๗. สตฺตโม ปริจฺเฉโท
สพฺพสงฺคหวิภาโค
๖๑๗.
จตุปญฺญาส ธมฺมา หิ, นามนาเมน ภาสิตา;
อฏฺฐารสวิธา วุตฺตา, รูปธมฺมาติ สพฺพถาฯ
๖๑๘.
อภิญฺเญยฺยา สภาเวน, ทฺวาสตฺตติ สมีริตา;
สจฺจิกฏฺฐปรมตฺถา, วตฺถุธมฺมา สลกฺขณาฯ
๖๑๙.
เตสํ สพฺพสงฺคาหิกํ นยํ;
อาภิธมฺมิกภิกฺขูนํ, หตฺถสารมนุตฺตรํฯ
๖๒๐.
ทุกา ติกา จ ขนฺธายตนโต ธาตุสจฺจโต;
ปฏิจฺจสมุปฺปาทา จ, ปจฺจยา จ สมญฺญโตฯ
๖๒๑.
ปจฺจโย เอว นิพฺพานมปจฺจยมสงฺขตํ;
อสงฺขารมนุปฺปาทํ, สสฺสตํ นิจฺจลกฺขณํฯ
๖๒๒.
ปจฺจยา เจว สงฺขารา, สงฺขตา จ ตโตปเร;
อุปฺปาทวยธมฺมา จ, ปจฺจยฏฺฐิติกา ตถาฯ
๖๒๓.
นิพฺพานํ รูปธมฺมา จ, วิปฺปยุตฺตาว เกวลํ;
อารมฺมณา เอว นาม, นาลมฺพนฺติ หิ กิญฺจิปิฯ
๖๒๔.
เอกุปฺปาทนิโรธา จ, เอกาลมฺพณวตฺถุกา;
สํสฏฺฐา สมฺปยุตฺตา จ, สหชาตา ยถารหํฯ
๖๒๕.
อญฺญมญฺเญนุปตฺถทฺธา, สพฺพตฺถ สหวุตฺติโน;
สารมฺมณารมฺมณา จ, จิตฺตเจตสิกา มตาฯ
๖๒๖.
วิปสฺสนาย ภูมีติ, ตตฺถ เตภูมกา มตา;
โลกิยา ปริยาปนฺนา, วฏฺฏธมฺมา สอุตฺตราฯ
๖๒๗.
สกฺกายธมฺมา สภยา, ตีรโมริมนามกํ;
สํโยชนิยา สมลา, ตถา นีวรณียกาฯ
๖๒๘.
สํกฺเลสิกา ปรามฏฺฐา, อุปาทานียสาสวา;
โอฆนียา โยคนียา, คนฺถนียาติ ภาสิตาฯ
๖๒๙.
อญฺเญ อปริยาปนฺนา, วิวฏฺฏา จาวิปสฺสิยา;
โลกุตฺตรานุตฺตรา จ, โนสํโยชนิยาทโยฯ
๖๓๐.
กมฺมชาตา
อนุปาทินฺนกา นาม, ตโต เสสา ปวุจฺจเรฯ
๖๓๑.
ธมฺมา สปฺปฏิภาคาติ, กุสลากุสลา มตา;
อปฺปฏิภาคธมฺมาติ, ตทญฺเญ ปริทีปเยฯ
๖๓๒.
สรณา
ตทญฺเญ อรณา นาม, ปหาตพฺพา น เกหิจิฯ
๖๓๓.
รูปิโน รูปธมฺมา จ, นามธมฺมา อรูปิโน;
เอวมาทิปฺปเภเทน, ทฺวิธา เภทํ วิภาวเยฯ
๖๓๔.
พาลา ธมฺมา ตปนียา, กณฺหา จ กฏุกปฺผลา;
อเสวิตพฺพา สาวชฺชา, ทฺวาทสากุสลา มตาฯ
๖๓๕.
ปณฺฑิตา จาตปนียา, สุกฺกา จ สุขทายกา;
เสวิตพฺพานวชฺชา จ, กุสลา เอกวีสติฯ
๖๓๖.
กฺริยา วิปากา รูปญฺจ, นิพฺพานนฺติ จตุพฺพิธา;
วุตฺตา อพฺยากตา นาม, ธมฺมา ตพฺพิปรีตโตฯ
๖๓๗.
หีนา ธมฺมา ปริตฺตา จ, กามาวจรภูมิกา;
รูปารูปา ปวุจฺจนฺติ, มชฺฌิมา จ มหคฺคตาฯ
๖๓๘.
อปฺปมาณา ปณีตา จ, ธมฺมา โลกุตฺตรา มตา;
สํกิลิฏฺฐสํกฺเลสิกา, ทฺวาทสากุสลา ตถาฯ
๖๓๙.
อสํกิลิฏฺฐสํกฺเลสิกา, ธมฺมา เตภูมกาปเร;
อสํกฺลิฏฺฐาสํกฺเลสิกา, นว โลกุตฺตรา สิยุํฯ
๖๔๐.
วิปากา เต ปวุจฺจนฺติ, วิปากา จตุภูมกา;
วิปากธมฺมา นามาติ, กุสลากุสลา มตาฯ
๖๔๑.
กฺริยา รูปญฺจ นิพฺพานํ, น ปากํ น ตุ ปจฺจติ;
อาจยคามิโน ธมฺมา, ปุญฺญาปุญฺญาว สาสวาฯ
๖๔๒.
วุตฺตาปจยคามิโน
กฺริยา รูปญฺจ นิพฺพานํ, ปากา โจภยวชฺชิตาฯ
๖๔๓.
ปฐมานุตฺตโร มคฺโค, ทสฺสนํ ภาวนาปเร;
ตทญฺเญ ทฺวยนิมฺมุตฺตา, สพฺเพปิ ปรมตฺถโตฯ
๖๔๔.
สตฺต โลกุตฺตรา เหฏฺฐา, วุตฺตา เสกฺขาติ ตาทินา;
อรหตฺตผลเมว, อเสกฺขนฺติ ปกาสิตํฯ
๖๔๕.
โลกิยาปิ
เอวมาทิปฺปกาเรหิ, ติวิธาติ วิภาวเยฯ
๖๔๖.
อตีตานาคตํ รูปํ, ปจฺจุปฺปนฺนมถาปรํ;
อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา, สุขุโมฬาริกํ ตถาฯ
๖๔๗.
หีนํ ปณีตํ ยํ ทูเร, สนฺติเก วา ตเทกโต;
สพฺพํ รูปํ สโมธาย, รูปกฺขนฺโธติ วุจฺจติฯ
๖๔๘.
ตเถว เวทนากฺขนฺโธ, นาม ยา กาจิ เวทนา;
สญฺญากฺขนฺโธติ สญฺญา จ, ราสิภาเวน ภาสิตาฯ
๖๔๙.
วฏฺฏธมฺเมสุ อสฺสาทํ, ตทสฺสาโทปเสวนํ;
วินิภุชฺช นิทสฺเสตุํ, ขนฺธทฺวยมุทาหฏํฯ
๖๕๐.
วิวาทมูลสํสาร-กมเหตุนิทสฺสนํ;
สนฺธาย เวทนา สญฺญา, กตา นานาติ เกจนฯ
๖๕๑.
จิตฺตสํสฏฺฐธมฺมานํ, เจตนามุขโต ปน;
สงฺขารกฺขนฺธนาเมน, ธมฺมา เจตสิกา มตาฯ
๖๕๒.
สพฺพเภทํ ตถา จิตฺตํ, วิญฺญาณกฺขนฺธ สมฺมตํ;
เภทาภาเวน นิพฺพานํ, ขนฺธสงฺคหนิสฺสฏํฯ
๖๕๓.
อาลมฺพนียภาเวน, อุปาทาโนปการโต;
ปญฺจุปาทานกฺขนฺธาติ, โลกุตฺตรวิวชฺชิตาฯ
๖๕๔.
ยถา
ธมฺมา เตภูมกา เอก-ภูมิภาวาย เทสิตาฯ
๖๕๕.
ภาชนํ โภชนํ ตสฺส, พฺยญฺชนํ โภชโก ตถา;
ภุญฺชิตา จาติ ปญฺเจเต, อุปเมนฺติ ยถากฺกมํฯ
๖๕๖.
คิลานสาลา เคลญฺญํ, อสปฺปาโยปเสวนา;
สมุฏฺฐานํ คิลาโนติ, อุปเมนฺติ จ ปณฺฑิตาฯ
๖๕๗.
จารโก การณํ ตตฺถ, อปราโธ จ การโก;
อปราธกโต โจโร, อิติ โจปมิตา ปุนฯ
๖๕๘.
นิจฺจาธิปีฬนฏฺเฐน
กฺเลสทุกฺขมุเขเนเต, ขาทกา จ นิรนฺตรํฯ
๖๕๙.
อนตฺถาวหิตา นิจฺจมุกฺขิตฺตาสิกเวริโน;
มจฺจุมาราภิเธยฺยตฺตา, วธกาติ จ ภาสิตาฯ
๖๖๐.
วิมทฺทาสหนํ รูปํ, เผณปิณฺฑํว ทุพฺพลํ;
มุหุตฺตรมณียตฺตา, เวทนา พุพฺพุฬูปมาฯ
๖๖๑.
มรีจิกูปมา สญฺญา, วิปลฺลาสกภาวโต;
สงฺขาราปิ จ นิสฺสารา, กทลิกฺขนฺธสาทิสาฯ
๖๖๒.
นานปฺปการํ จินฺเตนฺตํ, นานากฺเลสวิโมหิตํ;
ปลมฺภตีติ วิญฺญาณํ, มายาสมมุทีริตํฯ
๖๖๓.
อิจฺเจวํ ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา ขนฺธา จ เกวลํ;
ปญฺจกฺขนฺธาติ นาเมน, เทสิตาติ วิภาวเยฯ
๖๖๔.
อชฺฌตฺตญฺจ พหิทฺธา จ, วิญฺญาณุปฺปตฺติการณํ;
ทฺวาราลมฺพณเภเทน, ทฺเวธายตนมีริตํฯ
๖๖๕.
จกฺขาทชฺฌตฺติกํ ตตฺถ, ฉทฺวารายตนํ ภเว;
พาหิรายตนํ นาม, ตถา รูปาทิโคจรํฯ
๖๖๖.
อิติ
อาคเม อภิธมฺเม ตุ, สพฺพถาปิ ยถารหํฯ
๖๖๗.
ตถาหนนฺตราตีโต, ชายมานสฺส ปจฺฉโต;
มโน สพฺโพปิ สพฺพสฺส, มนสฺสายตนํ ภเวฯ
๖๖๘.
ตถา ปุพฺพงฺคมฏฺเฐน, สหชานมรูปินํ;
ทฺวารภาเวน วิญฺญาณํ, สพฺพมายตนํ มตํฯ
๖๖๙.
มนายตนมิจฺเจวํ, ปสาทายตนํ ตถา;
ปญฺจวิญฺญาณธมฺมานํ, อิติ ฉทฺธา วิภาวเยฯ
๖๗๐.
ปญฺจปฺปสาทวิสยา, ปญฺจายตนสมฺมตา;
เสสํ รูปญฺจ นิพฺพานํ, สพฺเพ เจตสิกาติ จฯ
๖๗๑.
เอกูนสฏฺฐิธมฺมานํ
อิติ ฉทฺธา ปกาเสนฺติ, พาหิรายตนํ พุธาฯ
๖๗๒.
สุญฺญคาโมว ทฏฺฐพฺพ-มชฺฌตฺติกมสารโต;
คามฆาตกโจราว, ตํ หนนฺตํว พาหิรํฯ
๖๗๓.
นามปฺปวตฺติมุฬฺหานํ, ตทุปฺปตฺติกการณํ;
ทฺวาทสายตนานีติ, วุตฺตมิตฺถํ มเหสินาฯ
๖๗๔.
สมตฺตา ภาวมตฺเตน, ธาเรนฺตีติ สลกฺขณํ;
ทฺวาราลมฺพตทุปฺปนฺน-ปริยาเยน เภทิตาฯ
๖๗๕.
มนายตนเมตฺถาห, สตฺต วิญฺญาณธาตุโย;
เอกาทส ยถาวุตฺตา, อิจฺจฏฺฐารส ธาตุโยฯ
๖๗๖.
อนฺตาทิกา มโนธาตุ, มโนวิญฺญาณธาตุยา;
ปเวสาปคเม ทฺวาร-ปริยาเยน ติฏฺฐติฯ
๖๗๗.
เภรีตลทณฺฑโฆส-สมํ ฉกฺกํ ยถากฺกมํ;
กฏฺฐารณิปาวกาทิ-สมญฺจ ติวิธํ ภเวฯ
๖๗๘.
ทุกฺขํ
มคฺโค จาติ จตุทฺธาห, สจฺจํ สจฺจปรกฺกโมฯ
๖๗๙.
ภาโร จ ภารทานญฺจ, ภารนิกฺเขปนํ ตถา;
ภารนิกฺเขปนูปาโย, อิจฺโจปมฺมํ ยถากฺกมํฯ
๖๘๐.
โรโค โรคนิทานญฺจ, โรควูปสโม ตถา;
โรคเภสชฺชมิจฺเจว-มุปมาหิ จ ทีปิตํฯ
๖๘๑.
วิสรุกฺโข รุกฺขมูลํ, รุกฺขจฺเฉโท ตถาปโร;
รุกฺขจฺเฉทกสตฺถนฺติ, จตุโธปมิตํ ตถาฯ
๖๘๒.
ตีรโมริมสงฺขาตํ, มโหโฆ ปาริมํ ตถา;
ตทติกฺกมุปาโยติ, อุปเมนฺติ จ ตํ พุธาฯ
๖๘๓.
สจฺฉิกตฺวาน ปจฺจกฺข-มิจฺโจปมฺมํ ยถากฺกมํ;
สมาจิกฺขิ วิโมกฺขาย, สจฺจํ ตจฺฉนิยามโตฯ
๖๘๔.
ตถา
พาธกตฺตนิยาเมน, ทุกฺขสจฺจมิตีริตํฯ
๖๘๕.
ตํ วินา นาญฺญโต ทุกฺขํ, น โหติ น จ ตํ ตโต;
ทุกฺขเหตุนิยาเมน, สจฺจมาห วิสตฺติกํฯ
๖๘๖.
นาญฺญา นิพฺพานโต สนฺติ, น จ สนฺตํ น ตํ ยโต;
สนฺตภาวนิยาเมน, นิพฺพานํ สจฺจมุตฺตมํฯ
๖๘๗.
นาญฺญํ มคฺคาจ นิยฺยานํ, อนิยฺยาโน น จาปิ โส;
ตสฺมา นิยฺยานภาเวน, มคฺโค สจฺจนฺติ สมฺมโตฯ
๖๘๘.
อิติ ตจฺฉาวิปลฺลาส-ภูตภาโว จตูสุปิ;
สจฺจฏฺโฐติ วินิทฺทิฏฺโฐ, ทุกฺขาทีสฺววิเสสโตฯ
๖๘๙.
ปีฬนฏฺโฐ สงฺขตฏฺโฐ, สนฺตาปฏฺโฐ จ ภาสิโต;
วิปรีณามฏฺโฐ จาติ, ทุกฺขสฺเสวํ จตุพฺพิธาฯ
๖๙๐.
อายูหนา
ทุกฺขสฺสมุทยสฺสาปิ, จตุธตฺถา ปกาสิตาฯ
๖๙๑.
นิสฺสารณา วิเวกา จา-สงฺขตามตโต ตถา;
อตฺถา ทุกฺขนิโรธสฺส, จตุธาว สมีริตาฯ
๖๙๒.
นิยฺยานโต เหตุโต จ,
ทสฺสนาธิปเตยฺยโต;
มคฺคสฺสาปิ จตุทฺเธว-
มิติ โสฬสธา ฐิตาฯ
๖๙๓.
สจฺจิกฏฺฐปรมตฺถํ, ตจฺฉาภิสมยฏฺฐโต;
ตถตฺถมปิ สจฺจฏฺฐํ, ปฏฺฐเปนฺเตตฺถ ปณฺฑิตาฯ
๖๙๔.
ตเทตํ ปฏิวิชฺฌนฺติ, อริยาว จตุพฺพิธํ;
วุตฺตมริยสจฺจนฺติ, ตสฺมา นาเถน ตํ กถํ;
๖๙๕.
ชาติ
ทุกฺขญฺจ โทมนสฺสญฺจ, อุปายาโส ตถาปโรฯ
๖๙๖.
อปฺปิเยหิ จ สํโยโค, วิปฺปโยโค ปิเยหิ จ;
ยมฺปิ น ลภติจฺฉนฺโต, ตมฺปิ ทุกฺขมิทํ มตํฯ
๖๙๗.
อปาเยสุปปชฺชนฺตา, จวนฺตา เทวโลกโต;
มนุสฺเสสุ จ ชีรนฺตา, นานาพฺยสนปีฬิตาฯ
๖๙๘.
โสจนฺตา ปริเทวนฺตา, เวเทนฺตา ทุกฺขเวทนํ;
โทมนสฺเสหิ สนฺตตฺตา, อุปายาสวิฆาติโนฯ
๖๙๙.
อนิฏฺเฐหิ อกนฺเตหิ, อปฺปิเยหิ สมายุตา;
สงฺขาเรหิ จ สตฺเตหิ, นานานตฺถวิธายิภิฯ
๗๐๐.
อิฏฺเฐหิ ปิยกนฺเตหิ, มนาเปหิ วิโยชิตา;
สงฺขาเรหิ จ สตฺเตหิ, นานาสมฺปตฺติทายิภิฯ
๗๐๑.
ทุกฺขาปคมมิจฺฉนฺตา
อลพฺภเนยฺยธมฺเมสุ, ปิปาสาตุรมานสาฯ
๗๐๒.
กิจฺฉาธิปนฺนา กปณา, วิปฺผนฺทนฺตา รุทมฺมุขา;
ตณฺหาทาสา ปราภูตา, ภวสํสารสํกเฏฯ
๗๐๓.
ยํ เตภูมกนิสฺสนฺทํ, กฏุกํ คาฬฺหเวทนํ;
เวเทนฺติ สํสารผลํ, ตํชาตาทิํ วินา กุโตฯ
๗๐๔.
ตสฺมา ชาตาทิเภเทหิ, พาธมานา ภยาวหา;
ทุกฺขา จ ทุกฺขวตฺถุ จ, พหุธาปิ ปปญฺจิตาฯ
๗๐๕.
เต สพฺเพ ปญฺจุปาทาน-กฺขนฺธา เอว สมาสโต;
ทุกฺขาธิฏฺฐานภาเวน, ทุกฺขตาย นิยามิตาฯ
๗๐๖.
ตสฺมา เตภูมกา ธมฺมา, สพฺเพ ตณฺหาวิวชฺชิตา;
ทุกฺขสจฺจนฺติ เทเสสิ, เทสนากุสโล มุนิฯ
๗๐๗.
วิราคเตชาลาเภน
วิสรุกฺโขว ชาตาทินานานตฺถผโลทยํฯ
๗๐๘.
นนฺทิราคานุพนฺเธน, สนฺตานมวกฑฺฒิตํ;
ปุนพฺภวาภินิพฺพตฺติภาเวน ปริวตฺตติฯ
๗๐๙.
ปติฏฺฐิตญฺจ ตตฺเถตมตฺตสฺเนหานุเสวนํ;
โคจรานุนยาพทฺธํ, ราคมุจฺฉาสโมหิตํฯ
๗๑๐.
กฺเลสราสิปริกฺลิฏฺฐํ, พฺยสโนปทฺทวาหตํ;
ทุกฺขสลฺลสมาวิทฺธํ, วิหญฺญติ นิรนฺตรํฯ
๗๑๑.
หเว วิราคเตเชน, วิจฺฉินฺเน สติ สพฺพถา;
เกน พนฺเธน สนฺตาน-มาเนสฺสติ ภวนฺตรํฯ
๗๑๒.
ภวนฺตรมสมฺปตฺเต, สนฺตานมฺหิ วิวฏฺฏิเต;
กิมธิฏฺฐาย ชาตาทิทุกฺขธมฺมา ปวตฺตเรฯ
๗๑๓.
ตสฺมา
ทุกฺขสมุทโย นาม, สจฺจมิจฺจาห นายโกฯ
๗๑๔.
สพฺพทุกฺขวินิมุตฺตํ, สพฺพกฺเลสวินิสฺสฏํ;
ทุกฺขนิโรธนาเมน, สจฺจํ วุจฺจติ อจฺจุตํฯ
๗๑๕.
ทุกฺขญฺจ ปริชานนฺโต, ปชหํ ทุกฺขสมฺภวํ;
นิพฺพานํ ปทมารพฺภ, ภาวนาวีถิโมสโฏฯ
๗๑๖.
นิยฺยานฏฺฐงฺคิโก มคฺโค, สพฺพทุกฺขวิมุตฺติยา;
ทุกฺขนิโรธคามีติ, สจฺจํ ตสฺมา ตมีริตํฯ
๗๑๗.
จตุสจฺจวินิมุตฺตา, เสสา โลกุตฺตรา มตา;
มคฺคงฺคสมฺปยุตฺตา จ, ผลธมฺมา จ สพฺพถาฯ
๗๑๘.
อิตฺถํ สเหตุกํ ทุกฺขํ, โสปายามตนิพฺพุติํ;
ปฏิปตฺติหิตตฺถาย, วิภาเวติ วินายโกฯ
๗๑๙.
สปฺปาฏิหาริยํ ธมฺมํ, เทเสตฺวาน อนุตฺตโร;
จตุธาริยสจฺจานิ, วิภชีติ วิภาวเยฯ
๗๒๐.
ตพฺภาวภาวิภาเวน
ติยทฺธํ ทฺวาทสงฺคญฺจ, วีสตาการสงฺคหํฯ
๗๒๑.
ติสนฺธิ จตุสงฺเขปํ, ติวฏฺฏญฺจ ติลกฺขณํ;
เตภูมกํ ทฺวิมูลญฺจ, จตุกฺกนยมณฺฑิตํฯ
๗๒๒.
ปจฺเจกํ จตุคมฺภีร-มนุปุพฺพววตฺถิตํ;
อวิชฺชากูฏสงฺขาตํ, พนฺธาวิจฺเฉทมณฺฑลํฯ
๗๒๓.
โสกาทีนตฺถนิสฺสนฺทํ, เกวลํ ทุกฺขปิณฺฑิตํ;
ปฏิจฺจสมุปฺปาโทติ, ภวจกฺกํ ปวุจฺจติฯ
๗๒๔.
ปฏิวิทฺธาย วิชฺชาย, ภงฺคาวิชฺชาย สพฺพถา;
วิวฏฺฏตานุปุพฺเพน, เหตุภงฺคา ยถากถํฯ
๗๒๕.
อสฺมิํ
อสตาสฺมิํ น ตํ โหติ, ตสฺส ภงฺคาว ภิชฺชติฯ
๗๒๖.
เอตมตฺถํ ปุรกฺขตฺวา, ปจฺจยฏฺฐิติ ทสฺสิตา;
ปฏิจฺจสมุปฺปาทสฺส, อิทปฺปจฺจยตา นเยฯ
๗๒๗.
ตถา หิ ชาติยาปาห, ปจฺจยตฺตํ มหามุนิ;
ชรามรณธมฺมานํ, มตฺตาเภเทปิ วตฺถุโตฯ
๗๒๘.
อาหจฺจปจฺจยฏฺฐมฺหิ, เนทิสี ปจฺจยฏฺฐิติ;
ตตฺถ ธมฺมนฺตรสฺเสว, ปจฺจยฏฺโฐ วิภาวิโตฯ
๗๒๙.
วุตฺตมาจริเยเนตํ, ปฏฺฐานนยสงฺคเห;
ลพฺภมานนยํ ตาว, ทสฺสนตฺถํ ปปญฺจิโตฯ
๗๓๐.
เอตฺถ ตสฺมานุเปกฺขิตฺวา, อาหจฺจ นิยมํ พุโธ;
ตพฺภาวภาวิมตฺเตน, ปจฺจยตฺถํ วิภาวเยฯ
๗๓๑.
ตตฺถาวิชฺชา จ สงฺขารา, อทฺธาตีโตติ ภาสิตา;
วิญฺญาณํ นามรูปญฺจ, สฬายตนสญฺญิตํฯ
๗๓๒.
ผสฺโส จ เวทนา ตณฺหา, อุปาทานํ ภโวติ จ;
ปจฺจุปฺปนฺโน ภเว อทฺธา, ภเว อทฺธา อนาคโตฯ
๗๓๓.
ชาติ
กาลตฺตยววตฺถานํ, ติยทฺธมิติ ทีปเยฯ
๗๓๔.
ตตฺถาวิชฺชาติ อญฺญาณํ, จตุสจฺเจสุ ภาสิตํ;
ปุพฺพนฺเต จาปรนฺเต จ, ปจฺจยฏฺฐิติยํ ตถาฯ
๗๓๕.
อปุญฺญาติสงฺขาโรติ, วุตฺตา ทฺวาทส เจตนา;
ตถา ปุญฺญาภิสงฺขาโร, กามรูเปสุ ภาสิโตฯ
๗๓๖.
อาเนญฺชาติสงฺขาโรติ, วุตฺตารุปฺปา จตุพฺพิธา;
กายพฺพจีมโนทฺวารํ, ปตฺวา ตาเยว เจตนาฯ
๗๓๗.
วุตฺตา
สงฺขาราติ วิภตฺเตวเมกูนติํส เจตนาฯ
๗๓๘.
เอกูนวีสติวิธํ, ปฏิสนฺธิกฺขเณ ตถา;
ปวตฺเต ทฺวตฺติํสวิธํ, วิญฺญาณํ ปากมานสํฯ
๗๓๙.
ติวิธํ เวทนา สญฺญา, สงฺขาราติ วิเภทิตํ;
นามรูปํ ตุ ทุวิธํ, ภูโตปาทายเภทโตฯ
๗๔๐.
สฬายตนสงฺขาตํ, จกฺขาทชฺฌตฺติกํ มตํ;
จกฺขุสมฺผสฺสาทิเภทา, ผสฺโส ฉธา ปกาสิโตฯ
๗๔๑.
สุขา ทุกฺขา อุเปกฺขาติ, เวทนา ติวิธา ภเว;
กาเม ภเว จ วิภเว, ตณฺหาติ ติวิธา มตาฯ
๗๔๒.
กามุปาทานาทิเภทา, อุปาทานา จตุพฺพิธา;
กมฺโมปปตฺติเภเทน, ภโว นาม ทฺวิธา มโตฯ
๗๔๓.
อตฺตภาวาภินิพฺพตฺติ, ชาติ นาม ชรา ปน;
ปุราณภาโว มรณํ, ปริโยสานมีริตํฯ
๗๔๔.
ทฺวาทสงฺคปฺปเภเทน, วิภตฺเตวํ มเหสินา;
ปฏิจฺจสมุปฺปาโทติ, ปจฺจยา เอว เกวลาฯ
๗๔๕.
ปฏิจฺจ ผลภาเวน, สาเปกฺขํ ฐิตมตฺตนิ;
อปจฺจกฺขาย สงฺคนฺตฺวา, อุปฺปาเทนฺตีติ ปจฺจยาฯ
๗๔๖.
อวิชฺชาสงฺขารานํ
ตณฺหุปาทานภวาปิ, อิติ ปญฺเจตฺถ เหตุโยฯ
๗๔๗.
ตณฺหุปาทานภวานํ, คหเณ คหิตา ปุน;
อวิชฺชา สงฺขารา จาติ, ปญฺเจเวตฺถาปิ เหตุโยฯ
๗๔๘.
วิญฺญาณาทิสรูเปน, ทสฺสิตํ ผลปญฺจกํ;
ชาติชฺชรามรเณน, ตเทว คหิตํ ปุนฯ
๗๔๙.
อตีเต
อิทานิ เหตโว ปญฺจ, อายติํ ผลปญฺจกํฯ
๗๕๐.
อิตฺถํ เภเทน สงฺคยฺห, ทฺวาทสงฺคํ วิจกฺขณา;
อตฺถาปตฺติวิเสเสน, วีสตาการมีรยุํฯ
๗๕๑.
เหตุผลํ ผลเหตุ, ปุน เหตุผลนฺติ จ;
ติสนฺธิ จตุสงฺเขปํ, ตเมวาหุ วิภาวิโนฯ
๗๕๒.
อวิชฺชาตณฺหุปาทานา, กฺเลสวฏฺฏนฺติ ภาสิตา;
ภเวกเทโส สงฺขารา, กมฺมวฏฺฏํ ตโตปรํฯ
๗๕๓.
วิปากวฏฺฏมิจฺเจวํ, วิวฏฺเฏนาวิวฏฺฏิตํ;
ติวฏฺฏวฏฺฏิตํ หุตฺวา, วฏฺฏเมตํ ปวตฺตติฯ
๗๕๔.
อนิจฺจญฺจ ขยฏฺเฐน, ทุกฺขเมตํ ภยฏฺฐโต;
อนตฺตาสารกฏฺเฐน, วฏฺฏเมวํ ติลกฺขณํฯ
๗๕๕.
สํสารสฺเสว วุตฺตายํ, ปจฺจยานํ ปรมฺปรา;
ปฏิจฺจสมุปฺปาโทติ, ตโต เตภูมโก มโตฯ
๗๕๖.
พนฺธาวิชฺชาณฺฑโกเสน, วิชฺชาทิเภทวชฺชิตา;
วิมุตฺติรสมปฺปตฺตา, ภวตณฺหาปิปาสิตาฯ
๗๕๗.
อภิสงฺขารภาเวน, ปฏิพนฺธติ สนฺตติ;
ตถาภิสงฺขตา ปาก-ภาวาย ปริวตฺตติฯ
๗๕๘.
วิปากา
อิจฺเจวํ ปริยาเยน, สํสาโรยํ ปวตฺตติฯ
๗๕๙.
อิจฺจาวิชฺชาภวตณฺหา, วฏฺโฏปตฺถมฺภกา มตา;
สมฺปยุตฺตานุสยิตา, ตสฺมา วฏฺฏํ ทฺวิมูลกํฯ
๗๖๐.
ปจฺจยปจฺจยุปฺปนฺน-สนฺตานเภทโต ปน;
นานาภูตานเมกนฺตํ, พีชรุกฺขาทโย วิยฯ
๗๖๑.
ตถาปิ
ทีปวฏฺฏิสิขานํว, นตฺถิ เอกนฺตเมกตาฯ
๗๖๒.
เหตุเหตุสมุปฺปนฺนา, อีหาโภควิวชฺชิตา;
ปจฺจยาย จ ปจฺเจตุ-มพฺยาปารา ตโต มตาฯ
๗๖๓.
อวิชฺชาทีนเมวาถ, สมฺภเว สมฺภวนฺติ จ;
สงฺขาราทิสภาวาติ, ฐิเตวํธมฺมตาย เตฯ
๗๖๔.
อิตฺถเมกตฺตนานตฺตา, อพฺยาปาโร ตถาปโร;
เอตฺเถวํธมฺมตา เจติ, นยา วุตฺตา จตุพฺพิธาฯ
๗๖๕.
ผลานํ ปจฺจยุปฺปตฺติ, ปจฺจยตฺโถ จ เหตุสุ;
สภาวปฏิเวโธ จ, เทสนา จิตฺตตาติ จฯ
๗๖๖.
อตฺถธมฺมปฏิเวธ-เทสนานํ ยถากฺกมํ;
อติคมฺภีรภาเวน, จตุคมฺภีรมีริตํฯ
๗๖๗.
ปธานการณตฺตา หิ, อวิชฺชาทิปรมฺปรา;
กเมน สงฺขาราทีนํ, ปจฺจยาติ ววตฺถิตาฯ
๗๖๘.
ตถา หิ ชาติยา เอว, ชรามรณสมฺภโว;
อชาตานํ ชรา วาถ, มรณํ วา กุโต ภเวฯ
๗๖๙.
สาโวปปตฺติสงฺขาตา, ชาติ กมฺมภโวทิตา;
องฺกุโร วิย พีชมฺหา, ตตฺถ ตตฺโถปลพฺภติฯ
๗๗๐.
สมฺปโยคานุสยโต, อุปาทานปฺปติฏฺฐิตา;
อายูหนฺติ จ กมฺมานิ, อากฑฺฒนฺโตปปตฺติกํฯ
๗๗๑.
อุปาทานิยธมฺเมสุ
ทฬฺหี กุพฺพนฺตุปาทานํ, ปิยรูปาภินนฺทิโนฯ
๗๗๒.
เวทนีเยสุ ธมฺเมสุ, อสฺสาทมนุปสฺสโต;
เวทนาปจฺจยา ตณฺหา, สมุฏฺฐาย ปวฑฺฒติฯ
๗๗๓.
อิฏฺฐานิฏฺฐญฺจ
เวเทนฺติ เวทนํ นาม, นาผุสนฺตา กุทาจนํฯ
๗๗๔.
ผุสตาลมฺพณญฺเจโส, สฬายตนสมฺภเว;
ทฺวาราภาเว กุโต ตสฺส, สมุปฺปตฺติ ภวิสฺสติฯ
๗๗๕.
สฬายตนเมตญฺจ, นามรูปูปนิสฺสิตํ;
ฉผสฺสทฺวารภาเวน, ปวตฺตติ ยถารหํฯ
๗๗๖.
ปุพฺพงฺคมาธิฏฺฐาเนน, วิญฺญาเณน ปติฏฺฐเห;
นามรูปํ อุปตฺถทฺธํ, ปฏิสนฺธิปวตฺติยํฯ
๗๗๗.
สงฺขารชนิตํ หุตฺวา, ปติฏฺฐาติ ภวนฺตเร;
วิญฺญาณํ ชนกาภาเว, ตสฺสุปฺปตฺติ กถํ ภเวฯ
๗๗๘.
อวิชฺชายานุสยิเต, ปฏิเวธวิโรธิเต;
วฏฺฏานุคตสนฺตาเน, ปฏิสนฺธิผลาวเหฯ
๗๗๙.
ปากธมฺมา สภาเวน, ปวตฺตนฺติ หิ เจตนา;
อวิชฺชาปจฺจยา โหนฺติ, สงฺขาราติ ตโต มตาฯ
๗๘๐.
ปฏิวิทฺเธสุ สจฺเจสุ, ปจฺจยานํ ปรมฺปรา;
วิฆาตียติ สพฺพาปิ, ตโต วฏฺฏํ วิวฏฺฏติฯ
๗๘๑.
อิจฺจาวิชฺชาวิโรเธน, ตสฺสา วฏฺฏปฺปวตฺติยา;
สงฺฆาตนิกภาเวน, อวิชฺชา กูฏสมฺมตาฯ
๗๘๒.
ชรามรณสงฺฆาฏ-ปฏิปีฬิตเจตสํ;
กฺเลสมุจฺฉาปเรตานํ, สา จาวิชฺชา ปวฑฺฒติฯ
๗๘๓.
อิจฺจาพทฺธมวิจฺเฉทํ, อิทปฺปจฺจยมณฺฑลํ;
จกฺกเนมิสมาวฏฺฏํ, กเมน ปริวตฺตติฯ
๗๘๔.
วฏฺฏสฺส
ทุกฺขกฺขนฺธสฺส ทสฺเสสิ, นิสฺสนฺเทน นิทสฺสนํฯ
๗๘๕.
โสกญฺจ
โทมนสฺสมุปายาสํ, นานาพฺยสนสมฺภวํฯ
๗๘๖.
อิจฺจาตุรมนิจฺจนฺตํ, มโหปทฺทวสงฺกุลํ;
พหุปกฺเลสุปสฺสฏฺฐํ, ทุกฺขเมตนฺติ ปิณฺฑิตํฯ
๗๘๗.
อิจฺเจวํ ปญฺจุปาทาน-กฺขนฺธเภทิตสงฺคโห;
อตฺตภาวภวรโถ, หตฺถมุตฺตํว ยนฺตกํฯ
๗๘๘.
คติฏฺฐิตินิวาเสสุ, สํสรนฺโต นิรนฺตรํ;
จกฺเกเนเตน ยาตีติ, ภวจกฺกมิทํ มตํฯ
๗๘๙.
อวิชฺชาณฺฑํ ปทาเลตฺวา, ปฏิเวธปฺปวตฺติยา;
ปจฺจยปฺปจฺจยุปฺปนฺนา, สุปฏฺฐนฺติ สภาวโตฯ
๗๙๐.
อนิจฺจา ทุกฺขนตฺตา จ, ภงฺควนฺโต ภยาวหา;
สาทีนวาติ สงฺขาย, วิวฏฺฏมภิติฏฺฐติฯ
๗๙๑.
ตโต สานุสยา ตณฺหา, นิรุชฺฌติ ปุนพฺภเว;
สนฺตานรติยาภาวา, น ปกฺขนฺทติ สนฺธิยํฯ
๗๙๒.
อวิรุฬฺหิกภาเวน, ตตฺถ วฏฺฏวิโรธิเต;
อภิสงฺขารภาเวน, น ปวตฺตนฺติ เจตนาฯ
๗๙๓.
ปฏิสนฺธิปวตฺตีปิ, น ชเนนฺติ ภวนฺตเร;
อิจฺจาวิชฺชานิโรเธน, นิรุทฺธา กมฺมเจตนาฯ
๗๙๔.
ปจฺจยตฺถนิโรเธน, สงฺขารานํ นิโรธโต;
วิญฺญาณํ ชนกาภาวา, นิรุทฺธมิติ วุจฺจติฯ
๗๙๕.
วิญฺญาณาทินิโรธา จ, นามรูปาทิกํ ตถา;
ทุกฺขกฺขนฺธสฺสิมสฺเสวํ, นิโรโธติ ปวุจฺจติฯ
๗๙๖.
อิติ
ปฏิจฺจสมุปฺปาโทติ, เทสิโตยํ มเหสินาฯ
๗๙๗.
สพฺพสงฺขตธมฺมานํ
ชนกา เจวุปตฺถมฺภา, สํวิภตฺตา ยถารหํฯ
๗๙๘.
อาหจฺจ ปจฺจยฏฺเฐน, จตุวีสติธา ฐิตา;
เหตาลมฺพณาธิปตานนฺตรสมนนฺตราฯ
๗๙๙.
สหชาตอญฺญมญฺญ-นิสฺสยา โจปนิสฺสโย;
ปุเรชาตา ปจฺฉาชาตา-เสวนา กมฺมเมว จฯ
๘๐๐.
ปากาหารินฺทฺริยชฺฌาน-มคฺคงฺคสมฺปยุตฺตกา;
วิปฺปยุตฺตตฺถิ นตฺถิ จ, วิคตาวิคตนฺติ จฯ
๘๐๑.
ปญฺจาตีตาว กมฺมํ ตุ, วตฺตมานญฺจ อีริตํ;
สพฺพถาปิ ตโย วุตฺตา, วตฺตมานา ตโตปเรฯ
๘๐๒.
ฉธา นามํ ตุ นามสฺส, ปญฺจธา นามรูปินํ;
เอกธา ปุน รูปสฺส, รูปํ นามสฺส เจกธาฯ
๘๐๓.
ปญฺญตฺตินามรูปานิ, นามสฺส ทุวิธา ทฺวยํ;
ทฺวยสฺส นวธา เจติ, ฉพฺพิธา ปจฺจยา กถํฯ
๘๐๔.
นิรุทฺธานนฺตรา เอว, ชายนฺตานมนนฺตรํ;
นามธมฺมาว นามานํ, ชนกตฺโตปการกาฯ
๘๐๕.
นิรนฺตรปฺปวตฺติยา, อนุรูปมนนฺตรา;
อนนฺตรปจฺจเยน, ปจฺจโยติ ปกาสิตาฯ
๘๐๖.
สมนนฺตรภาเวน, เตสํ เต เอว ปจฺจยา;
สมนนฺตรนาเมน, ปจฺจโยติ ปกาสิตาฯ
๘๐๗.
อตฺถิภาวาย ธมฺมานํ, นตฺถิตาโยปการกา;
นตฺถิปจฺจยนาเมน, วุตฺตา เต เอว ตาทินาฯ
๘๐๘.
โอกาสทานภาเวน, วิคตาโวปการกา;
ธมฺมา เต เอว วุจฺจนฺติ, วิคตปฺปจฺจโยติ จฯ
๘๐๙.
ชวา
อาเสวนปจฺจโยติ, นิรุทฺธานนฺตรา มตาฯ
๘๑๐.
สํสฏฺฐสหชาตานํ, สมฺปโยเคน ปจฺจยา;
สมฺปยุตฺตปจฺจโยติ, นามา นามานมีริตาฯ
๘๑๑.
อิจฺเจโก วตฺตมาโน จ, ปญฺจาตีตา ยถารหํ;
อรูปานมรูปา จ, ปจฺจยา ฉพฺพิธา มตาฯ
๘๑๒.
ปวตฺเต จิตฺตชาตานํ, กมฺมชานญฺจ สนฺธิยํ;
รูปานํ สหชาตาน-มรูปานญฺจ ตาทินาฯ
๘๑๓.
เหตุภูตา ฉ ธมฺมาปิ, มูลฏฺเฐโนปการกา;
เหตุปจฺจยภาเวน, ปจฺจโยติ ปกาสิตาฯ
๘๑๔.
ตถา นิชฺฌายนฏฺเฐน, เตสเมโวปการกา;
ฌานปจฺจยนาเมน, ฌานธมฺมา วิภาวิตาฯ
๘๑๕.
ตเถว นิยฺยานฏฺเฐน, ปจฺจยาติ ปกาสิตา;
มคฺคปจฺจยนาเมน, มคฺคงฺคา จ มเหสินาฯ
๘๑๖.
เตสเมว จ ธมฺมานํ, สหชาตาติ เจตนา;
กมฺมพฺยาปาราภาเวน, วตฺตมานา จ ปจฺจยาฯ
๘๑๗.
กฏตฺตารูปปากานํ, นานกฺขณิกเจตนา;
อภิสงฺขารภาเวน, ชนกปฺปจฺจยา มตาฯ
๘๑๘.
อิจฺเจวํ ทุวิธา เภทา, วิปฺผารฏฺเฐน เจตนา;
กมฺมปจฺจยนาเมน, ปจฺจโยติ ปกาสิตาฯ
๘๑๙.
รูปานํ สหชาตานํ, อญฺญมญฺญมรูปินํ;
ปจฺจยา สนฺตภาเวน, วิปากา สมุทีริตาฯ
๘๒๐.
เอโกตีโตปิ จตฺตาโร, วตฺตมานาติ ปญฺจธา;
ปจฺจยา นามธมฺมาว, นามรูปานมีริตาฯ
๘๒๑.
อิมสฺส
ปจฺฉาชาตปจฺจโยติ, นามํ รูปานเมกธาฯ
๘๒๒.
สตฺตวิญฺญาณธาตูนํ
ปญฺจวิญฺญาณวีถิยา, ปญฺจาลมฺพา ยถากฺกมํฯ
๘๒๓.
ปุเรชาตวิเสเสน, นามานมุปการกา;
ปุเรชาตปจฺจโยติ, รูปํ นามสฺส เจกธาฯ
๘๒๔.
จิตฺตเจตสิกา ธมฺมา, ยํ ยมารพฺภ ชายเร;
อาลมฺพณปจฺจโยติ, สพฺพเมตํ ปวุจฺจติฯ
๘๒๕.
ยมาลมฺพํ ครุํ กตฺวา, นามธมฺมา ปวตฺตเร;
สฺวายเมวาลมฺพณูป-นิสฺสโยติ ปกาสิโตฯ
๘๒๖.
อนนฺตรปจฺจเยน, เย ธมฺมา ปจฺจยา มตา;
เต เอว วานนฺตรูป-นิสฺสโยติ ปกาสิโตฯ
๘๒๗.
ราคสทฺธาทโย ธมฺมา, อชฺฌตฺตมนุวาสิตา;
สตฺตสงฺขารธมฺมา จ, พหิทฺโธปนิเสวิตาฯ
๘๒๘.
ราคสทฺธาทิธมฺมานํ, กมฺมํ ปากานมิจฺจยํ;
ปกตูปนิสฺสโยติ, ปฏฺฐเปสิ ตถาคโตฯ
๘๒๙.
อิจฺเจวํ พลวฏฺเฐน, นิสฺสเยโนปการกา;
อุปนิสฺสยนาเมน, ปจฺจโยยํ ติธา มโตฯ
๘๓๐.
รูปารูปํ ปนิจฺเจวํ, เตกาลิกมกาลิกา;
ปญฺญตฺติ เจว นามานํ, ปจฺจโย ทุวิโธ มโตฯ
๘๓๑.
อาลมฺพาธิปฺปติภูตํ, นามานํ ครุโคจรํ;
สหชาธิปฺปตีธมฺมา, สหชานํ ยถารหํฯ
๘๓๒.
นามรูปานมิจฺเจว-มาธิปฺปจฺเจน ปจฺจโย;
อธิปฺปติปจฺจโยติ, ทุวิธา ปริทีปิโตฯ
๘๓๓.
สหชา
ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุ, นามานมิติ สพฺพถาฯ
๘๓๔.
สหชาตวิเสเสน, ธมฺมานมุปการกา;
สหชาตปจฺจโยติ, ติวิเธวํ วิภาวิตาฯ
๘๓๕.
อรูปิโน
สนฺธิยํ วตฺถุนามานิ, สหชานีติ สพฺพถาฯ
๘๓๖.
อุปการปวตฺตา จ, อญฺญมญฺญสฺส ตาทินา;
อญฺญมญฺญปจฺจโยติ, วิภตฺตา ติวิธา มตาฯ
๘๓๗.
สตฺตวิญฺญาณธาตูนํ, ภูโตปาทายรูปินํ;
สหชาตนามรูป-ธมฺมานญฺจ ยถากฺกมํฯ
๘๓๘.
วตฺถุ ภูตา จตุกฺขนฺธา, นิสฺสเยโนปการกา;
นิสฺสยปฺปจฺจโย นาม, ปจฺจโยติ มโต ติธาฯ
๘๓๙.
กพฬีกาโร อาหาโร, รูปกายสฺส ปจฺจโย;
อรูปิโน ปนาหารา, สหชานํ ยถารหํฯ
๘๔๐.
นามรูปานมิจฺเจวํ, ยาปนฏฺเฐน ปจฺจยา;
อาหารปจฺจโยเตว, ทุวิเธวํ ปกาสิโตฯ
๘๔๑.
ปสาทชีวิตารูปิ-นฺทฺริยธมฺมา ยถากฺกมํ;
ปญฺจวิญฺญาณุปาทินฺน-รูปานํ นามรูปินํฯ
๘๔๒.
สหชาตานมิจฺเจว-มิสฺสรฏฺเฐน ปจฺจยา;
อินฺทฺริยปฺปจฺจโยเตว, ติวิธา สมุทาหโฏฯ
๘๔๓.
สตฺตวิญฺญาณธาตูนํ, ฉ วตฺถูนิ ยถารหํ;
ปจฺฉาชาตา จ กายสฺส, จิตฺตเจตสิกา ตถาฯ
๘๔๔.
อรูปา สหชาตานํ, รูปานนฺติ มตา ติธา;
วิปฺปยุตฺตปจฺจโยติ, วิปฺปโยโคปการกาฯ
๘๔๕.
สหชาตํ
กพฬีกาโร อาหาโร, รูปชีวิตมิจฺจยํฯ
๘๔๖.
อตฺถิปจฺจยสงฺขาโต, ปจฺจโย ปญฺจธา มโต;
วิชฺชมานสภาเวน, ปจฺจยฏฺฐา ยถารหํฯ
๘๔๗.
เต เอวาวิคตา หุตฺวา, วตฺตมาโนปการกา;
อวิคตปจฺจโยติ, สุคเตน ววตฺถิตาฯ
๘๔๘.
อฏฺเฐวํ
สพฺพตฺถาธิปฺปตี จาติ, นวธา นามรูปินํฯ
๘๔๙.
อิตฺถมุทฺทิฏฺฐนิทฺทิฏฺฐา, ปฏฺฐานนยสงฺคหา;
กุสลากุสลาทีหิ, สุวิภตฺตา มเหสินาฯ
๘๕๐.
ปญฺญตฺตินามรูปานํ, วเสน ติวิธา ฐิตา;
ปจฺจยาติ ปกาเสนฺติ, จตุวีสติ ปณฺฑิตาฯ
๘๕๑.
ปญฺญตฺติ ปญฺญปียตฺตา, ปญฺญาเปตีติ จ ทฺวิธา;
นามรูปวินิมุตฺตา, ปญฺญตฺตา ตาทินา กถํฯ
๘๕๒.
ภูตปริณามาการมุปาทาย ตถา ตถา;
ภูมิปพฺพตปาสาณติณรุกฺขลตาทโยฯ
๘๕๓.
สมฺภาราการมารพฺภ, สนฺนิเวสวิเสสิตา;
ยานคามวนุยฺยานกฏสารปฏาทโยฯ
๘๕๔.
การกเวทกาการํ, วิญฺญตฺตินฺทฺริยลกฺขิตํ;
ขนฺธปญฺจกมาหจฺจ, มจฺจาสุรสุราทโยฯ
๘๕๕.
จนฺทาทาวฏฺฏนาทีหิ, ทิสากาลาทิสมฺมุติ;
ปารมฺปริยกาทีหิ, ชาติโคตฺตกุลาทโยฯ
๘๕๖.
ตํตํกฺริยาทิเภเทหิ, ปญฺญตฺตา กถินาทโย;
ตํตํกลาปาสมฺผุฏฺฐา, กูปากาสคุหาทโยฯ
๘๕๗.
ตํ
กสิณาทิกโวหารา, ภาวนามยโคจราฯ
๘๕๘.
ปุพฺโพปลพฺภาภาเวน, กสิณุคฺฆาฏิมาทโย;
นิโรธา จ สมาปตฺติ, วิเสสาภาวลกฺขิตาฯ
๘๕๙.
อิติ ตํ ตมุปาทาย, สมญฺญาตา ตถา ตถา;
สงฺขา สมญฺญา ปญฺญตฺติ, โวหาโรติ ปกาสิตาฯ
๘๖๐.
อาลมฺพณฏฺฐากาเรน, สนฺตาภาเวปิ วตฺถุโต;
จินฺตาโวหารนิปฺผนฺนา, อตฺถจฺฉายาว ภาสินีฯ
๘๖๑.
ปญฺญาปียตฺตา ปญฺญตฺติ, นามายมิติ ภาสิตา;
อุปาทาย จ ปญฺญตฺติ, สา เอโวปนิธาย จฯ
๘๖๒.
ปญฺญตฺติ ปญฺญาปนโต, ปณฺฑิเตหิ ปกาสิตา;
อวิชฺชมานา ปญฺญตฺติ, วิชฺชมานาติปิ ทฺวิธาฯ
๘๖๓.
โลกโวหาริกฏฺเฐน, ปญฺญตฺตํ ปรมตฺถโต;
อวิชฺชมานเมตาย, ปญฺญาเปนฺติ ยทา ตทาฯ
๘๖๔.
อวิชฺชมานปญฺญตฺติ, วิชฺชมานํ ยทา ปุน;
ปญฺญาเปนฺติ ตทา เอสา, วิชฺชมานนฺติ วุจฺจติฯ
๘๖๕.
อิตฺถํ ปญฺญตฺติธมฺมญฺจ, สมฺมตตฺถวิเสสโต;
ภาวธมฺมญฺจ รูปาทิ-สลกฺขณวิเสสโตฯ
๘๖๖.
ปญฺญาเปตีติ ปญฺญตฺติ, นามายมิติ ภาสิตา;
ยา นามํ นามกมฺมาทินาเมน สมุทีริตาฯ
๘๖๗.
สา เอวาวิชฺชมาเนน-วิชฺชมานาทิเภทิตา;
อิตฺถิสทฺโท ฉฬาภิญฺโญ, ราชปุตฺโต ตุ ภาสิตาฯ
๘๖๘.
กฺริยานิมิตฺตตฺถโยค-รุฬฺหิชาโตปจาริกา;
สมฺพนฺโธปจยาวตฺถา, สณฺฐานาเปกฺขิตา ตถาฯ
๘๖๙.
เทวทตฺโตถ
ขตฺติโย นรสีโห จ, ภาตา โลหิตกํ ยุวาฯ
๘๗๐.
กุณฺฑลํ ทุสฺสมิจฺเจวมาทิเภทิตสงฺคหา;
สมฺมตตฺถสภาเวสุ, โวหาราการลกฺขิตาฯ
๘๗๑.
สายํ ยาทิจฺฉกานฺวตฺถสงฺเกตกฺขณสมฺภวา;
โวหารตฺถวิเสเสน, เญยฺยาการานุสารินีฯ
๘๗๒.
วจีโฆสานุสาเรน, โสตวิญฺญาณวีถิยา;
ปวตฺตานนฺตรุปฺปนฺน-มโนทฺวารสฺส โคจราฯ
๘๗๓.
อตฺถา
สมฺมตา จ สภาวา จ, ปุพฺพสงฺเกตภาคิโนฯ
๘๗๔.
ยายํ วาลมฺพณาการวิเสเส ปฏิทิสฺสติ;
เวทนาทิวจีโฆสํ, สภาวานุคเจตโสฯ
๘๗๕.
สายํ ปญฺญตฺติ วิญฺเญยฺยา, โลกสงฺเกตนิมฺมิตา;
วจีวิญฺญตฺติสหิโต, สทฺโท เอวาติ เกจนฯ
๘๗๖.
อิตฺถํ ปญฺญตฺติธมฺมาติ, วุตฺตํ ปญฺญตฺติกทฺวยํ;
ตถาธิวจนา ธมฺมา, นิรุตฺตีติ จ ตาทินาฯ
๘๗๗.
อวิสํวาทกฏฺเฐน, โลกโวหารสาธกํ;
สมญฺญาสจฺจมิจฺเจวํ, อาจิกฺขนฺติ วิจกฺขณาฯ
๘๗๘.
สตฺถา ยํ ปรมตฺถมุตฺตมคุโณ นามญฺจ รูปนฺติ จ,
ทฺเวธากาสิ สภาวธมฺมกุสโล นิพฺพิชฺฌ ธมฺมนฺตรํ;
โวหารตฺถวิเสสเญยฺยมปรํ พฺยากาสิ ปญฺญตฺติโต,
อารทฺธํ กมโต มเยวมขิลํ ตํ สุฏฺฐุ นิฏฺฐาปิตํฯ
๘๗๙.
ยํ ธมฺมํ ธมฺมราชา นิรติกมภิสมฺโพธิ มคฺเคน พุทฺธา,
กตฺวา กณฺฑมฺพมูเล ปรมมนุปมํ ปาฏิหีรํ ขเณน;
ปาตฺวากา
ตตฺถาทายตฺถสารํ กถิตมติจิรํ ฐาตุ ปาฐานุกูลํฯ
อิติ นามรูปปริจฺเฉเท สพฺพสงฺคหวิภาโค นาม
สตฺตโม ปริจฺเฉโทฯ
นิฏฺฐิโต จ นามรูปปริจฺเฉเท สพฺพถาปิ
อภิธมฺมปรมตฺถวิภาโคฯ