్స పిహయన్తి, కామేసు గధితా పజా.
రిత్తస్స మునినో చరతోతి. రిత్తస్స వివిత్తస్స మునినోతి. మోనం వుచ్చతి ఞాణం…పే॰… సఙ్గజాలమతిచ్చ సో ముని. చరతోతి చరతో విహరతో ఇరియతో వత్తతో పాలయతో యపయతో యాపయతోతి – రిత్తస్స మునినో చరతో.
కామేసు అనపేక్ఖినోతి. కామాతి ఉద్దానతో ద్వే కామా – వత్థుకామా చ కిలేసకామా చ…పే॰… ఇమే వుచ్చన్తి వత్థుకామా…పే॰… ఇమే వుచ్చన్తి కిలేసకామా. వత్థుకామే పరిజానిత్వా కిలేసకామే పహాయ పజహిత్వా వినోదేత్వా బ్యన్తిం కరిత్వా అనభావం గమేత్వా కామేసు అనపేక్ఖమానో చత్తకామో వన్తకామో ముత్తకామో పహీనకామో పటినిస్సట్ఠకామో, వీతరాగో చత్తరాగో వన్తరాగో ముత్తరాగో పహీనరాగో పటినిస్సట్ఠరాగో నిచ్ఛాతో నిబ్బుతో సీతిభూతో
ఓఘతిణ్ణస్స పిహయన్తి, కామేసు గధితా పజాతి. పజాతి సత్తాధివచనం
తేనాహ భగవా –
‘‘రిత్తస్స
ఓఘతిణ్ణస్స పిహయన్తి, కామేసు గధితా పజా’’తి.
తిస్సమేత్తేయ్యసుత్తనిద్దేసో సత్తమో.