กถินเภโท
๑. กถินอตฺถตาทิ
๔๐๓. กสฺส
กสฺส กถินํ อนตฺถตนฺติ? ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อนตฺถตํ โหติ กถินํ – อนตฺถารกสฺส จ อนนุโมทกสฺส จฯ อิเมสํ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อนตฺถตํ โหติ กถินํฯ
กสฺส กถินํ อตฺถตนฺติ? ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อตฺถตํ โหติ กถินํ – อตฺถารกสฺส จ อนุโมทกสฺส จฯ อิเมสํ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อตฺถตํ โหติ กถินํฯ
กินฺติ กถินํ อนตฺถตนฺติ? จตุวีสติยา อากาเรหิ อนตฺถตํ โหติ กถินํ, น อุลฺลิขิตมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น โธวนมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น จีวรวิจารณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น เฉทนมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น พนฺธนมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น โอวฏฺฏิยกรณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น กณฺฑุสกรณมตฺเตน
นิมิตฺตกมฺมํ นาม นิมิตฺตํ กโรติ – ‘‘อิมินา ทุสฺเสน กถินํ อตฺถริสฺสามี’’ติฯ ปริกถา นาม ปริกถํ กโรติ – ‘‘อิมาย ปริกถาย กถินทุสฺสํ นิพฺพตฺเตสฺสามี’’ติฯ กุกฺกุกตํ นาม อนาทิยทานํ วุจฺจติฯ สนฺนิธิ นาม ทฺเว สนฺนิธิโย – กรณสนฺนิธิ วา นิจยสนฺนิธิ วาฯ นิสฺสคฺคิยํ นาม กยิรมาเน อรุณํ อุฏฺฐหติ
กินฺติ กถินํ อตฺถตนฺติ? สตฺตรสหิ อากาเรหิ อตฺถตํ โหติ กถินํฯ อหเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, อหตกปฺเปน อตฺถตํ โหติ กถินํ, ปิโลติกาย อตฺถตํ โหติ กถินํ, ปํสุกูเลน อตฺถตํ โหติ กถินํ, ปาปณิเกน อตฺถตํ โหติ กถินํ, อนิมิตฺตกเตน อตฺถตํ
สห กถินสฺส อตฺถารา กติ ธมฺมา ชายนฺติ? สห กถินสฺส อตฺถารา ปนฺนรส ธมฺมา ชายนฺติ – อฏฺฐ มาติกา, ทฺเว ปลิโพธา, ปญฺจานิสํสาฯ สห กถินสฺส อตฺถารา อิเม ปนฺนรส ธมฺมา ชายนฺติฯ
๒. กถินอนนฺตรปจฺจยาทิ
๔๐๔. ปโยคสฺส
ปุพฺพกรณํ ปโยคสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย, สมนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย, นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย, อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโยฯ ปโยโค ปุพฺพกรณสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโยฯ ปุพฺพกรณํ ปโยคสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโยฯ ปนฺนรส ธมฺมา สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโยฯ ปจฺจุทฺธาโร ปุพฺพกรณสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย, สมนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย, นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย, อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโยฯ ปุพฺพกรณํ ปจฺจุทฺธารสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโยฯ ปจฺจุทฺธาโร ปุพฺพกรณสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโยฯ ปนฺนรส ธมฺมา สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโยฯ อธิฏฺฐานํ ปจฺจุทฺธารสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย, สมนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย, นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย, อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโยฯ ปจฺจุทฺธาโร อธิฏฺฐานสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโยฯ อธิฏฺฐานํ ปจฺจุทฺธารสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโยฯ ปนฺนรส ธมฺมา สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโยฯ อตฺถาโร อธิฏฺฐานสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย, สมนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย, นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย, อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโยฯ อธิฏฺฐานํ อตฺถารสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน
๓. ปุพฺพกรณนิทานาทิวิภาโค
๔๐๕. ปุพฺพกรณํ กิํนิทานํ, กิํสมุทยํ, กิํชาติกํ, กิํปภวํ, กิํสมฺภารํ, กิํสมุฏฺฐานํ
ปุพฺพกรณํ ปโยคนิทานํ, ปโยคสมุทยํ, ปโยคชาติกํ, ปโยคปภวํ, ปโยคสมฺภารํ, ปโยคสมุฏฺฐานํฯ ปจฺจุทฺธาโร ปุพฺพกรณนิทาโน, ปุพฺพกรณสมุทโย, ปุพฺพกรณชาติโก, ปุพฺพกรณปภโว, ปุพฺพกรณสมฺภาโร, ปุพฺพกรณสมุฏฺฐาโนฯ อธิฏฺฐานํ ปจฺจุทฺธารนิทานํ, ปจฺจุทฺธารสมุทยํ, ปจฺจุทฺธารชาติกํ, ปจฺจุทฺธารปภวํ, ปจฺจุทฺธารสมฺภารํ, ปจฺจุทฺธารสมุฏฺฐานํฯ อตฺถาโร อธิฏฺฐานนิทาโน, อธิฏฺฐานสมุทโย, อธิฏฺฐานชาติโก, อธิฏฺฐานปภโว, อธิฏฺฐานสมฺภาโร, อธิฏฺฐานสมุฏฺฐาโนฯ มาติกา จ ปลิโพธา จ อตฺถารนิทานา, อตฺถารสมุทยา, อตฺถารชาติกา, อตฺถารปภวา, อตฺถารสมฺภารา, อตฺถารสมุฏฺฐานาฯ อาสา จ อนาสา จ วตฺถุนิทานา, วตฺถุสมุทยา, วตฺถุชาติกา, วตฺถุปภวา, วตฺถุสมฺภารา, วตฺถุสมุฏฺฐานาฯ
๔๐๖. ปโยโค กิํนิทาโน, กิํสมุทโย, กิํชาติโก, กิํปภโว, กิํสมฺภาโร, กิํสมุฏฺฐาโน, ปุพฺพกรณํ…เป.… ปจฺจุทฺธาโร… อธิฏฺฐานํ… อตฺถาโร… มาติกา จ ปลิโพธา จ… วตฺถุ… อาสา จ อนาสา จ กิํนิทานา, กิํสมุทยา, กิํชาติกา, กิํปภวา, กิํสมฺภารา, กิํสมุฏฺฐานา?
ปโยโค
๔๐๗. ปโยโค กิํนิทาโน, กิํสมุทโย, กิํชาติโก, กิํปภโว, กิํสมฺภาโร, กิํสมุฏฺฐาโน? ปุพฺพกรณํ…เป.… ปจฺจุทฺธาโร… อธิฏฺฐานํ… อตฺถาโร… มาติกา จ ปลิโพธา จ… วตฺถุ… อาสา จ อนาสา จ กิํนิทานา, กิํสมุทยา, กิํชาติกา, กิํปภวา, กิํสมฺภารา, กิํสมุฏฺฐานา?
ปโยโค
๔๐๘. ปุพฺพกรณํ กติหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิตํ? ปุพฺพกรณํ สตฺตหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิตํฯ โธวเนน, วิจารเณน, เฉทเนน, พนฺธเนน, สิพฺพเนน, รชเนน, กปฺปกรเณน – ปุพฺพกรณํ อิเมหิ สตฺตหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิตํฯ
ปจฺจุทฺธาโร กติหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิโต? ปจฺจุทฺธาโร ตีหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิโต – สงฺฆาฏิยา, อุตฺตราสงฺเคน, อนฺตรวาสเกนฯ
อธิฏฺฐานํ กติหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิตํ? อธิฏฺฐานํ ตีหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิตํ – สงฺฆาฏิยา, อุตฺตราสงฺเคน, อนฺตรวาสเกนฯ
อตฺถาโร กติหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิโต? อตฺถาโร เอเกน
กถินสฺส กติ มูลานิ, กติ วตฺถูนิ, กติ ภูมิโย? กถินสฺส
กถินสฺส
๔๐๙. กติหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล อภพฺโพ กถินํ อตฺถริตุํ? กติหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล ภพฺโพ กถินํ อตฺถริตุํ? อฏฺฐหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล อภพฺโพ กถินํ อตฺถริตุํฯ อฏฺฐหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล ภพฺโพ กถินํ อตฺถริตุํฯ กตเมหิ อฏฺฐหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล อภพฺโพ กถินํ อตฺถริตุํ? ปุพฺพกรณํ น ชานาติ, ปจฺจุทฺธารํ น ชานาติ, อธิฏฺฐานํ น ชานาติ, อตฺถารํ น ชานาติ, มาติกํ น ชานาติ, ปลิโพธํ น ชานาติ, อุทฺธารํ น ชานาติ, อานิสํสํ น ชานาติ – อิเมหิ อฏฺฐหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล
๔๑๐. กตินํ
๔๑๑. กติ กถินตฺถารา น รุหนฺติ? กติ กถินตฺถารา รุหนฺติ? ตโย กถินตฺถารา น รุหนฺติฯ ตโย กถินตฺถารา รุหนฺติฯ กตเม ตโย กถินตฺถารา น รุหนฺติ? วตฺถุวิปนฺนญฺเจว โหติ, กาลวิปนฺนญฺจ, กรณวิปนฺนญฺจ – อิเม ตโย กถินตฺถารา น รุหนฺติฯ กตเม ตโย กถินตฺถารา รุหนฺติ? วตฺถุสมฺปนฺนญฺเจว โหติ, กาลสมฺปนฺนญฺจ, กรณสมฺปนฺนญฺจ – อิเม ตโย กถินตฺถารา รุหนฺติฯ
๔. กถินาทิชานิตพฺพวิภาโค
๔๑๒. กถินํ
กถินํ ชานิตพฺพนฺติ เตสญฺเญว ธมฺมานํ สงฺคโห สมวาโย นามํ นามกมฺมํ นามเธยฺยํ นิรุตฺติ พฺยญฺชนํ อภิลาโป ยทิทํ กถินนฺติฯ
กถินสฺส อตฺถารมาโส ชานิตพฺโพติ วสฺสานสฺส ปจฺฉิโม มาโส ชานิตพฺโพฯ
กถินสฺส อตฺถารวิปตฺติ ชานิตพฺพาติ จตุวีสติยา อากาเรหิ กถินสฺส อตฺถารวิปตฺติ ชานิตพฺพาฯ
กถินสฺส อตฺถารสมฺปตฺติ ชานิตพฺพาติ สตฺตรสหิ อากาเรหิ กถินสฺส อตฺถารสมฺปตฺติ ชานิตพฺพาฯ
นิมิตฺตกมฺมํ ชานิตพฺพนฺติ นิมิตฺตํ กโรติ อิมินา ทุสฺเสน กถินํ อตฺถริสฺสามีติฯ
ปริกถา ชานิตพฺพาติ ปริกถํ กโรติ อิมาย ปริกถาย กถินทุสฺสํ นิพฺพตฺเตสฺสามีติฯ
กุกฺกุกตํ ชานิตพฺพนฺติ อนาทิยทานํ ชานิตพฺพํฯ
สนฺนิธิ ชานิตพฺพาติ ทฺเว สนฺนิธิโย ชานิตพฺพา – กรณสนฺนิธิ วา นิจยสนฺนิธิ วาฯ
นิสฺสคฺคิยํ ชานิตพฺพนฺติ กริยมาเน อรุณํ อุฏฺฐหติฯ
กถินตฺถาโร ชานิตพฺโพติ สเจ สงฺฆสฺส กถินทุสฺสํ อุปฺปนฺนํ โหติ, สงฺเฆน กถํ ปฏิปชฺชิตพฺพํ, อตฺถารเกน กถํ ปฏิปชฺชิตพฺพํ, อนุโมทเกน กถํ ปฏิปชฺชิตพฺพํฯ
๔๑๓. สงฺเฆน ญตฺติทุติเยน กมฺเมน กถินตฺถารกสฺส ภิกฺขุโน ทาตพฺพํ, เตน กถินตฺถารเกน ภิกฺขุนา ตทเหว โธวิตฺวา วิมชฺชิตฺวา วิจาเรตฺวา ฉินฺทิตฺวา สิพฺเพตฺวา รชิตฺวา กปฺปํ กตฺวา กถินํ อตฺถริตพฺพํฯ สเจ
๕. ปุคฺคลสฺเสวกถินตฺถาโร
๔๑๔. สงฺโฆ กถินํ อตฺถรติ, คโณ กถินํ อตฺถรติ, ปุคฺคโล กถินํ อตฺถรตีติฯ น สงฺโฆ กถินํ อตฺถรติ, น คโณ กถินํ อตฺถรติ, ปุคฺคโล กถินํ อตฺถรตีติฯ หญฺจิ น สงฺโฆ กถินํ อตฺถรติ, น คโณ กถินํ อตฺถรติ, ปุคฺคโล กถินํ อตฺถรติฯ สงฺฆสฺส อนตฺถตํ
๖. ปลิโพธปญฺหาพฺยากรณํ
๔๑๕.
ปกฺกมนนฺติโก
เอตญฺจ ตาหํ ปุจฺฉามิ, กตโม ปลิโพโธ ปฐมํ ฉิชฺชติฯ
ปกฺกมนนฺติโก
เอตญฺจ ตาหํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, จีวรปลิโพโธ ปฐมํ ฉิชฺชติ;
ตสฺส สห พหิสีมคมนา, อาวาสปลิโพโธ ฉิชฺชติฯ
นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร, วุตฺโต อาทิจฺจพนฺธุนา;
เอตญฺจ ตาหํ ปุจฺฉามิ, กตโม ปลิโพโธ ปฐมํ ฉิชฺชติฯ
นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร, วุตฺโต อาทิจฺจพนฺธุนา;
เอตญฺจ ตาหํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, อาวาสปลิโพโธ
จีวเร นิฏฺฐิเต จีวรปลิโพโธ ฉิชฺชติฯ
สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร, วุตฺโต อาทิจฺจพนฺธุนา;
เอตญฺจ ตาหํ ปุจฺฉามิ, กตโม ปลิโพโธ ปฐมํ ฉิชฺชติฯ
สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร, วุตฺโต อาทิจฺจพนฺธุนา;
เอตญฺจ ตาหํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, ทฺเว ปลิโพธา อปุพฺพํ อจริมํ ฉิชฺชนฺติฯ
นาสนนฺติโก
เอตญฺจ ตาหํ ปุจฺฉามิ, กตโม ปลิโพโธ ปฐมํ ฉิชฺชติฯ
นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร, วุตฺโต อาทิจฺจพนฺธุนา;
เอตญฺจ ตาหํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, อาวาสปลิโพโธ ปฐมํ ฉิชฺชติ;
จีวเร นฏฺเฐ จีวรปลิโพโธ ฉิชฺชติฯ
สวนนฺติโก
เอตญฺจ ตาหํ ปุจฺฉามิ, กตโม ปลิโพโธ ปฐมํ ฉิชฺชติฯ
สวนนฺติโก กถินุทฺธาโร, วุตฺโต อาทิจฺจพนฺธุนา;
เอตญฺจ ตาหํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, จีวรปลิโพโธ ปฐมํ ฉิชฺชติ;
ตสฺส สห สวเนน, อาวาสปลิโพโธ ฉิชฺชติฯ
อาสาวจฺเฉทิโก กถินุทฺธาโร, วุตฺโต อาทิจฺจพนฺธุนา;
เอตญฺจ ตาหํ ปุจฺฉามิ, กตโม ปลิโพโธ ปฐมํ ฉิชฺชติฯ
อาสาวจฺเฉทิโก กถินุทฺธาโร, วุตฺโต อาทิจฺจพนฺธุนา;
เอตญฺจ ตาหํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, อาวาสปลิโพโธ ปฐมํ ฉิชฺชติ;
จีวราสาย อุปจฺฉินฺนาย จีวรปลิโพโธ ฉิชฺชติฯ
สีมาติกฺกมนนฺติโก กถินุทฺธาโร, วุตฺโต อาทิจฺจพนฺธุนา;
เอตญฺจ ตาหํ ปุจฺฉามิ, กตโม
สีมาติกฺกมนนฺติโก กถินุทฺธาโร, วุตฺโต อาทิจฺจพนฺธุนา;
เอตญฺจ ตาหํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, จีวรปลิโพโธ ปฐมํ ฉิชฺชติ;
ตสฺส พหิสีเม
สหุพฺภาโร กถินุทฺธาโร
เอตญฺจ ตาหํ ปุจฺฉามิ, กตโม ปลิโพโธ ปฐมํ ฉิชฺชติฯ
สหุพฺภาโร กถินุทฺธาโร, วุตฺโต อาทิจฺจพนฺธุนา;
เอตญฺจ ตาหํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, ทฺเว ปลิโพธา อปุพฺพํ อจริมํ ฉิชฺชนฺตีติฯ
๔๑๖. กติ กถินุทฺธารา สงฺฆาธีนา? กติ กถินุทฺธารา ปุคฺคลาธีนา? กติ กถินุทฺธารา เนว สงฺฆาธีนา น ปุคฺคลาธีนา? เอโก กถินุทฺธาโร สงฺฆาธีโน
กติ กถินุทฺธารา เอกุปฺปาทา เอกนิโรธา? กติ กถินุทฺธารา เอกุปฺปาทา นานานิโรธา? ทฺเว กถินุทฺธารา เอกุปฺปาทา เอกนิโรธา – อนฺตรุพฺภาโร, สหุพฺภาโรฯ อวเสสา กถินุทฺธารา เอกุปฺปาทา นานานิโรธาติฯ
กถินเภโท นิฏฺฐิโตฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
กสฺส กินฺติ ปนฺนรส, ธมฺมา นิทานเหตุ จ;
ปจฺจยสงฺคหมูลา, อาทิ จ อตฺถารปุคฺคลา
ติณฺณํ
ปลิโพธาธินา, สีมาย อุปฺปาทนิโรเธน จาติ