๕๑. กณิการวคฺโค
๑. ติกณิการปุปฺผิยตฺเถรอปทานํ
๑.
‘‘สุเมโธ
วิเวกกาโม สมฺพุทฺโธ, หิมวนฺตมุปาคมิํฯ
๒.
‘‘อชฺโฌคยฺห หิมวนฺตํ, อคฺโค การุณิโก มุนิ;
ปลฺลงฺกมาภุชิตฺวาน, นิสีทิ ปุริสุตฺตโมฯ
๓.
‘‘วิชฺชาธโร ตทา อาสิํ, อนฺตลิกฺขจโร อหํ;
ติสูลํ สุกตํ คยฺห, คจฺฉามิ อมฺพเร ตทาฯ
๔.
‘‘ปพฺพตคฺเค ยถา อคฺคิ, ปุณฺณมาเยว จนฺทิมา;
วเน โอภาสเต พุทฺโธ, สาลราชาว ผุลฺลิโตฯ
๕.
‘‘วนคฺคา
นฬคฺคิวณฺณสงฺกาสา, ทิสฺวา จิตฺตํ ปสาทยิํฯ
๖.
‘‘วิจินํ อทฺทสํ ปุปฺผํ, กณิการํ เทวคนฺธิกํ;
ตีณิ ปุปฺผานิ อาทาย, พุทฺธเสฏฺฐมปูชยิํฯ
๗.
‘‘พุทฺธสฺส อานุภาเวน, ตีณิ ปุปฺผานิ เม ตทา;
อุทฺธํวณฺฏา อโธปตฺตา, ฉายํ กุพฺพนฺติ สตฺถุโนฯ
๘.
‘‘เตน กมฺเมน สุกเตน, เจตนาปณิธีหิ จ;
ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ, ตาวติํสมคจฺฉหํฯ
๙.
‘‘ตตฺถ
สฏฺฐิโยชนมุพฺเพธํ, ติํสโยชนวิตฺถตํฯ
๑๐.
‘‘สหสฺสกณฺฑํ สตเภณฺฑุ
สตสหสฺสนิยฺยูหา, พฺยมฺเห ปาตุภวิํสุ เมฯ
๑๑.
‘‘โสณฺณมยา มณิมยา, โลหิตงฺคมยาปิ จ;
ผลิกาปิ จ ปลฺลงฺกา, เยนิจฺฉกา ยทิจฺฉกา
๑๒.
‘‘มหารหญฺจ
อุทฺธโลมิกเอกนฺตํ, พิมฺโพหนสมายุตํ
๑๓.
‘‘ภวนา นิกฺขมิตฺวาน, จรนฺโต เทวจาริกํ;
ยทา อิจฺฉามิ คมนํ, เทวสงฺฆปุรกฺขโตฯ
๑๔.
‘‘ปุปฺผสฺส เหฏฺฐา ติฏฺฐามิ, อุปริจฺฉทนํ มม;
สมนฺตา โยชนสตํ, กณิกาเรหิ ฉาทิตํฯ
๑๕.
‘‘สฏฺฐิตุริยสหสฺสานิ, สายปาตมุปฏฺฐหุํ;
ปริวาเรนฺติ มํ นิจฺจํ, รตฺตินฺทิวมตนฺทิตาฯ
๑๖.
‘‘ตตฺถ นจฺเจหิ คีเตหิ, ตาเฬหิ วาทิเตหิ จ;
รมามิ ขิฑฺฑารติยา, โมทามิ กามกามิหํฯ
๑๗.
‘‘ตตฺถ ภุตฺวา ปิวิตฺวา จ, โมทามิ ติทเส ตทา;
นารีคเณหิ สหิโต, โมทามิ พฺยมฺหมุตฺตเมฯ
๑๘.
‘‘สตานํ ปญฺจกฺขตฺตุญฺจ, เทวรชฺชมการยิํ;
สตานํ ตีณิกฺขตฺตุญฺจ, จกฺกวตฺตี อโหสหํ;
ปเทสรชฺชํ
๑๙.
‘‘ภวาภเว สํสรนฺโต, มหาโภคํ ลภามหํ;
โภเค เม อูนตา นตฺถิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๒๐.
‘‘ทุเว
อญฺญํ คติํ น ชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๒๑.
‘‘ทุเว กุเล ปชายามิ, ขตฺติเย จาปิ พฺราหฺมเณ;
นีเจ กุเล น ชายามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๒๒.
‘‘หตฺถิยานํ อสฺสยานํ, สิวิกํ สนฺทมานิกํ;
ลภามิ สพฺพเมเวตํ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๒๓.
‘‘ทาสีคณํ ทาสคณํ, นาริโย สมลงฺกตา;
ลภามิ สพฺพเมเวตํ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๒๔.
‘‘โกเสยฺยกมฺพลิยานิ, โขมกปฺปาสิกานิ จ;
ลภามิ สพฺพเมเวตํ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๒๕.
‘‘นววตฺถํ
ลภามิ สพฺพเมเวตํ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๒๖.
‘‘อิมํ ขาท อิมํ ภุญฺช, อิมมฺหิ สยเน สย;
ลภามิ สพฺพเมเวตํ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๒๗.
‘‘สพฺพตฺถ ปูชิโต โหมิ, ยโส อพฺภุคฺคโต มม;
มหาปกฺโข สทา โหมิ, อเภชฺชปริโส สทา;
ญาตีนํ อุตฺตโม โหมิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๒๘.
‘‘สีตํ
อโถ เจตสิกํ ทุกฺขํ, หทเย เม น วิชฺชติฯ
๒๙.
‘‘สุวณฺณวณฺโณ หุตฺวาน, สํสรามิ ภวาภเว;
เววณฺณิยํ น ชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๓๐.
‘‘เทวโลกา จวิตฺวาน, สุกฺกมูเลน โจทิโต;
สาวตฺถิยํ ปุเร ชาโต, มหาสาเล สุอฑฺฒเกฯ
๓๑.
‘‘ปญฺจ กามคุเณ หิตฺวา, ปพฺพชิํ อนคาริยํ;
ชาติยา สตฺตวสฺโสหํ, อรหตฺตมปาปุณิํฯ
๓๒.
‘‘อุปสมฺปาทยี พุทฺโธ, คุณมญฺญาย จกฺขุมา;
ตรุโณ ปูชนีโยหํ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๓๓.
‘‘ทิพฺพจกฺขุ วิสุทฺธํ เม, สมาธิกุสโล อหํ;
อภิญฺญาปารมิปฺปตฺโต, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๓๔.
‘‘ปฏิสมฺภิทา อนุปฺปตฺโต, อิทฺธิปาเทสุ โกวิโท;
ธมฺเมสุ ปารมิปฺปตฺโต, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๓๕.
‘‘ติํสกปฺปสหสฺสมฺหิ
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
๓๖.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;
นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา, วิหรามิ อนาสโวฯ
๓๗.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ, มม พุทฺธสฺส สนฺติเก;
ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๓๘.
‘‘ปฏิสมฺภิทา
ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ติกณิการปุปฺผิโย เถโร อิมา
คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
ติกณิการปุปฺผิยตฺเถรสฺสาปทานํ ปฐมํฯ
๒. เอกปตฺตทายกตฺเถรอปทานํ
๓๙.
‘‘นคเร หํสวติยา, กุมฺภกาโร อโหสหํ;
อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ, โอฆติณฺณมนาสวํฯ
๔๐.
‘‘สุกตํ มตฺติกาปตฺตํ, พุทฺธเสฏฺฐสฺสทาสหํ;
ปตฺตํ ทตฺวา ภควโต, อุชุภูตสฺส ตาทิโนฯ
๔๑.
‘‘ภเว นิพฺพตฺตมาโนหํ, โสณฺณถาเล ลภามหํ;
รูปิมเย จ โสวณฺเณ, ตฏฺฏิเก จ มณีมเยฯ
๔๒.
‘‘ปาติโย ปริภุญฺชามิ, ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ;
ยสานญฺจ ธนานญฺจ
๔๓.
‘‘ยถาปิ ภทฺทเก เขตฺเต, พีชํ อปฺปมฺปิ โรปิตํ;
สมฺมาธารํ ปวจฺฉนฺเต, ผลํ โตเสติ กสฺสกํฯ
๔๔.
‘‘ตเถวิทํ ปตฺตทานํ, พุทฺธเขตฺตมฺหิ โรปิตํ;
ปีติธาเร ปวสฺสนฺเต, ผลํ มํ โตสยิสฺสติฯ
๔๕.
‘‘ยาวตา เขตฺตา วิชฺชนฺติ, สงฺฆาปิ จ คณาปิ จ;
พุทฺธเขตฺตสโม นตฺถิ, สุขโท สพฺพปาณินํฯ
๔๖.
‘‘นโม
เอกปตฺตํ ททิตฺวาน, ปตฺโตมฺหิ อจลํ ปทํฯ
๔๗.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ปตฺตมททิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ปตฺตทานสฺสิทํ ผลํฯ
๔๘.
‘‘กิเลสา
๔๙.
‘‘สฺวาคตํ
๕๐.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกปตฺตทายโก เถโร อิมา คาถาโย
อภาสิตฺถาติฯ
เอกปตฺตทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ทุติยํฯ
๓. กาสุมารผลิยตฺเถรอปทานํ
๕๑.
‘‘กณิการํว
อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ, โลกเชฏฺฐํ นราสภํฯ
๕๒.
‘‘ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, สิเร กตฺวาน อญฺชลิํ;
กาสุมาริกมาทาย, พุทฺธเสฏฺฐสฺสทาสหํฯ
๕๓.
‘‘เอกติํเส อิโต กปฺเป, ยํ ผลํ อททิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๕๔.
‘‘กิเลสา
๕๕.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๕๖.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กาสุมารผลิโย เถโร อิมา คาถาโย
อภาสิตฺถาติฯ
กาสุมารผลิยตฺเถรสฺสาปทานํ ตติยํฯ
๔. อวฏผลิยตฺเถรอปทานํ
๕๗.
‘‘สหสฺสรํสี ภควา, สยมฺภู อปราชิโต;
วิเวกา อุฏฺฐหิตฺวาน, โคจรายาภินิกฺขมิฯ
๕๘.
‘‘ผลหตฺโถ
ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, อวฏํ อททิํ ผลํฯ
๕๙.
‘‘จตุนฺนวุติโต
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๖๐.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
๖๑.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๖๒.
‘‘ปฏิสมฺภิทา
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อวฏผลิโย เถโร อิมา คาถาโย
อภาสิตฺถาติฯ
อวฏผลิยตฺเถรสฺสาปทานํ จตุตฺถํฯ
๕. ปาทผลิยตฺเถรอปทานํ
๖๓.
‘‘สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ, อาหุตีนํ ปฏิคฺคหํ;
รถิยํ ปฏิปชฺชนฺตํ, ปาทผลํ
๖๔.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ผลํ อททิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๖๕.
‘‘กิเลสา
๖๖.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๖๗.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปาทผลิโย เถโร อิมา คาถาโย
อภาสิตฺถาติฯ
ปาทผลิยตฺเถรสฺสาปทานํ ปญฺจมํฯ
๖. มาตุลุงฺคผลทายกตฺเถรอปทานํ
๖๘.
‘‘กณิการํว
ชลนฺตํ ทีปรุกฺขํว, อทฺทสํ โลกนายกํฯ
๖๙.
‘‘มาตุลุงฺคผลํ
ทกฺขิเณยฺยสฺส วีรสฺส
๗๐.
‘‘เอกติํเส อิโต กปฺเป, ยํ ผลํ อททิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๗๑.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
๗๒.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๗๓.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มาตุลุงฺคผลทายโก เถโร อิมา
คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
มาตุลุงฺคผลทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ฉฏฺฐํฯ
๗. อเชลิผลทายกตฺเถรอปทานํ
๗๔.
‘‘อชฺชุโน
จรเณน จ สมฺปนฺโน, สมาธิกุสโล มุนิฯ
๗๕.
‘‘กุมฺภมตฺตํ
ฉตฺตปณฺณํ คเหตฺวาน, อทาสิํ สตฺถุโน อหํฯ
๗๖.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ ผลํ อททิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๗๗.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
๗๘.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๗๙.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อเชลิผลทายโก เถโร อิมา
คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
อเชลิผลทายกตฺเถรสฺสาปทานํ สตฺตมํฯ
๘. อโมทผลิยตฺเถรอปทานํ
๘๐.
‘‘สุวณฺณวณฺณํ
รถิยํ ปฏิปชฺชนฺตํ, อโมทมททิํ ผลํฯ
๘๑.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ผลํ อททิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๘๒.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
๘๓.
‘‘สฺวาคตํ
๘๔.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อโมทผลิโย เถโร อิมา คาถาโย
อภาสิตฺถาติฯ
อโมทผลิยตฺเถรสฺสาปทานํ อฏฺฐมํฯ
๙. ตาลผลทายกตฺเถรอปทานํ
๘๕.
‘‘สตรํสี นาม ภควา, สยมฺภู อปราชิโต;
วิเวกา วุฏฺฐหิตฺวาน, โคจรายาภินิกฺขมิฯ
๘๖.
‘‘ผลหตฺโถ อหํ ทิสฺวา, อุปคจฺฉิํ นราสภํ;
ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, ตาลผลํ อทาสหํฯ
๘๗.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ ผลํ อททิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๘๘.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
๘๙.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๙๐.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ
อภาสิตฺถาติฯ
ตาลผลทายกตฺเถรสฺสาปทานํ นวมํฯ
๑๐. นาฬิเกรผลทายกตฺเถรอปทานํ
๙๑.
‘‘นคเร
อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ, คจฺฉนฺตํ อนิลญฺชเสฯ
๙๒.
‘‘นาฬิเกรผลํ คยฺห, พุทฺธเสฏฺฐสฺสทาสหํ;
อากาเส ฐิตโก สนฺโต, ปฏิคฺคณฺหิ มหายโสฯ
๙๓.
‘‘วิตฺติสญฺชนโน
ผลํ พุทฺธสฺส ทตฺวาน, วิปฺปสนฺเนน เจตสาฯ
๙๔.
‘‘อธิคจฺฉิํ ตทา ปีติํ, วิปุลญฺจ สุขุตฺตมํ;
อุปฺปชฺชเตว รตนํ, นิพฺพตฺตสฺส ตหิํ ตหิํฯ
๙๕.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ผลํ อททิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๙๖.
‘‘ทิพฺพจกฺขุ วิสุทฺธํ เม, สมาธิกุสโล อหํ;
อภิญฺญาปารมิปฺปตฺโต, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๙๗.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
๙๘.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.…
๙๙.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา นาฬิเกรผลทายโก เถโร อิมา
คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
นาฬิเกรผลทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ทสมํฯ
กณิการวคฺโค เอกปญฺญาสโมฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
กณิกาเรกปตฺตา จ, กาสุมารี ตถาวฏา;
ปาทญฺจ มาตุลุงฺคญฺจ, อเชลีโมทเมว จฯ
ตาลํ ตถา นาฬิเกรํ, คาถาโย คณิตา วิห;
เอกํ คาถาสตํ โหติ, อูนาธิกวิวชฺชิตํฯ