๓๒. อารกฺขทายกวคฺโค
๑. อารกฺขทายกตฺเถรอปทานํ
๑.
‘‘ธมฺมทสฺสิสฺส
อารกฺโข จ มยา ทินฺโน, ทฺวิปทินฺทสฺส ตาทิโนฯ
๒.
‘‘อฏฺฐารเส กปฺปสเต, ยํ กมฺมมกริํ ตทา;
เตน กมฺมวิเสเสน, ปตฺโต เม อาสวกฺขโยฯ
๓.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม;
ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อารกฺขทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
อารกฺขทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ปฐมํฯ
๒. โภชนทายกตฺเถรอปทานํ
๔.
‘‘สุชาโต สาลลฏฺฐีว, โสภญฺชนมิวุคฺคโต;
อินฺทลฏฺฐิริวากาเส, วิโรจติ สทา ชิโนฯ
๕.
‘‘ตสฺส เทวาติเทวสฺส, เวสฺสภุสฺส มเหสิโน;
อทาสิ โภชนมหํ, วิปฺปสนฺเนน เจตสาฯ
๖.
‘‘ตํ เม พุทฺโธ อนุโมทิ, สยมฺภู อปราชิโต;
ภเว นิพฺพตฺตมานมฺหิ, ผลํ นิพฺพตฺตตู ตวฯ
๗.
‘‘เอกตฺติํเส
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, โภชนสฺส อิทํ ผลํฯ
๘.
‘‘ปญฺจวีเส อิโต กปฺเป, เอโก อาสิํ อมิตฺตโก;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๙.
‘‘ปฏิสมฺภิทา
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โภชนทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
โภชนทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ทุติยํฯ
๓. คตสญฺญกตฺเถรอปทานํ
๑๐.
‘‘อากาเสว
สิทฺธตฺถํ ชินมทฺทกฺขิํ, คจฺฉนฺตํ ติทิวงฺคเณ
๑๑.
‘‘อนิเลเนริตํ ทิสฺวา, สมฺมาสมฺพุทฺธจีวรํ;
วิตฺติ มมาหุ ตาวเท
๑๒.
‘‘จตุนฺนวุติโต
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, พุทฺธสญฺญายิทํ ผลํฯ
๑๓.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ
คตสญฺญกตฺเถรสฺสาปทานํ ตติยํฯ
๔. สตฺตปทุมิยตฺเถรอปทานํ
๑๔.
‘‘นทีกูเล วสามหํ, เนสาโท นาม พฺราหฺมโณ;
สตปตฺเตหิ ปุปฺเผหิ, สมฺมชฺชิตฺวาน อสฺสมํฯ
๑๕.
‘‘สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ, สิทฺธตฺถํ โลกนายกํ;
ทิสฺวา นเภน
๑๖.
‘‘ปจฺจุคฺคนฺตฺวาน สมฺพุทฺธํ, โลกเชฏฺฐํ นราสภํ;
อสฺสมํ อตินาเมตฺวา, ชลชคฺเคหิ โอกิริํฯ
๑๗.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิโรปยิํ;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๑๘.
‘‘อิโต เต สตฺตเม กปฺเป, จตุโร ปาทปาวรา;
สตฺตรตนสมฺปนฺนา, จกฺกวตฺตี มหพฺพลาฯ
๑๙.
‘‘ปฏิสมฺภิทา
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สตฺตปทุมิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
สตฺตปทุมิยตฺเถรสฺสาปทานํ จตุตฺถํฯ
๕. ปุปฺผาสนทายกตฺเถรอปทานํ
๒๐.
‘‘สุวณฺณวณฺณํ
อวิทูเรน คจฺฉนฺตํ, สิทฺธตฺถํ อปราชิตํฯ
๒๑.
‘‘ตสฺส ปจฺจุคฺคมิตฺวาน, ปเวเสตฺวาน อสฺสมํ;
ปุปฺผาสนํ มยา ทินฺนํ, วิปฺปสนฺเนน เจตสาฯ
๒๒.
‘‘อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวาน, เวทชาโต ตทา อหํ;
พุทฺเธ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, ตํ กมฺมํ ปริณามยิํฯ
๒๓.
‘‘ยํ
สพฺเพน เตน กุสเลน, วิมโล โหมิ สาสเนฯ
๒๔.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ปุปฺผาสนมทํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ปุปฺผาสนสฺสิทํ ผลํฯ
๒๕.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปุปฺผาสนทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
ปุปฺผาสนทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ปญฺจมํฯ
๖. อาสนสนฺถวิกตฺเถรอปทานํ
๒๖.
‘‘เจติยํ อุตฺตมํ นาม, สิขิโน โลกพนฺธุโน;
อรญฺเญ อิรีเณ วเน, อนฺธาหิณฺฑามหํ ตทาฯ
๒๗.
‘‘ปวนา
เอกํสํ อญฺชลิํ กตฺวา, สนฺถวิํ
๒๘.
‘‘ทิวสภาคํ
หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน, อิมํ วาจํ อุทีรยิํฯ
๒๙.
‘‘‘นโม
สพฺพญฺญูสิ มหาวีร, โลกเชฏฺฐ นราสภ’ฯ
๓๐.
‘‘อภิตฺถวิตฺวา สิขินํ, นิมิตฺตกรเณนหํ;
อาสนํ อภิวาเทตฺวา, ปกฺกามิํ อุตฺตรามุโขฯ
๓๑.
‘‘เอกตฺติํเส อิโต กปฺเป, ยํ ถวิํ วทตํ วรํ;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, โถมนาย อิทํ ผลํฯ
๓๒.
‘‘สตฺตวีเส อิโต กปฺเป, อตุลา สตฺต อาสุ เต;
สตฺตรตนสมฺปนฺนา, จกฺกวตฺตี มหพฺพลาฯ
๓๓.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อาสนสนฺถวิโก
อาสนสนฺถวิกตฺเถรสฺสาปทานํ ฉฏฺฐํฯ
๗. สทฺทสญฺญกตฺเถรอปทานํ
๓๔.
‘‘สุทสฺสโน
ปริวุโต สาวเกหิ, วสติ ฆรมุตฺตเมฯ
๓๕.
‘‘ตาย
โฆโส จ วิปุโล อาสิ, อาสีโส
๓๖.
‘‘นิคฺโฆสสทฺทํ สุตฺวาน, สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโน;
สทฺเท จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, อวนฺทิํ โลกนายกํฯ
๓๗.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ สญฺญมลภิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, พุทฺธสญฺญายิทํ ผลํฯ
๓๘.
‘‘ปฏิสมฺภิทา
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สทฺทสญฺญโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
สทฺทสญฺญกตฺเถรสฺสาปทานํ สตฺตมํฯ
๘. ติรํสิยตฺเถรอปทานํ
๓๙.
‘‘เกสริํ
โอภาเสนฺตํ ทิสา สพฺพา
๔๐.
‘‘สูริยสฺส จ อาโลกํ, จนฺทาโลกํ ตเถว จ;
พุทฺธาโลกญฺจ ทิสฺวาน, วิตฺติ เม อุทปชฺชถฯ
๔๑.
‘‘ตโย อาโลเก ทิสฺวาน, สมฺพุทฺธํ
เอกํสํ อชินํ กตฺวา, สนฺถวิํ โลกนายกํฯ
๔๒.
‘‘ตโย
จนฺโท จ สูริโย จาปิ, พุทฺโธ จ โลกนายโกฯ
๔๓.
‘‘โอปมฺมํ อุปทสฺเสตฺวา, กิตฺติโต เม มหามุนิ;
พุทฺธสฺส วณฺณํ กิตฺเตตฺวา, กปฺปํ สคฺคมฺหิ โมทหํฯ
๔๔.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ พุทฺธมภิกิตฺตยิํ;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, กิตฺตนาย อิทํ ผลํฯ
๔๕.
‘‘เอกสฏฺฐิมฺหิโต
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๔๖.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ติรํสิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
ติรํสิยตฺเถรสฺสาปทานํ อฏฺฐมํฯ
๙. กนฺทลิปุปฺผิยตฺเถรอปทานํ
๔๗.
‘‘สินฺธุยา
ปรกมฺมายเน ยุตฺโต, ปรภตฺตํ อปสฺสิโตฯ
๔๘.
‘‘สินฺธุํ อนุจรนฺโตหํ, สิทฺธตฺถํ ชินมทฺทสํ;
สมาธินา นิสินฺนํว, สตปตฺตํว ปุปฺผิตํฯ
๔๙.
‘‘สตฺต
มตฺถเก อภิโรเปสิํ, พุทฺธสฺสาทิจฺจพนฺธุโนฯ
๕๐.
‘‘สุวณฺณวณฺณํ
ติธาปภินฺนมาตงฺคํ, กุญฺชรํว ทุราสทํฯ
๕๑.
‘‘ตมหํ อุปคนฺตฺวาน, นิปกํ ภาวิตินฺทฺริยํ;
อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวาน, อวนฺทิํ สตฺถุโน อหํฯ
๕๒.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิโรปยิํ;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๕๓.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กนฺทลิปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
กนฺทลิปุปฺผิยตฺเถรสฺสาปทานํ นวมํฯ
๑๐. กุมุทมาลิยตฺเถรอปทานํ
๕๔.
‘‘อุสภํ ปวรํ วีรํ, มเหสิํ วิชิตาวินํ;
วิปสฺสินํ มหาวีรํ, อภิชาตํว เกสริํฯ
๕๕.
‘‘รถิยํ ปฏิปชฺชนฺตํ, อาหุตีนํ ปฏิคฺคหํ;
คเหตฺวา กุมุทํ มาลํ, พุทฺธเสฏฺฐํ สโมกิริํฯ
๕๖.
‘‘เอกนวุติโต
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๕๗.
‘‘ปฏิสมฺภิทา
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กุมุทมาลิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
กุมุทมาลิยตฺเถรสฺสาปทานํ ทสมํฯ
อารกฺขทายกวคฺโค พาตฺติํสติโม
ตสฺสุทฺทานํ –
อารกฺขโท โภชนโท, คตสญฺญี ปทุมิโย;
ปุปฺผาสนี สนฺถวิโก, สทฺทสญฺญี ติรํสิโย;
กนฺทลิโก กุมุที จ, สตฺตปญฺญาส คาถกาติฯ