กายปจฺจเวกฺขณา
๑.
นาทิกาล
ทาตุเม กนฺติกสฺสาทํ, สตฺถุ ปาโท ติมานิโตฯ
๒.
สีเส
สาธุ ตุฏฺฐิกรํ พฺรูมิ, สุกาย ปจฺจเวกฺขณํฯ
๓.
โยนิโส มนสีกตฺวา, นาทา วิรุทฺธ มญฺญิตํ;
สาธโว ต มุทิกฺขนฺตุ, มยาปิ มนฺทพุทฺธิโนฯ
๔.
อิจฺฉิตพฺพาน
ตทากาเรน วตฺติตา, กาโย เชคุจฺฉ ปุญฺชโกฯ
๕.
ปุนปฺปุนํว โอกฺกม, ญาณ มนฺโต ปเวสิย;
พาหิรํว อนาลมฺพ, อิกฺขณา ปจฺจเวกฺขณาฯ
๖.
มํสจฺฉนฺน
นารี คตาติ ยาจินฺตา, เนว สาปจฺจเวกฺขณาฯ
๗.
สญฺญาทิฏฺฐิจ จิตฺตญฺจ, วิปลฺลาสา อิเมตโย;
ต ทากาเรน วตฺตนฺติ, อวิชฺโช ตฺถริตา ภุสํฯ
๘.
อาสา
วิปลฺลาสาติ เตมตา;
อาสา อาสิสนา วุตฺตา,
ตณฺหาเยว สภาวโตฯ
๙.
อสุเภว สุภมิติ, อนิจฺเจเอว นิจฺจโต;
ทุกฺเขเยว สุขํวาติ, อนตฺตนิว อตฺตโตฯ
๑๐.
สญฺญาณํ ทสฺสนํ จินฺตา,
ทฺวาทสา การโต ตโย;
ทิฏฺฐิสา จาทิ มคฺเคน,
เสสา เสเสหิ วชฺฌิตาฯ
๑๑.
ตณฺหา
ยสฺสิ ทิฏฺฐิจ อตฺตาติ, ปปญฺจา นามิเม ตโยฯ
๑๒.
ปปญฺจนฺติ สํสารํ, ตสฺมา ปปญฺจนามกา;
ภวยนฺเต ปโยเชนฺตา, โมกฺขํ นาทํสุ เต จิรํฯ
๑๓.
ภวปงฺเก นิ มุชฺชนฺตา, ปปญฺจานํ วสานุคา;
จิรสฺสํ ทุกฺขิตา โหนฺติ, อารา นิพฺพานโต ติวฯ
๑๔.
นเม
ภณฺฑนฺตา วิวทนฺตา เต, นิพฺพานโต อทูริโนฯ
๑๕.
วิปลฺลาเส ปปญฺเจจ, ทฺเวปิเอเต ปหาตเว;
โสปจฺจเวกฺขิตพฺเพ วํ, กาโย เชคุจฺฉปุญฺชโกฯ
๑๖.
เกสา
ตณฺหายาปิจ โคจรา;
ตสฺมา เต ทฏฺฐุกาเมน,
ตณฺหา นิวาริตา สทาฯ
๑๗.
ลคฺคิกา ฉวิยํเยว, ตณฺหา พาหิรโคจรา;
ตสฺมา เอตฺถ ตโจวาห, สมฺพุทฺโธ น พหิจฺฉวิํฯ
๑๘.
เอสา
อโต ฉวิ มนาลมฺพ, ตจสีว มเนกเรฯ
๑๙.
ชิคุจฺฉิตานิ ฉาเทติ, อฏฺฐิ มํส ตจาทินิ;
ญาเณน ฉินฺทิ ตพฺพาจ, ตสฺมา ฉวีติ วุจฺจติฯ
๒๐.
ฉวิํ
ตํ เฉตฺวา มํสกาทโย;
คพฺเภวตฺถูนิ ทีเปน,
ยถา ปญฺญาปทีปิโกฯ
๒๑.
เชคุจฺโฉ ฉวิยา กาโย,
อสุโภว สุภายเต;
นิจฺฉวา ตจมตฺเตน,
กถํ สุภายเต อยํฯ
๒๒.
นฺหารุพนฺโธ
ฉวิยาว วิโมเหติ, ตจจฺฉนฺโน อิมํ ปชํฯ
๒๓.
วณฺณ สณฺฐาน โตเจว,
คนฺโธ กาสา สเยหิจ;
เชคุจฺฉา ปฏิกุลฺยาจ,
เกสานาม น เมปิยาฯ
๒๔.
เอเกกํ
ภาเวตพฺพา สมารมฺภ, ยถาปญฺญายเต ตถาฯ
๒๕.
ปูริตํ มตฺถลุงฺคสฺส, สีสฏฺฐิปิ ชิคุจฺฉิตํ;
มุข นาสกฺขิ กณฺณาทิ, ฉิทฺทา วฉิทฺท ทุทฺทสํฯ
๒๖.
ปูติ
ปิตฺตํ เสมฺหญฺจ ปปฺผาสํ, หทยํ ยกนมฺปิ ธีฯ
๒๗.
อนฺน ปานํ มนุญฺญมฺปิ, เขฬ ตินฺต มโธปริ;
ทนฺเตหิ ปิสิตํ สฺวาน, วมถูว ชิคุจฺฉิตํฯ
๒๘.
ยาวตายุ
กิมิกูล สมากิณฺเณ, ตหิเมวา สิตาสิตํฯ
๒๙.
เอตํ อุทริยํ นาม, ตมฺหา ปกฺกาสยํ คตํ;
ทินจฺจเย กรีสนฺตํ, สา สยํ ตํทฺวยมฺปิ ธีฯ
๓๐.
ปกาเสตฺวา
ปฏิจฺฉนฺโน นิหรติ, ตเมว นฺโต ฐิตํ ชโนฯ
๓๑.
ปเวเส ตํ ปริวโต,
นิหเรโก รโห ลิโน;
มนุญฺญํว ปวีสนฺเต,
นิกฺขมนฺเต ชิคุจฺฉิตํฯ
๓๒.
เชคุจฺฉ
นปิยานิ น ตุฏฺฐานิ, เนวอิตฺถี นปูปิโสฯ
๓๓.
หตฺถ ปาท มุขาทีนิ,
นตฺถญฺญานิ ชิคุจฺฉิตา;
ตตฺถา กุมาริกา กญฺญา,
โมเหน อตฺถิสญฺญิตาฯ
๓๔.
ปจฺเจกํ
นตฺถิกญฺญา กุมารีวา, สมฺปิณฺฑิเตสุ สา กุโตฯ
๓๕.
อากาโสเยว
ตจาทิ ปริวาริโต;
ตถาสีสํ มุขํหตฺโถ,
ปาโทรุ กฏิอาทโยฯ
๓๖.
ถมฺภาทีสฺวิว เคโหติ,
ปิณฺฑิเต สฺเวสุ สมฺมุติ;
กาโยติ อิตฺถิโปโสติ,
สํมุฬฺโห ตายรชฺชติฯ
๓๗.
สนฺตํ
อสนฺตํ อนุจินฺเตนฺโต, นานาทุกฺเขหิ ตปฺปติฯ
๓๘.
ชวตฺยา วิชฺชมาเนว, นาวิชฺชา วิชฺชมานเก;
ตสฺมาตํนามโก โมโห, ตณฺหาปิจ ตทนฺวิตาฯ
๓๙.
ปุํกาโยวาถีกาโยวา
ตสฺสมํ นตฺถิคารยฺหํ, ยฺวามลมฺปิ มลํกเรฯ
๔๐.
นตฺถิ
มหานตฺถกโร จีรํ;
นตฺถิ กายสโม วญฺโจ,
อสุโภว สุภายเตฯ
๔๑.
ถีปุํ สปรกาโยติ, ปสฺสติปิ นปสฺสติ;
เชคุจฺฉ ปฏิกุลฺโยติ, สมฺมา ปสฺสติ ปสฺสติฯ
๔๒.
สุโภสุโภติ
ธีติ ธีติ ชิเนริเต;
โลกาโลกา นธีเยสํ,
ภวา ภวา วจาริโนฯ
๔๓.
ภิยฺโยภิยฺโยว ราคคฺคิ,
สุโภสุโภติปสฺสโต;
มนฺโทมนฺโทว โสอคฺคิ,
ธีวธีววิปสฺสโตฯ
๔๔.
พหุสฺสุโตปิ
อสุโภติ วิปสฺสนฺโต, อปฺปสฺสุโตปิปณฺฑิโตฯ
๔๕.
โยจ สิปฺปานิ ชาเนยฺย, สตานิ สหสฺสานิปิ;
กาเยกชานนํ เสยฺโย, ยญฺเจ อญฺญ วิชานํนํฯ
๔๖.
กายเมกมฺปิ
สุตาจ ปณฺฑิตาตฺยมฺหา, ยุตฺโตเยวา ติลชฺชิตุํฯ
๔๗.
สุภโตเยว มญฺญามิ, เอวํ ชิคุจฺฉิตมฺปินํ;
มญฺจ เญ ปณฺฑิโต ตฺยาหุ, อลเมวาติลชฺชิตุํฯ
๔๘.
กาเย
สุลทฺธ สุคโต วาโท, สฺวารโหวาติลชฺชิตุํฯ
๔๙.
กาเยน สํสรนฺโตปิ, ตทาการํ ยถาตถํ;
ภเวภเว อชานนฺโต, มมายิตฺวาว ตํ จชิํฯ
๕๐.
กาเยน
นิจฺจุปาทา มมายนฺโต, ปิยายิตฺวาว ตํ จชิํฯ
๕๑.
กุภารํ สารสญฺญาย, ปิยายิตฺวาว หิํสกํ;
อนนฺตทุกฺข มาปาทิํ, วิปลฺลาโส ภเวภเวฯ
๕๒.
มหาชานีย
ทิโรกต ชิโนวาโท, อนิวตฺติต วีริโยฯ
๕๓.
อทิฏฺฐปุพฺพ เมตสฺส, ตถาการํว ปสฺสตุ;
กิจฺจ มญฺญ มุเปกฺขาย, สํสาร ภย ภีรุโกฯ
๕๔.
ยญฺหิกิจฺจํ
อุนฺนฬานํ ปมตฺตานํ, เตสํ วฑฺฒนฺติ อาสวาฯ
๕๕.
เยสญฺจ สุสมารทฺธา, นิจฺจํ กายคตา สติ;
อกิจฺจํ เต นเสวนฺติ, กิจฺเจ สาตต การิโน;
สตานํ สมฺปชานานํ, อตฺถํ คจฺฉนฺติ อาสวาติฯ
๕๖.
โถเมนฺตา
มุขกฺขิ ตฺยาทินา อิมํ;
รตฺเต มุฏฺเฐ กโรนฺเตเต,
อญฺเญชเน สยํวิยฯ
๕๗.
กายโสภฺย ปกาเสตา,
วาจา เว มารเทสนา;
ตทโสภฺย ปกาเสตา,
วาจา สมฺมุทฺธ เทสนาฯ
๕๘.
อสุโภติ
สํมุฬฺหาเต น มุจฺจนฺติ, ภวา พุทฺธ วิโรธิโนฯ
๕๙.
อสุโภติ ชินุทฺทิฏฺฐํ, กายํ ตเถว คาหิโน;
ปณฺฑิตา เตว มุจฺจนฺติ, ภวา พุทฺธมตานุคาฯ
๖๐.
โสเธนฺเตลงฺกโรนฺเตว
อลํ กายวิโสเธน, พาโลว ตํ ครุํ กโรฯ
๖๑.
โคเปนฺเตว อโรคาย,
กาโย โรเคนสํวเส;
คายคุตฺตํ มุธาเยว,
จิตฺตคุตฺตํว สาตฺถกํฯ
๖๒.
จนฺทนาทิ
มุตฺโตมณิ วิภูสิโต;
ตํสภาโวว โสกาโย,
วิสฺสวนฺโต ตโตตโตฯ
๖๓.
ปติเตจ
วิเสโส นตฺถิ กิญฺจิปิ;
กาโย เจมนุญฺโญ ตมฺหา,
ปติโตปิ ตถาสิยาฯ
๖๔.
กาโย มนุสฺสชาตีนํ, ติรจฺฉาน ตฺตภาวโต;
เชคุจฺฉิต ตโรโหติ, ทุพฺพิโสโธจ ทุพฺภโรฯ
๖๕.
ยถาชาเตน
ปจฺจหํ โสธนีโยจ, โธวน มชฺชนาทิภิฯ
๖๖.
รตฺตํ ปาตุํ ฉวิํ เฉตฺวา, สกฺกา ฑํสาทโยปินํ;
เฉตฺวา มํส ฏฺฐิกาทีนิ, ธีโร นาลมฺพิตุํ กถํฯ
๖๗.
ลคฺคนฺติ
ถีปุํ มุขาทิ สญฺญาย, เต ปมุฬฺหา มหาตปาฯ
๖๘.
จารี อโคจเร กาเม, ลคฺคาเลเป กปีริว;
พหูหิ ปีฬิตา รีหิ, มรนฺติ อติทุกฺขิโนฯ
๖๙.
ราคาริํ
สีตานิสฺสิต ลฏุกี, เสนกํว มหพฺพลํฯ
๗๐.
กายธิ
ชยภูพุทฺธ ทุตฺติยา;
เอตฺเถว โคจรา โหนฺตุ,
มาโภ กาเม ชยตฺถิกาฯ
๗๑.
กายา
อายติํ มคฺคลาภาย, ตํ ทสฺสนํ ภวิสฺสติฯ
๗๒.
ธีจกฺขุนาว ธิกฺกายํ, ปสฺเส น มํสจกฺขุนา;
อุมฺมิลิตฺวาว ธีจกฺขุํ, วิเวกฏฺโฐ อุทิกฺขตุฯ
๗๓.
ปญฺจงฺคานิ
เวรี ลภตุ โมกาสํ, ปญฺจทฺวารา อรกฺขิตาฯ
๗๔.
จกฺขุรูเปน
มหานตฺถกโร โสจ, สํวาสํ เตน วารเยฯ
๗๕.
รูปาทีสุสญฺชนฺตีติ, สตฺตา อิตฺถฺยาทิ สญฺญาย;
นตฺเวว ขนฺธสญฺญาย, ตํสญฺญิหิ วิราคิโนฯ
๗๖.
สกาเยปรกาเยจ
อาสํ ฉินฺเทยฺย ปณฺฑิโต;
อาสํ เฉตฺวา สุขํเสติ,
อาสาย ทุกฺขิตา ปชาฯ
๗๗.
ทสฺสเน สวเน กาย,
สํสคฺเค เมถุเนปิจ;
นิราโส สุขิโต โหติ,
อนิราโสติทุกฺขิโตฯ
๗๘.
พหีว
ตํกายํ อสุตํชาน, ตนุราโค สิยาตฺตนิฯ
๗๙.
กาเยวิราค มิจฺฉนฺโต, นุปสฺเสยฺย ตทนฺตรํ;
อนฺโตทสฺสี อตปฺปนฺโต, ลเภ สํสารโมจนํฯ
๘๐.
สตฺตา
สนฺโตสนฺโต วิปสฺสนฺโต, นวานวายติํภเวฯ
๘๑.
อลํ
โสภํ โสภํ นเย ฐานํ, มนํ มนํ ปฺยลํ กตํฯ
๘๒.
สํสคฺคชาตสฺส ภวนฺติ สฺเนหา,
สฺเนหานฺวยํ ทุกฺข มิทํ ปโหติ;
อาทินวํ สฺเนหชํเปกฺข มาโน,
เอโก จเรขคฺค วิสาณ กปฺโปฯ
๘๓.
ขิฏฺฏา
ปุตฺเตสุจ วิปุลํ โหติ เปมํ;
ปิยวิปฺปโยคํ วิชิคุจฺฉมาโน,
เอโก จเร ขคฺควิสาณ กปฺโปฯ
๘๔.
วํโส
ปุตฺเตสุ ทาเรสุจ ยาอเปกฺขา;
วํสกฬิโรว อสชฺชมาโน,
เอโก จเร ขคฺควิสาณ กปฺโปฯ
๘๕.
กามํ
อทฺธา ปีติมโน โหติ, มจฺโจ ลทฺธา ยทิจฺฉติฯ
๘๖.
ตสฺสเจ กามยานสฺส, ฉนฺทชาตสฺส ชนฺตุโน;
เตกามา ปริหายนฺติ, สลฺลวิทฺโธว รุปฺปติฯ
๘๗.
โยกาเม
โสมํ วิสตฺติกํ โลเก, สโต สมติวตฺตติฯ
๘๘.
เขตฺตํ วตฺถุํ ตฬากํวา, ควสฺสํ ทาสโปริสํ;
ถิโย พนฺธู ปุถุกาเม, โยนโร อนุคิชฺฌติฯ
๘๙.
อพลา นํ พลียนฺติ, มทฺทนฺเตนํ ปริสฺสยา;
ตโตนํ ทุกฺขมนฺเวติ, นาวํ ภินฺน มิโวทกํฯ
๙๐.
ตสฺมาชนฺตุ
เต ปหาย ตเร โอฆํ, นาวํ สิตฺวาว ปารคูฯ
๙๑.
กามโต
กามโต ชายเต ภยํ;
กามโต วิปฺปมุตฺตสฺส,
นตฺถิ โสโก กุโต ภยํฯ
๙๒.
สุภานุปสฺสิํ
โภชนมฺหิ อมตฺตญฺญุํ, กุสิตํ หีน วีริยํ;
ตํเว ปสหติ มาโร, วาโต รุกฺขํว ทุพฺพลํฯ
๙๓.
อสุภานุปสฺสิํ วิหรนฺตํ, อินฺทฺริเยสุ สุสํวุตํ;
โภชนมฺหิจ มตฺตญฺญุํ, สทฺธํ อารทฺธ วีริยํ;
ตํเว นปฺปสหติ มาโร, วาโต เสลํว ปพฺพตํฯ
๙๔.
ยถา
เอวํ อภาวิตํ จิตฺตํ, ราโค สมติวิชฺฌติฯ
๙๕.
ตเทวํ
ปติฏฺฐํ สาสเน ลทฺธา, นุกฺกณฺฐา นลสา รตาฯ
๙๖.
พุทฺธาวาทํ
โทสํ ตณฺหํ อนาเสนฺโต, ปริปกฺโก กทาภเว;
ปุญฺญกมฺมํ อกโรนฺโต, ปรวชฺชํ อขมนฺโตฯ
๙๗.
กาย สงฺขาริกา ตณฺหา, นีจานีจกราจ สา;
จิตฺตสงฺขาริกา สทฺธา, อุจฺจา อุจฺจกราจ สาฯ
๙๘.
ทสฺสนีเย
วิกิณฺณจาริกา ตณฺหา, สทฺธา วิสทจารินีฯ
๙๙.
มโนกิเลสิกา ตณฺหา, สานุคานนฺต ทุกฺขทา;
จิตฺตปฺปสาทิกา สทฺธา, อตฺตานุค สุขาวหาฯ
๑๐๐.
ตณฺหา
ญตฺวา ตณฺหํ วินาเสยฺย, สทฺธํภาเวยฺย เจตสิฯ
๑๐๑.
อุจฺฉุกํ ยนฺตปตฺตมฺปิ, สญฺจุณฺณิตมฺปิ จนฺทนํ;
มธุรํว สุคนฺธํว, เมตฺติว หิํสิโตปิ สํฯ
๑๐๒.
อตฺตจฺเฉทมฺปิ
สนฺโต เมตฺตาสุคนฺเธน, อตฺตหิํสมฺปิ วาสเยฯ
๑๐๓.
กทาจิปิ น ทุคฺคนฺธิ, สุกฺขํ จุณฺณมฺปิ จนฺทนํ;
ตเถว ทุกฺขปตฺโตปิ, น สนฺโต ปาปการโกฯ
๑๐๔.
ขเม
เมตฺตาตินฺเตน เวรีปิ, นุปนาโห สิยตฺตนิฯ
๑๐๕.
นคจฺฉติ ต มกฺโกโส, มเมวา นตฺถการโก;
อิติ ญตฺวาว สปฺปญฺโญ, เนว กฺโกเสยฺย กิญฺจนํฯ
๑๐๖.
อกฺโกโส
ตสฺเสวา นตฺถการโก;
อิติ ญตฺวา ติติกฺเขยฺย,
น ปจฺจกฺโกสนํ กเรฯ
๑๐๗.
อกฺโกสก นยํ คณฺหิ,
ปจฺจกฺโกโส น โส วโร;
พุโธ ตํ นานุคาเหยฺย,
มา โสว ปาปิโย ภเวฯ
๑๐๘.
ตณฺหาวิชฺชาจ
สพฺภตฺติ สทฺธมฺมสฺสุตํ, ทฺเวเยว มธุรา ผลาฯ
๑๐๙.
โสเธ จิตฺต มุปกฺกมฺม, สุทฺธํ อุปกฺกเมน ตํ;
วเห สุขํ อสงฺเขยฺยํ, ทุกฺขํ อโสธิตํ มลิฯ
๑๑๐.
โสธิตํ
จิตฺตํ โสเธตุ มาลิมฺเป, ราคโทส มเลหิ ตํฯ
๑๑๑.
โทเสชา นาสิตา เยน,
สาสเนวตฺถิ โสนโย;
นตฺถญฺญตฺถ ตมาทาย,
พุโธ นาเสตุ ตํทฺวยํฯ
๑๑๒.
รนกุนวาสิ
วสตา อคฺคธมฺเมน, เถเรน รจิโต อยนฺติฯ