๙. อาฏานาฏิยสุตฺตํ
ปฐมภาณวาโร
๒๗๕. เอวํ
๒๗๖. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข เวสฺสวโณ มหาราชา ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘สนฺติ หิ, ภนฺเต, อุฬารา ยกฺขา ภควโต อปฺปสนฺนาฯ สนฺติ หิ, ภนฺเต, อุฬารา ยกฺขา ภควโต ปสนฺนาฯ สนฺติ หิ
อถ โข เวสฺสวโณ มหาราชา ภควโต อธิวาสนํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อาฏานาฏิยํ รกฺขํ อภาสิ –
๒๗๗. ‘‘วิปสฺสิสฺส จ
สิขิสฺสปิ จ
‘‘เวสฺสภุสฺส จ
นมตฺถุ
‘‘โกณาคมนสฺส นมตฺถุ, พฺราหฺมณสฺส วุสีมโต;
กสฺสปสฺส จ
‘‘องฺคีรสสฺส นมตฺถุ, สกฺยปุตฺตสฺส สิรีมโต;
โย อิมํ ธมฺมํ เทเสสิ
‘‘เย จาปิ นิพฺพุตา โลเก, ยถาภูตํ วิปสฺสิสุํ;
เต ชนา อปิสุณาถ
‘‘หิตํ เทวมนุสฺสานํ, ยํ นมสฺสนฺติ โคตมํ;
วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ
๒๗๘. ‘‘ยโต
ยสฺส จุคฺคจฺฉมานสฺส, สํวรีปิ นิรุชฺฌติ;
ยสฺส จุคฺคเต สูริเย, ‘ทิวโส’ติ ปวุจฺจติฯ
‘‘รหโทปิ
เอวํ ตํ ตตฺถ ชานนฺติ, ‘สมุทฺโท สริโตทโก’ฯ
‘‘อิโต
ยํ ทิสํ อภิปาเลติ, มหาราชา ยสสฺสิ โสฯ
‘‘คนฺธพฺพานํ อธิปติ
รมตี นจฺจคีเตหิ, คนฺธพฺเพหิ ปุรกฺขโตฯ
‘‘ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว, เอกนามาติ เม สุตํ;
อสีติ ทส เอโก จ, อินฺทนามา มหพฺพลาฯ
เต
ทูรโตว นมสฺสนฺติ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ
‘‘นโม เต ปุริสาชญฺญ, นโม เต ปุริสุตฺตม;
กุสเลน สเมกฺขสิ, อมนุสฺสาปิ ตํ วนฺทนฺติ;
สุตํ เนตํ อภิณฺหโส, ตสฺมา เอวํ วเทมเสฯ
‘‘‘ชินํ วนฺทถ โคตมํ, ชินํ วนฺทาม โคตมํ;
วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, พุทฺธํ วนฺทาม โคตมํ’ฯ
๒๗๙. ‘‘เยน เปตา ปวุจฺจนฺติ, ปิสุณา ปิฏฺฐิมํสิกาฯ
ปาณาติปาติโน ลุทฺทา
‘‘อิโต
ยํ ทิสํ อภิปาเลติ, มหาราชา ยสสฺสิ โสฯ
‘‘กุมฺภณฺฑานํ อธิปติ, ‘วิรูฬฺโห’ อิติ นามโส;
รมตี นจฺจคีเตหิ, กุมฺภณฺเฑหิ ปุรกฺขโตฯ
‘‘ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว, เอกนามาติ เม สุตํ;
อสีติ ทส เอโก จ, อินฺทนามา มหพฺพลาฯ
เต จาปิ พุทฺธํ ทิสฺวาน, พุทฺธํ อาทิจฺจพนฺธุนํ;
ทูรโตว นมสฺสนฺติ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ
‘‘นโม
กุสเลน สเมกฺขสิ, อมนุสฺสาปิ ตํ วนฺทนฺติ;
สุตํ เนตํ อภิณฺหโส, ตสฺมา เอวํ วเทมเสฯ
‘‘‘ชินํ
วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, พุทฺธํ วนฺทาม โคตมํ’ฯ
๒๘๐. ‘‘ยตฺถ โจคฺคจฺฉติ สูริโย, อาทิจฺโจ มณฺฑลี มหาฯ
ยสฺส โจคฺคจฺฉมานสฺส, ทิวโสปิ นิรุชฺฌติ;
ยสฺส โจคฺคเต สูริเย, ‘สํวรี’ติ ปวุจฺจติฯ
‘‘รหโทปิ ตตฺถ คมฺภีโร, สมุทฺโท สริโตทโก;
เอวํ ตํ ตตฺถ ชานนฺติ, ‘สมุทฺโท สริโตทโก’ฯ
‘‘อิโต ‘สา ปจฺฉิมา ทิสา’, อิติ นํ อาจิกฺขตี ชโน;
ยํ
‘‘นาคานญฺจ
รมตี นจฺจคีเตหิ, นาเคเหว ปุรกฺขโตฯ
‘‘ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว, เอกนามาติ เม สุตํ;
อสีติ ทส เอโก จ, อินฺทนามา มหพฺพลาฯ
เต จาปิ พุทฺธํ ทิสฺวาน, พุทฺธํ อาทิจฺจพนฺธุนํ;
ทูรโตว นมสฺสนฺติ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ
‘‘นโม เต ปุริสาชญฺญ, นโม เต ปุริสุตฺตม;
กุสเลน สเมกฺขสิ, อมนุสฺสาปิ ตํ วนฺทนฺติ;
สุตํ เนตํ อภิณฺหโส, ตสฺมา เอวํ วเทมเสฯ
‘‘‘ชินํ วนฺทถ โคตมํ, ชินํ วนฺทาม โคตมํ;
วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, พุทฺธํ วนฺทาม โคตมํ’ฯ
๒๘๑. ‘‘เยน
มนุสฺสา ตตฺถ ชายนฺติ, อมมา อปริคฺคหาฯ
‘‘น
อกฏฺฐปากิมํ สาลิํ, ปริภุญฺชนฺติ มานุสาฯ
‘‘อกณํ อถุสํ สุทฺธํ, สุคนฺธํ ตณฺฑุลปฺผลํ;
ตุณฺฑิกีเร
‘‘คาวิํ เอกขุรํ กตฺวา, อนุยนฺติ ทิโสทิสํ;
ปสุํ เอกขุรํ กตฺวา, อนุยนฺติ ทิโสทิสํฯ
‘‘อิตฺถิํ วา วาหนํ
ปุริสํ วาหนํ กตฺวา, อนุยนฺติ ทิโสทิสํฯ
‘‘กุมาริํ
กุมารํ วาหนํ กตฺวา, อนุยนฺติ ทิโสทิสํฯ
‘‘เต ยาเน อภิรุหิตฺวา,
สพฺพา ทิสา อนุปริยายนฺติ
ปจารา ตสฺส ราชิโนฯ
‘‘หตฺถิยานํ อสฺสยานํ, ทิพฺพํ ยานํ อุปฏฺฐิตํ;
ปาสาทา สิวิกา เจว, มหาราชสฺส ยสสฺสิโนฯ
‘‘ตสฺส จ นครา อหุ,
อนฺตลิกฺเข สุมาปิตา;
อาฏานาฏา กุสินาฏา ปรกุสินาฏา,
นาฏสุริยา
‘‘อุตฺตเรน
ชโนฆมปเรน จ;
นวนวุติโย อมฺพรอมฺพรวติโย,
อาฬกมนฺทา นาม ราชธานีฯ
‘‘กุเวรสฺส
ตสฺมา กุเวโร มหาราชา, ‘เวสฺสวโณ’ติ ปวุจฺจติฯ
‘‘ปจฺเจสนฺโต
โอชสิ เตชสิ ตโตชสี, สูโร ราชา อริฏฺโฐ เนมิฯ
‘‘รหโทปิ ตตฺถ ธรณี นาม, ยโต เมฆา ปวสฺสนฺติ;
วสฺสา ยโต ปตายนฺติ, สภาปิ ตตฺถ สาลวตี
‘‘ยตฺถ
นานา ทิชคณา ยุตา, มยูรโกญฺจาภิรุทา;
โกกิลาทีหิ วคฺคุหิฯ
‘‘ชีวญฺชีวกสทฺเทตฺถ, อโถ โอฏฺฐวจิตฺตกา;
กุกฺกุฏกา
‘‘สุกสาฬิกสทฺเทตฺถ, ทณฺฑมาณวกานิ จ;
โสภติ สพฺพกาลํ สา, กุเวรนฬินี สทาฯ
‘‘อิโต ‘สา อุตฺตรา ทิสา’, อิติ นํ อาจิกฺขตี ชโน;
ยํ ทิสํ อภิปาเลติ, มหาราชา ยสสฺสิ โสฯ
‘‘ยกฺขานญฺจ อธิปติ, ‘กุเวโร’ อิติ นามโส;
รมตี นจฺจคีเตหิ, ยกฺเขเหว ปุรกฺขโตฯ
‘‘ปุตฺตาปิ
อสีติ ทส เอโก จ, อินฺทนามา มหพฺพลาฯ
‘‘เต จาปิ พุทฺธํ ทิสฺวาน, พุทฺธํ อาทิจฺจพนฺธุนํ;
ทูรโตว นมสฺสนฺติ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ
‘‘นโม เต ปุริสาชญฺญ, นโม เต ปุริสุตฺตม;
กุสเลน สเมกฺขสิ, อมนุสฺสาปิ ตํ วนฺทนฺติ;
สุตํ เนตํ อภิณฺหโส, ตสฺมา เอวํ วเทมเสฯ
‘‘‘ชินํ วนฺทถ โคตมํ, ชินํ วนฺทาม โคตมํ;
วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, พุทฺธํ วนฺทาม โคตม’’’นฺติฯ
‘‘อยํ
๒๘๒. ‘‘ยสฺส
‘‘สนฺติ หิ, มาริส, อมนุสฺสา จณฺฑา รุทฺธา
๒๘๓. ‘‘กตเมสํ ยกฺขานํ มหายกฺขานํ เสนาปตีนํ มหาเสนาปตีนํ?
‘‘อินฺโท โสโม วรุโณ จ, ภารทฺวาโช ปชาปติ;
จนฺทโน กามเสฏฺโฐ จ, กินฺนุฆณฺฑุ นิฆณฺฑุ จฯ
‘‘ปนาโท
จิตฺตเสโน จ คนฺธพฺโพ, นโฬ ราชา ชเนสโภ
‘‘สาตาคิโร เหมวโต, ปุณฺณโก กรติโย คุโฬ;
สิวโก
‘‘โคปาโล สุปฺปโรโธ จ
ปญฺจาลจณฺโฑ อาฬวโก, ปชฺชุนฺโน สุมโน สุมุโข;
ทธิมุโข มณิ มาณิวโร
‘‘อิเมสํ ยกฺขานํ มหายกฺขานํ เสนาปตีนํ มหาเสนาปตีนํ อุชฺฌาเปตพฺพํ วิกฺกนฺทิตพฺพํ วิรวิตพฺพํ – ‘อยํ ยกฺโข คณฺหาติ, อยํ ยกฺโข อาวิสติ, อยํ ยกฺโข เหเฐติ, อยํ ยกฺโข วิเหเฐติ, อยํ ยกฺโข หิํสติ, อยํ ยกฺโข วิหิํสติ, อยํ ยกฺโข น มุญฺจตี’ติฯ
‘‘อยํ
๒๘๔. อถ โข จตฺตาโร มหาราชา อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ เตปิ โข ยกฺขา อุฏฺฐายาสนา อปฺเปกจฺเจ ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ ภควตา สทฺธิํ สมฺโมทิํสุ, สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุ
ปฐมภาณวาโร นิฏฺฐิโตฯ
ทุติยภาณวาโร
๒๘๕. อถ โข ภควา ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘อิมํ, ภิกฺขเว, รตฺติํ จตฺตาโร มหาราชา มหติยา จ ยกฺขเสนาย มหติยา จ คนฺธพฺพเสนาย มหติยา จ กุมฺภณฺฑเสนาย มหติยา จ นาคเสนาย จตุทฺทิสํ รกฺขํ ฐเปตฺวา จตุทฺทิสํ คุมฺพํ ฐเปตฺวา จตุทฺทิสํ โอวรณํ ฐเปตฺวา อภิกฺกนฺตาย รตฺติยา อภิกฺกนฺตวณฺณา เกวลกปฺปํ คิชฺฌกูฏํ ปพฺพตํ โอภาเสตฺวา เยนาหํ เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา มํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ เตปิ โข, ภิกฺขเว, ยกฺขา อปฺเปกจฺเจ มํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ มยา สทฺธิํ สมฺโมทิํสุ, สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ เยนาหํ เตนญฺชลิํ ปณาเมตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ นามโคตฺตํ สาเวตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ ตุณฺหีภูตา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ
๒๘๖. ‘‘เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข, ภิกฺขเว, เวสฺสวโณ มหาราชา มํ เอตทโวจ – ‘สนฺติ หิ, ภนฺเต, อุฬารา ยกฺขา ภควโต อปฺปสนฺนา…เป.… สนฺติ หิ
๒๘๗. ‘วิปสฺสิสฺส จ นมตฺถุ, จกฺขุมนฺตสฺส สิรีมโตฯ
สิขิสฺสปิ จ นมตฺถุ, สพฺพภูตานุกมฺปิโนฯ
‘เวสฺสภุสฺส จ นมตฺถุ, นฺหาตกสฺส ตปสฺสิโน;
นมตฺถุ กกุสนฺธสฺส, มารเสนาปมทฺทิโนฯ
‘โกณาคมนสฺส นมตฺถุ, พฺราหฺมณสฺส วุสีมโต;
กสฺสปสฺส จ นมตฺถุ, วิปฺปมุตฺตสฺส สพฺพธิฯ
‘องฺคีรสสฺส นมตฺถุ, สกฺยปุตฺตสฺส สิรีมโต;
โย อิมํ ธมฺมํ เทเสสิ, สพฺพทุกฺขาปนูทนํฯ
‘เย จาปิ นิพฺพุตา โลเก, ยถาภูตํ วิปสฺสิสุํ;
เต ชนา อปิสุณาถ, มหนฺตา วีตสารทาฯ
‘หิตํ เทวมนุสฺสานํ, ยํ นมสฺสนฺติ โคตมํ;
วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ
๒๘๘. ‘ยโต
ยสฺส จุคฺคจฺฉมานสฺส, สํวรีปิ นิรุชฺฌติ;
ยสฺส จุคฺคเต สูริเย, ‘‘ทิวโส’’ติ ปวุจฺจติฯ
‘รหโทปิ
เอวํ ตํ ตตฺถ ชานนฺติ, ‘‘สมุทฺโท สริโตทโก’’ฯ
‘อิโต ‘‘สา ปุริมา ทิสา’’, อิติ นํ อาจิกฺขตี ชโน;
ยํ ทิสํ อภิปาเลติ, มหาราชา ยสสฺสิ โสฯ
‘คนฺธพฺพานํ อธิปติ, ‘‘ธตรฏฺโฐ’’ติ นามโส;
รมตี นจฺจคีเตหิ, คนฺธพฺเพหิ ปุรกฺขโตฯ
‘ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว, เอกนามาติ เม สุตํ;
อสีติ ทส เอโก จ, อินฺทนามา มหพฺพลาฯ
‘เต จาปิ พุทฺธํ ทิสฺวาน, พุทฺธํ อาทิจฺจพนฺธุนํ;
ทูรโตว นมสฺสนฺติ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ
‘นโม เต ปุริสาชญฺญ, นโม เต ปุริสุตฺตม;
กุสเลน สเมกฺขสิ, อมนุสฺสาปิ ตํ วนฺทนฺติ;
สุตํ เนตํ อภิณฺหโส, ตสฺสา เอวํ วเทมเสฯ
‘‘ชินํ วนฺทถ โคตมํ, ชินํ วนฺทาม โคตมํ;
วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, พุทฺธํ วนฺทาม โคตมํ’’ฯ
๒๘๙. ‘เยน เปตา ปวุจฺจนฺติ, ปิสุณา ปิฏฺฐิมํสิกาฯ
ปาณาติปาติโน ลุทฺทา, โจรา เนกติกา ชนาฯ
‘อิโต
ยํ ทิสํ อภิปาเลติ, มหาราชา ยสสฺสิ โสฯ
‘กุมฺภณฺฑานํ อธิปติ, ‘‘วิรูฬฺโห’’ อิติ นามโส;
รมตี นจฺจคีเตหิ, กุมฺภณฺเฑหิ ปุรกฺขโตฯ
‘ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว, เอกนามาติ เม สุตํ;
อสีติ ทส เอโก จ, อินฺทนามา มหพฺพลาฯ
‘เต จาปิ พุทฺธํ ทิสฺวาน, พุทฺธํ อาทิจฺจพนฺธุนํ;
ทูรโตว นมสฺสนฺติ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ
‘นโม
กุสเลน สเมกฺขสิ, อมนุสฺสาปิ ตํ วนฺทนฺติ;
สุตํ เนตํ อภิณฺหโส, ตสฺมา เอวํ วเทมเสฯ
‘‘ชินํ วนฺทถ โคตมํ, ชินํ วนฺทาม โคตมํ;
วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, พุทฺธํ วนฺทาม โคตมํ’’ฯ
๒๙๐. ‘ยตฺถ โจคฺคจฺฉติ สูริโย, อาทิจฺโจ มณฺฑลี มหาฯ
ยสฺส โจคฺคจฺฉมานสฺส, ทิวโสปิ นิรุชฺฌติ;
ยสฺส โจคฺคเต สูริเย, ‘‘สํวรี’’ติ ปวุจฺจติฯ
‘รหโทปิ ตตฺถ คมฺภีโร, สมุทฺโท สริโตทโก;
เอวํ ตํ ตตฺถ ชานนฺติ, สมุทฺโท สริโตทโกฯ
‘อิโต ‘‘สา ปจฺฉิมา ทิสา’’, อิติ นํ อาจิกฺขตี ชโน;
ยํ ทิสํ อภิปาเลติ, มหาราชา ยสสฺสิ โสฯ
‘นาคานญฺจ
รมตี นจฺจคีเตหิ, นาเคเหว ปุรกฺขโตฯ
‘ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว, เอกนามาติ เม สุตํ;
อสีติ ทส เอโก จ, อินฺทนามา มหพฺพลาฯ
‘เต จาปิ พุทฺธํ ทิสฺวาน, พุทฺธํ อาทิจฺจพนฺธุนํ;
ทูรโตว นมสฺสนฺติ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ
‘นโม เต ปุริสาชญฺญ, นโม เต ปุริสุตฺตม;
กุสเลน สเมกฺขสิ, อมนุสฺสาปิ ตํ วนฺทนฺติ;
สุตํ เนตํ อภิณฺหโส, ตสฺมา เอวํ วเทมเสฯ
‘‘ชินํ วนฺทถ โคตมํ, ชินํ วนฺทาม โคตมํ;
วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, พุทฺธํ วนฺทาม โคตมํ’’ฯ
๒๙๑. ‘เยน อุตฺตรกุรุวฺโห, มหาเนรุ สุทสฺสโนฯ
มนุสฺสา ตตฺถ ชายนฺติ, อมมา อปริคฺคหาฯ
‘น
อกฏฺฐปากิมํ สาลิํ, ปริภุญฺชนฺติ มานุสาฯ
‘อกณํ อถุสํ สุทฺธํ, สุคนฺธํ ตณฺฑุลปฺผลํ;
ตุณฺฑิกีเร ปจิตฺวาน, ตโต ภุญฺชนฺติ โภชนํฯ
‘คาวิํ เอกขุรํ กตฺวา, อนุยนฺติ ทิโสทิสํ;
ปสุํ เอกขุรํ กตฺวา, อนุยนฺติ ทิโสทิสํฯ
‘อิตฺถิํ วา วาหนํ กตฺวา, อนุยนฺติ ทิโสทิสํ;
ปุริสํ วาหนํ กตฺวา, อนุยนฺติ ทิโสทิสํฯ
‘กุมาริํ
กุมารํ วาหนํ กตฺวา, อนุยนฺติ ทิโสทิสํฯ
‘เต ยาเน อภิรุหิตฺวา,
สพฺพา ทิสา อนุปริยายนฺติ;
ปจารา ตสฺส ราชิโนฯ
‘หตฺถิยานํ อสฺสยานํ,
ทิพฺพํ ยานํ อุปฏฺฐิตํ;
ปาสาทา สิวิกา เจว,
มหาราชสฺส ยสสฺสิโนฯ
‘ตสฺส จ นครา อหุ,
อนฺตลิกฺเข สุมาปิตา;
อาฏานาฏา กุสินาฏา ปรกุสินาฏา,
นาฏสุริยา ปรกุสิฏนาฏาฯ
‘อุตฺตเรน กสิวนฺโต,
ชโนฆมปเรน จ;
นวนวุติโย อมฺพรอมฺพรวติโย,
อาฬกมนฺทา นาม ราชธานีฯ
‘กุเวรสฺส โข ปน, มาริส, มหาราชสฺส วิสาณา นาม ราชธานี;
ตสฺมา กุเวโร มหาราชา, ‘‘เวสฺสวโณ’’ติ ปวุจฺจติฯ
‘ปจฺเจสนฺโต
โอชสิ เตชสิ ตโตชสี, สูโร ราชา อริฏฺโฐ เนมิฯ
‘รหโทปิ ตตฺถ ธรณี นาม, ยโต เมฆา ปวสฺสนฺติ;
วสฺสา ยโต ปตายนฺติ, สภาปิ ตตฺถ สาลวตี นามฯ
‘ยตฺถ
นานา ทิชคณา ยุตา, มยูรโกญฺจาภิรุทา;
โกกิลาทีหิ วคฺคุหิฯ
‘ชีวญฺชีวกสทฺเทตฺถ, อโถ โอฏฺฐวจิตฺตกา;
กุกฺกุฏกา กุฬีรกา, วเน โปกฺขรสาตกาฯ
‘สุกสาฬิก สทฺเทตฺถ, ทณฺฑมาณวกานิ จ;
โสภติ สพฺพกาลํ สา, กุเวรนฬินี สทาฯ
‘อิโต ‘‘สา อุตฺตรา ทิสา’’, อิติ นํ อาจิกฺขตี ชโน;
ยํ ทิสํ อภิปาเลติ, มหาราชา ยสสฺสิ โสฯ
‘ยกฺขานญฺจ อธิปติ, ‘‘กุเวโร’’ อิติ นามโส;
รมตี นจฺจคีเตหิ, ยกฺเขเหว ปุรกฺขโตฯ
‘ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว, เอกนามาติ เม สุตํ;
อสีติ ทส เอโก จ, อินฺทนามา มหพฺพลาฯ
‘เต จาปิ พุทฺธํ ทิสฺวาน, พุทฺธํ อาทิจฺจพนฺธุนํ;
ทูรโตว นมสฺสนฺติ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ
‘นโม เต ปุริสาชญฺญ, นโม เต ปุริสุตฺตม;
กุสเลน สเมกฺขสิ, อมนุสฺสาปิ ตํ วนฺทนฺติ;
สุตํ เนตํ อภิณฺหโส, ตสฺมา เอวํ วเทมเสฯ
‘‘ชินํ วนฺทถ โคตมํ, ชินํ วนฺทาม โคตมํ;
วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, พุทฺธํ วนฺทาม โคตม’’นฺติฯ
๒๙๒. ‘อยํ โข สา, มาริส
๒๙๓. ‘กตเมสํ
‘อินฺโท โสโม วรุโณ จ, ภารทฺวาโช ปชาปติ;
จนฺทโน กามเสฏฺโฐ จ, กินฺนุฆณฺฑุ นิฆณฺฑุ จฯ
‘ปนาโท โอปมญฺโญ จ, เทวสูโต จ มาตลิ;
จิตฺตเสโน จ คนฺธพฺโพ, นโฬ ราชา ชเนสโภฯ
‘สาตาคิโร เหวมโต, ปุณฺณโก กรติโย คุโฬ;
สิวโก มุจลินฺโท จ, เวสฺสามิตฺโต ยุคนฺธโรฯ
‘โคปาโล สุปฺปโรโธ จ, หิริ เนตฺติ จ มนฺทิโย;
ปญฺจาลจณฺโฑ อาฬวโก, ปชฺชุนฺโน สุมโน สุมุโข;
ทธิมุโข มณิ มาณิวโร ทีโฆ, อโถ เสรีสโก สหฯ
‘อิเมสํ ยกฺขานํ มหายกฺขานํ เสนาปตีนํ มหาเสนาปตีนํ อุชฺฌาเปตพฺพํ วิกฺกนฺทิตพฺพํ วิรวิตพฺพํ – ‘‘อยํ ยกฺโข คณฺหาติ, อยํ ยกฺโข อาวิสติ, อยํ ยกฺโข เหเฐติ, อยํ ยกฺโข วิเหเฐติ, อยํ ยกฺโข หิํสติ, อยํ ยกฺโข วิหิํสติ, อยํ ยกฺโข น มุญฺจตี’’ติฯ อยํ โข, มาริส, อาฏานาฏิยา รกฺขา ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีนํ อุปาสกานํ อุปาสิกานํ คุตฺติยา รกฺขาย อวิหิํสาย ผาสุวิหารายฯ หนฺท จ ทานิ มยํ, มาริส, คจฺฉาม, พหุกิจฺจา มยํ พหุกรณียา’’’ติฯ ‘‘‘ยสฺส ทานิ ตุมฺเห มหาราชาโน กาลํ มญฺญถา’’’ติฯ
๒๙๔. ‘‘อถ โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร มหาราชา อุฏฺฐายาสนา มํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ เตปิ โข, ภิกฺขเว, ยกฺขา อุฏฺฐายาสนา อปฺเปกจฺเจ มํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ มยา สทฺธิํ สมฺโมทิํสุ, สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ เยนาหํ เตนญฺชลิํ ปณาเมตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ นามโคตฺตํ
๒๙๕. ‘‘อุคฺคณฺหาถ
อาฏานาฏิยสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ นวมํฯ