มิตฺตกถา
๑๑๓.
กตฺวาน
กตฺวาจา กุสลํ ปุเร;
สุขิตทุกฺขิตา โหนฺติ,
โส พาโล โย นปสฺสติฯ
๑๑๔.
สยํกเตน ปาเปน,
อนิฏฺฐํ ลภเต ผลํ;
เต เม โส เม ชเนนฺตีติ,
ปุนาคุํ กุรุเต ชโฬฯ
๑๑๕.
กาลเขเปน
ทานสีลาทิกํ ชโฬ;
อถิรมฺปิ ถิรํ มญฺเญ,
อตฺตานํ สสฺสตีสมํฯ
๑๑๖.
พาโลว ปาปกํ กตฺวา,
นตํฉฏฺเฏตุมุสฺสเห;
กิํ พฺยคฺฆตาทิ คจฺฉนฺโต,
ปทํ มกฺเขตุมุสฺสเหฯ
๑๑๗.
ปรนสฺสนโต นฏฺโฐ,
ปุเรว ปรนาสโก;
สีฆํวา ทสฺสนํ ยาติ,
ติณํ ปาสาทชฺฌาปกํฯ
๑๑๘.
โภชนา
คเว โปเสจ วิชฺชติ;
วิชฺชา วิเสโส โปสสฺส,
ตโตหีโน โคสโม ภเวฯ
๑๑๙.
มุฬฺหสิสฺโส ปเทเสน,
กุนารีภรเณนจ;
ขลสตฺถูหิสํโยคา,
ปณฺฑิโตปฺยวสีทติฯ
๑๒๐.
ทฺเวจิเมกณฺฏกา
สรีรโสภิตา กาเม;
นิธโน โยจ กาเมติ,
โยจกุปฺปตฺยนิสฺสาโรฯ
๑๒๑.
นิธโนจาปิ กาเมติ,
ทุพฺพโล กลหํปิโย;
มนฺทสตฺโถ วิวาทตฺถิ,
ติวิธํ มุฬฺหลกฺขณํฯ
๑๒๒.
อปฺปสุโต สุเต อปฺเป,
พหุํมญฺญติ มานโว;
สินฺธุทกม ปสฺสนฺโต,
กูเปโตยํว มณฺฑุโกฯ
๑๒๓.
ตทมินาปิ
โสพฺเภสุ ปทเรสุจ;
สุนนฺตา ยนฺติ กุสุมฺภา,
ตุณฺหียนฺติ มโหทธิฯ
๑๒๔.
ยํ อูนกํ ตํ สุนติ,
ยํ ปูรํ สนฺตเมว ตํ;
อฑฺฒกุมฺภูปโม พาโล,
รหโต ปูโรว ปณฺฑิโตฯ
๑๒๕.
พุเธหิภาสมาโนปิ
ขโล พหุตเกตโว;
ฆํสิยมาโน องฺคาโร,
นิลมตฺตํ นคจฺฉติฯ
๑๒๖.
จารุตา ปรทาราย,
ธนํ โลกตปฺปติยา;
ปสุตํ สาธุนาสาย,
ขเล ขลตรา คุณาฯ
๑๒๗.
อิโต
กิญฺจิ ตสฺส นวิชฺชติ;
ทุชฺชโนติจ ยํอาห,
สชฺชนํ ทุชฺชโน สยํฯ
๑๒๘.
โรคณฺฑจงฺกุโร เตโช,
วิสมสฺสตโร ฆโณ;
อวินาสิย สมนฺติ,
น ขโลจ สนิสฺสยํฯ
๑๒๙.
นวินา
รมนฺเต ทุชฺชนา ขลุ;
น สา สพฺพรเส ภุตฺวา,
วินา วจฺเจ นตุสฺสติฯ
๑๓๐.
ตปฺปเต ยาติ สนฺธานํ,
ทโว ภวติ วนตํ;
มุทุํ ทุชฺชนจิตฺตํ กิํ,
โลเหน อุปมียเตฯ
๑๓๑.
ตสฺมา ทุชฺชนสํสคฺคํ,
อาสีวิส มิโวรคํ;
อารกา ปริวชฺเชยฺย,
ภูติกาโม วิจกฺขโณฯ
๑๓๒.
ทุชฺชเนน
สตฺตุตาปิ นยุชฺชเต;
ตตฺโต ทหติ องฺคาโร,
สนฺตาตุ กาลตํกโรฯ
๑๓๓.
ทุชฺชโน วชฺชนีโยว,
วิชฺชายาลงฺกโตปิ เจ;
มณินา ลงฺกโต สนฺโต,
สปฺโป กิํ นภยงฺกโรฯ
๑๓๔.
อคฺคิโน
สขาภวติ มาลุโต;
โสว ทีปํตุ นาเสติ,
ขเล นตฺเถว มิตฺตตาฯ
๑๓๕.
นสฺมเส กตปาปมฺหิ,
นสฺมเส อลิกวาทินิ;
นสฺมเสตฺตตฺถปญฺญมฺหิ,
อติสนฺเตปิ นสฺมเสฯ
๑๓๖.
มาเรตุํ กิตฺตกา สกฺกา,
ทุชฺชนา คคณูปมา;
มาริตา โกธจิตฺเตตุ,
มาริโต โหนฺติ ทุชฺชนาฯ
๑๓๗.
ภูมิ
ฉาทิตุํ เนวสกฺยเต;
อุปาหน มตฺตเกน,
ฉนฺนา ภวติ เมทนีฯ
๑๓๘.
สตฺตา สทาปเสวนฺติ,
โสทกํ วาปิอาทิกํ;
สโภคํ สธนญฺเจวํ,
ตุจฺฉาเจ เต ชหนฺติ เตฯ
๑๓๙.
ธนหีนํ
ปุตฺตทารา สโหทรา;
อตฺถวนฺตํว เสวนฺติ,
อตฺโถ โลเก มหาสขาฯ
๑๔๐.
น รูปินี น ปญฺญาโณ,
นกุลีโน ปธานตา;
กาเล วิปตฺติสมฺปตฺเต,
ธนิมาว วิเสสตาฯ
๑๔๑.
กลฺยาณมิตฺตํ
ยุทฺธํ สภายํ ภาสิตุํ;
อสตฺถา คนฺตุ มิจฺฉนฺติ,
มุฬฺหา เตจตุโรชนาฯ
๑๔๒.
อหิตา ปฏิเสโธจ,
หิเตสุจ ปโยชนํ;
พฺยสเนสฺว ปริจฺจาโค,
สงฺเขปา มิตฺตลกฺขณํฯ
๑๔๓.
อาตุเร พฺยสเนปตฺเต,
ทุพฺภิกฺเข สตฺตุ วิคฺคเห;
ราชทฺวาเร สุสาเนจ,
โย ติฏฺฐติ สพนฺธโวฯ
๑๔๔.
โส
โส ปิตา โย ตุ โปสโก;
โส ญาติ ยตฺร วิสาโส,
สา ภริยา ยตฺร นิพฺพูติฯ
๑๔๕.
หิเตสิโน สุมิตฺโตจ,
วิญฺญูจ ทุลฺลภา ชนา;
ยโถ สธํจ สาทุํจ,
โรคหารีจ สุชโนฯ
๑๔๖.
อครุโก
อสฏฺโฐจ สจฺจวา สุจิ;
อลุทฺโธ อตฺถกาโมจ,
เอทิโส สุหทุตฺตโมฯ
๑๔๗.
โย ธุวานิ ปริจฺจชฺช,
อธูวานฺยุปเสวติ;
ธุวาปิ ตสฺส นสฺสนฺติ,
อธุเวสุ กถาวกาฯ
๑๔๘.
ลุทฺธมตฺเถนคณฺเหยฺย
ถทฺธ มญฺชลิกมฺมุนา;
ฉนฺทานุวตฺติยา มุฬฺหํ,
ยถาภูเตน ปณฺฑิตํฯ
๑๔๙.
อุตฺตมํ ปาณิปาเตน,
สูรํ เภเทน วิชเย;
นิจํ ทพฺพปทาเนน,
วิกฺกเมน สมํ ชเยฯ
๑๕๐.
ยสฺสยสฺส หิ โยภาโว,
เตนเตน หิ ตํนรํ;
อนุปวิสฺส เมธาวี,
ขิปฺปมตฺตวสํ นเยฯ
๑๕๑.
เยน
เตน ตีณิ นการเย;
วิวาท มตฺถสมฺพนฺธํ,
ปโรกฺเข ทารทสฺสนํฯ
๑๕๒.
อจฺจาภิกฺขณสํสคฺคา,
อสมฺโมสรเณนจ;
เอเตน มิตฺตา ชีรนฺติ,
อกาเล ยาจนายจฯ
๑๕๓.
ตสฺมา
นจคจฺเฉ จิราจิรํ;
กาเลน ยาจํ ยาเจยฺย,
เอวํ มิตฺตา นชีรเยฯ
๑๕๔.
เอเต ภิยฺโย สมํ ยนฺติ,
สนฺธิ เตสํ นชีรติ;
โย อธิปฺปนฺนํ สหติ,
โยจ ชานาติ เทสนํฯ
๑๕๕.
สเจ สนฺตา วิวาทนฺติ,
ขิปฺปํ สนฺธิรเย ปุน;
พาลา ปตฺตาว ภิชฺชนฺติ,
น เต สมถมชฺฌคุํฯ
๑๕๖.
เยนมิตฺเตน
โยคกฺเขโม วิหียติ;
ปุพฺเพว ชฺฌาภวนฺตสฺส,
รกฺเข อกฺขิว ปณฺฑิโตฯ
๑๕๗.
เยนมิตฺเตน สํสคฺคา,
โยคกฺเขโม ปวฑฺฒติ;
กเรยฺยตฺตสมํ วุตฺติ,
สพฺพกิจฺเจสุ ปณฺฑิโตฯ
๑๕๘.
คุโณ
สีทเต โก อนิสฺสโย;
อนคฺฆ มปิมาณิกฺกํ,
เหมํ นิสฺสาย โสภเตฯ
๑๕๙.
ปพฺเพปพฺเพ กเมนุจฺฉุ,
วิเสสรสิวคฺคโต;
ตถา สุมิตฺติโก สาธุ,
วิปริโตว ทุชฺชโนฯ
๑๖๐.
เตเนว มุนินา วุตฺตํ,
เยเกจิโลกิยาธมฺมา;
ตถา นิพฺพานคามีโน,
สนฺติ โลกุตฺตราธมฺมาฯ
๑๖๑.
กลฺยาณมิตฺต
สพฺเพ เต โหนฺติ ปาณินํ;
ตสฺมา กลฺยาณมิตฺเตสุ,
กาตพฺโพ อาทโร สทาฯ
๑๖๒.
โย เว กตญฺญู กตเวทิโก ธิโร,
กลฺยาณมิตฺโต ทฬฺหภตฺติจ โหติ;
ทุกฺขิตสฺส สกฺกจฺจํ กเรติ กิจฺจํ,
ตถาวิธํ สปฺปุริสาติ วทนฺติฯ
๑๖๓.
ยสฺสหิ
เยจสฺส กงฺขํ วินยนฺติ สนฺโต;
ตญฺหิสฺส ทีปญฺจ ปรายนญฺจ,
น เตน มิตฺตํ ชิรเยถ ปญฺโญฯ