จุทฺทสม ปริจฺเฉท
นครปฺปเวสโน
๑.
เทวานํปิยติสฺโส โส, ราชา สลิลกีฬิตํ;
ทตฺวา นครวาสีนํ, มิควํ กีฬิตุํ อคาฯ
๒.
จตฺตาลีสสหสฺเสหิ, นเรหิ ปริวาริโต;
ธาวนฺโต ปทสาเยว, อคมา มิสฺสกํ นคํฯ
๓.
เถเร ทสฺเสตุมิจฺฉนฺโต, เทโว ตสฺมิํ มหีธเร;
คุมฺภํภกฺขยมาโน’ว, อฏฺฐา โคกณฺณรูปวาฯ
๔.
ราชา ทิสฺวา ‘‘ปมตฺตํ ตํ, น ยุตฺตํ วิชฺฌิตุํ’’ อิติ;
ชิยา สทฺทมกาธาปิ, โคกณฺโณ ปพฺพตนฺตรํฯ
๕.
ราชา’นุธาวิ
เถเร ทิฏฺเฐ นรินฺเทน, สยมนฺตรธายิโสฯ
๖.
เถโร ‘‘พหูสุ ทิฏฺเฐสุ, อติภายิสฺสตี’’ ติโส;
อตฺตานเมว ทสฺเสสิ, ปสฺสิตฺวา ตํ มหีปติํฯ
๗.
ภีโต อฏฺฐาสิ ตํ เถโร, ‘‘เอหิ ติสฺสาติ อพฺรวิ;
ติสฺสา’ติ วจเนเนว, ราชา ยกฺโข’’ติ จินฺตยีฯ
๘.
สมณา มยํ มหาราช, ธมฺมราชสฺส สาวกา;
ตเมว อนุกมฺปาย, ชมฺพุทีปา อิธาคตาฯ
๙.
อิจฺจาห เถโร ตํ สุตฺวา, ราชา วีตภโย อหุ;
สริตฺวา สขีสนฺเทสํ, ‘‘สมาณา’’ อิติ นิจฺฉิโตฯ
๑๐.
ธนุํ สรญฺจ นิกฺขิปฺป, อุปสงฺกมฺม ตํ อิสิํ;
สมฺโมทมาโน เถเรน, โส นิสีทิ ตทนฺติเกฯ
๑๑.
ตทา ตสฺส มนุสฺสา เต, อาคมฺม ปริวารยุํ;
ตทา เสเส ฉ ทสฺเสสิ, มหาเถโร สหาคเตฯ
๑๒.
เต ทิสฺวา อพฺรวี ราชา, ‘‘กทา’’ เม อาคตา อิติ;
‘‘มยา สทฺธิํ’’ติ เถเรน, วุตฺเต ปุจฺฉิ อิทํ ปุนฯ
๑๓.
‘‘สนฺติ อีทิสกา อญฺเญ, ชมฺพุทีเป ยตี’’ อิติ;
อาห ‘‘กาสาวปชฺโช โต, ชมฺพุทีโป ตหิํ ปนฯ
๑๔.
เตวิชฺชา อิทฺธิปฺปตฺตา จ, เจโตปริยโกวิทา;
‘‘ทิพฺพโสตา’รหนฺโต จ, พหู พุทฺธสฺส สาวกา’’ฯ
๑๕.
ปุจฺฉิ ‘‘เกนาคตตฺถา’’ติ, น ถเลน น วารินา;
อาคตมฺหา’’ติ วุตฺเต โส, วิชานิ นภสาคมํฯ
๑๖.
วีมํสํโส มหาปญฺโญ, กณฺหํ ปญฺหมปุจฺฉิตํ;
ปุฏฺโฐ ปุฏฺโฐ วิยากาสิ, ตํตํ ปญฺหํ มหีปติฯ
๑๗.
รุกฺโขยํ ราชกินฺนาโม, อญฺโญ นาม อยํ ตรุ;
อิมํ มุญฺจิย อตฺถ’มฺโพ, สนฺติ อมฺพตรู พหุํฯ
๑๘.
อิมญฺจ อมฺพํ เตจ’มฺเพ, มุญฺจิยตฺถิ มหีรุหา;
สนฺติ ภนฺเต พหุ รุกฺขา, อนมฺพาปน เต ตรุฯ
๑๙.
อญฺเญ
อยํ ภนฺเต อมฺพรุกฺโข, ปณฺฑิโต’สิ นริสฺสรฯ
๒๐.
สนฺติ เต ญาตกา ราช, สนฺติ ภนฺเต พหุชฺชนา;
สนฺติ อญฺญาตกา ราช, สนฺติ เต ญาติโต พหูฯ
๒๑.
ญาตเก เต จ อญฺเญ จ, มุญฺจิย’ญฺโญปิ อตฺถิ นุ;
‘‘ภนฺเต’’ หเมว สาธุ ตฺวํ, ปณฺฑิโต’สิ นริสฺสรฯ
๒๒.
ปณฺฑิโต’ติ วิทิตฺวาน, จูฬหตฺถิปโทปมํ;
สุตฺตนฺตํ เทสยี เถโร, มหีปสฺส มหามตีฯ
๒๓.
เทสนาปริโยสาเน, สทฺธิํ เตหิ นเรหิ โส;
จตฺตาลีสสหสฺเสหิ, สรเณสุ ปติฏฺฐหิฯ
๒๔.
ภตฺตา’ภีหารํ สายนฺเห, รญฺโญ อภิหรุํ ตทา;
‘‘น ภุญฺชิสฺส’’นฺติ ทานิ เม, อิติ ชนมฺมิ ภูปติฯ
๒๕.
ปุจฺฉิตุํเยว ยุตฺตนฺติ, ภตฺเตนา’ปุจฺฉิเต อิสิ;
น ภุญฺชาม อิทานี’ติ, วุตฺเต กาลญฺจ ปุจฺฉิโสฯ
๒๖.
กาลํ วุตฺเต’พฺรวิ เอวํ, ‘‘คจฺฉาม นครํ’’อิติ;
ตุวํ คจฺฉ มหาราช, วสิสฺสาม มยํ อิธฯ
๒๗.
เอวํ สติ กุมาโร’ยํ, อมฺเหหิ สห คจฺฉตุ;
อยญฺหิ อาคตผโล, ราช วิญฺญาตสาสโนฯ
๒๘.
อเปกฺขมาโน ปพฺพชฺชํ, วสต’มฺหากมนฺติเก;
อิทานิ ปพฺพเชสฺสาม, อิมํ ตฺวํ คจฺฉ ภูมิปฯ
๒๙.
ปาโต รถํ เปสยิสฺสํ, ตุมฺเห ตตฺถ ฐิตา ปุรํ;
ยาถา’ติ เถเร วนฺทิตฺวา, ภณฺฑุํเนตฺว’ก มนฺตกํฯ
๓๐.
ปุจฺฉิ เถราธิการํโส, รญฺโญ สพฺพมภาสิ โส;
เถรํ ญตฺวา’ติ ตุฏฺโฐโส, ‘‘ลาภา เม’’อิติ จินฺตยิฯ
๓๑.
ภณฺฑุสฺส คีหิภาเวน, คตาสงฺโก นริสฺสโร;
อญฺญาสิ นรภาวํ โส, ‘‘ปพฺพาเชม อิมํ’’ อิติฯ
๓๒.
เถโร ตํ คามสีมายํ, ตสฺมิํเยว ขเณ อกา;
ภณฺฑุกสฺส กุมารสฺส, ปพฺพชฺชมุปสมฺปทํฯ
๓๓.
ตสฺมิํเยว
สุมนํ สามเณรํ ตํ, เถโร อามนฺตยี ตโตฯ
๓๔.
ธมฺมสวนกาลํ ตฺวํ, โฆเสหี’’ติ อปุจฺฉิโส;
สาเวนฺโต กิตฺตกํ ฐานํ, ภนฺเต โฆเสม’หํ อิติฯ
๓๕.
‘‘สกลํ ตมฺพปณฺณี’’ติ, วุตฺเต เถเรน อิทฺธิยา;
สาเวนฺโต สกลํ ลํกํ, ธมฺมกาลมโฆสยีฯ
๓๖.
ราชา นาคจตุตฺเตโส, โสณฺณิปสฺเส นิสีทิย;
ภุญฺชนฺโต ตํ รวํ สุตฺวา, เถรนฺติก มเปสยิฯ
๓๗.
‘‘อุปทฺทโว นุ อตฺถี’’ติ, อาห นตฺถิ อุทฺทโว;
โสตุํ สมฺพุทฺธวจนํ, กาโล โฆสาปิโต อิติฯ
๓๘.
สามเณร รวํ สุตฺวา, ภุมฺมาเทวา อโฆสยุํ;
อนุกฺกเมน โส สทฺโท, พฺรหฺมโลกํ สมารุหิฯ
๓๙.
เตน โฆเสน เทวานํ, สนฺนิปาโต มหา อหุ;
สมจิตฺตสุตฺตํ เทเสสิ, เถโร ตสฺมิํ สมาคเมฯ
๔๐.
อสํขิยานํ เทวานํ, ธมฺมาภิสมโย อหุ;
พหู นาคา สุปณฺณา จ, สรเณสุ ปติฏฺฐยุํฯ
๔๑.
ยเถทํ สาริปุตฺตสฺส, สุตฺตํ เถรสฺส ภาสโต;
ตถา มหินฺทตฺเถรสฺส, อหุ เทวสมาคโมฯ
๔๒.
ราชา ปภา เต ปาเหสิ, รถํ สารถิ โส คโต;
‘‘อาโรหถ รถํ ยาม, นครํ’’ อิติ เต’พฺรวิฯ
๔๓.
นา’โรหาม รถํ คจฺฉ, คจฺฉาม ตว ปจฺฉโต;
อิติ วตฺวาน เปเสตฺวา, สารถิํ สุมโนรถํฯ
๔๔.
เวหาสมพฺภุคนฺตฺวา, เต นครสฺส ปุรตฺถโต;
ปฐมตฺถูปฏฺฐานมฺหิ, โอตริํสุ มหิทฺธิกาฯ
๔๕.
เถเรหิ ปฐโมติณฺณ-ฐานมฺหิ กตเจติยํ;
อชฺชาปิ วุจฺจเต เตน, เอวํ ปฐมเจติยํฯ
๔๖.
รญฺญา เถรคุณํ สุตฺวา, สพฺพา อนฺเตปุริตฺถิโย;
เถรทสฺสนมิจฺฉิํสุ, ยสฺมา ตสฺมามหีปติฯ
๔๗.
อนฺโต’ว
เสเตหิ วตฺถปุปฺเผหิ, ฉาทิตํ สมลงฺกตํฯ
๔๘.
อุจฺจเสยฺยาวิรมณํ, สุตตฺตา เถรสนฺติเก;
กงฺขี ‘‘อุจฺจาสเน เถโร, นิสีทิเทยฺยนุโนติ จฯ
๔๙.
ตทนฺตเร สารถิ โส, เถเร ทิสฺวา ตหิํ ฐิเต;
จีวรํ ปารุปนฺเต เต, อติวิมฺหิต มานโสฯ
๕๐.
คนฺตฺวา รญฺโญ นิเวเทสิ, สุตฺวา สพฺพํ มหีมติ;
‘‘นิสชฺชํ น กริสฺสนฺติ, ปีฐเกสู’’ติ นิจฺฉิโตฯ
๕๑.
‘‘สุสาธุ ภุมฺมตฺถรณํ, ปญฺญาเปถา’’ติ ภาสิย;
คนฺตฺวา ปฏิปถํ เถเร, สกฺกจฺจํ อภิวาทิยฯ
๕๒.
มหามหินฺทตฺเถรสฺส, หตฺถโต ปตฺตมาทิย;
สกฺการปูชาวิธินา, ปุรํ เถรํ ปเวสยิฯ
๕๓.
ทิสฺวา อาสนปญฺญตฺติํ, เนมิตฺตา พฺยากรุํ อิติ;
‘‘คหิตา ปถวี’เมหิ, ทีเป เหสฺสนฺติ อิสฺสราฯ
๕๔.
นรินฺโท ปูชยนฺโต เต, เถเร อนฺเตปุรํ นยิ;
ตตฺถ เต ทุสฺสปีเฐสุํ, นิสีทิํสุ ยถารหํฯ
๕๕.
เต ยาคุขชฺชโภชฺเชหิ, สยํ ราชา อตปฺปยิ;
นิฏฺฐิเต ภตฺตกิจฺจมฺหิ, สยํ อุปนิสีทิยฯ
๕๖.
กนิฏฺฐสฺโสปราชสฺส, มหานาคสฺส ชายิกํ;
วสนฺติํ ราชเคเห’ว, ปกฺโกสา เปสิจา’นุลํฯ
๕๗.
อาคมฺม อนุลาเทวี, ปญฺจ อิตฺถิสเตหิ สา;
เถเรวนฺทิย ปูเชตฺวา, เอกมนฺตมุปาวิสิฯ
๕๘.
เปตวตฺถุํ วิมานญฺจ, สจฺจสํยุตฺตเมว จ;
เทเสสิ เถโร ตา อิตฺถี, ปฐมํ ผลมชฺฌคุํฯ
๕๙.
หิยฺโย ทิฏฺฐมนุสฺเสหิ, สุตฺวา เถรคุเณ พหู;
เถรทสฺสนมิจฺฉนฺตา, สมาคนฺตฺวาน นาคราฯ
๖๐.
ราชทฺวาเร มหาสทฺทํ, อกรุํ ตํ มหีปติ;
สุตฺวา ปุจฺฉิย ชานิตฺวา, อาห เตสํ หิตตฺถิโกฯ
๖๑.
สพฺเพสํ
โสเธถ ตตฺถ ทกฺขนฺติ, เถเร’เม นาครา’อิติฯ
๖๒.
โสเธตฺวา หตฺถิสาลํ ตํ, วิตานาทีหิ สชฺชุกํ;
อลงฺกริตฺวา สยเน, ปญฺญเปสุํ ยถารหํฯ
๖๓.
สเถโร ตตฺถ คนฺตฺวาน, มหาเถโร นิสีทิย;
โส เทวทูตสุตฺตนฺตํ, กเถสี กถิโก มหาฯ
๖๔.
ตํ สุตฺวาน ปสีทิํสุ, นครา เต สมาคตา;
เตสุ ปาณสหสฺสํตุ, ปฐมํ ผลมชฺฌคาฯ
๖๕.
ลํกาทีเป โส สตฺถุกปฺโป อกปฺโป;
ลํกาธิฏฺฐาเน ทฺวีสุ ฐาเนสุ เถโร;
ธมฺมํ ภาสิตฺวา ทีปภาสาย เอวํ;
สทฺธมฺโม ตารํ การยี ทีปทีโปติฯ
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
นครปฺปเวสโน นาม
จุทฺทสโม ปริจฺเฉโทฯ