ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
ขุทฺทกนิกาเย
จริยาปิฏกปาฬิ
๑. อกิตฺติวคฺโค
๑. อกิตฺติจริยา
๑.
‘‘กปฺเป
เอตฺถนฺตเร ยํ จริตํ, สพฺพํ ตํ โพธิปาจนํฯ
๒.
‘‘อตีตกปฺเป จริตํ, ฐปยิตฺวา ภวาภเว;
อิมมฺหิ กปฺเป จริตํ, ปวกฺขิสฺสํ สุโณหิ เมฯ
๓.
‘‘ยทา อหํ พฺรหารญฺเญ, สุญฺเญ วิปินกานเน;
อชฺโฌคาเหตฺวา
๔.
‘‘ตทา
ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ, ภิกฺขาย มํ อุปาคมิฯ
๕.
‘‘ปวนา อาภตํ ปณฺณํ, อเตลญฺจ อโลณิกํ;
มม ทฺวาเร ฐิตํ ทิสฺวา, สกฏาเหน อากิริํฯ
๖.
‘‘ตสฺส ทตฺวานหํ ปณฺณํ, นิกฺกุชฺชิตฺวาน ภาชนํ;
ปุเนสนํ ชหิตฺวาน, ปาวิสิํ ปณฺณสาลกํฯ
๗.
‘‘ทุติยมฺปิ
อกมฺปิโต อโนลคฺโค, เอวเมวมทาสหํฯ
๘.
‘‘น
ปีติสุเขน รติยา, วีตินาเมมิ ตํ ทิวํฯ
๙.
‘‘ยทิ มาสมฺปิ ทฺเวมาสํ, ทกฺขิเณยฺยํ วรํ ลเภ;
อกมฺปิโต อโนลีโน, ทเทยฺยํ ทานมุตฺตมํฯ
๑๐.
‘‘น ตสฺส ทานํ ททมาโน, ยสํ ลาภญฺจ ปตฺถยิํ;
สพฺพญฺญุตํ ปตฺถยาโน, ตานิ กมฺมานิ อาจริ’’นฺติฯ
อกิตฺติจริยํ ปฐมํฯ
๒. สงฺขจริยา
๑๑.
‘‘ปุนาปรํ
มหาสมุทฺทํ ตริตุกาโม, อุปคจฺฉามิ ปฏฺฏนํฯ
๑๒.
‘‘ตตฺถทฺทสํ ปฏิปเถ, สยมฺภุํ อปราชิตํ;
กนฺตารทฺธานํ ปฏิปนฺนํ
๑๓.
‘‘ตมหํ ปฏิปเถ ทิสฺวา, อิมมตฺถํ วิจินฺตยิํ;
‘อิทํ เขตฺตํ อนุปฺปตฺตํ, ปุญฺญกามสฺส ชนฺตุโนฯ
๑๔.
‘‘‘ยถา กสฺสโก ปุริโส, เขตฺตํ ทิสฺวา มหาคมํ;
ตตฺถ พีชํ น โรเปติ, น โส ธญฺเญน อตฺถิโกฯ
๑๕.
‘‘‘เอวเมวาหํ
ยทิ ตตฺถ การํ น กโรมิ, นาหํ ปุญฺเญน อตฺถิโกฯ
๑๖.
‘‘‘ยถา อมจฺโจ มุทฺทิกาโม, รญฺโญ อนฺเตปุเร ชเน;
น เทติ เตสํ ธนธญฺญํ, มุทฺทิโต ปริหายติฯ
๑๗.
‘‘‘เอวเมวาหํ ปุญฺญกาโม, วิปุลํ ทิสฺวาน ทกฺขิณํ;
ยทิ ตสฺส ทานํ น ททามิ, ปริหายิสฺสามิ ปุญฺญโต’ฯ
๑๘.
‘‘เอวาหํ จินฺตยิตฺวาน, โอโรหิตฺวา อุปาหนา;
ตสฺส ปาทานิ วนฺทิตฺวา, อทาสิํ ฉตฺตุปาหนํฯ
๑๙.
‘‘เตเนวาหํ
อปิ จ ทานํ ปริปูเรนฺโต, เอวํ ตสฺส อทาสห’’นฺติฯ
สงฺขจริยํ ทุติยํฯ
๓. กุรุราชจริยา
๒๐.
‘‘ปุนาปรํ ยทา โหมิ, อินฺทปตฺเถ
ราชา ธนญฺจโย นาม, กุสเล ทสหุปาคโตฯ
๒๑.
‘‘กลิงฺครฏฺฐวิสยา, พฺราหฺมณา อุปคญฺฉุ มํ;
อายาจุํ มํ หตฺถินาคํ, ธญฺญํ มงฺคลสมฺมตํฯ
๒๒.
‘‘‘อวุฏฺฐิโก ชนปโท, ทุพฺภิกฺโข ฉาตโก มหา;
ททาหิ ปวรํ นาคํ, นีลํ อญฺชนสวฺหยํฯ
๒๓.
‘‘‘น
มา เม ภิชฺชิ สมาทานํ, ทสฺสามิ วิปุลํ คชํ’ฯ
๒๔.
‘‘นาคํ คเหตฺวา โสณฺฑาย, ภิงฺคาเร
ชลํ หตฺเถ อากิริตฺวา, พฺราหฺมณานํ อทํ คชํฯ
๒๕.
‘‘ตสฺส นาเค ปทินฺนมฺหิ, อมจฺจา เอตทพฺรวุํ;
‘กิํ นุ ตุยฺหํ วรํ นาคํ, ยาจกานํ ปทสฺสสิฯ
๒๖.
‘‘‘ธญฺญํ
ตสฺมิํ นาเค ปทินฺนมฺหิ, กิํ เต รชฺชํ กริสฺสติฯ
๒๗.
‘‘‘รชฺชมฺปิ เม ทเท สพฺพํ, สรีรํ ทชฺชมตฺตโน;
สพฺพญฺญุตํ ปิยํ มยฺหํ, ตสฺมา นาคํ อทาสห’’’นฺติฯ
กุรุราชจริยํ ตติยํฯ
๔. มหาสุทสฺสนจริยา
๒๘.
‘‘กุสาวติมฺหิ นคเร, ยทา อาสิํ มหีปติ;
มหาสุทสฺสโน นาม, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๒๙.
‘‘ตตฺถาหํ
‘โก กิํ อิจฺฉติ ปตฺเถติ, กสฺส กิํ ทียตู ธนํฯ
๓๐.
‘‘‘โก ฉาตโก โก ตสิโต, โก มาลํ โก วิเลปนํ;
นานารตฺตานิ วตฺถานิ, โก นคฺโค ปริทหิสฺสติฯ
๓๑.
‘‘‘โก ปเถ ฉตฺตมาเทติ, โกปาหนา มุทู สุภา’;
อิติ
๓๒.
‘‘น ตํ ทสสุ ฐาเนสุ, นปิ ฐานสเตสุ วา;
อเนกสตฐาเนสุ, ปฏิยตฺตํ ยาจเก ธนํฯ
๓๓.
‘‘ทิวา วา ยทิ วา รตฺติํ, ยทิ เอติ วนิพฺพโก;
ลทฺธา ยทิจฺฉกํ โภคํ, ปูรหตฺโถว คจฺฉติฯ
๓๔.
‘‘เอวรูปํ มหาทานํ, อทาสิํ ยาวชีวิกํ;
นปาหํ เทสฺสํ ธนํ ทมฺมิ, นปิ นตฺถิ นิจโย มยิฯ
๓๕.
‘‘ยถาปิ อาตุโร นาม, โรคโต ปริมุตฺติยา;
ธเนน เวชฺชํ ตปฺเปตฺวา, โรคโต ปริมุจฺจติฯ
๓๖.
‘‘ตเถวาหํ ชานมาโน, ปริปูเรตุมเสสโต;
อูนมนํ ปูรยิตุํ, เทมิ ทานํ วนิพฺพเก;
นิราลโย อปจฺจาโส, สมฺโพธิมนุปตฺติยา’’ติฯ
มหาสุทสฺสนจริยํ จตุตฺถํฯ
๕. มหาโควินฺทจริยา
๓๗.
‘‘ปุนาปรํ
ปูชิโต นรเทเวหิ, มหาโควินฺทพฺราหฺมโณฯ
๓๘.
‘‘ตทาหํ สตฺตรชฺเชสุ, ยํ เม อาสิ อุปายนํ;
เตน เทมิ มหาทานํ, อกฺโขพฺภํ
๓๙.
‘‘น
สพฺพญฺญุตํ ปิยํ มยฺหํ, ตสฺมา เทมิ วรํ ธน’’นฺติฯ
มหาโควินฺทจริยํ ปญฺจมํฯ
๖. นิมิราชจริยา
๔๐.
‘‘ปุนาปรํ ยทา โหมิ, มิถิลายํ ปุรุตฺตเม;
นิมิ นาม มหาราชา, ปณฺฑิโต กุสลตฺถิโกฯ
๔๑.
‘‘ตทาหํ มาปยิตฺวาน, จตุสฺสาลํ จตุมฺมุขํ;
ตตฺถ ทานํ ปวตฺเตสิํ, มิคปกฺขินราทินํฯ
๔๒.
‘‘อจฺฉาทนญฺจ สยนํ, อนฺนํ ปานญฺจ โภชนํ;
อพฺโพจฺฉินฺนํ กริตฺวาน, มหาทานํ ปวตฺตยิํฯ
๔๓.
‘‘ยถาปิ เสวโก สามิํ, ธนเหตุมุปาคโต;
กาเยน วาจา มนสา, อาราธนียเมสติฯ
๔๔.
‘‘ตเถวาหํ สพฺพภเว, ปริเยสิสฺสามิ โพธิชํ;
ทาเนน สตฺเต ตปฺเปตฺวา, อิจฺฉามิ โพธิมุตฺตม’’นฺติฯ
นิมิราชจริยํ ฉฏฺฐํฯ
๗. จนฺทกุมารจริยา
๔๕.
‘‘ปุนาปรํ
นคเร ปุปฺผวติยา, กุมาโร จนฺทสวฺหโยฯ
๔๖.
‘‘ตทาหํ
สํเวคํ ชนยิตฺวาน, มหาทานํ ปวตฺตยิํฯ
๔๗.
‘‘นาหํ ปิวามิ ขาทามิ, นปิ ภุญฺชามิ โภชนํ;
ทกฺขิเณยฺเย อทตฺวาน, อปิ ฉปฺปญฺจรตฺติโยฯ
๔๘.
‘‘ยถาปิ
ยตฺถ ลาโภ มหา โหติ, ตตฺถ ตํ
๔๙.
‘‘ตเถว สกภุตฺตาปิ, ปเร ทินฺนํ มหปฺผลํ;
ตสฺมา ปรสฺส ทาตพฺพํ, สตภาโค ภวิสฺสติฯ
๕๐.
‘‘เอตมตฺถวสํ ญตฺวา, เทมิ ทานํ ภวาภเว;
น ปฏิกฺกมามิ ทานโต, สมฺโพธิมนุปตฺติยา’’ติฯ
จนฺทกุมารจริยํ สตฺตมํฯ
๘. สิวิราชจริยา
๕๑.
‘‘อริฏฺฐสวฺหเย นคเร, สิวินามาสิ ขตฺติโย;
นิสชฺช ปาสาทวเร, เอวํ จินฺเตสหํ ตทาฯ
๕๒.
‘‘‘ยํ กิญฺจิ มานุสํ ทานํ, อทินฺนํ เม น วิชฺชติ;
โยปิ ยาเจยฺย มํ จกฺขุํ, ทเทยฺยํ อวิกมฺปิโต’ฯ
๕๓.
‘‘มม สงฺกปฺปมญฺญาย, สกฺโก เทวานมิสฺสโร;
นิสินฺโน เทวปริสาย, อิทํ วจนมพฺรวิฯ
๕๔.
‘‘‘นิสชฺช
จินฺเตนฺโต วิวิธํ ทานํ, อเทยฺยํ โส น ปสฺสติฯ
๕๕.
‘‘‘ตถํ
มุหุตฺตํ อาคเมยฺยาถ, ยาว ชานามิ ตํ มนํ’ฯ
๕๖.
‘‘ปเวธมาโน ปลิตสิโร, วลิคตฺโต
อนฺธวณฺโณว หุตฺวาน, ราชานํ อุปสงฺกมิฯ
๕๗.
‘‘โส
สิรสฺมิํ อญฺชลิํ กตฺวา, อิทํ วจนมพฺรวิฯ
๕๘.
‘‘‘ยาจามิ ตํ มหาราช, ธมฺมิก รฏฺฐวฑฺฒน;
ตว ทานรตา กิตฺติ, อุคฺคตา เทวมานุเสฯ
๕๙.
‘‘‘อุโภปิ
เอกํ เม นยนํ เทหิ, ตฺวมฺปิ เอเกน ยาปย’ฯ
๖๐.
‘‘ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, หฏฺโฐ สํวิคฺคมานโส;
กตญฺชลี เวทชาโต, อิทํ วจนมพฺรวิํฯ
๖๑.
‘‘‘อิทานาหํ จินฺตยิตฺวาน, ปาสาทโต อิธาคโต;
ตฺวํ มม จิตฺตมญฺญาย, เนตฺตํ ยาจิตุมาคโตฯ
๖๒.
‘‘‘อโห เม มานสํ สิทฺธํ, สงฺกปฺโป ปริปูริโต;
อทินฺนปุพฺพํ ทานวรํ, อชฺช ทสฺสามิ ยาจเกฯ
๖๓.
‘‘‘เอหิ สิวก อุฏฺเฐหิ, มา ทนฺธยิ มา ปเวธยิ;
อุโภปิ นยนํ เทหิ, อุปฺปาเฏตฺวา วณิพฺพเก’ฯ
๖๔.
‘‘ตโต
อุทฺธริตฺวาน ปาทาสิ, ตาลมิญฺชํว ยาจเกฯ
๖๕.
‘‘ททมานสฺส เทนฺตสฺส, ทินฺนทานสฺส เม สโต;
จิตฺตสฺส อญฺญถา นตฺถิ, โพธิยาเยว การณาฯ
๖๖.
‘‘น เม เทสฺสา อุโภ จกฺขู, อตฺตา น เม น เทสฺสิโย;
สพฺพญฺญุตํ ปิยํ มยฺหํ, ตสฺมา จกฺขุํ อทาสห’’นฺติฯ
สิวิราชจริยํ อฏฺฐมํฯ
๙. เวสฺสนฺตรจริยา
๖๗.
‘‘ยา
สา อตีตาสุ ชาตีสุ, สกฺกสฺส มเหสี ปิยาฯ
๖๘.
‘‘ตสฺสา อายุกฺขยํ ญตฺวา, เทวินฺโท เอตทพฺรวิ;
‘ททามิ เต ทส วเร, วรภทฺเท ยทิจฺฉสิ’ฯ
๖๙.
‘‘เอวํ วุตฺตา จ สา เทวี, สกฺกํ ปุนิทมพฺรวิ;
‘กิํ นุ เม อปราธตฺถิ, กิํ นุ เทสฺสา อหํ ตว;
รมฺมา จาเวสิ มํ ฐานา, วาโตว ธรณีรุหํ’ฯ
๗๐.
‘‘เอวํ
‘น เจว เต กตํ ปาปํ, น จ เม ตฺวํสิ อปฺปิยาฯ
๗๑.
‘‘‘เอตฺตกํเยว
ปฏิคฺคณฺห มยา ทินฺเน, วเร ทส วรุตฺตเม’ฯ
๗๒.
‘‘สกฺเกน
มมํ อพฺภนฺตรํ กตฺวา, ผุสฺสตี ทส วเร วรีฯ
๗๓.
‘‘ตโต จุตา สา ผุสฺสตี, ขตฺติเย อุปปชฺชถ;
เชตุตฺตรมฺหิ นคเร, สญฺชเยน สมาคมิฯ
๗๔.
‘‘ยทาหํ ผุสฺสติยา กุจฺฉิํ, โอกฺกนฺโต ปิยมาตุยา;
มม เตเชน เม มาตา, สทา ทานรตา อหุฯ
๗๕.
‘‘อธเน อาตุเร ชิณฺเณ, ยาจเก อทฺธิเก
สมเณ พฺราหฺมเณ ขีเณ, เทติ ทานํ อกิญฺจเนฯ
๗๖.
‘‘ทส มาเส ธารยิตฺวาน, กโรนฺเต ปุรํ ปทกฺขิณํ;
เวสฺสานํ วีถิยา มชฺเฌ, ชเนสิ ผุสฺสตี มมํฯ
๗๗.
‘‘น มยฺหํ มตฺติกํ นามํ, นปิ เปตฺติกสมฺภวํ;
ชาเตตฺถ เวสฺสวีถิยา, ตสฺมา เวสฺสนฺตโร อหุฯ
๗๘.
‘‘ยทาหํ ทารโก โหมิ, ชาติยา อฏฺฐวสฺสิโก;
ตทา นิสชฺช ปาสาเท, ทานํ ทาตุํ วิจินฺตยิํฯ
๗๙.
‘‘‘หทยํ
ทเทยฺยํ กายํ สาเวตฺวา, ยทิ โกจิ ยาจเย มมํ’ฯ
๘๐.
‘‘สภาวํ จินฺตยนฺตสฺส, อกมฺปิตมสณฺฐิตํ;
อกมฺปิ ตตฺถ ปถวี, สิเนรุวนวฏํสกาฯ
๘๑.
‘‘อนฺวทฺธมาเส ปนฺนรเส, ปุณฺณมาเส อุโปสเถ;
ปจฺจยํ นาคมารุยฺห, ทานํ ทาตุํ อุปาคมิํฯ
๘๒.
‘‘กลิงฺครฏฺฐวิสยา
อยาจุํ มํ หตฺถินาคํ, ธญฺญํ มงฺคลสมฺมตํฯ
๘๓.
‘‘อวุฏฺฐิโก
ททาหิ ปวรํ นาคํ, สพฺพเสตํ คชุตฺตมํฯ
๘๔.
‘‘ททามิ น วิกมฺปามิ, ยํ มํ ยาจนฺติ พฺราหฺมณา;
สนฺตํ นปฺปติคูหามิ
๘๕.
‘‘น เม ยาจกมนุปฺปตฺเต, ปฏิกฺเขโป อนุจฺฉโว;
‘มา เม ภิชฺชิ สมาทานํ, ทสฺสามิ วิปุลํ คชํ’ฯ
๘๖.
‘‘นาคํ คเหตฺวา โสณฺฑาย, ภิงฺคาเร รตนามเย;
ชลํ หตฺเถ อากิริตฺวา, พฺราหฺมณานํ อทํ คชํฯ
๘๗.
‘‘ปุนาปรํ ททนฺตสฺส, สพฺพเสตํ คชุตฺตมํ;
ตทาปิ ปถวี กมฺปิ, สิเนรุวนวฏํสกาฯ
๘๘.
‘‘ตสฺส นาคสฺส ทาเนน, สิวโย กุทฺธา สมาคตา;
ปพฺพาเชสุํ สกา รฏฺฐา, ‘วงฺกํ คจฺฉตุ ปพฺพตํ’ฯ
๘๙.
‘‘เตสํ นิจฺฉุภมานานํ, อกมฺปิตฺถมสณฺฐิตํ;
มหาทานํ ปวตฺเตตุํ, เอกํ วรมยาจิสํฯ
๙๐.
‘‘ยาจิตา
สาวยิตฺวา กณฺณเภริํ, มหาทานํ ททามหํฯ
๙๑.
‘‘อเถตฺถ วตฺตตี สทฺโท, ตุมุโล เภรโว มหา;
ทาเนนิมํ นีหรนฺติ, ปุน ทานํ ททาตยํฯ
๙๒.
‘‘หตฺถิํ
มหาทานํ ททิตฺวาน, นครา นิกฺขมิํ ตทาฯ
๙๓.
‘‘นิกฺขมิตฺวาน
ตทาปิ ปถวี กมฺปิ, สิเนรุวนวฏํสกาฯ
๙๔.
‘‘จตุวาหิํ รถํ ทตฺวา, ฐตฺวา จาตุมฺมหาปเถ;
เอกากิโย อทุติโย, มทฺทิเทวิํ อิทมพฺรวิํฯ
๙๕.
‘‘‘ตฺวํ มทฺทิ กณฺหํ คณฺหาหิ, ลหุกา เอสา กนิฏฺฐิกา;
อหํ ชาลิํ คเหสฺสามิ, ครุโก ภาติโก หิ โส’ฯ
๙๖.
‘‘ปทุมํ
อหํ สุวณฺณพิมฺพํว, ชาลิํ ขตฺติยมคฺคหิํฯ
๙๗.
‘‘อภิชาตา สุขุมาลา, ขตฺติยา จตุโร ชนา;
วิสมํ สมํ อกฺกมนฺตา, วงฺกํ คจฺฉาม ปพฺพตํฯ
๙๘.
‘‘เย เกจิ มนุชา เอนฺติ, อนุมคฺเค ปฏิปฺปเถ;
มคฺคนฺเต ปฏิปุจฺฉาม, ‘กุหิํ วงฺกนฺต
๙๙.
‘‘เต ตตฺถ อมฺเห ปสฺสิตฺวา, กรุณํ คิรมุทีรยุํ;
ทุกฺขํ เต ปฏิเวเทนฺติ, ทูเร วงฺกนฺตปพฺพโตฯ
๑๐๐.
‘‘ยทิ ปสฺสนฺติ ปวเน, ทารกา ผลิเน ทุเม;
เตสํ ผลานํ เหตุมฺหิ, อุปโรทนฺติ ทารกาฯ
๑๐๑.
‘‘โรทนฺเต ทารเก ทิสฺวา, อุพฺพิทฺธา
สยเมโวณมิตฺวาน, อุปคจฺฉนฺติ ทารเกฯ
๑๐๒.
‘‘อิทํ
สาหุการํ
๑๐๓.
‘‘อจฺเฉรํ วต โลกสฺมิํ, อพฺภุตํ โลมหํสนํ;
เวสฺสนฺตรสฺส เตเชน, สยเมโวณตา ทุมาฯ
๑๐๔.
‘‘สงฺขิปิํสุ ปถํ ยกฺขา, อนุกมฺปาย ทารเก;
นิกฺขนฺตทิวเสเนว
๑๐๕.
‘‘สฏฺฐิราชสหสฺสานิ, ตทา วสนฺติ มาตุเล;
สพฺเพ ปญฺชลิกา หุตฺวา, โรทมานา อุปาคมุํฯ
๑๐๖.
‘‘ตตฺถ วตฺเตตฺวา สลฺลาปํ, เจเตหิ เจตปุตฺเตหิ;
เต ตโต นิกฺขมิตฺวาน, วงฺกํ อคมุ ปพฺพตํฯ
๑๐๗.
‘‘อามนฺตยิตฺวา
อสฺสมํ สุกตํ รมฺมํ, ปณฺณสาลํ สุมาปยฯ
๑๐๘.
‘‘สกฺกสฺส วจนํ สุตฺวา, วิสฺสกมฺโม มหิทฺธิโก;
อสฺสมํ
๑๐๙.
‘‘อชฺโฌคาเหตฺวา
จตุโร ชนา มยํ ตตฺถ, วสาม ปพฺพตนฺตเรฯ
๑๑๐.
‘‘อหญฺจ มทฺทิเทวี จ, ชาลี กณฺหาชินา จุโภ;
อญฺญมญฺญํ โสกนุทา, วสาม อสฺสเม ตทาฯ
๑๑๑.
‘‘ทารเก อนุรกฺขนฺโต, อสุญฺโญ โหมิ อสฺสเม;
มทฺที ผลํ อาหริตฺวา, โปเสติ สา ตโย ชเนฯ
๑๑๒.
‘‘ปวเน
อายาจิ ปุตฺตเก มยฺหํ, ชาลิํ กณฺหาชินํ จุโภฯ
๑๑๓.
‘‘ยาจกํ อุปคตํ ทิสฺวา, หาโส เม อุปปชฺชถ;
อุโภ ปุตฺเต คเหตฺวาน, อทาสิํ พฺราหฺมเณ ตทาฯ
๑๑๔.
‘‘สเก ปุตฺเต จชนฺตสฺส, ชูชเก พฺราหฺมเณ ยทา;
ตทาปิ ปถวี กมฺปิ, สิเนรุวนวฏํสกาฯ
๑๑๕.
‘‘ปุนเทว สกฺโก โอรุยฺห, หุตฺวา พฺราหฺมณสนฺนิโภ;
อายาจิ มํ มทฺทิเทวิํ, สีลวนฺติํ ปติพฺพตํฯ
๑๑๖.
‘‘มทฺทิํ หตฺเถ คเหตฺวาน, อุทกญฺชลิ ปูริย;
ปสนฺนมนสงฺกปฺโป, ตสฺส มทฺทิํ อทาสหํฯ
๑๑๗.
‘‘มทฺทิยา ทียมานาย, คคเน เทวา ปโมทิตา;
ตทาปิ ปถวี กมฺปิ, สิเนรุวนวฏํสกาฯ
๑๑๘.
‘‘ชาลิํ กณฺหาชินํ ธีตํ, มทฺทิเทวิํ ปติพฺพตํ;
จชมาโน น จินฺเตสิํ, โพธิยาเยว การณาฯ
๑๑๙.
‘‘น เม เทสฺสา อุโภ ปุตฺตา, มทฺทิเทวี น เทสฺสิยา;
สพฺพญฺญุตํ ปิยํ มยฺหํ, ตสฺมา ปิเย อทาสหํฯ
๑๒๐.
‘‘ปุนาปรํ พฺรหารญฺเญ, มาตาปิตุสมาคเม;
กรุณํ ปริเทวนฺเต, สลฺลปนฺเต สุขํ ทุขํฯ
๑๒๑.
‘‘หิโรตฺตปฺเปน
ตทาปิ ปถวี กมฺปิ, สิเนรุวนวฏํสกาฯ
๑๒๒.
‘‘ปุนาปรํ
ปวิสามิ ปุรํ รมฺมํ, เชตุตฺตรํ ปุรุตฺตมํฯ
๑๒๓.
‘‘รตนานิ สตฺต วสฺสิํสุ, มหาเมโฆ ปวสฺสถ;
ตทาปิ ปถวี กมฺปิ, สิเนรุวนวฏํสกาฯ
๑๒๔.
‘‘อเจตนายํ ปถวี, อวิญฺญาย สุขํ ทุขํ;
สาปิ ทานพลา มยฺหํ, สตฺตกฺขตฺตุํ ปกมฺปถา’’ติฯ
เวสฺสนฺตรจริยํ นวมํฯ
๑๐. สสปณฺฑิตจริยา
๑๒๕.
‘‘ปุนาปรํ
ติณปณฺณสากผลภกฺโข, ปรเหฐนวิวชฺชิโตฯ
๑๒๖.
‘‘มกฺกโฏ จ สิงฺคาโล จ, สุตฺตโปโต จหํ ตทา;
วสาม เอกสามนฺตา, สายํ ปาโต จ ทิสฺสเร
๑๒๗.
‘‘อหํ เต อนุสาสามิ, กิริเย กลฺยาณปาปเก;
‘ปาปานิ ปริวชฺเชถ, กลฺยาเณ อภินิวิสฺสถ’ฯ
๑๒๘.
‘‘อุโปสถมฺหิ ทิวเส, จนฺทํ ทิสฺวาน ปูริตํ;
เอเตสํ ตตฺถ อาจิกฺขิํ, ทิวโส อชฺชุโปสโถฯ
๑๒๙.
‘‘ทานานิ ปฏิยาเทถ, ทกฺขิเณยฺยสฺส ทาตเว;
ทตฺวา ทานํ ทกฺขิเณยฺเย, อุปวสฺสถุโปสถํฯ
๑๓๐.
‘‘เต
ทานานิ ปฏิยาเทตฺวา, ทกฺขิเณยฺยํ คเวสิสุํ
๑๓๑.
‘‘อหํ นิสชฺช จินฺเตสิํ, ทานํ ทกฺขิณนุจฺฉวํ;
‘ยทิหํ ลเภ ทกฺขิเณยฺยํ, กิํ เม ทานํ ภวิสฺสติฯ
๑๓๒.
‘‘‘น
อหํ ติเณน ยาเปมิ, น สกฺกา ติณ ทาตเวฯ
๑๓๓.
‘‘‘ยทิ
ทชฺชาหํ สกมตฺตานํ, น โส ตุจฺโฉ คมิสฺสติ’ฯ
๑๓๔.
‘‘มม สงฺกปฺปมญฺญาย, สกฺโก พฺราหฺมณวณฺณินา;
อาสยํ เม อุปาคจฺฉิ, ทานวีมํสนาย เมฯ
๑๓๕.
‘‘ตมหํ ทิสฺวาน สนฺตุฏฺโฐ, อิทํ วจนมพฺรวิํ;
‘สาธุ โขสิ อนุปฺปตฺโต, ฆาสเหตุ มมนฺติเกฯ
๑๓๖.
‘‘‘อทินฺนปุพฺพํ ทานวรํ, อชฺช ทสฺสามิ เต อหํ;
ตุวํ สีลคุณูเปโต, อยุตฺตํ เต ปรเหฐนํฯ
๑๓๗.
‘‘‘เอหิ อคฺคิํ ปทีเปหิ, นานากฏฺเฐ สมานย;
อหํ ปจิสฺสมตฺตานํ, ปกฺกํ ตฺวํ ภกฺขยิสฺสสิ’ฯ
๑๓๘.
‘‘‘สาธู’ติ โส หฏฺฐมโน, นานากฏฺเฐ สมานยิ;
มหนฺตํ อกาสิ จิตกํ, กตฺวา องฺคารคพฺภกํฯ
๑๓๙.
‘‘อคฺคิํ ตตฺถ ปทีเปสิ, ยถา โส ขิปฺปํ มหา ภเว;
โผเฏตฺวา รชคเต คตฺเต, เอกมนฺตํ อุปาวิสิํฯ
๑๔๐.
‘‘ยทา
ตทุปฺปติตฺวา ปปติํ, มชฺเฌ ชาลสิขนฺตเรฯ
๑๔๑.
‘‘ยถา
สเมติ ทรถปริฬาหํ, อสฺสาทํ เทติ ปีติ จฯ
๑๔๒.
‘‘ตเถว ชลิตํ อคฺคิํ, ปวิฏฺฐสฺส มมํ ตทา;
สพฺพํ สเมติ ทรถํ, ยถา สีโตทกํ วิยฯ
๑๔๓.
‘‘ฉวิํ จมฺมํ มํสํ นฺหารุํ, อฏฺฐิํ หทยพนฺธนํ;
เกวลํ สกลํ กายํ, พฺราหฺมณสฺส อทาสห’’นฺติฯ
สสปณฺฑิตจริยํ ทสมํฯ
อกิตฺติวคฺโค ปฐโมฯ
ตสฺสุทฺทานํ
อกิตฺติพฺราหฺมโณ
มหาสุทสฺสโน ราชา, มหาโควินฺทพฺราหฺมโณฯ
นิมิ จนฺทกุมาโร จ, สิวิ เวสฺสนฺตโร สโส;
อหเมว ตทา อาสิํ, โย เต ทานวเร อทาฯ
เอเต ทานปริกฺขารา, เอเต ทานสฺส ปารมี;
ชีวิตํ ยาจเก ทตฺวา, อิมํ ปารมิ ปูรยิํฯ
ภิกฺขาย อุปคตํ ทิสฺวา, สกตฺตานํ ปริจฺจชิํ;
ทาเนน เม สโม นตฺถิ, เอสา เม ทานปารมีติฯ
ทานปารมินิทฺเทโส นิฏฺฐิโตฯ