๑๒. ทฺวาทสโม ปริจฺเฉโท
ทสาวตฺถาวิภาโค
๑๖๔๒.
อิจฺจฏฺฐารสธา ภินฺนา, ปฏิปกฺขปฺปหานโต;
ลกฺขณาการเภเทน, ติวิธาปิ จ ภาวนาฯ
๑๖๔๓.
กลาปโต สมฺมสนํ, อุทยพฺพยทสฺสนํ;
ภงฺเค ญาณํ ภเย ญาณํ, ญาณมาทีนเวปิ จฯ
๑๖๔๔.
ตเถว นิพฺพิทาญาณํ, ญาณํ มุจฺจิตุกมฺยตา;
ปฏิสงฺขา จ สงฺขารุ-เปกฺขาญาณานุโลมกํฯ
๑๖๔๕.
อิจฺจาวตฺถาปเภเทน, ทสธาปิ วิภาวิตา;
สภาคตฺถวิเสเสน, ติธา สงฺคหิตา ปุนฯ
๑๖๔๖.
ยถาภูตํ นาม ญาณตฺตยํ สมฺมสนาทิกํ;
ภยาทิญาณํ ติวิธํ, นิพฺพิทาติ ปวุจฺจติฯ
๑๖๔๗.
ตถา มุจฺจิตุกามาทิ, วิราโคว จตุพฺพิธํ;
ลกฺขณตฺตยนิชฺฌานวเสน ปุน วุฏฺฐิตาฯ
๑๖๔๘.
สุญฺญตญฺจานิมิตฺตญฺจ
สาเธติ มคฺคสงฺขาตํ, วิโมกฺขตฺตยมุตฺตมํฯ
๑๖๔๙.
อิติ ภาเวตุกามสฺส, วิภาเวติ ยถากฺกมํ;
ทสาวตฺถาวิภาเคน, สมาทาย ยถา กถํฯ
๑๖๕๐.
วิสุทฺโธ สีลวิสุทฺธิยา;
อุปจารปฺปนายญฺจ, ฐตฺวา จิตฺตวิสุทฺธิยํฯ
๑๖๕๑.
สปฺปจฺจยํ ปริคฺคยฺห, นามรูปํ สภาวโต;
ทิฏฺฐิกงฺขาวิตรณํ, ปตฺวา สุทฺธิํ ตโต ปรํฯ
๑๖๕๒.
อตีตานาคเต ขนฺเธ, ปจฺจุปฺปนฺเน จ สาสเว;
กลาปโต สมฺมสิตฺวา, สมฺมเสยฺย ติลกฺขณํฯ
๑๖๕๓.
อาทานนิกฺเขปนโต,
วโยวุทฺธตฺถคามิโต;
อาหารโตปิ อุตุโต,
กมฺมโต จาปิ จิตฺตโตฯ
๑๖๕๔.
ธมฺมตารูปโต จาปิ, รูปสตฺตกโต นเย;
กลาปโต ยมกโต, ขณิกา ปฏิปาฏิโตฯ
๑๖๕๕.
ทิฏฺฐิมุคฺฆาฏยนฺโต จ, มานมุคฺฆาฏยํ ตถา;
นิกนฺติปริยาทาโน, นามสตฺตกโต นเยฯ
๑๖๕๖.
นิจฺจา เจ น นิรุชฺเฌยฺยุํ, น พาเธยฺยุํ สุขา ยทิ;
วเส วตฺเตยฺยุมตฺตา เจ, ตทภาวา น ตาทิสาฯ
๑๖๕๗.
สมฺภวนฺติ หิ สงฺขารา, สติ ปจฺจยสมฺภเว;
ตโต ปจฺจยนิปฺผนฺนา, อวสฺสํ เภทคามิโนฯ
๑๖๕๘.
ตทนิจฺจา ขยฏฺเฐน, ทุกฺขา นาม ภยฏฺฐโต;
อนตฺตาสารกฏฺเฐน, สงฺขาราติ วิภาวยํฯ
๑๖๕๙.
กาเลน
อชฺฌตฺตญฺจ พหิทฺธา จ, สมาสพฺยาสโต ตโตฯ
๑๖๖๐.
ยโถปฏฺฐิตเภเทน, สมฺมสนฺโต สมูหโต;
กลาปโต สมฺมสนมิติ ภาเวติ ปณฺฑิโตฯ
๑๖๖๑.
ตสฺเสวํ สมฺมสนฺตสฺส, กมฺมญฺญํ โหติ มานสํ;
สูปฏฺฐนฺติ จ สงฺขารา, โวทายติ จ ภาวนาฯ
๑๖๖๒.
ตโต
ปจฺจุปฺปนฺนสภาวานํ, ขนฺธานมุทยพฺพยํฯ
๑๖๖๓.
ตณฺหาสมฺโมหกมฺเมหิ,
ขนฺธปญฺจกสภาโว;
รูปมาหารโต โหติ,
ผสฺสโต เวทนาทโยฯ
๑๖๖๔.
วิญฺญาณํ นามรูปมฺหา, สมฺโภตีติ จ ปสฺสโต;
ตสฺส ปจฺจยโต โหติ, ขนฺเธสุทยทสฺสนํฯ
๑๖๖๕.
ตณฺหาทีนํ นิโรธา จ,
นิโรโธ โหติ ปสฺสโต;
ตถา วีสติธา โหติ,
ตตฺเถว วยทสฺสนํฯ
๑๖๖๖.
นิพฺพตฺติวิปริณามลกฺขณํ ปน ปสฺสโต;
ขณโต ทสธา เนสมุทยพฺพยทสฺสนํฯ
๑๖๖๗.
อิตฺถํ ปญฺญาสธา เภโท,
ขนฺธานมุทยพฺพโย;
อายตนาทิเภโทปิ,
โยเชตพฺโพ ยถารหํฯ
๑๖๖๘.
ตเทวมนุปสฺสนฺโต
อนิจฺจา ทุกฺขานตฺตาติ, ภาเวติ พหุธา พุโธฯ
๑๖๖๙.
ภาวนาปสุตสฺเสวํ, ปสฺสโต โพธิปกฺขิยา;
ปาตุภูตา ปวตฺตนฺติ, วิเสเสน วิสารทาฯ
๑๖๗๐.
สลกฺขณปริจฺฉินฺเน, ติลกฺขณววตฺถิเต;
ฉนฺโท สาสวสงฺขาเร, สารทํ ปริเยสติฯ
๑๖๗๑.
ตตฺถ
สงฺกปฺโปภินิโรเปติ, อาหรนฺโต ปุนปฺปุนํฯ
๑๖๗๒.
ยถาวตฺถุสภาเวน, ตโต สทฺธาธิมุจฺจติ;
สติ สูปฏฺฐิตา โหติ, ปริคฺคยฺห สภาวโตฯ
๑๖๗๓.
ปญฺญา สมฺปฏิวิชฺฌนฺตี, สมาหจฺจ วิปสฺสติ;
ปคฺคเหตฺวาน วายาโม, ปฏิปาเทติ ภาวนํฯ
๑๖๗๔.
ตโต ปีติมโน โหติ, นิปฺผาทิตมโนรโถ;
ปาโมชฺชพหุโล หุตฺวา, ปสฺสทฺธทรโถ ปนฯ
๑๖๗๕.
วิกฺเขปุทฺธจฺจนิตฺติณฺโณ, สมาธิยติ นิจฺจโล;
อุเปกฺขา ภาวนาวีถิํ, อธิฏฺฐาติ ตโต ปรํฯ
๑๖๗๖.
อารุฬฺหโยคฺคาจริโย, อาชานียรโถ วิย;
วาตาภาเว ปทีโปว, ปสนฺเนกมุขฏฺฐิตาฯ
๑๖๗๗.
สุขุมา นิปุณาการา, ขุรธาราคตา วิย;
คณฺหนฺตี ภาวนาคพฺภํ, ปวฑฺฒติ วิปสฺสนาฯ
๑๖๗๘.
สมฺปตฺตปฏิเวธสฺส,
ตสฺเสวํ ตํ วิปสฺสโต;
ชายเตโก อุปกฺเลโส,
ทโสปกฺเลสวตฺถุกาฯ
๑๖๗๙.
โอภาโส
สุขํ ญาณมุปฏฺฐานมุเปกฺขา จ นิกนฺติ จฯ
๑๖๘๐.
ชาเตสฺเวเตสุ ยํ กิญฺจิ, อุฬารํ ชาตวิมฺหโย;
ทิสฺวา วิปสฺสนามคฺคา, โวกฺกมิตฺวา ตโต ปรํฯ
๑๖๘๑.
ตมหํการวิกฺขิตฺโต, อสฺสาเทนฺโต มมายติ;
โหตาธิมานิโก วาถ, มญฺญนฺโต ตมนุตฺตรํฯ
๑๖๘๒.
สิยา
ตตฺเถวํ ปฏิสงฺขาย, ปฏิวิชฺฌติ ปณฺฑิโตฯ
๑๖๘๓.
น ตณฺหาทิฏฺฐิมาเนหิ, ปริโยคาหเหตุโต;
ลกฺขณาลมฺพณตฺตา จ, โลกิยายํ วิปสฺสนาฯ
๑๖๘๔.
ทิฏฺฐิมานนิกนฺตี จ, กุมฺมคฺคา ปริปนฺถกา;
มคฺโค วิสุทฺธิยา นาม, วิสุทฺธา จ วิปสฺสนาฯ
๑๖๘๕.
สารถีว รถํ ภนฺตมิติ สงฺขาย สาธุกํ;
ปวิฏฺฐมคฺคํ วิกฺขิตฺตํ, สมฺปาเทติ ยถา ปุเรฯ
๑๖๘๖.
อิตฺถํ มคฺเค อมคฺเค จ, ยาถาวปฏิเวธกํ;
มคฺคามคฺควิสุทฺธีติ, ญาณทสฺสนมีริตํฯ
๑๖๘๗.
เจโตปวตฺตนาการมิติ สลฺลกฺขยํ พุโธ;
สาธุกํ ปฏิวิชฺฌนฺโต, สุขุมํ นิปุณํ ตโตฯ
๑๖๘๘.
ปริปนฺเถ วิโมเจตฺวา, โพเธตฺวา โพธิปกฺขิเย;
ภาวนํ ปฏิปาเทนฺโต, ปุนเทโวทยพฺพยํฯ
๑๖๘๙.
สมธิฏฺฐาย เมธาวี, วิปสฺสติ ติลกฺขณํ;
อุทยพฺพยญาณนฺติ, ตมีเรนฺติ ตโต ปรํฯ
๑๖๙๐.
สงฺขารานํ วิภูตตฺตา, สาการานํ วิเสสโต;
ติลกฺขณานํ ทิฏฺฐตฺตา, สงฺขาเรสุ สภาวโตฯ
๑๖๙๑.
ปริปนฺถา
ยถาวีถิปฺปวตฺตสฺส, ปฏิปตฺติวิสุทฺธิยาฯ
๑๖๙๒.
อินฺทฺริยานํ สุติกฺขตฺตา, ปริปกฺกา วิปสฺสนา;
อุทยมฺหา วิมุจฺจิตฺวา, ภงฺเค ฐาติ ยถา กถํฯ
๑๖๙๓.
อุปฺปาโท ปจฺจยายตฺโต, ธมฺมานมิติ นิจฺฉิเต;
นิโรธานุคตา ชาติ, สิทฺธาวสฺสํ นิยามโตฯ
๑๖๙๔.
ตโตทยาว ปฏฺฐาย, อตฺถาย สูริโย วิย;
วินาสาย ปวตฺตนฺตา, วยนฺเตวาติ เปกฺขติฯ
๑๖๙๕.
อุทยาโภคโมหาย
เภทสฺสภาวมารพฺภ, ธมฺเมสุ สติ ติฏฺฐติฯ
๑๖๙๖.
อตีตา จ นิรุทฺธาว, นิรุชฺฌิสฺสนฺตินาคตา;
นิรุชฺฌนฺเตว วตฺตนฺตา, อิจฺเจวมนุปสฺสโตฯ
๑๖๙๗.
นิชฺฌโรว คิรคฺคมฺหิ, วาริโวณตโปกฺขเร;
ปทีโป วิย ฌายนฺโต, อารคฺเคริว สาสโปฯ
๑๖๙๘.
อาตเป วิย อุสฺสาโว, ปริสฺสาเว ชลํ วิย;
มทฺทิตํ เผณปิณฺฑํว, โลณปิณฺฑมิโวทเกฯ
๑๖๙๙.
อุทเก ทณฺฑราชีว, วิชฺชุตาว วลาหเก;
ชลํ ตตฺตกปาเลว, สลิเล วิย พุพฺพุฬํฯ
๑๗๐๐.
วาตพฺภาหตตูลํว, ตีรํ ปตฺตาว วีจิโย;
ผลํ พนฺธนมุตฺตํว, ติณานีว หุตาวเหฯ
๑๗๐๑.
ชายนฺตาปิ จ ชิยฺยนฺตา, มิยฺยนฺตา จ นิรนฺตรํ;
นิโรธายาภิธาวนฺตา, ภงฺคาภิมุขปาติโนฯ
๑๗๐๒.
วิคจฺฉนฺตาว ทิสฺสนฺติ, ขียนฺตนฺตรธายิโน;
วิทฺธํสยนฺตา สงฺขารา, ปตนฺตา จ วินาสิโนฯ
๑๗๐๓.
ภงฺคญาณํ
อนิจฺจนฺตานุธาวนฺติ, ติวิธาปิ วิปสฺสนาฯ
๑๗๐๔.
อุทยพฺพยภงฺเคสุ, ปากฏา หิ อนิจฺจตา;
ภยาทีนวนิพฺเพเท, ทุกฺขตานตฺตตา ตโตฯ
๑๗๐๕.
อิตฺถํ ภงฺคมธิฏฺฐาย, ปสฺสนฺตสฺส ติลกฺขณํ;
สงฺขารา สภยา หุตฺวา, สมุปฏฺฐนฺติ โยคิโนฯ
๑๗๐๖.
วาฬมิคานุพทฺธาว, นิมฺมุชฺชนฺตา วิยณฺณเว;
อมนุสฺสคหิตาว, ปริกฺขิตฺตาว เวริหิฯ
๑๗๐๗.
กณฺหสปฺปสมาลีฬฺหา
ปปาตาวาฏปกฺขนฺตา, ปตนฺตาว หุตาวเหฯ
๑๗๐๘.
วชฺฌปฺปตฺตา มหาโจรา, ฉิชฺชนฺตา วิย สีสโต;
สูลมาโรปิยนฺตาว, ปพฺพเตโนตฺถฏา วิยฯ
๑๗๐๙.
ชาติสงฺกฏปกฺขนฺตา, ชราพฺยาธินิปีฬิตา;
มรณาสนิสมฺมทฺทา, มหาพฺยสนภาคิโนฯ
๑๗๑๐.
มจฺจุนพฺภาหตา นิจฺจํ, ทุกฺขภารสโมตฺถฏา;
โสโกปายาสนิสฺสนฺทา, ปริเทวปรายณาฯ
๑๗๑๑.
ตณฺหาทิฏฺฐิมมตฺเตน, สตฺตา เอตฺถาธิมุจฺฉิตา;
พทฺธา ภเยน พทฺธาว, มุตฺตาว ภยมุตฺตกาฯ
๑๗๑๒.
อิติ สงฺขารธมฺเมสุ, ภยุปฺปตฺติมุทิกฺขโต;
ภยญาณนฺติ ภาสนฺติ, ภยมุตฺตา มเหสโยฯ
๑๗๑๓.
สภยา ปุน สงฺขารา, สนฺทิสฺสนฺติ สมนฺตโต;
อหิตาวหิตานิจฺจมาทีนวํ นิรนฺตรํฯ
๑๗๑๔.
คูถกูปํว กุถิตํ, ภสฺมจฺฉนฺโนว ปาวโก;
สรกฺขสํว สลิลํ, สวิสํ วิย โภชนํฯ
๑๗๑๕.
วนํ
ภิชฺชมานา มหานาวา, ผลนฺตา อสนี ยถาฯ
๑๗๑๖.
อาวุธากุลสนฺนทฺธา, ยุทฺธภูมิปติฏฺฐิตา;
สงฺคตาว มหาเสนา, โฆรานตฺถนิยามิตาฯ
๑๗๑๗.
รถํ จกฺกสมารุฬฺหํ, วุยฺหนฺตํ วฬวามุขํ;
กปฺปุฏฺฐานมหารมฺภํ, กปฺโป ปตฺตนฺตโร ยถาฯ
๑๗๑๘.
ตถา
มโหปทฺทวสงฺกุลา;
ฑยฺหนฺเตกาทสคฺคีหิ,
ปริปฺผนฺทปรายณาฯ
๑๗๑๙.
มหารญฺญมิวาทิตฺตํ, ภวโยนิคติฏฺฐิติ-
สตฺตาวาสา สมีภูตา, ชลิตงฺคารกาสุกาฯ
๑๗๒๐.
อาสีวิสา มหาภูตา, วธกา ขนฺธปญฺจกา;
จกฺขาทโย สุญฺญา คามา, โคจรา คามฆาตกาฯ
๑๗๒๑.
อิจฺจานยสมากิณฺณํ, ภวสาครมณฺฑลํ;
เลณํ ตาณํ ปติฏฺฐา วา, สรณํ วา น วิชฺชติฯ
๑๗๒๒.
เอตฺถาภิโรธิโน พาลา, วงฺกฆสฺตาว มีนกา;
มหาสกฏุปพฺพุฬฺหา, มหพฺภยปติฏฺฐิตาฯ
๑๗๒๓.
ชายมานาว ชิยฺยนฺตา, นานาพฺยสนปีฬิตา;
วิปตฺตาวฏฺฏปติตา, มรณาพทฺธนิจฺฉยาฯ
๑๗๒๔.
โมหนฺธการปิหิตา, จตุโรฆสโมตฺถฏา;
วิตุนฺนา ทุกฺขสลฺเลน, วิหญฺญนฺติ วิฆาติโนฯ
๑๗๒๕.
อิตฺถญฺจ วิสปุปฺผํว, นานานตฺถผลาวหํ;
ทุกฺขานุพนฺธสมฺพาธํ, อาพาธํว สมุฏฺฐิตํฯ
๑๗๒๖.
อาสีวิสํว
อสิสูนํว สารมฺภํ, ทุกฺขายูหนกํ ปทํฯ
๑๗๒๗.
สวิทาหปริปฺผนฺทปกฺกพนฺธมิโวทกํ;
อุปฺปาทญฺจ ปวตฺตญฺจ, นิมิตฺตายูหนํ ตถาฯ
๑๗๒๘.
ปฏิสนฺธิญฺจ ปสฺสนฺตํ, ญาณมาทีนวํ มตํ;
เตภูมเกสุ เตนายมวุทฺธิํ ปฏิวิชฺฌติฯ
๑๗๒๙.
ภยเภรวปกฺขนฺเต, พหฺวาทีนวปจฺจเย;
สงฺขาเร สมเวกฺขนฺโต, นิพฺพินฺทติ นิราลโยฯ
๑๗๓๐.
วิสํ
สุปณฺณํ นาคราชาว, โจรํ วิย มหทฺธโนฯ
๑๗๓๑.
ทุกฺขานุสยสมฺพาเธ, พาธมาเน วิภาวยํ;
สํเวเชติ นิรานนฺเท, ปริปนฺถภยากุเลฯ
๑๗๓๒.
สุทฺโธ มุตฺตกรีสํว, สุหิโต วมิตํ วิย;
สุวิลิตฺโตว ทุคฺคนฺธํ, สุนฺหาโต องฺคณํ วิยฯ
๑๗๓๓.
ราคโทสปริกฺลิฏฺเฐ, จตุราสวปูติเก;
หีนโลกามิสาสาเร, สํกฺเลสวิสทูสิเตฯ
๑๗๓๔.
สงฺขาเรปิ ชิคุจฺฉนฺโต, นาภินนฺทติ ปณฺฑิโต;
ตสฺเสตํ นนฺทินิสฺสฏฺฐํ, นิพฺพิทาญาณมพฺรวุํฯ
๑๗๓๕.
สภยาทีนเว ทิสฺวา, สงฺขาเร ปุน ปณฺฑิโต;
นิพฺพินฺทนฺโต ตโต เตหิ, ปริมุจฺจิตุมิจฺฉติฯ
๑๗๓๖.
มีนาว กุมีเน พทฺธา, ปญฺชเร วิย ปกฺขิโน;
โจโร จารกพทฺโธว, เปฬายนฺโตว ปนฺนโคฯ
๑๗๓๗.
ปงฺเก สนฺโน มหานาโค, จนฺโท ราหุมุขํ คโต;
มิโค ยถา ปาสคโต, ตถา สํสารจารเกฯ
๑๗๓๘.
อวิชฺชาปริโยนทฺเธ
ทิฏฺฐิชาลปฏิจฺฉนฺเน, วิปลฺลาสปริกฺขิเตฯ
๑๗๓๙.
ปญฺจนีวรณาพทฺเธ, มานตฺถมฺภสมุสฺสเย;
อิจฺฉาปปาตคมฺภีเร, วิปตฺติวินิปาตเนฯ
๑๗๔๐.
ชราพฺยาธิสมุปฺปาเท, ธูมเกตุปปตฺติเก;
โกธูปนาหทหเน, โสโกปายาสธูปิเตฯ
๑๗๔๑.
มทปฺปมาทาวโรเธ, ภวตณฺหาวกฑฺฒเน;
วิปฺปโยคสมุตฺตาเส, นิจฺจาปายภยากุเลฯ
๑๗๔๒.
ฉาลมฺพาภิหเต
สญฺเจตนาการณิเก, เวทนากมฺมการเณฯ
๑๗๔๓.
อนตฺถาลาปนิคฺโฆเส, กฺเลสรกฺขสลาลิเต;
มรณารมฺภนิฏฺฐาเน, พทฺโธ มุตฺติํ คเวสติฯ
๑๗๔๔.
อคฺคิํ วิย จ สมฺผุฏฺฐ-มสุจิํ คหิตํ วิย;
เปตํ ขาทิตุกามํว, วิกฺกนฺเตนฺตมิวาวุธํฯ
๑๗๔๕.
มหาพฺยสนุปสฺสฏฺเฐ, สงฺขาเร โมตฺตุมิจฺฉโต;
มุจฺจิตุกมฺยตาญาณมุปฺปนฺนนฺติ ปวุจฺจติฯ
๑๗๔๖.
ทุชฺชเห ปลิพชฺฌนฺเต, คนฺถานุสยสงฺคเม;
ตณฺหุปาทานคหเณ, นนฺทิราคานุพนฺธเนฯ
๑๗๔๗.
ทิฏฺฐิมานมทตฺถทฺเธ, โลภปาสนิรนฺตเร;
สํโยชนมหาทุคฺเค, จิรกาลปฺปปญฺจิเตฯ
๑๗๔๘.
สงฺขาเร มุญฺจตจฺจนฺตํ, อาวิชฺฌิตฺวาว ปนฺนคํ;
ลกฺขณานุปนิชฺฌาย, สุขุมํ ปน โยนิโสฯ
๑๗๔๙.
มชฺฌตฺตคหโณ ตสฺมา, นิรเปกฺขวิมุตฺติยา;
วคฺคุลีวาผลํ รุกฺขํ, วีมํสติ วิเสสโตฯ
๑๗๕๐.
วิหตํ
คนฺธํ วิย จ ปิเสนฺโต, ปิสิตํเยว สาธุกํฯ
๑๗๕๑.
อนิจฺจา ทุกฺขานตฺตาติ, สติมา สุสมาหิโต;
อาหจฺจ ปฏิวิชฺฌนฺโต, ลกฺขณานิ วิปสฺสติฯ
๑๗๕๒.
วิปสฺสนฺตสฺส ตสฺเสวํ, ปฏิสงฺขานุปสฺสนา-
ญาณมิจฺจาหุ นิปุณํ, วิจินนฺตํ วิสารทาฯ
๑๗๕๓.
อิติ สมฺมา วิปสฺสนฺโต, สจฺฉิกตฺวา ติลกฺขณํ;
ยถาภูตสภาเวน, ตตฺเถวมนุปสฺสติฯ
๑๗๕๔.
อนิจฺจา
ทุกฺขาว สุขโต ทิฏฺฐา, อนตฺตาว ปนตฺตโตฯ
๑๗๕๕.
อนิจฺจา ทุกฺขานตฺตา จ, สงฺขตา ปุน สพฺพถา;
อลพฺภเนยฺยธมฺมา จ, ตเถวากามการิยาฯ
๑๗๕๖.
ธาตุมตฺตา ปราธีนา, อตฺตาเธยฺยวิวชฺชิตา;
มจฺจุเธยฺยวสานีตา, อุปธิหตโคจราฯ
๑๗๕๗.
อหํ มมนฺติ โวหาโร, ปโร วาถ ปรสฺส วา;
อตฺตา วา อตฺตนียํ วา, วตฺถุโต นตฺถิ กตฺถจิฯ
๑๗๕๘.
ยถาปิ องฺคสมฺภารา, โหติ สทฺโท รโถ อิติ;
เอวํ ขนฺเธสุ สนฺเตสุ, โหติ สตฺโตติ สมฺมุติฯ
๑๗๕๙.
ตตฺถ กปฺเปนฺติ อตฺตานํ, พาลา ทุมฺเมธิโน ชนา;
อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา, ปสฺสโต นตฺถิ กิญฺจนํฯ
๑๗๖๐.
สุขิโต ทุกฺขิโต วาถ, ปุคฺคโล นาม กตฺถจิ;
วตฺถุโต นตฺถิ สพฺพตฺถ, สงฺขารา ตํสภาวิโนฯ
๑๗๖๑.
ชายมานา จ ชิยฺยนฺตา, มิยฺยมานา จ สงฺขตา;
อตฺตาว ทุกฺขิตา เหเต, น ตุ ทุกฺขาย กสฺสจิฯ
๑๗๖๒.
ทุกฺขเมว
นาญฺญตฺร ทุกฺขา สมฺโภติ, นาญฺญํ ทุกฺขา นิรุชฺฌติฯ
๑๗๖๓.
เอตฺถ คยฺหูปคํ นตฺถิ, ปลาเสตํ ปปญฺจิตํ;
นิรุทฺธสฺส สมายูหา, นิรตฺถกสมุพฺภวาฯ
๑๗๖๔.
อนิจฺจา โหนฺตุ สงฺขารา, ทุกฺขิตา วา มเมตฺถ กิํ;
อนตฺตา วาติ? สงฺขารุเปกฺขาญาณํ ปวตฺตติฯ
๑๗๖๕.
อิติ ทิสฺวา ยถาภูตํ, ยาว ภงฺคา ตโต ปรํ;
คณฺหนฺตี ภาวนาคพฺภํ, ปริปกฺกา วิปสฺสนาฯ
๑๗๖๖.
อวสฺสํ ภงฺคนิฏฺฐาเน, ภยาทีนวนิจฺฉิเต;
นิพฺพินฺทิตฺวา วิรชฺชนฺโต, ปฏิสงฺขายุเปกฺขติฯ
๑๗๖๗.
ตตฺถ
วิสฺสฏฺฐปรปุตฺตํว, วิสฺสฏฺฐภริยํ วิยฯ
๑๗๖๘.
ปวตฺตญฺจ นิมิตฺตญฺจ, ปฏิสงฺขายุเปกฺขโต;
สพฺพสงฺขารธมฺเมสุ, คติโยนิภเวสุ วาฯ
๑๗๖๙.
วาริ โปกฺขรปตฺเตว, สูจิกคฺเคว สาสโป;
ขิตฺตํ กุกฺกุฏปตฺตํว, ททฺทุลํว หุตาวเหฯ
๑๗๗๐.
น ปสารียตี จิตฺตํ, น ตุ สชฺชติ พชฺฌติ;
อาลยา ปติลียนฺติ, ปริวตฺตติ วฏฺฏโตฯ
๑๗๗๑.
สีตํ ฆมฺมาภิตตฺโตว,
ฉาตชฺฌตฺโตว โภชนํ;
ปิปาสิโตว ปานียํ,
พฺยาธิโตว มโหสธํฯ
๑๗๗๒.
ภีโต เขมนฺตภูมิํว, ทุคฺคโตว มหานิธิํ;
อญฺชสํ มคฺคมุฬฺโหว, ทีปํ วิย จ อณฺณเวฯ
๑๗๗๓.
อชรามรมจฺจนฺตํ
สพฺพทุกฺขกฺขยํ ฐานํ, นิพฺพานมภิกงฺขติฯ
๑๗๗๔.
วุฏฺฐานคามินี จายํ, สิขปฺปตฺตา วิปสฺสนา;
สกุณี ตีรทสฺสีว, สานุโลมา ปวตฺตติฯ
๑๗๗๕.
อปฺปวตฺตมนิมิตฺตํ, ปสฺสนฺโต ปน สนฺตโต;
ปกฺขีว นิปฺผลํ รุกฺขํ, หิตฺวา วุฏฺฐาติ สงฺขตาฯ
๑๗๗๖.
อุปจารสมาธีติ, กามาวจรภาวนา;
มุตฺโตยํ โลกิโย มคฺโค, ปุพฺพภาควิปสฺสนาฯ
๑๗๗๗.
ปริปกฺกา กเมเนวํ, ปริภาวิตภาวนา;
ปริจฺจชนฺตี สงฺขาเร, ปกฺขนฺทนฺตี อสงฺขเตฯ
๑๗๗๘.
ชเนตานุตฺตรํ
กฏฺฐสงฺฆฏฺฏนา ชาตา, อจฺจิธูมาว ภาสุรํฯ
๑๗๗๙.
อุคฺคจฺฉติ ยถาทิจฺโจ, ปุรกฺขตฺวารุณํ ตถา;
วิปสฺสนํ ปุรกฺขตฺวา, มคฺคธมฺโม ปวตฺตติฯ
๑๗๘๐.
ตถา ปวตฺตมาโน จ, นิพฺพานปทโคจโร;
วิโมกฺขตฺตยนาเมน, ยถารหมเสสโตฯ
๑๗๘๑.
กฺเลสทูสิตสนฺตาเน, อภิหนฺตฺวา วิคจฺฉติ;
เอกจิตฺตกฺขณุปฺปาโท, อสนี วิย ปพฺพตํฯ
๑๗๘๒.
ปุพฺเพ วุตฺตนเยเนว, อปฺปนานยมีรเย;
ปาทกชฺฌานเภเทน, ฌานงฺคนิยโม ภเวฯ
๑๗๘๓.
ปริกมฺโมปจารานุ-โลมสงฺขาตโคจรา;
ยํ กิญฺจิ ลกฺขณาการํ, วิปสฺสนฺตา ปวตฺตเรฯ
๑๗๘๔.
ตโต โคตฺรภุ นิพฺพาน-มาลมฺพิตฺวาน ชายติ;
พหิทฺธา ขนฺธโต ตสฺมา, วุฏฺฐานนฺติ ปวุจฺจติฯ
๑๗๘๕.
ตโต มคฺโค กิเลสมฺหา, วิมุจฺจนฺโต ปวตฺตติ;
วุฏฺฐานํ อุภโต ตสฺมา, ขนฺธโต จ กิเลสโตฯ
๑๗๘๖.
ทฺเว ตถา ตีณิ วา โหนฺติ, ผลานิ จ ตโต ปรํ;
ภวงฺคปาโต ตํ เฉตฺวา, ชายเต ปจฺจเวกฺขณาฯ
๑๗๘๗.
มคฺคํ ผลญฺจ นิพฺพานํ, ปจฺจเวกฺขติ ปณฺฑิโต;
หีเน กิเลเส เสเส จ, ปจฺจเวกฺขติ วา น วาฯ
๑๗๘๘.
ภาเวตฺวา ปฐมํ มคฺค-มิตฺถมาทิผเล ฐิโต;
ตโต ปรํ ปริคฺคยฺห, นามรูปํ ยถา ปุเรฯ
๑๗๘๙.
กเมน จ วิปสฺสนฺโต, ปุนเทว ยถารหํ;
ยถานุกฺกมมปฺเปติ, สกทาคามิอาทโยฯ
๑๗๙๐.
อิตฺถํ
พุทฺธานุพุทฺธปริภาวิตภาวนายํ;
ปจฺจุทฺธเรติ ภวสาครปารคามี,
มคฺโค มเหสิ คุณสาครปารคามีฯ
๑๗๙๑.
อิจฺเจตํ ทสวิธ ภาวนาวิภาคํ,
ภาเวตฺวา ปรมหิตาวหํ กเมน;
ปปฺโปนฺติ ปทมชรามรํ จิราย,
สํกฺเลสํ สกลมวสฺสชนฺติ ธีราฯ
อิติ นามรูปปริจฺเฉเท ทสาวตฺถาวิภาโค นาม
ทฺวาทสโม ปริจฺเฉโทฯ