คาถาสงฺคณิกํ
๑. สตฺตนคเรสุ ปญฺญตฺตสิกฺขาปทํ
๓๓๕.
เอกํสํ
อาสีสมานรูโปว
ทฺวีสุ วินเยสุ เย ปญฺญตฺตา;
อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ อุโปสเถสุ;
กติ เต สิกฺขาปทา โหนฺติ;
กติสุ นคเรสุ ปญฺญตฺตาฯ
ภทฺทโก เต อุมฺมงฺโค, โยนิโส ปริปุจฺฉสิ;
ตคฺฆ เต อหมกฺขิสฺสํ, ยถาสิ กุสโล ตถาฯ
ทฺวีสุ วินเยสุ เย ปญฺญตฺตา;
อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ อุโปสเถสุ;
อฑฺฒุฑฺฒสตานิ เต โหนฺติ;
สตฺตสุ นคเรสุ ปญฺญตฺตาฯ
กตเมสุ สตฺตสุ นคเรสุ ปญฺญตฺตา;
อิงฺฆ เม ตฺวํ พฺยากร นํ
ตํ วจนปถํ
ปฏิปชฺเชม หิตาย โน สิยาฯ
เวสาลิยํ
โกสมฺพิยญฺจ สกฺเกสุ, ภคฺเคสุ เจว ปญฺญตฺตาฯ
กติ
สาวตฺถิยํ กติ โหนฺติ, กติ อาฬวิยํ กตาฯ
กติ โกสมฺพิยํ ปญฺญตฺตา, กติ สกฺเกสุ วุจฺจนฺติ;
กติ ภคฺเคสุ ปญฺญตฺตา, ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโตฯ
ทส
ฉอูน ตีณิสตานิ, สพฺเพ สาวตฺถิยํ กตาฯ
ฉ อาฬวิยํ ปญฺญตฺตา, อฏฺฐ โกสมฺพิยํ กตา;
อฏฺฐ สกฺเกสุ วุจฺจนฺติ, ตโย ภคฺเคสุ ปญฺญตฺตาฯ
เย เวสาลิยํ ปญฺญตฺตา, เต สุโณหิ ยถาตถํ
เมถุนวิคฺคหุตฺตริ, อติเรกญฺจ กาฬกํฯ
ภูตํ ปรมฺปรภตฺตํ, ทนฺตโปเนน
ภิกฺขุนีสุ จ อกฺโกโส, ทเสเต เวสาลิยํ กตาฯ
เย ราชคเห ปญฺญตฺตา, เต สุโณหิ ยถาตถํ;
อทินฺนาทานํ ราชคเห, ทฺเว อนุทฺธํสนา ทฺเวปิ จ เภทาฯ
อนฺตรวาสกํ รูปิยํ สุตฺตํ, อุชฺฌาปเนน จ ปาจิตปิณฺฑํ
คณโภชนํ วิกาเล จ, จาริตฺตํ นหานํ อูนวีสติฯ
จีวรํ ทตฺวา โวสาสนฺติ, เอเต ราชคเห กตา;
คิรคฺคจริยา ตตฺเถว, ฉนฺททาเนน เอกวีสติฯ
เย
ปาราชิกานิ จตฺตาริ, สงฺฆาทิเสสา ภวนฺติ โสฬสฯ
อนิยตา จ ทฺเว โหนฺติ, นิสฺสคฺคิยา จตุวีสติ;
ฉปญฺญาสสตญฺเจว, ขุทฺทกานิ ปวุจฺจนฺติฯ
ทสเยว จ คารยฺหา, ทฺเวสตฺตติ จ เสขิยา;
ฉอูน ตีณิสตานิ, สพฺเพ สาวตฺถิยํ กตาฯ
เย อาฬวิยํ ปญฺญตฺตา, เต สุโณหิ ยถาตถํ;
กุฏิโกสิยเสยฺยา จ, ขณเน คจฺฉ เทวเต;
สปฺปาณกญฺจ สิญฺจนฺติ, ฉ เอเต อาฬวิยํ กตาฯ
เย โกสมฺพิยํ ปญฺญตฺตา, เต สุโณหิ ยถาตถํ;
มหาวิหาโร โทวจสฺสํ, อญฺญํ ทฺวารํ สุราย จ;
อนาทริยํ สหธมฺโม, ปโยปาเนน อฏฺฐมํฯ
เย
เอฬกโลมานิ ปตฺโต จ, โอวาโท เจว เภสชฺชํฯ
สูจิ อารญฺญิโก เจว, อฏฺเฐเต
อุทกสุทฺธิยา
เย ภคฺเคสุ ปญฺญตฺตา, เต สุโณหิ ยถาตถํ;
สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพนฺติ, สามิเสน สสิตฺถกํฯ
ปาราชิกานิ จตฺตาริ, สงฺฆาทิเสสานิ ภวนฺติ;
สตฺต จ นิสฺสคฺคิยานิ, อฏฺฐ ทฺวตฺติํส ขุทฺทกาฯ
ทฺเว
ฉสุ นคเรสุ ปญฺญตฺตา, พุทฺเธนาทิจฺจพนฺธุนาฯ
ฉอูน ตีณิสตานิ, สพฺเพ สาวตฺถิยํ กตา;
การุณิเกน พุทฺเธน, โคตเมน ยสสฺสินาฯ
๒. จตุวิปตฺติํ
๓๓๖.
ยํ ตํ
ตํ ตํ พฺยากตํ อนญฺญถา;
อญฺญํ ตํ ปุจฺฉามิ ตทิงฺฆ พฺรูหิ;
ครุก ลหุกญฺจาปิ สาวเสสํ;
อนวเสสํ ทุฏฺฐุลฺลญฺจ อทุฏฺฐุลฺลํ;
เย จ ยาวตติยกาฯ
สาธารณํ อสาธารณํ;
วิภตฺติโย จ
สพฺพานิเปตานิ วิยากโรหิ;
หนฺท วากฺยํ สุโณม เตฯ
เอกติํสา
เย
ปาราชิกํ สงฺฆาทิเสโส, ‘‘สีลวิปตฺตี’’ติ วุจฺจติฯ
ถุลฺลจฺจยํ
ทุพฺภาสิตํ โย จายํ, อกฺโกสติ หสาธิปฺปาโย;
อยํ สา อาจารวิปตฺติสมฺมตาฯ
วิปรีตทิฏฺฐิํ
อพฺภาจิกฺขนฺติ สมฺพุทฺธํ, ทุปฺปญฺญา โมหปารุตา;
อยํ สา ทิฏฺฐิวิปตฺติสมฺมตาฯ
อาชีวเหตุ อาชีวการณา ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปติ, อาชีวเหตุ อาชีวการณา สญฺจริตฺตํ สมาปชฺชติ, อาชีวเหตุ อาชีวการณา – ‘‘โย เต วิหาเร วสติ, โส ภิกฺขุ อรหา’’ติ ภณติ, อาชีวเหตุ อาชีวการณา ภิกฺขุ ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิญฺญาเปตฺวา ภุญฺชติ, อาชีวเหตุ อาชีวการณา ภิกฺขุนี ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิญฺญาเปตฺวา ภุญฺชติ, อาชีวเหตุ อาชีวการณา สูปํ วา โอทนํ วา อคิลาโน อตฺตโน อตฺถาย วิญฺญาเปตฺวา ภุญฺชติฯ อยํ สา อาชีววิปตฺติ สมฺมตาฯ
เอกาทส ยาวตติยกา, เต สุโณหิ ยถาตถํ;
อุกฺขิตฺตานุวตฺติกา, อฏฺฐ ยาวตติยกา;
อริฏฺโฐ จณฺฑกาฬี จ, อิเม เต ยาวตติยกาฯ
๓. เฉทนกาทิ
๓๓๗. กติ
กติ ชานนฺติ ปญฺญตฺตา, พุทฺเธนาทิจฺจพนฺธุนาฯ
ฉ เฉทนกานิฯ เอกํ เภทนกํฯ เอกํ อุทฺทาลนกํฯ จตฺตาริ อนญฺญปาจิตฺติยานิฯ จตสฺโส ภิกฺขุสมฺมุติโยฯ สตฺต สามีจิโยฯ จุทฺทส ปรมานิฯ
โสทส
๔. อสาธารณาทิ
๓๓๘.
วีสํ
อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ อุโปสเถสุ;
ตีณิ สตานิ จตฺตาริ ภิกฺขุนีนํ สิกฺขาปทานิ;
อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ อุโปสเถสุฯ
ฉจตฺตารีสา ภิกฺขูนํ, ภิกฺขุนีหิ อสาธารณา;
สตํ ติํสา จ ภิกฺขุนีนํ, ภิกฺขูหิ อสาธารณาฯ
สตํ สตฺตติ ฉจฺเจว, อุภินฺนํ อสาธารณา;
สตํ สตฺตติ จตฺตาริ, อุภินฺนํ สมสิกฺขตาฯ
วีสํ
อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ อุโปสเถสุ;
เต สุโณหิ ยถาตถํฯ
ปาราชิกานิ จตฺตาริ, สงฺฆาทิเสสานิ ภวนฺติ เตรส;
อนิยตา ทฺเว โหนฺติฯ
นิสฺสคฺคิยานิ ติํเสว, ทฺเวนวุติ จ ขุทฺทกา;
จตฺตาโร
วีสํ ทฺเว สตานิ จิเม โหนฺติ ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทานิ;
อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ อุโปสเถสุฯ
ตีณิ สตานิ จตฺตาริ, ภิกฺขุนีนํ สิกฺขาปทานิ;
อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ อุโปสเถสุ, เต สุโณหิ ยถาตถํฯ
ปาราชิกานิ
นิสฺสคฺคิยานิ ติํเสว, สตํ สฏฺฐิ ฉ เจว ขุทฺทกานิ ปวุจฺจนฺติฯ
อฏฺฐ ปาฏิเทสนียา, ปญฺจสตฺตติ เสขิยา;
ตีณิ สตานิ จตฺตาริ จิเม โหนฺติ ภิกฺขุนีนํ สิกฺขาปทานิ;
อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ อุโปสเถสุฯ
ฉจตฺตารีสา ภิกฺขูนํ, ภิกฺขุนีหิ อสาธารณา;
เต สุโณหิ ยถาตถํฯ
นิสฺสคฺคิยานิ
ทฺเววีสติ ขุทฺทกา, จตุโร ปาฏิเทสนียา;
ฉจตฺตารีสา จิเม โหนฺติ, ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณาฯ
สตํ ติํสา จ ภิกฺขุนีนํ, ภิกฺขูหิ อสาธารณา;
เต สุโณหิ ยถาตถํฯ
ปาราชิกานิ
นิสฺสคฺคิยานิ ทฺวาทส, ฉนฺนวุติ จ ขุทฺทกา;
อฏฺฐ ปาฏิเทสนียาฯ
สตํ ติํสา จิเม โหนฺติ ภิกฺขุนีนํ, ภิกฺขูหิ อสาธารณา;
สตํ สตฺตติ ฉจฺเจว, อุภินฺนํ อสาธารณา;
เต สุโณหิ ยถาตถํฯ
ปาราชิกานิ จตฺตาริ, สงฺฆาทิเสสานิ ภวนฺติ โสฬส;
อนิยตา ทฺเว โหนฺติ, นิสฺสคฺคิยานิ จตุวีสติ;
สตํ อฏฺฐารสา เจว, ขุทฺทกานิ ปวุจฺจนฺติ;
ทฺวาทส ปาฏิเทสนียาฯ
สตํ สตฺตติ ฉจฺเจวิเม โหนฺติ, อุภินฺนํ อสาธารณา;
สตํ สตฺตติ จตฺตาริ, อุภินฺนํ สมสิกฺขตา;
เต สุโณหิ ยถาตถํฯ
ปาราชิกานิ จตฺตาริ, สงฺฆาทิเสสานิ ภวนฺติ สตฺต;
นิสฺสคฺคิยานิ อฏฺฐารส, สมสตฺตติ ขุทฺทกา;
ปญฺจสตฺตติ เสขิยานิฯ
สตํ สตฺตติ จตฺตาริ จิเม โหนฺติ, อุภินฺนํ สมสิกฺขตา;
อฏฺเฐ
ปณฺฑุปลาโส ปุถุสิลา, สีสจฺฉินฺโนว โส นโร;
ตาโลว มตฺถกจฺฉินฺโน, อวิรุฬฺหี ภวนฺติ เตฯ
เตวีสติ
ทฺเว
อฏฺฐาสีติสตํ ปาจิตฺติยา, ทฺวาทส ปาฏิเทสนียาฯ
ปญฺจสตฺตติ เสขิยา, ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ;
สมฺมุขา จ ปฏิญฺญาย, ติณวตฺถารเกน จฯ
ทฺเว อุโปสถา ทฺเว ปวารณา;
จตฺตาริ กมฺมานิ ชิเนน เทสิตา;
ปญฺเจว อุทฺเทสา จตุโร ภวนฺติ;
อนญฺญถา อาปตฺติกฺขนฺธา จ ภวนฺติ สตฺตฯ
อธิกรณานิ
ทฺวีหิ จตูหิ ตีหิ กิจฺจํ เอเกน สมฺมติฯ
๕. ปาราชิกาทิอาปตฺติ
๓๓๙.
‘ปาราชิก’นฺติ ยํ วุตฺตํ, ตํ สุโณหิ ยถาตถํ;
จุโต ปรทฺโธ ภฏฺโฐ จ, สทฺธมฺมา หิ นิรงฺกโต;
สํวาโสปิ ตหิํ นตฺถิ, เตเนตํ อิติ วุจฺจติฯ
‘สงฺฆาทิเสโส’ติ ยํ วุตฺตํ, ตํ สุโณหิ ยถาตถํ;
สงฺโฆว เทติ ปริวาสํ, มูลาย ปฏิกสฺสติ;
มานตฺตํ เทติ อพฺเภติ, เตเนตํ อิติ วุจฺจติฯ
‘อนิยโต’ติ ยํ วุตฺตํ, ตํ สุโณหิ ยถาตถํ;
อนิยโต น นิยโต, อเนกํสิกตํ ปทํ;
ติณฺณมญฺญตรํ ฐานํ, ‘อนิยโต’ติ ปวุจฺจติฯ
‘ถุลฺลจฺจย’นฺติ ยํ วุตฺตํ, ตํ สุโณหิ ยถาตถํ;
เอกสฺส
อจฺจโย เตน สโม นตฺถิ, เตเนตํ อิติ วุจฺจติฯ
‘นิสฺสคฺคิย’นฺติ ยํ วุตฺตํ, ตํ สุโณหิ ยถาตถํ;
สงฺฆมชฺเฌ คณมชฺเฌ, เอกสฺเสว จ เอกโต;
นิสฺสชฺชิตฺวาน เทเสติ, เตเนตํ อิติ วุจฺจติฯ
‘ปาจิตฺติย’นฺติ
ปาเตติ กุสลํ ธมฺมํ, อริยมคฺคํ อปรชฺฌติ;
จิตฺตสํโมหนฏฺฐานํ, เตเนตํ อิติ วุจฺจติฯ
‘ปาฏิเทสนีย’นฺติ
ภิกฺขุ อญฺญาตโก สนฺโต, กิจฺฉา ลทฺธาย โภชนํ;
สามํ คเหตฺวา ภุญฺเชยฺย, ‘คารยฺห’นฺติ ปวุจฺจติฯ
นิมนฺตนาสุ ภุญฺชนฺตา ฉนฺทาย, โวสาสติ ตตฺถ ภิกฺขุนิํ;
อนิวาเรตฺวา ตหิํ ภุญฺเช, คารยฺหนฺติ ปวุจฺจติฯ
สทฺธาจิตฺตํ
อคิลาโน ตหิํ ภุญฺเช, คารยฺหนฺติ ปวุจฺจติฯ
โย เจ อรญฺเญ วิหรนฺโต, สาสงฺเก สภยานเก;
อวิทิตํ ตหิํ ภุญฺเช, คารยฺหนฺติ ปวุจฺจติฯ
ภิกฺขุนี อญฺญาติกา สนฺตา, ยํ ปเรสํ มมายิตํ;
สปฺปิ เตลํ มธุํ ผาณิตํ, มจฺฉมํสํ อโถ ขีรํ;
ทธิํ สยํ
‘ทุกฺกฏ’นฺติ ยํ วุตฺตํ, ตํ สุโณหิ ยถาตถํ;
อปรทฺธํ วิรทฺธญฺจ, ขลิตํ ยญฺจ ทุกฺกฏํฯ
ยํ มนุสฺโส กเร ปาปํ, อาวิ วา ยทิ วา รโห;
‘ทุกฺกฏ’นฺติ ปเวเทนฺติ, เตเนตํ อิติ วุจฺจติฯ
‘ทุพฺภาสิต’นฺติ ยํ วุตฺตํ, ตํ สุโณหิ ยถาตถํ;
ทุพฺภาสิตํ ทุราภฏฺฐํ, สํกิลิฏฺฐญฺจ ยํ ปทํ;
ยญฺจ วิญฺญู ครหนฺติ, เตเนตํ อิติ วุจฺจติฯ
‘เสขิย’นฺติ ยํ วุตฺตํ, ตํ สุโณหิ ยถาตถํ;
เสกฺขสฺส สิกฺขมานสฺส, อุชุมคฺคานุสาริโนฯ
อาทิ
สิกฺขา เอตาทิสี นตฺถิ, เตเนตํ อิติ วุจฺจติฯ
ตสฺมา ฉนฺนํ วิวเรถ, เอวํ ตํ นาติวสฺสติฯ
คติ มิคานํ ปวนํ, อากาโส ปกฺขินํ คติ;
วิภโว คติ ธมฺมานํ, นิพฺพานํ อรหโต คตีติฯ
คาถาสงฺคณิกํฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
สตฺตนคเรสุ ปญฺญตฺตา, วิปตฺติ จตุโรปิ จ;
ภิกฺขูนํ
สาสนํ อนุคฺคหาย, คาถาสงฺคณิกํ อิทนฺติฯ
คาถาสงฺคณิกํ นิฏฺฐิตํฯ