๑๓. เสเรยฺยวคฺโค
๑. เสเรยฺยกตฺเถรอปทานํ
๑.
‘‘อชฺฌายโก
อพฺโภกาเส ฐิโต สนฺโต, อทฺทสํ โลกนายกํฯ
๒.
‘‘สีหํ ยถา วนจรํ, พฺยคฺฆราชํว นิตฺตสํ;
ติธาปภินฺนมาตงฺคํ, กุญฺชรํว มเหสินํฯ
๓.
‘‘เสเรยฺยกํ คเหตฺวาน, อากาเส อุกฺขิปิํ
พุทฺธสฺส อานุภาเวน, ปริวาเรนฺติ สพฺพโส
๔.
‘‘อธิฏฺฐหิ มหาวีโร, สพฺพญฺญู โลกนายโก;
สมนฺตา ปุปฺผจฺฉทนา, โอกิริํสุ นราสภํฯ
๕.
‘‘ตโต สา ปุปฺผกญฺจุกา, อนฺโตวณฺฏา พหิมุขา;
สตฺตาหํ ฉทนํ กตฺวา, ตโต อนฺตรธายถฯ
๖.
‘‘ตญฺจ อจฺฉริยํ ทิสฺวา, อพฺภุตํ โลมหํสนํ;
พุทฺเธ จิตฺตํ ปสาเทสิํ, สุคเต โลกนายเกฯ
๗.
‘‘เตน จิตฺตปฺปสาเทน, สุกฺกมูเลน โจทิโต;
กปฺปานํ สตสหสฺสํ, ทุคฺคติํ นุปปชฺชหํฯ
๘.
‘‘ปนฺนรสสหสฺสมฺหิ
วีตมลา
๙.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม;
ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เสเรยฺยโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
เสเรยฺยกตฺเถรสฺสาปทานํ ปฐมํฯ
๒. ปุปฺผถูปิยตฺเถรอปทานํ
๑๐.
‘‘หิมวนฺตสฺสาวิทูเร
เวมชฺเฌ ตสฺส วสติ, พฺราหฺมโณ มนฺตปารคูฯ
๑๑.
‘‘ปญฺจ สิสฺสสหสฺสานิ, ปริวาเรนฺติ มํ สทา;
ปุพฺพุฏฺฐายี จ เต อาสุํ, มนฺเตสุ จ วิสารทาฯ
๑๒.
‘‘พุทฺโธ
อสีติพฺยญฺชนานสฺส, พาตฺติํสวรลกฺขณาฯ
๑๓.
‘‘พฺยามปฺปโภ ชินวโร, อาทิจฺโจว วิโรจติ;
สิสฺสานํ วจนํ สุตฺวา, พฺราหฺมโณ มนฺตปารคูฯ
๑๔.
‘‘อสฺสมา อภินิกฺขมฺม, ทิสํ ปุจฺฉติ สิสฺสเก
ยมฺหิ เทเส มหาวีโร, วสติ โลกนายโกฯ
๑๕.
‘‘ตาหํ ทิสํ นมสฺสิสฺสํ, ชินํ อปฺปฏิปุคฺคลํ;
อุทคฺคจิตฺโต สุมโน, ปูเชสิํ ตํ ตถาคตํฯ
๑๖.
‘‘เอถ
วนฺทิตฺวา สตฺถุโน ปาเท, โสสฺสาม ชินสาสนํฯ
๑๗.
‘‘เอกาหํ อภินิกฺขมฺม, พฺยาธิํ ปฏิลภิํ อหํ;
พฺยาธินา ปีฬิโต สนฺโต, สาลํ วาสยิตุํ คมิํฯ
๑๘.
‘‘สพฺเพ สิสฺเส สมาเนตฺวา, อปุจฺฉิํ เต ตถาคตํ;
กีทิสํ โลกนาถสฺส, คุณํ ปรมพุทฺธิโนฯ
๑๙.
‘‘เต เม ปุฏฺฐา วิยากํสุ, ยถา ทสฺสาวิโน ตถา;
สกฺกจฺจํ พุทฺธเสฏฺฐํ ตํ, เทเสสุํ
๒๐.
‘‘เตสาหํ วจนํ สุตฺวา, สกํ จิตฺตํ ปสาทยิํ;
ปุปฺเผหิ ถูปํ กตฺวาน, ตตฺถ กาลงฺกโต อหํฯ
๒๑.
‘‘เต เม สรีรํ ฌาเปตฺวา, อคมุํ พุทฺธสนฺติกํ;
อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวาน, สตฺถารมภิวาทยุํฯ
๒๒.
‘‘ปุปฺเผหิ ถูปํ กตฺวาน, สุคตสฺส มเหสิโน;
กปฺปานํ สตสหสฺสํ, ทุคฺคติํ นุปปชฺชหํฯ
๒๓.
‘‘จตฺตาลีสสหสฺสมฺหิ
นาเมนคฺคิสมา นาม, จกฺกวตฺตี มหพฺพลาฯ
๒๔.
‘‘วีสกปฺปสหสฺสมฺหิ, ราชาโน จกฺกวตฺติโน;
ฆตาสนสนามาว, อฏฺฐตฺติํส มหีปตีฯ
๒๕.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ
ปุปฺผถูปิยตฺเถรสฺสาปทานํ ทุติยํฯ
๓. ปายสทายกตฺเถรอปทานํ
๒๖.
‘‘สุวณฺณวณฺโณ
ปวนา
๒๗.
‘‘มหจฺจา
อาหุติํ ยิฏฺฐุกาโม โส, อุปเนสิํ พลิํ อหํฯ
๒๘.
‘‘ภควา ตมฺหิ สมเย, โลกเชฏฺโฐ นราสโภ;
จงฺกมํ สุสมารูฬฺโห, อมฺพเร อนิลายเนฯ
๒๙.
‘‘ตญฺจ อจฺฉริยํ ทิสฺวา, อพฺภุตํ โลมหํสนํ;
ฐปยิตฺวา กํสปาติํ, วิปสฺสิํ อภิวาทยิํฯ
๓๐.
‘‘ตุวํ เทโวสิ
อนุกมฺปํ อุปาทาย, ปฏิคณฺห มหามุนิฯ
๓๑.
‘‘ปฏิคฺคเหสิ ภควา, สพฺพญฺญู โลกนายโก;
มม สงฺกปฺปมญฺญาย, สตฺถา โลเก มหามุนิ
๓๒.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ทานมททิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ปายสสฺส
๓๓.
‘‘เอกตาลีสิโต
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๓๔.
‘‘ปฏิสมฺภิทา
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปายสทายโก
ปายสทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ตติยํฯ
๔. คนฺโธทกิยตฺเถรอปทานํ
๓๕.
‘‘นิสชฺช
กกุธํ วิลสนฺตํว, สพฺพญฺญุํ ตมนาสกํ
๓๖.
‘‘ปาสาทสฺสาวิทูเร จ, คจฺฉติ โลกนายโก;
ปภา นิทฺธาวเต ตสฺส, ยถา จ สตรํสิโนฯ
๓๗.
‘‘คนฺโธทกญฺจ
เตน จิตฺตปฺปสาเทน, ตตฺถ กาลงฺกโต อหํฯ
๓๘.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ คนฺโธทกมากิริํ;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๓๙.
‘‘เอกตฺติํเส อิโต กปฺเป, สุคนฺโธ นาม ขตฺติโย;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๔๐.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ
คนฺโธทกิยตฺเถรสฺสาปทานํ จตุตฺถํฯ
๕. สมฺมุขาถวิกตฺเถรอปทานํ
๔๑.
‘‘ชายมาเน วิปสฺสิมฺหิ, นิมิตฺตํ พฺยากริํ อหํ;
‘นิพฺพาปยิญฺจ
๔๒.
‘‘‘ยสฺมิญฺจ
โส ทานิ ภควา สตฺถา, ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมาฯ
๔๓.
‘‘‘ยสฺมิญฺจ ชายมานสฺมิํ, อาโลโก วิปุโล อหุ;
โส ทานิ ภควา สตฺถา, ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมาฯ
๔๔.
‘‘‘ยสฺมิญฺจ ชายมานสฺมิํ, สริตาโย น สนฺทยุํ
โส ทานิ ภควา สตฺถา, ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมาฯ
๔๕.
‘‘‘ยสฺมิญฺจ ชายมานสฺมิํ, อวีจคฺคิ น ปชฺชลิ;
โส ทานิ ภควา สตฺถา, ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมาฯ
๔๖.
‘‘‘ยสฺมิญฺจ
โส ทานิ ภควา สตฺถา, ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมาฯ
๔๗.
‘‘‘ยสฺมิญฺจ ชายมานสฺมิํ, วาตกฺขนฺโธ น วายติ;
โส ทานิ ภควา สตฺถา, ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมาฯ
๔๘.
‘‘‘ยสฺมิญฺจ
โส ทานิ ภควา สตฺถา, ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมาฯ
๔๙.
‘‘‘ยสฺมิญฺจ ชายมานสฺมิํ, สตฺตาสุํ ปทวิกฺกมา;
โส ทานิ ภควา สตฺถา, ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมาฯ
๕๐.
‘‘‘ชาตมตฺโต
วาจาสภิมุทีเรสิ, เอสา พุทฺธาน ธมฺมตา’ฯ
๕๑.
‘‘สํเวชยิตฺวา ชนตํ, ถวิตฺวา โลกนายกํ;
สมฺพุทฺธํ อภิวาเทตฺวา, ปกฺกามิํ ปาจินามุโขฯ
๕๒.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ พุทฺธมภิโถมยิํ;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, โถมนาย อิทํ ผลํฯ
๕๓.
‘‘อิโต นวุติกปฺปมฺหิ, สมฺมุขาถวิกวฺหโย;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๕๔.
‘‘ปถวีทุนฺทุภิ นาม
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๕๕.
‘‘อฏฺฐาสีติมฺหิโต
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๕๖.
‘‘สตฺตาสีติมฺหิโต กปฺเป, สริตจฺเฉทนวฺหโย;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๕๗.
‘‘อคฺคินิพฺพาปโน นาม, กปฺปานํ ฉฬสีติยา;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๕๘.
‘‘คติปจฺเฉทโน นาม, กปฺปานํ ปญฺจสีติยา;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๕๙.
‘‘ราชา
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๖๐.
‘‘รตนปชฺชโล
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๖๑.
‘‘ปทวิกฺกมโน นาม, กปฺปานํ ทฺเวอสีติยา;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๖๒.
‘‘ราชา วิโลกโน นาม, กปฺปานํ เอกสีติยา;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๖๓.
‘‘คิรสาโรติ นาเมน, กปฺเปสีติมฺหิ ขตฺติโย;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๖๔.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สมฺมุขาถวิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
สมฺมุขาถวิกตฺเถรสฺสาปทานํ ปญฺจมํฯ
๖. กุสุมาสนิยตฺเถรอปทานํ
๖๕.
‘‘นคเร
ลกฺขเณ อิติหาเส จ, สนิฆณฺฑุสเกฏุเภฯ
๖๖.
‘‘ปทโก
มนฺเต จ สิสฺเส วาเจสิํ, ติณฺณํ เวทาน ปารคูฯ
๖๗.
‘‘ปญฺจ อุปฺปลหตฺถานิ, ปิฏฺฐิยํ ฐปิตานิ เม;
อาหุติํ ยิฏฺฐุกาโมหํ, ปิตุมาตุสมาคเมฯ
๖๘.
‘‘ตทา วิปสฺสี ภควา, ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขโต;
โอภาเสนฺโต ทิสา สพฺพา, อาคจฺฉติ นราสโภฯ
๖๙.
‘‘อาสนํ ปญฺญเปตฺวาน, นิมนฺเตตฺวา มหามุนิํ;
สนฺถริตฺวาน ตํ ปุปฺผํ, อภิเนสิํ สกํ ฆรํฯ
๗๐.
‘‘ยํ เม อตฺถิ สเก เคเห, อามิสํ ปจฺจุปฏฺฐิตํ;
ตาหํ พุทฺธสฺส ปาทาสิํ, ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิฯ
๗๑.
‘‘ภุตฺตาวิํ กาลมญฺญาย, ปุปฺผหตฺถมทาสหํ;
อนุโมทิตฺวาน สพฺพญฺญู, ปกฺกามิ อุตฺตรามุโขฯ
๗๒.
‘‘เอกนวุติโต
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ปุปฺผทานสฺสิทํ ผลํฯ
๗๓.
‘‘อนนฺตรํ อิโต กปฺเป, ราชาหุํ วรทสฺสโน;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๗๔.
‘‘ปฏิสมฺภิทา
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กุสุมาสนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
กุสุมาสนิยตฺเถรสฺสาปทานํ ฉฏฺฐํฯ
๗. ผลทายกตฺเถรอปทานํ
๗๕.
‘‘อชฺฌายโก มนฺตธโร, ติณฺณํ เวทาน ปารคู;
หิมวนฺตสฺสาวิทูเร, วสามิ อสฺสเม อหํฯ
๗๖.
‘‘อคฺคิหุตฺตญฺจ เม อตฺถิ, ปุณฺฑรีกผลานิ จ;
ปุฏเก นิกฺขิปิตฺวาน, ทุมคฺเค ลคฺคิตํ มยาฯ
๗๗.
‘‘ปทุมุตฺตโร
มมุทฺธริตุกาโม โส, ภิกฺขนฺโต มมุปาคมิฯ
๗๘.
‘‘ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, ผลํ พุทฺธสฺสทาสหํ;
วิตฺติสญฺชนโน มยฺหํ, ทิฏฺฐธมฺมสุขาวโหฯ
๗๙.
‘‘สุวณฺณวณฺโณ สมฺพุทฺโธ, อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห;
อนฺตลิกฺเข ฐิโต สตฺถา, อิมํ คาถํ อภาสถฯ
๘๐.
‘‘‘อิมินา ผลทาเนน, เจตนาปณิธีหิ จ;
กปฺปานํ สตสหสฺสํ, ทุคฺคติํ นุปปชฺชสิ’ฯ
๘๑.
‘‘เตเนว
ปตฺโตมฺหิ อจลํ ฐานํ, หิตฺวา ชยปราชยํฯ
๘๒.
‘‘อิโต สตฺตสเต กปฺเป, ราชา อาสิํ สุมงฺคโล;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๘๓.
‘‘ปฏิสมฺภิทา
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ผลทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
ผลทายกตฺเถรสฺสาปทานํ สตฺตมํฯ
๘. ญาณสญฺญิกตฺเถรอปทานํ
๘๔.
‘‘ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหิ, วสามิ ปพฺพตนฺตเร;
ปุลินํ โสภนํ ทิสฺวา, พุทฺธเสฏฺฐํ อนุสฺสริํฯ
๘๕.
‘‘ญาเณ อุปนิธา นตฺถิ, สงฺขารํ
สพฺพธมฺมํ อภิญฺญาย, ญาเณน อธิมุจฺจติฯ
๘๖.
‘‘นโม เต ปุริสาชญฺญ, นโม เต ปุริสุตฺตม;
ญาเณน เต สโม นตฺถิ, ยาวตา ญาณมุตฺตมํฯ
๘๗.
‘‘ญาเณ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, กปฺปํ สคฺคมฺหิ โมทหํ;
อวเสเสสุ กปฺเปสุ, กุสลํ จริตํ
๘๘.
‘‘เอกนวุติโต
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ญาณสญฺญายิทํ ผลํฯ
๘๙.
‘‘อิโต สตฺตติกปฺปมฺหิ
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๙๐.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ญาณสญฺญิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
ญาณสญฺญิกตฺเถรสฺสาปทานํ อฏฺฐมํฯ
๙. คณฺฐิปุปฺผิยตฺเถรอปทานํ
๙๑.
‘‘สุวณฺณวณฺโณ สมฺพุทฺโธ, วิปสฺสี ทกฺขิณารโห;
ปุรกฺขโต สาวเกหิ, อารามา อภินิกฺขมิฯ
๙๒.
‘‘ทิสฺวานหํ พุทฺธเสฏฺฐํ, สพฺพญฺญุํ ตมนาสกํ;
ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, คณฺฐิปุปฺผํ
๙๓.
‘‘เตน
หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน, ปุน วนฺทิํ ตถาคตํฯ
๙๔.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิโรปยิํ;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๙๕.
‘‘เอกตาลีสิโต
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๙๖.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา คณฺฐิปุปฺผิโย
คณฺฐิปุปฺผิยตฺเถรสฺสาปทานํ นวมํฯ
๑๐. ปทุมปูชกตฺเถรอปทานํ
๙๗.
‘‘หิมวนฺตสฺสาวิทูเร
นานารุกฺเขหิ สญฺฉนฺโน, มหาภูตคณาลโยฯ
๙๘.
‘‘เวมชฺฌมฺหิ จ ตสฺสาสิ, อสฺสโม อภินิมฺมิโต;
ปุรกฺขโต สสิสฺเสหิ, วสามิ อสฺสเม อหํฯ
๙๙.
‘‘อายนฺตุ
พุทฺธปูชํ กริสฺสามิ, ทฺวิปทินฺทสฺส ตาทิโนฯ
๑๐๐.
‘‘เอวนฺติ เต ปฏิสฺสุตฺวา, ปทุมํ อาหริํสุ เม;
ตถา นิมิตฺตํ กตฺวาหํ, พุทฺธสฺส อภิโรปยิํฯ
๑๐๑.
‘‘สิสฺเส ตทา สมาเนตฺวา, สาธุกํ อนุสาสหํ;
มา โข ตุมฺเห ปมชฺชิตฺถ, อปฺปมาโท สุขาวโหฯ
๑๐๒.
‘‘เอวํ
อปฺปมาทคุเณ ยุตฺโต, ตทา กาลงฺกโต อหํฯ
๑๐๓.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิโรปยิํ;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๑๐๔.
‘‘เอกปญฺญาสกปฺปมฺหิ, ราชา อาสิํ ชลุตฺตโม;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๑๐๕.
‘‘ปฏิสมฺภิทา
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปทุมปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ;
ปทุมปูชกตฺเถรสฺสาปทานํ ทสมํฯ
เสเรยฺยวคฺโค เตรสโมฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
เสเรยฺยโก ปุปฺผถูปิ, ปายโส คนฺธโถมโก;
อาสนิ ผลสญฺญี จ, คณฺฐิปทุมปุปฺผิโย;
ปญฺจุตฺตรสตา คาถา, คณิตา อตฺถทสฺสิภิฯ