๒. อายตนวิภงฺโค
๑. สุตฺตนฺตภาชนียํ
๑๕๔. ทฺวาทสายตนานิ – จกฺขายตนํ, รูปายตนํ, โสตายตนํ, สทฺทายตนํ, ฆานายตนํ, คนฺธายตนํ, ชิวฺหายตนํ, รสายตนํ, กายายตนํ, โผฏฺฐพฺพายตนํ, มนายตนํ, ธมฺมายตนํฯ
จกฺขุํ อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตา วิปริณามธมฺมํฯ รูปา อนิจฺจา ทุกฺขา อนตฺตา วิปริณามธมฺมาฯ โสตํ อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตา วิปริณามธมฺมํฯ สทฺทา อนิจฺจา ทุกฺขา อนตฺตา วิปริณามธมฺมาฯ ฆานํ อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตา วิปริณามธมฺมํฯ คนฺธา อนิจฺจา ทุกฺขา อนตฺตา วิปริณามธมฺมาฯ ชิวฺหา อนิจฺจา ทุกฺขา อนตฺตา วิปริณามธมฺมาฯ รสา อนิจฺจา ทุกฺขา อนตฺตา วิปริณามธมฺมาฯ กาโย อนิจฺโจ ทุกฺโข อนตฺตา วิปริณามธมฺโมฯ โผฏฺฐพฺพา อนิจฺจา ทุกฺขา อนตฺตา วิปริณามธมฺมาฯ มโน อนิจฺโจ ทุกฺโข อนตฺตา วิปริณามธมฺโมฯ ธมฺมา อนิจฺจา ทุกฺขา อนตฺตา วิปริณามธมฺมาฯ
สุตฺตนฺตภาชนียํฯ
๒. อภิธมฺมภาชนียํ
๑๕๕. ทฺวาทสายตนานิ – จกฺขายตนํ, โสตายตนํ, ฆานายตนํ, ชิวฺหายตนํ, กายายตนํ, มนายตนํ, รูปายตนํ, สทฺทายตนํ, คนฺธายตนํ, รสายตนํ, โผฏฺฐพฺพายตนํ, ธมฺมายตนํฯ
๑๕๖. ตตฺถ กตมํ จกฺขายตนํ? ยํ จกฺขุ จกฺขุํ (สี. สฺยา. ก.) ธ. ส. ๕๙๖-๕๙๙ จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย ปสาโท อตฺตภาวปริยาปนฺโน อนิทสฺสโน สปฺปฏิโฆ, เยน จกฺขุนา อนิทสฺสเนน สปฺปฏิเฆน รูปํ สนิทสฺสนํ สปฺปฏิฆํ ปสฺสิ วา ปสฺสติ วา ปสฺสิสฺสติ วา ปสฺเส วา, จกฺขุมฺเปตํ จกฺขายตนมฺเปตํ จกฺขุธาตุเปสา จกฺขุนฺทฺริยมฺเปตํ โลโกเปโส ทฺวาราเปสา สมุทฺโทเปโส ปณฺฑรมฺเปตํ เขตฺตมฺเปตํ วตฺถุมฺเปตํ เนตฺตมฺเปตํ นยนมฺเปตํ โอริมํ ตีรมฺเปตํ สุญฺโญ คาโมเปโสฯ อิทํ วุจฺจติ ‘‘จกฺขายตนํ’’ ฯ
๑๕๗. ตตฺถ กตมํ โสตายตนํ? ยํ โสตํ จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย ปสาโท อตฺตภาวปริยาปนฺโน อนิทสฺสโน สปฺปฏิโฆ, เยน โสเตน อนิทสฺสเนน สปฺปฏิเฆน สทฺทํ อนิทสฺสนํ สปฺปฏิฆํ สุณิ วา สุณาติ วา สุณิสฺสติ วา สุเณ วา, โสตมฺเปตํ โสตายตนมฺเปตํ โสตธาตุเปสา โสตินฺทฺริยมฺเปตํ โลโกเปโส ทฺวาราเปสา สมุทฺโทเปโส ปณฺฑรมฺเปตํ เขตฺตมฺเปตํ วตฺถุมฺเปตํ โอริมํ ตีรมฺเปตํ สุญฺโญ คาโมเปโสฯ อิทํ วุจฺจติ ‘‘โสตายตนํ’’ฯ
๑๕๘. ตตฺถ กตมํ ฆานายตนํ? ยํ ฆานํ จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย ปสาโท อตฺตภาวปริยาปนฺโน อนิทสฺสโน สปฺปฏิโฆ, เยน ฆาเนน อนิทสฺสเนน สปฺปฏิเฆน คนฺธํ อนิทสฺสนํ สปฺปฏิฆํ ฆายิ วา ฆายติ วา ฆายิสฺสติ วา ฆาเย วา, ฆานมฺเปตํ ฆานายตนมฺเปตํ ฆานธาตุเปสา ฆานินฺทฺริยมฺเปตํ โลโกเปโส ทฺวาราเปสา สมุทฺโทเปโส ปณฺฑรมฺเปตํ เขตฺตมฺเปตํ วตฺถุมฺเปตํ โอริมํ ตีรมฺเปตํ สุญฺโญ คาโมเปโสฯ อิทํ วุจฺจติ ‘‘ฆานายตนํ’’ฯ
๑๕๙. ตตฺถ กตมํ ชิวฺหายตนํ? ยา ชิวฺหา จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย ปสาโท อตฺตภาวปริยาปนฺโน อนิทสฺสโน สปฺปฏิโฆ, ยาย ชิวฺหาย อนิทสฺสนาย สปฺปฏิฆาย รสํ อนิทสฺสนํ สปฺปฏิฆํ สายิ วา สายติ วา สายิสฺสติ วา สาเย วา, ชิวฺหาเปสา ชิวฺหายตนมฺเปตํ ชิวฺหาธาตุเปสา ชีวฺหินฺทฺริยมฺเปตํ โลโกเปโส ทฺวาราเปสา สมุทฺโทเปโส ปณฺฑรมฺเปตํ เขตฺตมฺเปตํ วตฺถุมฺเปตํ โอริมํ ตีรมฺเปตํ สุญฺโญ คาโมเปโสฯ อิทํ วุจฺจติ ‘‘ชิวฺหายตนํ’’ฯ
๑๖๐. ตตฺถ กตมํ กายายตนํ? โย กาโย จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย ปสาโท อตฺตภาวปริยาปนฺโน อนิทสฺสโน สปฺปฏิโฆ, เยน กาเยน อนิทสฺสเนน สปฺปฏิเฆน โผฏฺฐพฺพํ อนิทสฺสนํ สปฺปฏิฆํ ผุสิ วา ผุสติ วา ผุสิสฺสติ วา ผุเส วา, กาโยเปโส กายายตนมฺเปตํ กายธาตุเปสา กายินฺทฺริยมฺเปตํ โลโกเปโส ทฺวาราเปสา สมุทฺโทเปโส ปณฺฑรมฺเปตํ เขตฺตมฺเปตํ วตฺถุมฺเปตํ โอริมํ ตีรมฺเปตํ สุญฺโญ คาโมเปโสฯ อิทํ วุจฺจติ ‘‘กายายตนํ’’ฯ
๑๖๑. ตตฺถ กตมํ มนายตนํ? เอกวิเธน มนายตนํ – ผสฺสสมฺปยุตฺตํฯ
ทุวิเธน มนายตนํ – อตฺถิ สเหตุกํ, อตฺถิ อเหตุกํฯ
ติวิเธน มนายตนํ – อตฺถิ กุสลํ, อตฺถิ อกุสลํ, อตฺถิ อพฺยากตํฯ
จตุพฺพิเธน มนายตนํ – อตฺถิ กามาวจรํ, อตฺถิ รูปาวจรํ, อตฺถิ อรูปาวจรํ, อตฺถิ อปริยาปนฺนํฯ
ปญฺจวิเธน มนายตนํ – อตฺถิ สุขินฺทฺริยสมฺปยุตฺตํ, อตฺถิ ทุกฺขินฺทฺริยสมฺปยุตฺตํ, อตฺถิ โสมนสฺสินฺทฺริยสมฺปยุตฺตํ, อตฺถิ โทมนสฺสินฺทฺริยสมฺปยุตฺตํ, อตฺถิ อุเปกฺขินฺทฺริยสมฺปยุตฺตํฯ
ฉพฺพิเธน มนายตนํ – จกฺขุวิญฺญาณํ, โสตวิญฺญาณํ, ฆานวิญฺญาณํ, ชิวฺหาวิญฺญาณํ, กายวิญฺญาณํ, มโนวิญฺญาณํฯ เอวํ ฉพฺพิเธน มนายตนํฯ
สตฺตวิเธน มนายตนํ – จกฺขุวิญฺญาณํ, โสตวิญฺญาณํ, ฆานวิญฺญาณํ, ชิวฺหาวิญฺญาณํ, กายวิญฺญาณํ, มโนธาตุ, มโนวิญฺญาณธาตุฯ เอวํ สตฺตวิเธน มนายตนํฯ
อฏฺฐวิเธน มนายตนํ – จกฺขุวิญฺญาณํ, โสตวิญฺญาณํ, ฆานวิญฺญาณํ, ชิวฺหาวิญฺญาณํ, กายวิญฺญาณํ อตฺถิ สุขสหคตํ, อตฺถิ ทุกฺขสหคตํ, มโนธาตุ, มโนวิญฺญาณธาตุฯ เอวํ อฏฺฐวิเธน มนายตนํฯ
นววิเธน มนายตนํ – จกฺขุวิญฺญาณํ, โสตวิญฺญาณํ, ฆานวิญฺญาณํ, ชิวฺหาวิญฺญาณํ, กายวิญฺญาณํ, มโนธาตุ, มโนวิญฺญาณธาตุ อตฺถิ กุสลํ, อตฺถิ อกุสลํ, อตฺถิ อพฺยากตํฯ เอวํ นววิเธน มนายตนํฯ
ทสวิเธน มนายตนํ – จกฺขุวิญฺญาณํ, โสตวิญฺญาณํ, ฆานวิญฺญาณํ, ชิวฺหาวิญฺญาณํ, กายวิญฺญาณํ อตฺถิ สุขสหคตํ, อตฺถิ ทุกฺขสหคตํ, มโนธาตุ, มโนวิญฺญาณธาตุ อตฺถิ กุสลํ, อตฺถิ อกุสลํ, อตฺถิ อพฺยากตํฯ เอวํ ทสวิเธน มนายตนํฯ
เอกวิเธน มนายตนํ – ผสฺสสมฺปยุตฺตํฯ
ทุวิเธน มนายตนํ – อตฺถิ สเหตุกํ, อตฺถิ อเหตุกํฯ
ติวิเธน มนายตนํ – อตฺถิ สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ, อตฺถิ ทุกฺขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ, อตฺถิ อทุกฺขมสุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ…เป.…ฯ เอวํ พหุวิเธน มนายตนํฯ อิทํ วุจฺจติ ‘‘มนายตนํ’’ฯ
๑๖๒. ตตฺถ กตมํ รูปายตนํ? ยํ รูปํ จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย วณฺณนิภา สนิทสฺสนํ สปฺปฏิฆํ นีลํ ปีตกํ โลหิตกํ ปีตํ โลหิตํ (สี.) โอทาตํ กาฬกํ มญฺชิฏฺฐกํ มญฺเชฏฺฐกํ (สี. สฺยา.) หริ หริวณฺณํ อมฺพงฺกุรวณฺณํ ทีฆํ รสฺสํ อณุํ ถูลํ วฏฺฏํ ปริมณฺฑลํ จตุรสฺสํ ฉฬํสํ อฏฺฐํสํ โสฬสํสํ นินฺนํ ถลํ ฉายา อาตโป อาโลโก อนฺธกาโร อพฺภา มหิกา ธูโม รโช จนฺทมณฺฑลสฺส วณฺณนิภา สูริยมณฺฑลสฺส สุริยมณฺฑลสฺส (สี. สฺยา. กํ.) วณฺณนิภา ตารกรูปานํ วณฺณนิภา อาทาสมณฺฑลสฺส วณฺณนิภา มณิสงฺขมุตฺตเวฬุริยสฺส วณฺณนิภา ชาตรูปรชตสฺส วณฺณนิภา, ยํ วา ปนญฺญมฺปิ อตฺถิ รูปํ จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย วณฺณนิภา สนิทสฺสนํ สปฺปฏิฆํ, ยํ รูปํ สนิทสฺสนํ สปฺปฏิฆํ จกฺขุนา อนิทสฺสเนน สปฺปฏิเฆน ปสฺสิ วา ปสฺสติ วา ปสฺสิสฺสติ วา ปสฺเส วา, รูปมฺเปตํ รูปายตนมฺเปตํ รูปธาตุเปสาฯ อิทํ วุจฺจติ ‘‘รูปายตนํ’’ฯ
๑๖๓. ตตฺถ กตมํ สทฺทายตนํ? โย สทฺโท จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย อนิทสฺสโน สปฺปฏิโฆ เภริสทฺโท มุทิงฺคสทฺโท มุติงฺคสทฺโธ (สี.) สงฺขสทฺโท ปณวสทฺโท คีตสทฺโท วาทิตสทฺโท สมฺมสทฺโท ปาณิสทฺโท สตฺตานํ นิคฺโฆสสทฺโท ธาตูนํ สนฺนิฆาตสทฺโท วาตสทฺโท อุทกสทฺโท มนุสฺสสทฺโท อมนุสฺสสทฺโท, โย วา ปนญฺโญปิ อตฺถิ สทฺโท จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย อนิทสฺสโน สปฺปฏิโฆ, ยํ สทฺทํ อนิทสฺสนํ สปฺปฏิฆํ โสเตน อนิทสฺสเนน สปฺปฏิเฆน สุณิ วา สุณาติ วา สุณิสฺสติ วา สุเณ วา, สทฺโทเปโส สทฺทายตนมฺเปตํ สทฺทธาตุเปสาฯ อิทํ วุจฺจติ ‘‘สทฺทายตนํ’’ฯ
๑๖๔. ตตฺถ กตมํ คนฺธายตนํ? โย คนฺโธ จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย อนิทสฺสโน สปฺปฏิโฆ มูลคนฺโธ สารคนฺโธ ตจคนฺโธ ปตฺตคนฺโธ ปุปฺผคนฺโธ ผลคนฺโธ อามคนฺโธ วิสฺสคนฺโธ สุคนฺโธ ทุคฺคนฺโธ, โย วา ปนญฺโญปิ อตฺถิ คนฺโธ จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย อนิทสฺสโน สปฺปฏิโฆ , ยํ คนฺธํ อนิทสฺสนํ สปฺปฏิฆํ ฆาเนน อนิทสฺสเนน สปฺปฏิเฆน ฆายิ วา ฆายติ วา ฆายิสฺสติ วา ฆาเย วา, คนฺโธเปโส คนฺธายตนมฺเปตํ คนฺธธาตุเปสาฯ อิทํ วุจฺจติ ‘‘คนฺธายตนํ’’ฯ
๑๖๕. ตตฺถ กตมํ รสายตนํ? โย รโส จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย อนิทสฺสโน สปฺปฏิโฆ มูลรโส ขนฺธรโส ตจรโส ปตฺตรโส ปุปฺผรโส ผลรโส อมฺพิลํ มธุรํ ติตฺตกํ กฏุกํ โลณิกํ ลปิลกํ (สี.), ลมฺปิกํ (ก. สี.) ขาริกํ ลมฺพิกํ กสาโว สาทุ อสาทุ, โย วา ปนญฺโญปิ อตฺถิ รโส จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย อนิทสฺสโน สปฺปฏิโฆ, ยํ รสํ อนิทสฺสนํ สปฺปฏิฆํ ชิวฺหาย อนิทสฺสนาย สปฺปฏิฆาย สายิ วา สายติ วา สายิสฺสติ วา สาเย วา, รโสเปโส รสายตนมฺเปตํ รสธาตุเปสาฯ อิทํ วุจฺจติ ‘‘รสายตนํ’’ฯ
๑๖๖. ตตฺถ กตมํ โผฏฺฐพฺพายตนํ? ปถวีธาตุ เตโชธาตุ วาโยธาตุ กกฺขฬํ มุทุกํ สณฺหํ ผรุสํ สุขสมฺผสฺสํ ทุกฺขสมฺผสฺสํ ครุกํ ลหุกํ, ยํ โผฏฺฐพฺพํ อนิทสฺสนํ สปฺปฏิฆํ กาเยน อนิทสฺสเนน สปฺปฏิเฆน ผุสิ วา ผุสติ วา ผุสิสฺสติ วา ผุเส วา, โผฏฺฐพฺโพเปโส โผฏฺฐพฺพายตนมฺเปตํ โผฏฺฐพฺพธาตุเปสาฯ อิทํ วุจฺจติ ‘‘โผฏฺฐพฺพายตนํ’’ฯ
๑๖๗. ตตฺถ กตมํ ธมฺมายตนํ? เวทนากฺขนฺโธ, สญฺญากฺขนฺโธ, สงฺขารกฺขนฺโธ, ยญฺจ รูปํ อนิทสฺสนอปฺปฏิฆํ ธมฺมายตนปริยาปนฺนํ, อสงฺขตา จ ธาตุฯ
ตตฺถ กตโม เวทนากฺขนฺโธ? เอกวิเธน เวทนากฺขนฺโธ – ผสฺสสมฺปยุตฺโตฯ ทุวิเธน เวทนากฺขนฺโธ – อตฺถิ สเหตุโก, อตฺถิ อเหตุโกฯ ติวิเธน เวทนากฺขนฺโธ – อตฺถิ กุสโล, อตฺถิ อกุสโล, อตฺถิ อพฺยากโต…เป.… เอวํ ทสวิเธน เวทนากฺขนฺโธ…เป.… เอวํ พหุวิเธน เวทนากฺขนฺโธฯ อยํ วุจฺจติ ‘‘เวทนากฺขนฺโธ’’ฯ
ตตฺถ กตโม สญฺญากฺขนฺโธ? เอกวิเธน สญฺญากฺขนฺโธ – ผสฺสสมฺปยุตฺโตฯ ทุวิเธน สญฺญากฺขนฺโธ – อตฺถิ สเหตุโก, อตฺถิ อเหตุโกฯ ติวิเธน สญฺญากฺขนฺโธ – อตฺถิ กุสโล, อตฺถิ อกุสโล, อตฺถิ อพฺยากโต…เป.… เอวํ ทสวิเธน สญฺญากฺขนฺโธ…เป.… เอวํ พหุวิเธน สญฺญากฺขนฺโธฯ อยํ วุจฺจติ ‘‘สญฺญากฺขนฺโธ’’ฯ
ตตฺถ กตโม สงฺขารกฺขนฺโธ? เอกวิเธน สงฺขารกฺขนฺโธ – จิตฺตสมฺปยุตฺโตฯ ทุวิเธน สงฺขารกฺขนฺโธ – อตฺถิ เหตุ, อตฺถิ น เหตุฯ ติวิเธน สงฺขารกฺขนฺโธ – อตฺถิ กุสโล, อตฺถิ อกุสโล, อตฺถิ อพฺยากโต…เป.… เอวํ ทสวิเธน สงฺขารกฺขนฺโธ…เป.… เอวํ พหุวิเธน สงฺขารกฺขนฺโธฯ อยํ วุจฺจติ ‘‘สงฺขารกฺขนฺโธ’’ฯ
ตตฺถ กตมํ รูปํ อนิทสฺสนอปฺปฏิฆํ ธมฺมายตนปริยาปนฺนํ? อิตฺถินฺทฺริยํ ปุริสินฺทฺริยํ…เป.… กพฬีกาโร อาหาโรฯ อิทํ วุจฺจติ รูปํ ‘‘อนิทสฺสนอปฺปฏิฆํ ธมฺมายตนปริยาปนฺนํ’’ฯ
ตตฺถ กตมา อสงฺขตา ธาตุ? ราคกฺขโย , โทสกฺขโย, โมหกฺขโย – อยํ วุจฺจติ ‘‘อสงฺขตา ธาตุ’’ฯ
อิทํ วุจฺจติ ธมฺมายตนํฯ
อภิธมฺมภาชนียํฯ
๓. ปญฺหาปุจฺฉกํ
๑๖๘. ทฺวาทสายตนานิ – จกฺขายตนํ, รูปายตนํ, โสตายตนํ, สทฺทายตนํ, ฆานายตนํ, คนฺธายตนํ, ชิวฺหายตนํ, รสายตนํ, กายายตนํ, โผฏฺฐพฺพายตนํ, มนายตนํ, ธมฺมายตนํฯ
๑๖๙. ทฺวาทสนฺนํ อายตนานํ กติ กุสลา, กติ อกุสลา, กติ อพฺยากตา…เป.… กติ สรณา, กติ อรณา?
๑. ติกํ
๑๗๐. ทสายตนา อพฺยากตาฯ ทฺวายตนา สิยา กุสลา, สิยา อกุสลา, สิยา อพฺยากตาฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา’’ติปิ, ‘‘ทุกฺขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา’’ติปิ, ‘‘อทุกฺขมสุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา’’ติปิฯ มนายตนํ สิยา สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ, สิยา ทุกฺขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ, สิยา อทุกฺขมสุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํฯ ธมฺมายตนํ สิยา สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ, สิยา ทุกฺขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ, สิยา อทุกฺขมสุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺต’’นฺติปิ, ‘‘ทุกฺขาย เวทนาย สมฺปยุตฺต’’นฺติปิ, ‘‘อทุกฺขมสุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺต’’นฺติปิฯ ทสายตนา เนววิปากนวิปากธมฺมธมฺมาฯ ทฺวายตนา สิยา วิปากา, สิยา วิปากธมฺมธมฺมา, สิยา เนววิปากนวิปากธมฺมธมฺมาฯ
ปญฺจายตนา อุปาทินฺนุปาทานิยาฯ สทฺทายตนํ อนุปาทินฺนุปาทานิยํฯ จตฺตาโร อายตนา สิยา อุปาทินฺนุปาทานิยา, สิยา อนุปาทินฺนุปาทานิยา, สิยา อนุปาทานิยาฯ ทฺวายตนา สิยา อุปาทินฺนุปาทานิยา, สิยา อนุปาทินฺนุปาทานิยา, สิยา อนุปาทินฺนอนุปาทานิยาฯ ทสายตนา อสํกิลิฏฺฐสํกิเลสิกาฯ ทฺวายตนา สิยา สํกิลิฏฺฐสํกิเลสิกา, สิยา อสํกิลิฏฺฐสํกิเลสิกา, สิยา อสํกิลิฏฺฐอสํกิเลสิกาฯ ทสายตนา อวิตกฺกอวิจาราฯ มนายตนํ สิยา สวิตกฺกสวิจารํ, สิยา อวิตกฺกวิจารมตฺตํ, สิยา อวิตกฺกอวิจารํฯ ธมฺมายตนํ สิยา สวิตกฺกสวิจารํ, สิยา อวิตกฺกวิจารมตฺตํ, สิยา อวิตกฺกอวิจารํ , สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘สวิตกฺกสวิจาร’’นฺติปิ, ‘‘อวิตกฺกวิจารมตฺต’’นฺติปิ, ‘‘อวิตกฺกอวิจาร’’นฺติปิฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘ปีติสหคตา’’ติปิ, ‘‘สุขสหคตา’’ติปิ, ‘‘อุเปกฺขาสหคตา’’ติปิฯ ทฺวายตนา สิยา ปีติสหคตา, สิยา สุขสหคตา, สิยา อุเปกฺขาสหคตา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘ปีติสหคตา’’ติปิ, ‘‘สุขสหคตา’’ติปิ, ‘‘อุเปกฺขาสหคตา’’ติปิฯ
ทสายตนา เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย ปหาตพฺพาฯ ทฺวายตนา สิยา ทสฺสเนน ปหาตพฺพา, สิยา ภาวนาย ปหาตพฺพา, สิยา เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย ปหาตพฺพาฯ ทสายตนา เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกาฯ ทฺวายตนา สิยา ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกา, สิยา ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกา, สิยา เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกาฯ ทสายตนา เนวาจยคามินาปจยคามิโนฯ ทฺวายตนา สิยา อาจยคามิโน, สิยา อปจยคามิโน, สิยา เนวาจยคามินาปจยคามิโนฯ ทสายตนา เนวเสกฺขนาเสกฺขาฯ ทฺวายตนา สิยา เสกฺขา, สิยา อเสกฺขา , สิยา เนวเสกฺขนาเสกฺขาฯ ทสายตนา ปริตฺตาฯ ทฺวายตนา สิยา ปริตฺตา, สิยา มหคฺคตา, สิยา อปฺปมาณาฯ ทสายตนา อนารมฺมณาฯ ทฺวายตนา สิยา ปริตฺตารมฺมณา, สิยา มหคฺคตารมฺมณา, สิยา อปฺปมาณารมฺมณา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘ปริตฺตารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘มหคฺคตารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘อปฺปมาณารมฺมณา’’ติปิฯ ทสายตนา มชฺฌิมาฯ ทฺวายตนา สิยา หีนา, สิยา มชฺฌิมา, สิยา ปณีตาฯ ทสายตนา อนิยตาฯ ทฺวายตนา สิยา มิจฺฉตฺตนิยตา, สิยา สมฺมตฺตนิยตา, สิยา อนิยตาฯ
ทสายตนา อนารมฺมณาฯ ทฺวายตนา สิยา มคฺคารมฺมณา, สิยา มคฺคเหตุกา, สิยา มคฺคาธิปติโน, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘มคฺคารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘มคฺคเหตุกา’’ติปิ, ‘‘มคฺคาธิปติโน’’ติปิฯ ปญฺจายตนา สิยา อุปฺปนฺนา, สิยา อุปฺปาทิโน, น วตฺตพฺพา – ‘‘อนุปฺปนฺนา’’ติฯ สทฺทายตนํ สิยา อุปฺปนฺนํ, สิยา อนุปฺปนฺนํ, น วตฺตพฺพํ – ‘‘อุปฺปาที’’ติฯ ปญฺจายตนา สิยา อุปฺปนฺนา, สิยา อนุปฺปนฺนา, สิยา อุปฺปาทิโนฯ ธมฺมายตนํ สิยา อุปฺปนฺนํ, สิยา อนุปฺปนฺนํ, สิยา อุปฺปาทิ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘อุปฺปนฺน’’นฺติปิ, ‘‘อนุปฺปนฺน’’นฺติปิ, ‘‘อุปฺปาที’’ติปิฯ เอกาทสายตนา สิยา อตีตา, สิยา อนาคตา, สิยา ปจฺจุปฺปนฺนาฯ ธมฺมายตนํ สิยา อตีตํ, สิยา อนาคตํ, สิยา ปจฺจุปฺปนฺนํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘อตีต’’นฺติปิ, ‘‘อนาคต’’นฺติปิ, ‘‘ปจฺจุปฺปนฺน’’นฺติปิฯ ทสายตนา อนารมฺมณาฯ ทฺวายตนา สิยา อตีตารมฺมณา, สิยา อนาคตารมฺมณา , สิยา ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อตีตารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘อนาคตารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณา’’ติปิ; สิยา อชฺฌตฺตา, สิยา พหิทฺธา, สิยา อชฺฌตฺตพหิทฺธาฯ ทสายตนา อนารมฺมณาฯ ทฺวายตนา สิยา อชฺฌตฺตารมฺมณา, สิยา พหิทฺธารมฺมณา, สิยา อชฺฌตฺตพหิทฺธารมฺมณา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อชฺฌตฺตารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘พหิทฺธารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘อชฺฌตฺตพหิทฺธารมฺมณา’’ติปิฯ รูปายตนํ สนิทสฺสนสปฺปฏิฆํฯ นวายตนา อนิทสฺสนสปฺปฏิฆาฯ ทฺวายตนา อนิทสฺสนอปฺปฏิฆาฯ
๒. ทุกํ
๑๗๑. เอกาทสายตนา น เหตูฯ ธมฺมายตนํ สิยา เหตุ, สิยา น เหตุฯ ทสายตนา อเหตุกาฯ ทฺวายตนา สิยา สเหตุกา, สิยา อเหตุกาฯ ทสายตนา เหตุวิปฺปยุตฺตาฯ ทฺวายตนา สิยา เหตุสมฺปยุตฺตา, สิยา เหตุวิปฺปยุตฺตาฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘เหตู เจว สเหตุกา จา’’ติปิ, ‘‘สเหตุกา เจว น จ เหตู’’ติปิฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘เหตุ เจว สเหตุกญฺจา’’ติ, สิยา สเหตุกญฺเจว น จ เหตุ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘สเหตุกญฺเจว น จ เหตู’’ติฯ ธมฺมายตนํ สิยา เหตุ เจว สเหตุกญฺจ, สิยา สเหตุกญฺเจว น จ เหตุ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘เหตุ เจว สเหตุกญฺจา’’ติปิ, ‘‘สเหตุกญฺเจว น จ เหตู’’ติปิฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘เหตู เจว เหตุสมฺปยุตฺตา จา’’ติปิ, ‘‘เหตุสมฺปยุตฺตา เจว น จ เหตู’’ติปิฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘เหตุ เจว เหตุสมฺปยุตฺตญฺจา’’ติ, สิยา เหตุสมฺปยุตฺตญฺเจว น จ เหตุ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘เหตุสมฺปยุตฺตญฺเจว น จ เหตู’’ติฯ ธมฺมายตนํ สิยา เหตุ เจว เหตุสมฺปยุตฺตญฺจ, สิยา เหตุสมฺปยุตฺตญฺเจว น จ เหตุ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘เหตุ เจว เหตุสมฺปยุตฺตญฺจา’’ติปิ, ‘‘เหตุสมฺปยุตฺตญฺเจว น จ เหตู’’ติปิฯ ทสายตนา น เหตูอเหตุกาฯ มนายตนํ สิยา น เหตุสเหตุกํ, สิยา น เหตุอเหตุกํฯ ธมฺมายตนํ สิยา น เหตุสเหตุกํ, สิยา น เหตุอเหตุกํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘น เหตุสเหตุก’’นฺติปิ, ‘‘น เหตุอเหตุก’’นฺติปิฯ
เอกาทสายตนา สปฺปจฺจยาฯ ธมฺมายตนํ สิยา สปฺปจฺจยํ, สิยา อปฺปจฺจยํฯ เอกาทสายตนา สงฺขตาฯ ธมฺมายตนํ สิยา สงฺขตํ, สิยา อสงฺขตํฯ รูปายตนํ สนิทสฺสนํฯ เอกาทสายตนา อนิทสฺสนาฯ ทสายตนา สปฺปฏิฆาฯ ทฺวายตนา อปฺปฏิฆาฯ ทสายตนา รูปาฯ มนายตนํ อรูปํฯ ธมฺมายตนํ สิยา รูปํ, สิยา อรูปํฯ ทสายตนา โลกิยาฯ ทฺวายตนา สิยา โลกิยา, สิยา โลกุตฺตรา; เกนจิ วิญฺเญยฺยา, เกนจิ น วิญฺเญยฺยาฯ
เอกาทสายตนา โน อาสวาฯ ธมฺมายตนํ สิยา อาสโว, สิยา โน อาสโวฯ ทสายตนา สาสวาฯ ทฺวายตนา สิยา สาสวา, สิยา อนาสวาฯ ทสายตนา อาสววิปฺปยุตฺตาฯ ทฺวายตนา สิยา อาสวสมฺปยุตฺตา, สิยา อาสววิปฺปยุตฺตาฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘อาสวา เจว สาสวา จา’’ติ, ‘‘สาสวา เจว โน จ อาสวา’’ฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘อาสโว เจว สาสวญฺจา’’ติ, สิยา สาสวญฺเจว โน จ อาสโว, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘สาสวญฺเจว โน จ อาสโว’’ติฯ ธมฺมายตนํ สิยา อาสโว เจว สาสวญฺจ, สิยา สาสวญฺเจว โน จ อาสโว, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘อาสโว เจว สาสวญฺจา’’ติปิ, ‘‘สาสวญฺเจว โน จ อาสโว’’ติปิฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘อาสวา เจว อาสวสมฺปยุตฺตา จา’’ติปิ, ‘‘อาสวสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อาสวา’’ติปิฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘อาสโว เจว อาสวสมฺปยุตฺตญฺจา’’ติ, สิยา อาสวสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ อาสโว, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘อาสวสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ อาสโว’’ติฯ ธมฺมายตนํ สิยา อาสโว เจว อาสวสมฺปยุตฺตญฺจ, สิยา อาสวสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ อาสโว, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘อาสโว เจว อาสวสมฺปยุตฺตญฺจา’’ติปิ, ‘‘อาสวสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ อาสโว’’ติปิฯ ทสายตนา อาสววิปฺปยุตฺตสาสวาฯ ทฺวายตนา สิยา อาสววิปฺปยุตฺตสาสวา, สิยา อาสววิปฺปยุตฺตอนาสวา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อาสววิปฺปยุตฺตสาสวา’’ติปิ, ‘‘อาสววิปฺปยุตฺตอนาสวา’’ติปิฯ
เอกาทสายตนา โน สํโยชนาฯ ธมฺมายตนํ สิยา สํโยชนํ, สิยา โน สํโยชนํฯ ทสายตนา สํโยชนิยาฯ ทฺวายตนา สิยา สํโยชนิยา, สิยา อสํโยชนิยาฯ ทสายตนา สํโยชนวิปฺปยุตฺตาฯ ทฺวายตนา สิยา สํโยชนสมฺปยุตฺตา, สิยา สํโยชนวิปฺปยุตฺตาฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘สํโยชนา เจว สํโยชนิยา จา’’ติ, สํโยชนิยา เจว โน จ สํโยชนาฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘สํโยชนญฺเจว สํโยชนิยญฺจา’’ติ, สิยา สํโยชนิยญฺเจว โน จ สํโยชนํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘สํโยชนิยญฺเจว โน จ สํโยชน’’นฺติฯ ธมฺมายตนํ สิยา สํโยชนญฺเจว สํโยชนิยญฺจ, สิยา สํโยชนิยญฺเจว โน จ สํโยชนํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘สํโยชนญฺเจว สํโยชนิย’’นฺติปิ, ‘‘สํโยชนิยญฺเจว โน จ สํโยชน’’นฺติปิฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘สํโยชนา เจว สํโยชนสมฺปยุตฺตา จา’’ติปิ, ‘‘สํโยชนสมฺปยุตฺตา เจว โน จ สํโยชนา’’ติปิฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘สํโยชนญฺเจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจา’’ติ, สิยา สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ สํโยชนํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ สํโยชน’’นฺติฯ ธมฺมายตนํ สิยา สํโยชนญฺเจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, สิยา สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ สํโยชนํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘สํโยชนญฺเจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจา’’ติปิ, ‘‘สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ สํโยชน’’นฺติปิฯ ทสายตนา สํโยชนวิปฺปยุตฺตสํโยชนิยา ฯ ทฺวายตนา สิยา สํโยชนวิปฺปยุตฺตสํโยชนิยา, สิยา สํโยชนวิปฺปยุตฺตอสํโยชนิยา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘สํโยชนวิปฺปยุตฺตสํโยชนิยา’’ติปิ, ‘‘สํโยชนวิปฺปยุตฺตอสํโยชนิยา’’ติปิฯ
เอกาทสายตนา โน คนฺถาฯ ธมฺมายตนํ สิยา คนฺโถ, สิยา โน คนฺโถฯ ทสายตนา คนฺถนิยาฯ ทฺวายตนา สิยา คนฺถนิยา, สิยา อคนฺถนิยาฯ ทสายตนา คนฺถวิปฺปยุตฺตาฯ ทฺวายตนา สิยา คนฺถสมฺปยุตฺตา, สิยา คนฺถวิปฺปยุตฺตาฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘คนฺถา เจว คนฺถนิยา จา’’ติ, คนฺถนิยา เจว โน จ คนฺถาฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘คนฺโถ เจว คนฺถนิยญฺจา’’ติ, สิยา คนฺถนิยญฺเจว โน จ คนฺโถ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘คนฺถนิยญฺเจว โน จ คนฺโถ’’ติฯ ธมฺมายตนํ สิยา คนฺโถ เจว คนฺถนิยญฺจ, สิยา คนฺถนิยญฺเจว โน จ คนฺโถ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘คนฺโถ เจว คนฺถนิยญฺจา’’ติปิ, ‘‘คนฺถนิยญฺเจว โน จ คนฺโถ’’ติปิฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘คนฺถา เจว คนฺถสมฺปยุตฺตา จา’’ติปิ, ‘‘คนฺถสมฺปยุตฺตา เจว โน จ คนฺถา’’ติปิฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘คนฺโถ เจว คนฺถสมฺปยุตฺตญฺจา’’ติ, สิยา คนฺถสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ คนฺโถ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘คนฺถสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ คนฺโถ’’ติฯ ธมฺมายตนํ สิยา คนฺโถ เจว คนฺถสมฺปยุตฺตญฺจ, สิยา คนฺถสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ คนฺโถ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘คนฺโถ เจว คนฺถสมฺปยุตฺตญฺจา’’ติปิ, ‘‘คนฺถสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ คนฺโถ’’ติปิฯ ทสายตนา คนฺถวิปฺปยุตฺตคนฺถนิยาฯ ทฺวายตนา สิยา คนฺถวิปฺปยุตฺตคนฺถนิยา, สิยา คนฺถวิปฺปยุตฺตอคนฺถนิยา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘คนฺถวิปฺปยุตฺตคนฺถนิยา’’ติปิ, ‘‘คนฺถวิปฺปยุตฺตอคนฺถนิยา’’ติปิฯ
เอกาทสายตนา โน โอฆา…เป.… โน โยคา…เป.… โน นีวรณาฯ ธมฺมายตนํ สิยา นีวรณํ, สิยา โน นีวรณํฯ ทสายตนา นีวรณิยาฯ ทฺวายตนา สิยา นีวรณิยา, สิยา อนีวรณิยาฯ ทสายตนา นีวรณวิปฺปยุตฺตาฯ ทฺวายตนา สิยา นีวรณสมฺปยุตฺตา, สิยา นีวรณวิปฺปยุตฺตาฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘นีวรณา เจว นีวรณิยา จา’’ติ, นีวรณิยา เจว โน จ นีวรณาฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘นีวรณญฺเจว นีวรณิยญฺจา’’ติ , สิยา นีวรณิยญฺเจว โน จ นีวรณํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘นีวรณิยญฺเจว โน จ นีวรณ’’นฺติฯ ธมฺมายตนํ สิยา นีวรณญฺเจว นีวรณิยญฺจ, สิยา นีวรณิยญฺเจว โน จ นีวรณํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘นีวรณญฺเจว นีวรณิยญฺจา’’ติปิ, ‘‘นีวรณิยญฺเจว โน จ นีวรณ’’นฺติปิฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘นีวรณา เจว นีวรณสมฺปยุตฺตา จา’’ติปิ, ‘‘นีวรณสมฺปยุตฺตา เจว โน จ นีวรณา’’ติปิฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘นีวรณญฺเจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจา’’ติ, สิยา นีวรณสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ นีวรณํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘นีวรณสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ นีวรณ’’นฺติฯ ธมฺมายตนํ สิยา นีวรณญฺเจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, สิยา นีวรณสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ นีวรณํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘นีวรณญฺเจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจา’’ติปิ, ‘‘นีวรณสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ นีวรณ’’นฺติปิฯ ทสายตนา นีวรณวิปฺปยุตฺตนีวรณิยาฯ ทฺวายตนา สิยา นีวรณวิปฺปยุตฺตนีวรณิยา, สิยา นีวรณวิปฺปยุตฺตอนีวรณิยา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘นีวรณวิปฺปยุตฺตนีวรณิยา’’ติปิ, ‘‘นีวรณวิปฺปยุตฺตอนีวรณิยา’’ติปิฯ
เอกาทสายตนา โน ปรามาสาฯ ธมฺมายตนํ สิยา ปรามาโส, สิยา โน ปรามาโสฯ ทสายตนา ปรามฏฺฐาฯ ทฺวายตนา สิยา ปรามฏฺฐา, สิยา อปรามฏฺฐาฯ ทสายตนา ปรามาสวิปฺปยุตฺตาฯ มนายตนํ สิยา ปรามาสสมฺปยุตฺตํ, สิยา ปรามาสวิปฺปยุตฺตํฯ ธมฺมายตนํ สิยา ปรามาสสมฺปยุตฺตํ, สิยา ปรามาสวิปฺปยุตฺตํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปรามาสสมฺปยุตฺต’’นฺติปิ, ‘‘ปรามาสวิปฺปยุตฺต’’นฺติปิฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘ปรามาสา เจว ปรามฏฺฐา จา’’ติ, ‘‘ปรามฏฺฐา เจว โน จ ปรามาสา’’ฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปรามาโส เจว ปรามฏฺฐญฺจา’’ติ, สิยา ปรามฏฺฐญฺเจว โน จ ปรามาโส, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปรามฏฺฐญฺเจว โน จ ปรามาโส’’ติฯ ธมฺมายตนํ สิยา ปรามาโส เจว ปรามฏฺฐญฺจ, สิยา ปรามฏฺฐญฺเจว โน จ ปรามาโส, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปรามาโส เจว ปรามฏฺฐญฺจา’’ติปิ, ‘‘ปรามฏฺฐญฺเจว โน จ ปรามาโส’’ติปิฯ ทสายตนา ปรามาสวิปฺปยุตฺตปรามฏฺฐาฯ ทฺวายตนา สิยา ปรามาสวิปฺปยุตฺตปรามฏฺฐา , สิยา ปรามาสวิปฺปยุตฺตอปรามฏฺฐา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘ปรามาสวิปฺปยุตฺตปรามฏฺฐา’’ติปิ , ‘‘ปรามาสวิปฺปยุตฺตอปรามฏฺฐา’’ติปิฯ
ทสายตนา อนารมฺมณาฯ มนายตนํ สารมฺมณํฯ ธมฺมายตนํ สิยา สารมฺมณํ, สิยา อนารมฺมณํฯ มนายตนํ จิตฺตํฯ เอกาทสายตนา โน จิตฺตาฯ เอกาทสายตนา อเจตสิกาฯ ธมฺมายตนํ สิยา เจตสิกํ, สิยา อเจตสิกํฯ ทสายตนา จิตฺตวิปฺปยุตฺตาฯ ธมฺมายตนํ สิยา จิตฺตสมฺปยุตฺตํ, สิยา จิตฺตวิปฺปยุตฺตํฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘จิตฺเตน สมฺปยุตฺต’’นฺติปิ , ‘‘จิตฺเตน วิปฺปยุตฺต’’นฺติปิฯ ทสายตนา จิตฺตวิสํสฏฺฐาฯ ธมฺมายตนํ สิยา จิตฺตสํสฏฺฐํ, สิยา จิตฺตวิสํสฏฺฐํฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘จิตฺเตน สํสฏฺฐ’’นฺติปิ, ‘‘จิตฺเตน วิสํสฏฺฐ’’นฺติปิฯ ฉายตนา โน จิตฺตสมุฏฺฐานาฯ ฉายตนา สิยา จิตฺตสมุฏฺฐานา, สิยา โน จิตฺตสมุฏฺฐานาฯ เอกาทสายตนา โน จิตฺตสหภุโนฯ ธมฺมายตนํ สิยา จิตฺตสหภู , สิยา โน จิตฺตสหภูฯ เอกาทสายตนา โน จิตฺตานุปริวตฺติโนฯ ธมฺมายตนํ สิยา จิตฺตานุปริวตฺติ, สิยา โน จิตฺตานุปริวตฺติฯ เอกาทสายตนา โน จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐานาฯ ธมฺมายตนํ สิยา จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐานํ, สิยา โน จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐานํฯ เอกาทสายตนา โน จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐานสหภุโนฯ ธมฺมายตนํ สิยา จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐานสหภู, สิยา โน จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐานสหภูฯ เอกาทสายตนา โน จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐานานุปริวตฺติโนฯ ธมฺมายตนํ สิยา จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐานานุปริวตฺติ, สิยา โน จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐานานุปริวตฺติฯ
ฉายตนา อชฺฌตฺติกาฯ ฉายตนา พาหิราฯ นวายตนา อุปาทาฯ ทฺวายตนา โน อุปาทาฯ ธมฺมายตนํ สิยา อุปาทา, สิยา โน อุปาทาฯ ปญฺจายตนา อุปาทินฺนาฯ สทฺทายตนํ อนุปาทินฺนํฯ ฉายตนา สิยา อุปาทินฺนา, สิยา อนุปาทินฺนาฯ เอกาทสายตนา โน อุปาทานาฯ ธมฺมายตนํ สิยา อุปาทานํ, สิยา โน อุปาทานํฯ ทสายตนา อุปาทานิยาฯ ทฺวายตนา สิยา อุปาทานิยา, สิยา อนุปาทานิยาฯ ทสายตนา อุปาทานวิปฺปยุตฺตาฯ ทฺวายตนา สิยา อุปาทานสมฺปยุตฺตา, สิยา อุปาทานวิปฺปยุตฺตาฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘อุปาทานา เจว อุปาทานิยา จา’’ติ, อุปาทานิยา เจว โน จ อุปาทานาฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘อุปาทานญฺเจว อุปาทานิยญฺจา’’ติ, สิยา อุปาทานิยญฺเจว โน จ อุปาทานํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘อุปาทานิยญฺเจว โน จ อุปาทาน’’นฺติฯ ธมฺมายตนํ สิยา อุปาทานญฺเจว อุปาทานิยญฺจ, สิยา อุปาทานิยญฺเจว โน จ อุปาทานํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘อุปาทานญฺเจว อุปาทานิยญฺจา’’ติปิ, ‘‘อุปาทานิยญฺเจว โน จ อุปาทาน’’นฺติปิฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘อุปาทานา เจว อุปาทานสมฺปยุตฺตา จา’’ติปิ, ‘‘อุปาทานสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อุปาทานา’’ติปิฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘อุปาทานิยญฺเจว อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺจา’’ติ, สิยา อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ อุปาทานํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ อุปาทาน’’นฺติฯ ธมฺมายตนํ สิยา อุปาทานญฺเจว อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺจ, สิยา อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ อุปาทานํ , สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘อุปาทานญฺเจว อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺจา’’ติปิ, ‘‘อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ อุปาทาน’’นฺติปิฯ ทสายตนา อุปาทานวิปฺปยุตฺตอุปาทานิยาฯ ทฺวายตนา สิยา อุปาทานสมฺปยุตฺตอุปาทานิยา, สิยา อุปาทานวิปฺปยุตฺตอนุปาทานิยา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อุปาทานวิปฺปยุตฺตอุปาทานิยา’’ติปิ, ‘‘อุปาทานวิปฺปยุตฺตอนุปาทานิยา’’ติปิฯ
เอกาทสายตนา โน กิเลสาฯ ธมฺมายตนํ สิยา กิเลโส, สิยา โน กิเลโสฯ ทสายตนา สํกิเลสิกาฯ ทฺวายตนา สิยา สํกิเลสิกา, สิยา อสํกิเลสิกาฯ ทสายตนา อสํกิลิฏฺฐาฯ ทฺวายตนา สิยา สํกิลิฏฺฐา, สิยา อสํกิลิฏฺฐาฯ ทสายตนา กิเลสวิปฺปยุตฺตาฯ ทฺวายตนา สิยา กิเลสสมฺปยุตฺตา, สิยา กิเลสวิปฺปยุตฺตาฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘กิเลสา เจว สํกิเลสิกา จา’’ติ, ‘‘สํกิเลสิกา เจว โน จ กิเลสา’’ฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘กิเลโส เจว สํกิเลสิกญฺจา’’ติ, สิยา สํกิเลสิกญฺเจว โน จ กิเลโส, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘สํกิเลสิกญฺเจว โน จ กิเลโส’’ติฯ ธมฺมายตนํ สิยา กิเลโส เจว สํกิเลสิกญฺจ, สิยา สํกิเลสิกญฺเจว โน จ กิเลโส, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘กิเลโส เจว สํกิเลสิกญฺจา’’ติปิ, ‘‘สํกิเลสิกญฺเจว โน จ กิเลโส’’ติปิฯ ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘กิเลสา เจว สํกิลิฏฺฐา จา’’ติปิ, ‘‘สํกิลิฏฺฐา เจว โน จ กิเลสา’’ติปิฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘กิเลโส เจว สํกิลิฏฺฐญฺจา’’ติ, สิยา สํกิลิฏฺฐญฺเจว โน จ กิเลโส, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘สํกิลิฏฺฐญฺเจว โน จ กิเลโส’’ติฯ ธมฺมายตนํ สิยา กิเลโส เจว สํกิลิฏฺฐญฺจ, สิยา สํกิลิฏฺฐญฺเจว โน จ กิเลโส, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘กิเลโส เจว สํกิลิฏฺฐญฺจา’’ติปิ, ‘‘สํกิลิฏฺฐญฺเจว โน จ กิเลโส’’ติปิฯ
ทสายตนา น วตฺตพฺพา – ‘‘กิเลสา เจว กิเลสสมฺปยุตฺตา จา’’ติปิ, ‘‘กิเลสสมฺปยุตฺตา เจว โน จ น กิเลสา’’ติปิฯ มนายตนํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจา’’ติ , สิยา กิเลสสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ กิเลโส, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘กิเลสสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ กิเลโส’’ติฯ ธมฺมายตนํ สิยา กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, สิยา กิเลสสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ กิเลโส, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจา’’ติปิ, ‘‘กิเลสสมฺปยุตฺตญฺเจว โน จ กิเลโส’’ติปิฯ ทสายตนา กิเลสวิปฺปยุตฺตสํกิเลสิกาฯ ทฺวายตนา สิยา กิเลสวิปฺปยุตฺตสํกิเลสิกา, สิยา กิเลสวิปฺปยุตฺตอสํกิเลสิกา , สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘กิเลสวิปฺปยุตฺตสํกิเลสิกา’’ติปิ, ‘‘กิเลสวิปฺปยุตฺตอสํกิเลสิกา’’ติปิ ฯ
ทสายตนา น ทสฺสเนน ปหาตพฺพาฯ ทฺวายตนา สิยา ทสฺสเนน ปหาตพฺพา, สิยา น ทสฺสเนน ปหาตพฺพาฯ ทสายตนา น ภาวนาย ปหาตพฺพาฯ ทฺวายตนา สิยา ภาวนาย ปหาตพฺพา, สิยา น ภาวนาย ปหาตพฺพาฯ ทสายตนา น ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกาฯ ทฺวายตนา สิยา ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกา, สิยา น ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกาฯ ทสายตนา น ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกาฯ ทฺวายตนา สิยา ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกา, สิยา น ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกาฯ ทสายตนา อวิตกฺกาฯ ทฺวายตนา สิยา สวิตกฺกา, สิยา อวิตกฺกาฯ ทสายตนา อวิจาราฯ ทฺวายตนา สิยา สวิจารา, สิยา อวิจาราฯ ทสายตนา อปฺปีติกาฯ ทฺวายตนา สิยา สปฺปีติกา, สิยา อปฺปีติกาฯ ทสายตนา น ปีติสหคตาฯ ทฺวายตนา สิยา ปีติสหคตา, สิยา น ปีติสหคตาฯ ทสายตนา น สุขสหคตาฯ ทฺวายตนา สิยา สุขสหคตา, สิยา น สุขสหคตาฯ ทสายตนา น อุเปกฺขาสหคตาฯ ทฺวายตนา สิยา อุเปกฺขาสหคตา, สิยา น อุเปกฺขาสหคตาฯ
ทสายตนา กามาวจราฯ ทฺวายตนา สิยา กามาวจรา, สิยา น กามาวจราฯ ทสายตนา น รูปาวจราฯ ทฺวายตนา สิยา รูปาวจรา, สิยา น รูปาวจราฯ ทสายตนา น อรูปาวจราฯ ทฺวายตนา สิยา อรูปาวจรา, สิยา น อรูปาวจราฯ ทสายตนา ปริยาปนฺนาฯ ทฺวายตนา สิยา ปริยาปนฺนา, สิยา อปริยาปนฺนาฯ ทสายตนา อนิยฺยานิกาฯ ทฺวายตนา สิยา นิยฺยานิกา , สิยา อนิยฺยานิกาฯ ทสายตนา อนิยตาฯ ทฺวายตนา สิยา นิยตา, สิยา อนิยตาฯ ทสายตนา สอุตฺตราฯ ทฺวายตนา สิยา สอุตฺตรา, สิยา อนุตฺตราฯ ทสายตนา อรณาฯ ทฺวายตนา สิยา สรณา, สิยา อรณาติฯ
ปญฺหาปุจฺฉกํฯ
อายตนวิภงฺโค นิฏฺฐิโตฯ