(๑๖) ๑. อินฺทฺริยวคฺโค
๑-๕. อินฺทฺริยสุตฺตาทิวณฺณนา
๑๕๑-๑๕๕. จตุตฺถสฺส
อินฺทฺริยสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
๖-๘. กปฺปสุตฺตาทิวณฺณนา
๑๕๖-๑๕๘. ฉฏฺเฐ สํวฏฺฏนํ วินสฺสนํ สํวฏฺโฏ, สํวฏฺฏโต อุทฺธํ ตถา ฐายี สํวฏฺฏฏฺฐายีฯ วิวฏฺฏนํ นิพฺพตฺตนํ, วฑฺฒนํ วา วิวฏฺโฏฯ ‘‘เตโชสํวฏฺโฏ, อาโปสํวฏฺโฏ, วาโยสํวฏฺโฏติ เอวํ สํวฏฺฏสีมานุกฺกเมน สํวฏฺเฏสุ วตฺตพฺเพสุ ตถา อวตฺวา อาโปสํวฏฺโฏ, เตโชสํวฏฺโฏ, วาโยสํวฏฺโฏติ วจนํ สํวฏฺฏมหาภูตเทสนานุปุพฺพิยา’’ติ เกจิฯ ‘‘ภาวีสํวฏฺฏานุปุพฺพิยา’’ติ อปเรฯ อาเปน สํวฏฺโฏ อาโปสํวฏฺโฏฯ สํวฏฺฏสีมาติ สํวฏฺฏนมริยาทาฯ สํวฏฺฏตีติ วินสฺสติฯ สทาติ สพฺพกาลํ, ตีสุปิ สํวฏฺฏกาเลสูติ อตฺโถฯ เอกํ พุทฺธกฺเขตฺตํ วินสฺสตีติ เอตฺถ พุทฺธกฺเขตฺตํ นาม ติวิธํ โหติ ชาติกฺเขตฺตํ, อาณากฺเขตฺตํ, วิสยกฺเขตฺตญฺจฯ
ตตฺถ ชาติกฺเขตฺตํ ทสสหสฺสจกฺกวาฬปริยนฺตํ โหติ, ตถาคตสฺส ปฏิสนฺธิคฺคหณาทีสุ กมฺปติฯ อาณากฺเขตฺตํ โกฏิสตสหสฺสจกฺกวาฬปริยนฺตํ, ยตฺถ รตนสุตฺตํ (ขุ. ปา. ๖.๑ อาทโย; สุ. นิ. ๒๒๔ อาทโย) ขนฺธปริตฺตํ (อ. นิ. ๔.๖๗; จูฬว. ๒๕๑) ธชคฺคปริตฺตํ (สํ. นิ. ๑.๒๔๙) อาฏานาฏิยปริตฺตํ (ที. นิ. ๓.๒๗๗-๒๗๘) โมรปริตฺตนฺติ (ชา. ๑.๒.๑๗-๑๘) อิเมสํ ปริตฺตานํ อานุภาโว วตฺตติฯ วิสยกฺเขตฺตํ อนนฺตาปริมาณํ, ยํ ‘‘ยาวตา วา ปนากงฺเขยฺยา’’ติ (อ. นิ. ๓.๘๑) วุตฺตํฯ ตตฺถ ยํ ยํ ตถาคโต อากงฺขติ, ตํ ตํ ชานาติฯ เอวเมเตสุ ตีสุ พุทฺธกฺเขตฺเตสุ เอกํ อาณากฺเขตฺตํ วินสฺสติ วิสุทฺธิมคฺคสํวณฺณนาสุ (วิสุทฺธิ. มหาฏี. ๒.๔๐๔) วุตฺตนเยเนว คเหตพฺพํฯ สตฺตมฏฺฐมานิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ
กปฺปสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
๙. ภิกฺขุนีสุตฺตวณฺณนา
๑๕๙. นวเม เอวํ ปวตฺตํ ปจฺจุปฺปนฺนตณฺหํ นิสฺสายาติ ‘‘กุทาสฺสุ นามาหมฺปิ อาสวานํ ขยา’’ติอาทินา นเยน อนุตฺตเร วิโมกฺเข ปิหํ อุปฺปาเทนฺตสฺส อุปฺปนฺนตณฺหํ นิสฺสายฯ กถํ ปน โลกุตฺตรธมฺเม อารพฺภ อาสา อุปฺปชฺชตีติ? น โข ปเนตํ เอวํ ทฏฺฐพฺพํ, น อารมฺมณกรณวเสน ตตฺถ ปิหา ปวตฺตติ อวิสยตฺตา ปุคฺคลสฺส จ อนธิคตภาวโตฯ อนุสฺสวูปลทฺเธ ปน อนุตฺตรวิโมกฺเข อุทฺทิสฺส ปิหํ อุปฺปาเทนฺโต ตตฺถ ปิหํ อุปฺปาเทติ นามฯ นากฑฺฒตีติ กมฺมปถภาวํ อปฺปตฺตตาย ปฏิสนฺธิํ น เทติฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ
ภิกฺขุนีสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
๑๐. สุคตวินยสุตฺตวณฺณนา
๑๖๐. ทสเม วฬญฺเชนฺตีติ สชฺฌายนฺติ เจว วาจุคฺคตํ กโรนฺตา ธาเรนฺติ จฯ อวิคตตณฺหตาย ตํ ตํ ปริกฺขารชาตํ พหุมฺปิ อาทิยนฺตีติ พหุลา, เต เอว พาหุลิกา ยถา ‘‘เวนยิโก’’ติ (ม. นิ. ๑.๒๔๖; อ. นิ. ๘.๑๑; ปารา. ๘)ฯ เต ปน ยสฺมา ปจฺจยพหุลภาวา ยุตฺตปฺปยุตฺตา นาม โหนฺติ, ตสฺมา อาห ‘‘ปจฺจยพาหุลฺลาย ปฏิปนฺนา’’ติฯ สิถิลํ คณฺหนฺตีติ สาถลิกา, สิกฺขาย อาทรคารวาภาเวน สิถิลํ อทฬฺหํ คณฺหนฺตีติ อตฺโถฯ สิถิลนฺติ จ ภาวนปุํสกนิทฺเทโส, สิถิล-สทฺเทน วา สมานตฺถสฺส สาถลสทฺทสฺส วเสน สาถลิกาติ ปทสิทฺธิ เวทิตพฺพาฯ อวคมนโตติ อโธคมนโต, โอรมฺภาคิยภาวโตติ อตฺโถฯ นิพฺพีริยาติ อุชฺฌิตุสฺสาหา ตทธิคมาย อารมฺภมฺปิ อกุรุมานาฯ
สุคตวินยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
อินฺทฺริยวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ