3. Mahāvaggo
1. Pabbajjāsuttaṃ
407.
Pabbajjaṃ
Yathā vīmaṃsamāno so, pabbajjaṃ samarocayi.
408.
Sambādhoyaṃ gharāvāso, rajassāyatanaṃ iti;
Abbhokāsova pabbajjā, iti disvāna pabbaji.
409.
Pabbajitvāna kāyena, pāpakammaṃ vivajjayi;
Vacīduccaritaṃ
410.
Agamā rājagahaṃ buddho, magadhānaṃ giribbajaṃ;
Piṇḍāya abhihāresi, ākiṇṇavaralakkhaṇo.
411.
Tamaddasā bimbisāro, pāsādasmiṃ patiṭṭhito;
Disvā lakkhaṇasampannaṃ, imamatthaṃ abhāsatha.
412.
‘‘Imaṃ bhonto nisāmetha, abhirūpo brahā suci;
Caraṇena ca sampanno, yugamattañca pekkhati.
413.
‘‘Okkhittacakkhu satimā, nāyaṃ nīcakulāmiva;
Rājadūtābhidhāvantu, kuhiṃ bhikkhu gamissati’’.
414.
Te pesitā rājadūtā, piṭṭhito anubandhisuṃ;
Kuhiṃ gamissati bhikkhu, kattha vāso bhavissati.
415.
Sapadānaṃ
Khippaṃ pattaṃ apūresi, sampajāno paṭissato.
416.
Piṇḍacāraṃ
Paṇḍavaṃ abhihāresi, ettha vāso bhavissati.
417.
Disvāna vāsūpagataṃ, tayo
Tesu ekova
418.
‘‘Esa
Nisinno byagghusabhova, sīhova girigabbhare’’.
419.
Sutvāna
Taramānarūpo niyyāsi, yena paṇḍavapabbato.
420.
Sa yānabhūmiṃ yāyitvā, yānā oruyha khattiyo;
Pattiko upasaṅkamma, āsajja naṃ upāvisi.
421.
Nisajja rājā sammodi, kathaṃ sāraṇīyaṃ tato;
Kathaṃ so vītisāretvā, imamatthaṃ abhāsatha.
422.
‘‘Yuvā ca daharo cāsi, paṭhamuppattiko
Vaṇṇārohena sampanno, jātimā viya khattiyo.
423.
‘‘Sobhayanto anīkaggaṃ, nāgasaṅghapurakkhato;
Dadāmi bhoge bhuñjassu, jātiṃ akkhāhi pucchito’’.
424.
‘‘Ujuṃ janapado rāja, himavantassa passato;
Dhanavīriyena sampanno, kosalesu
425.
‘‘Ādiccā
Tamhā kulā pabbajitomhi, na kāme abhipatthayaṃ.
426.
‘‘Kāmesvādīnavaṃ disvā, nekkhammaṃ daṭṭhu khemato;
Padhānāya gamissāmi, ettha me rañjatī mano’’ti.
Pabbajjāsuttaṃ paṭhamaṃ niṭṭhitaṃ.
2. Padhānasuttaṃ
427.
‘‘Taṃ
Viparakkamma jhāyantaṃ, yogakkhemassa pattiyā.
428.
‘‘Namucī karuṇaṃ vācaṃ, bhāsamāno upāgami;
‘Kiso tvamasi dubbaṇṇo, santike maraṇaṃ tava.
429.
‘‘‘Sahassabhāgo
Jīva bho jīvitaṃ seyyo, jīvaṃ puññāni kāhasi.
430.
‘‘‘Carato
Pahūtaṃ cīyate puññaṃ, kiṃ padhānena kāhasi.
431.
‘‘‘Duggo maggo padhānāya, dukkaro durabhisambhavo’’’;
Imā gāthā bhaṇaṃ māro, aṭṭhā buddhassa santike.
432.
Taṃ tathāvādinaṃ māraṃ, bhagavā etadabravi;
‘‘Pamattabandhu pāpima, yenatthena
433.
‘‘Aṇumattopi
Yesañca attho puññena, te māro vattumarahati.
434.
‘‘Atthi saddhā tathā
Evaṃ maṃ pahitattampi, kiṃ jīvamanupucchasi.
435.
‘‘Nadīnamapi sotāni, ayaṃ vāto visosaye;
Kiñca
436.
‘‘Lohite sussamānamhi, pittaṃ semhañca sussati;
Maṃsesu khīyamānesu, bhiyyo cittaṃ pasīdati;
Bhiyyo sati ca paññā ca, samādhi mama tiṭṭhati.
437.
‘‘Tassa mevaṃ viharato, pattassuttamavedanaṃ;
Kāmesu
438.
‘‘Kāmā
Tatiyā khuppipāsā te, catutthī taṇhā pavuccati.
439.
‘‘Pañcamaṃ
Sattamī vicikicchā te, makkho thambho te aṭṭhamo.
440.
‘‘Lābho siloko sakkāro, micchāladdho ca yo yaso;
Yo cattānaṃ samukkaṃse, pare ca avajānati.
441.
‘‘Esā
Na naṃ asūro jināti, jetvā ca labhate sukhaṃ.
442.
‘‘Esa muñjaṃ parihare, dhiratthu mama
Saṅgāme me mataṃ seyyo, yaṃ ce jīve parājito.
443.
‘‘Pagāḷhettha
Tañca maggaṃ na jānanti, yena gacchanti subbatā.
444.
‘‘Samantā dhajiniṃ disvā, yuttaṃ māraṃ savāhanaṃ;
Yuddhāya paccuggacchāmi, mā maṃ ṭhānā acāvayi.
445.
‘‘Yaṃ
Taṃ
446.
‘‘Vasīkaritvā
Raṭṭhā raṭṭhaṃ vicarissaṃ, sāvake vinayaṃ puthū.
447.
‘‘Te appamattā pahitattā, mama sāsanakārakā;
Akāmassa
448.
‘‘Satta vassāni bhagavantaṃ, anubandhiṃ padāpadaṃ;
Otāraṃ nādhigacchissaṃ, sambuddhassa satīmato.
449.
‘‘Medavaṇṇaṃva pāsāṇaṃ, vāyaso anupariyagā;
Apettha muduṃ
450.
‘‘Aladdhā tattha assādaṃ, vāyasetto apakkami;
Kākova selamāsajja, nibbijjāpema gotamaṃ’’.
451.
Tassa
Tato so dummano yakkho, tatthevantaradhāyathāti.
Padhānasuttaṃ dutiyaṃ niṭṭhitaṃ.
3. Subhāsitasuttaṃ
Evaṃ
‘‘Catūhi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatā vācā subhāsitā hoti, na dubbhāsitā, anavajjā ca ananuvajjā ca viññūnaṃ. Katamehi catūhi? Idha, bhikkhave, bhikkhu subhāsitaṃyeva bhāsati no dubbhāsitaṃ, dhammaṃyeva bhāsati no adhammaṃ, piyaṃyeva bhāsati no appiyaṃ, saccaṃyeva bhāsati no alikaṃ. Imehi kho, bhikkhave, catūhi aṅgehi samannāgatā vācā subhāsitā hoti, no dubbhāsitā, anavajjā ca ananuvajjā ca viññūna’’nti. Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
452.
‘‘Subhāsitaṃ uttamamāhu santo, dhammaṃ bhaṇe nādhammaṃ taṃ dutiyaṃ;
Piyaṃ bhaṇe nāppiyaṃ taṃ tatiyaṃ, saccaṃ bhaṇe nālikaṃ taṃ catuttha’’nti.
Atha
453.
‘‘Tameva vācaṃ bhāseyya, yāyattānaṃ na tāpaye;
Pare
454.
‘‘Piyavācameva bhāseyya, yā vācā paṭinanditā;
Yaṃ anādāya pāpāni, paresaṃ bhāsate piyaṃ.
455.
‘‘Saccaṃ ve amatā vācā, esa dhammo sanantano;
Sacce atthe ca dhamme ca, āhu santo patiṭṭhitā.
456.
‘‘Yaṃ
Dukkhassantakiriyāya, sā ve vācānamuttamā’’ti.
Subhāsitasuttaṃ tatiyaṃ niṭṭhitaṃ.
4. Sundarikabhāradvājasuttaṃ
Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu viharati sundarikāya nadiyā tīre. Tena kho pana samayena sundarikabhāradvājo brāhmaṇo sundarikāya nadiyā tīre aggiṃ juhati, aggihuttaṃ paricarati. Atha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo aggiṃ juhitvā aggihuttaṃ paricaritvā uṭṭhāyāsanā samantā catuddisā anuvilokesi – ‘‘ko nu kho imaṃ habyasesaṃ bhuñjeyyā’’ti? Addasā kho sundarikabhāradvājo
Atha kho bhagavā sundarikabhāradvājassa brāhmaṇassa padasaddena sīsaṃ
Atha kho bhagavā sundarikabhāradvājaṃ brāhmaṇaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –
457.
‘‘Na brāhmaṇo nomhi na rājaputto, na vessāyano uda koci nomhi;
Gottaṃ pariññāya puthujjanānaṃ, akiñcano manta carāmi loke.
458.
‘‘Saṅghāṭivāsī
Alippamāno idha māṇavehi, akallaṃ maṃ brāhmaṇa pucchasi gottapañhaṃ’’.
459.
‘‘Pucchanti
460.
‘‘Brāhmaṇo hi ce tvaṃ brūsi, mañca brūsi abrāhmaṇaṃ;
Taṃ taṃ sāvittiṃ pucchāmi, tipadaṃ catuvīsatakkharaṃ.
461.
‘‘Kiṃ
Yaññamakappayiṃsu puthū idha loke
462.
‘‘Yadantagū vedagū yaññakāle, yassāhutiṃ labhe tassijjheti brūmi’’.
463.
‘‘Addhā hi tassa hutamijjhe, (iti brāhmaṇo)
Yaṃ tādisaṃ vedagumaddasāma;
Tumhādisānañhi adassanena, añño jano bhuñjati pūraḷāsaṃ’’.
464.
‘‘Tasmātiha tvaṃ brāhmaṇa atthena, atthiko upasaṅkamma puccha;
Santaṃ vidhūmaṃ anīghaṃ nirāsaṃ, appevidha abhivinde sumedhaṃ’’.
465.
‘‘Yaññe ratohaṃ bho gotama, yaññaṃ yiṭṭhukāmo nāhaṃ pajānāmi;
Anusāsatu maṃ bhavaṃ, yattha
‘‘Tena hi tvaṃ, brāhmaṇa, odahassu sotaṃ; dhammaṃ te desessāmi –
466.
‘‘Mā
Nīcākulīnopi
467.
‘‘Saccena danto damasā upeto, vedantagū vūsitabrahmacariyo;
Kālena tamhi habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho
468.
‘‘Ye
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
469.
‘‘Ye vītarāgā susamāhitindriyā, candova rāhuggahaṇā pamuttā;
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
470.
‘‘Asajjamānā vicaranti loke, sadā satā hitvā mamāyitāni;
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
471.
‘‘Yo kāme hitvā abhibhuyyacārī, yo vedi jātīmaraṇassa antaṃ;
Parinibbuto
472.
‘‘Samo
Anūpalitto idha vā huraṃ vā, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
473.
‘‘Yamhi
Panuṇṇakodho abhinibbutatto, yo brāhmaṇo sokamalaṃ ahāsi;
Tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
474.
‘‘Nivesanaṃ yo manaso ahāsi, pariggahā yassa na santi keci;
Anupādiyāno idha vā huraṃ vā, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
475.
‘‘Samāhito yo udatāri oghaṃ, dhammaṃ caññāsi paramāya diṭṭhiyā;
Khīṇāsavo antimadehadhārī, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
476.
‘‘Bhavāsavā yassa vacī kharā ca, vidhūpitā atthagatā na santi;
Sa vedagū sabbadhi vippamutto, tathāgato
477.
‘‘Saṅgātigo yassa na santi saṅgā, yo mānasattesu amānasatto;
Dukkhaṃ
478.
‘‘Āsaṃ
Ārammaṇā yassa na santi keci, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
479.
‘‘Paroparā
Santo upādānakhaye vimutto, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
480.
‘‘Saṃyojanaṃ
Suddho nidoso vimalo akāco
481.
‘‘Yo attano attānaṃ
Sa ve anejo akhilo akaṅkho, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
482.
‘‘Mohantarā yassa na santi keci, sabbesu dhammesu ca ñāṇadassī;
Sarīrañca antimaṃ dhāreti, patto ca sambodhimanuttaraṃ sivaṃ;
Ettāvatā yakkhassa suddhi, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ’’.
483.
‘‘Hutañca
Brahmā hi sakkhi paṭigaṇhātu me bhagavā, bhuñjatu me bhagavā pūraḷāsaṃ’’.
484.
‘‘Gāthābhigītaṃ me abhojaneyyaṃ, sampassataṃ brāhmaṇa nesa dhammo;
Gāthābhigītaṃ panudanti buddhā, dhamme satī brāhmaṇa vuttiresā.
485.
‘‘Aññena ca kevalinaṃ mahesiṃ, khīṇāsavaṃ kukkuccavūpasantaṃ;
Annena pānena upaṭṭhahassu, khettañhi taṃ puññapekkhassa hoti’’.
486.
‘‘Sādhāhaṃ
Yaṃ yaññakāle pariyesamāno, pappuyya tava sāsanaṃ’’.
487.
‘‘Sārambhā yassa vigatā, cittaṃ yassa anāvilaṃ;
Vippamutto ca kāmehi, thinaṃ yassa panūditaṃ.
488.
‘‘Sīmantānaṃ
Muniṃ moneyyasampannaṃ, tādisaṃ yaññamāgataṃ.
489.
‘‘Bhakuṭiṃ
Pūjetha annapānena, evaṃ ijjhanti dakkhiṇā.
490.
‘‘Buddho
Āyāgo sabbalokassa, bhoto dinnaṃ mahapphala’’nti.
Atha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Labheyyāhaṃ bhoto gotamassa santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti. Alattha kho
Sundarikabhāradvājasuttaṃ catutthaṃ niṭṭhitaṃ.
5. Māghasuttaṃ
Evaṃ me sutaṃ – eka samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Atha kho māgho māṇavo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā
‘‘Ahañhi, bho gotama, dāyako dānapati vadaññū yācayogo; dhammena bhoge pariyesāmi; dhammena bhoge pariyesitvā dhammaladdhehi bhogehi dhammādhigatehi ekassapi dadāmi dvinnampi
‘‘Taggha tvaṃ, māṇava, evaṃ dadanto evaṃ yajanto bahuṃ puññaṃ pasavasi. Yo kho, māṇava, dāyako dānapati vadaññū yācayogo; dhammena bhoge pariyesati; dhammena bhoge pariyesitvā dhammaladdhehi bhogehi dhammādhigatehi ekassapi dadāti…pe… satassapi dadāti, bhiyyopi dadāti, bahuṃ so puññaṃ pasavatī’’ti. Atha kho māgho māṇavo bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
491.
‘‘Pucchāmahaṃ gotamaṃ vadaññuṃ, (iti māgho māṇavo)
Kāsāyavāsiṃ agahaṃ
Yo yācayogo dānapati
Dadaṃ
492.
‘‘Yo yācayogo dānapati gahaṭṭho, (māghāti bhagavā)
Puññatthiko yajati puññapekkho;
Dadaṃ paresaṃ idha annapānaṃ, ārādhaye dakkhiṇeyyebhi tādi’’.
493.
‘‘Yo
Puññatthiko yajati puññapekkho;
Dadaṃ paresaṃ idha annapānaṃ, akkhāhi me bhagavā dakkhiṇeyye’’.
494.
‘‘Ye
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
495.
‘‘Ye sabbasaṃyojanabandhanacchidā, dantā vimuttā anīghā nirāsā;
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
496.
‘‘Ye
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
497.
‘‘Rāgañca dosañca pahāya mohaṃ, khīṇāsavā vūsitabrahmacariyā;
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
498.
‘‘Yesu na māyā vasati na māno, khīṇāsavā vūsitabrahmacariyā;
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
499.
‘‘Ye
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
500.
‘‘Ye
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
501.
‘‘Yesaṃ taṇhā natthi kuhiñci loke, bhavābhavāya idha vā huraṃ vā;
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
502.
‘‘Ye kāme hitvā agahā caranti, susaññatattā tasaraṃva ujjuṃ;
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
503.
‘‘Ye vītarāgā susamāhitindriyā, candova rāhuggahaṇā pamuttā;
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
504.
‘‘Samitāvino vītarāgā akopā, yesaṃ gatī natthidha vippahāya;
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
505.
‘‘Jahitvā jātimaraṇaṃ asesaṃ, kathaṃkathiṃ sabbamupātivattā;
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
506.
‘‘Ye
Kālena
507.
‘‘Ye hettha jānanti yathā tathā idaṃ, ayamantimā natthi punabbhavoti;
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
508.
‘‘Yo
Kālena tamhi habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha’’.
509.
‘‘Addhā amoghā mama pucchanā ahu, akkhāsi me bhagavā dakkhiṇeyye;
Tvañhettha jānāsi yathā tathā idaṃ, tathā hi te vidito esa dhammo.
510.
‘‘Yo yācayogo dānapati gahaṭṭho, (iti māgho māṇavo)
Puññatthiko yajati puññapekkho;
Dadaṃ paresaṃ idha annapānaṃ,
Akkhāhi me bhagavā yaññasampadaṃ’’.
511.
‘‘Yajassu yajamāno māghāti bhagavā, sabbattha ca vippasādehi cittaṃ;
Ārammaṇaṃ yajamānassa yañño, etthappatiṭṭhāya jahāti dosaṃ.
512.
‘‘So
Rattindivaṃ satatamappamatto, sabbā disā pharati appamaññaṃ’’.
513.
‘‘Ko
Ajānato me muni brūhi puṭṭho, bhagavā hi me sakkhi brahmajjadiṭṭho;
Tuvañhi
514.
‘‘Yo yajati tividhaṃ yaññasampadaṃ, (māghāti bhagavā)
Ārādhaye dakkhiṇeyyebhi tādi;
Evaṃ
Upapajjati brahmalokanti brūmī’’ti.
Evaṃ vutte, māgho māṇavo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama…pe… ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
Māghasuttaṃ pañcamaṃ niṭṭhitaṃ.
6. Sabhiyasuttaṃ
Evaṃ
Atha kho sabhiyo paribbājako tassā devatāya santike te pañhe uggahetvā ye te samaṇabrāhmaṇā saṅghino gaṇino gaṇācariyā ñātā yasassino titthakarā sādhusammatā
Atha kho sabhiyassa paribbājakassa etadahosi – ‘‘ye kho te bhonto samaṇabrāhmaṇā saṅghino gaṇino gaṇācariyā ñātā yasassino titthakarā sādhusammatā bahujanassa, seyyathidaṃ – pūraṇo kassapo…pe… nigaṇṭho nāṭaputto, te mayā pañhe puṭṭhā na sampāyanti, asampāyantā kopañca dosañca appaccayañca pātukaronti; api
Atha
Atha kho sabhiyassa paribbājakassa etadahosi – ‘‘yepi kho te
Atha kho sabhiyassa paribbājakassa etadahosi – ‘‘samaṇo kho
Atha
515.
‘‘Kaṅkhī vecikicchī āgamaṃ, (iti sabhiyo)
Pañhe pucchituṃ abhikaṅkhamāno;
Tesantakaro bhavāhi
Anupubbaṃ anudhammaṃ byākarohi me’’.
516.
‘‘Dūrato
Pañhe pucchituṃ abhikaṅkhamāno;
Tesantakaro bhavāmi
Anupubbaṃ anudhammaṃ byākaromi te.
517.
‘‘Puccha
Tassa tasseva pañhassa, ahaṃ antaṃ karomi te’’ti.
Atha kho sabhiyassa paribbājakassa etadahosi – ‘‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho! Yaṃ vatāhaṃ aññesu samaṇabrāhmaṇesu okāsakammamattampi
518.
‘‘Kiṃ pattinamāhu bhikkhunaṃ, (iti sabhiyo)
Sorataṃ kena kathañca dantamāhu;
Buddhoti kathaṃ pavuccati,
Puṭṭho me bhagavā byākarohi’’.
519.
‘‘Pajjena
Parinibbānagato vitiṇṇakaṅkho;
Vibhavañca bhavañca vippahāya,
Vusitavā khīṇapunabbhavo sa bhikkhu.
520.
‘‘Sabbattha
Tiṇṇo samaṇo anāvilo, ussadā yassa na santi sorato so.
521.
‘‘Yassindriyāni bhāvitāni, ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke;
Nibbijjha imaṃ parañca lokaṃ, kālaṃ kaṅkhati bhāvito sa danto.
522.
‘‘Kappāni viceyya kevalāni, saṃsāraṃ dubhayaṃ cutūpapātaṃ;
Vigatarajamanaṅgaṇaṃ
Atha kho sabhiyo paribbājako bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā attamano pamudito udaggo pītisomanassajāto bhagavantaṃ uttariṃ
523.
‘‘Kiṃ
Samaṇaṃ kena kathañca nhātakoti;
Nāgoti
Puṭṭho me bhagavā byākarohi’’.
524.
‘‘Bāhitvā sabbapāpakāni, (sabhiyāti bhagavā)
Vimalo sādhusamāhito ṭhitatto;
Saṃsāramaticca kevalī so,
Asito tādi pavuccate sa brahmā.
525.
‘‘Samitāvi pahāya puññapāpaṃ, virajo ñatvā imaṃ parañca lokaṃ;
Jātimaraṇaṃ upātivatto, samaṇo tādi pavuccate tathattā.
526.
‘‘Ninhāya
Devamanussesu
527.
‘‘Āguṃ na karoti kiñci loke, sabbasaṃyoge
Sabbattha na sajjatī vimutto, nāgo tādi pavuccate tathattā’’ti.
Atha kho sabhiyo paribbājako…pe… bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchi –
528.
‘‘Kaṃ khettajinaṃ vadanti buddhā, (iti sabhiyo)
Kusalaṃ kena kathañca paṇḍitoti;
Muni
Puṭṭho me bhagavā byākarohi’’.
529.
‘‘Khettāni viceyya kevalāni, (sabhiyāti bhagavā)
Dibbaṃ mānusakañca brahmakhettaṃ;
Sabbakhettamūlabandhanā pamutto,
Khettajino tādi pavuccate tathattā.
530.
‘‘Kosāni
Sabbakosamūlabandhanā pamutto, kusalo tādi pavuccate tathattā.
531.
‘‘Dubhayāni
Kaṇhaṃ sukkaṃ upātivatto, paṇḍito tādi pavuccate tathattā.
532.
‘‘Asatañca
Devamanussehi pūjanīyo, saṅgaṃ jālamaticca so munī’’ti.
Atha kho sabhiyo paribbājako…pe… bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchi –
533.
‘‘Kiṃ pattinamāhu
Anuviditaṃ kena kathañca vīriyavāti;
Ājāniyo kinti nāma hoti,
Puṭṭho me bhagavā byākarohi’’.
534.
‘‘Vedāni viceyya kevalāni, (sabhiyāti bhagavā)
Samaṇānaṃ yānidhatthi
Sabbavedanāsu vītarāgo,
Sabbaṃ vedamaticca vedagū so.
535.
‘‘Anuvicca papañcanāmarūpaṃ, ajjhattaṃ
Sabbarogamūlabandhanā pamutto, anuvidito tādi pavuccate tathattā.
536.
‘‘Virato idha sabbapāpakehi, nirayadukkhaṃ aticca vīriyavā so;
So vīriyavā padhānavā, dhīro tādi pavuccate tathattā.
537.
‘‘Yassassu lunāni bandhanāni, ajjhattaṃ bahiddhā ca saṅgamūlaṃ;
Sabbasaṅgamūlabandhanā pamutto, ājāniyo tādi pavuccate tathattā’’ti.
Atha
538.
‘‘Kiṃ pattinamāhu sottiyaṃ, (iti sabhiyo)
Ariyaṃ
Paribbājako kinti nāma hoti,
Puṭṭho me bhagavā byākarohi’’.
539.
‘‘Sutvā sabbadhammaṃ abhiññāya loke, (sabhiyāti bhagavā)
Sāvajjānavajjaṃ yadatthi kiñci;
Abhibhuṃ akathaṃkathiṃ vimuttaṃ,
Anighaṃ
540.
‘‘Chetvā āsavāni ālayāni, vidvā so na upeti gabbhaseyyaṃ;
Saññaṃ tividhaṃ panujja paṅkaṃ, kappaṃ neti tamāhu ariyoti.
541.
‘‘Yo idha caraṇesu pattipatto, kusalo sabbadā ājānāti
Sabbattha na sajjati vimuttacitto
542.
‘‘Dukkhavepakkaṃ yadatthi kammaṃ, uddhamadho tiriyaṃ vāpi
Paribbājayitvā pariññacārī, māyaṃ mānamathopi lobhakodhaṃ;
Pariyantamakāsi nāmarūpaṃ, taṃ paribbājakamāhu pattipatta’’nti.
Atha kho sabhiyo paribbājako bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā attamano pamudito udaggo pītisomanassajāto
543.
‘‘Yāni
Saññakkharasaññanissitāni, osaraṇāni vineyya oghatamagā.
544.
‘‘Antagūsi
Jutimā mutimā pahūtapañño, dukkhassantakaraṃ atāresi maṃ.
545.
‘‘Yaṃ me kaṅkhitamaññāsi, vicikicchā maṃ tārayi namo te;
Muni monapathesu pattipatta, akhila ādiccabandhu soratosi.
546.
‘‘Yā
Addhā munīsi sambuddho, natthi nīvaraṇā tava.
547.
‘‘Upāyāsā ca te sabbe, viddhastā vinaḷīkatā;
Sītibhūto damappatto, dhitimā saccanikkamo.
548.
‘‘Tassa te nāganāgassa, mahāvīrassa bhāsato;
Sabbe devānumodanti, ubho nāradapabbatā.
549.
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
Sadevakasmiṃ lokasmiṃ, natthi te paṭipuggalo.
550.
‘‘Tuvaṃ
Tuvaṃ anusaye chetvā, tiṇṇo tāresi maṃ pajaṃ.
551.
‘‘Upadhī te samatikkantā, āsavā te padālitā;
Sīhosi anupādāno, pahīnabhayabheravo.
552.
‘‘Puṇḍarīkaṃ
Evaṃ puññe ca pāpe ca, ubhaye tvaṃ na limpasi;
Pāde vīra pasārehi, sabhiyo vandati satthuno’’ti.
Atha kho sabhiyo paribbājako bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ etadavoca
‘‘Yo kho, sabhiya, aññatitthiyapubbo imasmiṃ dhammavinaye ākaṅkhati pabbajjaṃ, ākaṅkhati upasampadaṃ, so cattāro māse parivasati; catunnaṃ māsānaṃ accayena āraddhacittā bhikkhū pabbājenti, upasampādenti bhikkhubhāvāya. Api ca mettha puggalavemattatā viditā’’ti.
‘‘Sace, bhante, aññatitthiyapubbā imasmiṃ dhammavinaye ākaṅkhantā pabbajjaṃ, ākaṅkhantā
Sabhiyasuttaṃ chaṭṭhaṃ niṭṭhitaṃ.
7. Selasuttaṃ
Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi
Atha kho keṇiyo jaṭilo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Evaṃ vutte, bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca – ‘‘mahā kho, keṇiya, bhikkhusaṅgho
Dutiyampi kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiñcāpi, bho gotama, mahā bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, ahañca brāhmaṇesu abhippasanno; adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Dutiyampi kho bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca – ‘‘mahā kho, keṇiya, bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni; tvañca brāhmaṇesu abhippasanno’’ti.
Tatiyampi kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiñcāpi, bho gotama, mahā bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, ahañca brāhmaṇesu abhippasanno, adhivāsetu
Tena kho pana samayena selo brāhmaṇo āpaṇe paṭivasati, tiṇṇaṃ
Tena kho pana samayena keṇiyo jaṭilo sele brāhmaṇe abhippasanno hoti. Atha kho selo brāhmaṇo tīhi māṇavakasatehi parivuto jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena keṇiyassa jaṭilassa assamo tenupasaṅkami. Addasā kho selo brāhmaṇo keṇiyassa jaṭilassa assame
‘‘Na me, bho sela, āvāho vā bhavissati vivāho vā, nāpi rājā māgadho seniyo bimbisāro nimantito svātanāya saddhiṃ balakāyena; api ca kho me mahāyañño paccupaṭṭhito. Atthi samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito aṅguttarāpesu cārikaṃ
Atha kho selassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘ghosopi kho eso dullabho lokasmiṃ yadidaṃ buddhoti. Āgatāni kho panamhākaṃ mantesu dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveva gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni satta ratanāni bhavanti, seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ, hatthiratanaṃ, assaratanaṃ, maṇiratanaṃ, itthiratanaṃ, gahapatiratanaṃ, pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭṭacchado
Evaṃ
Atha kho selo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho selo brāhmaṇo bhagavato
Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘passati kho me ayaṃ selo brāhmaṇo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya
Atha kho selassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘samannāgato kho samaṇo gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi paripuṇṇehi, no apuripuṇṇehi. No ca kho naṃ jānāmi buddho vā no vā. Sutaṃ kho pana metaṃ brāhmaṇānaṃ vuḍḍhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘ye te bhavanti arahanto sammāsambuddhā, te sake vaṇṇe bhaññamāne attānaṃ pātukarontī’ti. Yaṃnūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthaveyya’’nti. Atha kho selo brāhmaṇo bhagavantaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthavi –
553.
‘‘Paripuṇṇakāyo suruci, sujāto cārudassano;
Suvaṇṇavaṇṇosi bhagavā, susukkadāṭhosi vīriyavā.
554.
‘‘Narassa
Sabbe te tava kāyasmiṃ, mahāpurisalakkhaṇā.
555.
‘‘Pasannanetto sumukho, brahā uju patāpavā;
Majjhe
556.
‘‘Kalyāṇadassano
Kiṃ te samaṇabhāvena, evaṃ uttamavaṇṇino.
557.
‘‘Rājā arahasi bhavituṃ, cakkavattī rathesabho;
Cāturanto vijitāvī, jambusaṇḍassa
558.
‘‘Khattiyā
Rājābhirājā manujindo, rajjaṃ kārehi gotama’’.
559.
‘‘Rājāhamasmi selāti, (bhagavā) dhammarājā anuttaro;
Dhammena cakkaṃ vattemi, cakkaṃ appaṭivattiyaṃ’’.
560.
‘‘Sambuddho paṭijānāsi, (iti selo brāhmaṇo) dhammarājā anuttaro;
‘Dhammena cakkaṃ vattemi’, iti bhāsasi gotama.
561.
‘‘Ko nu senāpati bhoto, sāvako satthuranvayo;
Ko te tamanuvatteti, dhammacakkaṃ pavattitaṃ’’.
562.
‘‘Mayā pavattitaṃ cakkaṃ, (selāti bhagavā) dhammacakkaṃ anuttaraṃ;
Sāriputto anuvatteti, anujāto tathāgataṃ.
563.
‘‘Abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ, bhāvetabbañca bhāvitaṃ;
Pahātabbaṃ pahīnaṃ me, tasmā buddhosmi brāhmaṇa.
564.
‘‘Vinayassu
Dullabhaṃ dassanaṃ hoti, sambuddhānaṃ abhiṇhaso.
565.
‘‘Yesaṃ
Sohaṃ brāhmaṇa sambuddho, sallakatto anuttaro.
566.
‘‘Brahmabhūto atitulo, mārasenappamaddano;
Sabbāmitte vasīkatvā, modāmi akutobhayo’’.
567.
‘‘Imaṃ bhavanto nisāmetha, yathā bhāsati cakkhumā;
Sallakatto mahāvīro, sīhova nadatī vane.
568.
‘‘Brahmabhūtaṃ atitulaṃ, mārasenappamaddanaṃ;
Ko disvā nappasīdeyya, api kaṇhābhijātiko.
569.
‘‘Yo maṃ icchati anvetu, yo vā nicchati gacchatu;
Idhāhaṃ pabbajissāmi, varapaññassa santike’’.
570.
‘‘Evañce
Mayampi pabbajissāma, varapaññassa santike’’.
571.
‘‘Brāhmaṇā tisatā ime, yācanti pañjalīkatā;
Brahmacariyaṃ carissāma, bhagavā tava santike’’.
572.
‘‘Svākkhātaṃ brahmacariyaṃ, (selāti bhagavā) sandiṭṭhikamakālikaṃ;
Yattha amoghā pabbajjā, appamattassa sikkhato’’ti.
Alattha kho selo brāhmaṇo sapariso bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Atha kho keṇiyo jaṭilo tassā
Atha
573.
‘‘Aggihuttamukhā yaññā, sāvittī chandaso mukhaṃ;
Rājā mukhaṃ manussānaṃ, nadīnaṃ sāgaro mukhaṃ.
574.
‘‘Nakkhattānaṃ mukhaṃ cando, ādicco tapataṃ mukhaṃ;
Puññaṃ ākaṅkhamānānaṃ, saṅgho ve yajataṃ mukha’’nti.
Atha kho bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho āyasmā selo sapariso eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasse
Atha kho āyasmā selo sapariso yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
575.
‘‘Yaṃ taṃ saraṇamāgamha
Sattarattena bhagavā, dantamha tava sāsane.
576.
‘‘Tuvaṃ buddho tuvaṃ satthā, tuvaṃ mārābhibhū muni;
Tuvaṃ anusaye chetvā, tiṇṇo tāresimaṃ pajaṃ.
577.
‘‘Upadhī te samatikkantā, āsavā te padālitā;
Sīhosi
578.
‘‘Bhikkhavo
Pāde vīra pasārehi, nāgā vandantu satthuno’’ti.
Selasuttaṃ sattamaṃ niṭṭhitaṃ.
8. Sallasuttaṃ
579.
Animittamanaññātaṃ
Kasirañca parittañca, tañca dukkhena saṃyutaṃ.
580.
Na
Jarampi
581.
Phalānamiva pakkānaṃ, pāto patanato
Evaṃ jātāna maccānaṃ, niccaṃ maraṇato bhayaṃ.
582.
Yathāpi kumbhakārassa, katā mattikabhājanā;
Sabbe bhedanapariyantā
583.
Daharā ca mahantā ca, ye bālā ye ca paṇḍitā;
Sabbe maccuvasaṃ yanti, sabbe maccuparāyaṇā.
584.
Tesaṃ maccuparetānaṃ, gacchataṃ paralokato;
Na pitā tāyate puttaṃ, ñātī vā pana ñātake.
585.
Pekkhataṃ yeva ñātīnaṃ, passa lālapataṃ puthu;
Ekamekova maccānaṃ, govajjho viya nīyati
586.
Evamabbhāhato
Tasmā dhīrā na socanti, viditvā lokapariyāyaṃ.
587.
Yassa maggaṃ na jānāsi, āgatassa gatassa vā;
Ubho ante asampassaṃ, niratthaṃ paridevasi.
588.
Paridevayamāno ce, kiñcidatthaṃ udabbahe;
Sammūḷho hiṃsamattānaṃ, kayirā ce naṃ vicakkhaṇo.
589.
Na hi ruṇṇena sokena, santiṃ pappoti cetaso;
Bhiyyassuppajjate dukkhaṃ, sarīraṃ cupahaññati.
590.
Kiso
Na
591.
Sokamappajahaṃ
Anutthunanto kālaṅkataṃ
592.
Aññepi passa gamine, yathākammūpage nare;
Maccuno vasamāgamma, phandantevidha pāṇino.
593.
Yena yena hi maññanti, tato taṃ hoti aññathā;
Etādiso vinābhāvo, passa lokassa pariyāyaṃ.
594.
Api vassasataṃ jīve, bhiyyo vā pana māṇavo;
Ñātisaṅghā vinā hoti, jahāti idha jīvitaṃ.
595.
Tasmā arahato sutvā, vineyya paridevitaṃ;
Petaṃ kālaṅkataṃ disvā, neso labbhā mayā iti.
596.
Yathā
Evampi dhīro sapañño, paṇḍito kusalo naro;
Khippamuppatitaṃ sokaṃ, vāto tūlaṃva dhaṃsaye.
597.
Paridevaṃ pajappañca, domanassañca attano;
Attano sukhamesāno, abbahe sallamattano.
598.
Abbuḷhasallo asito, santiṃ pappuyya cetaso;
Sabbasokaṃ atikkanto, asoko hoti nibbutoti.
Sallasuttaṃ aṭṭhamaṃ niṭṭhitaṃ.
9. Vāseṭṭhasuttaṃ
Evaṃ
Bhāradvājo māṇavo evamāha – ‘‘yato kho, bho, ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena, ettāvatā kho bho brāhmaṇo hotī’’ti.
Vāseṭṭho māṇavo evamāha – ‘‘yato kho, bho, sīlavā ca hoti vatasampanno
Atha
Atha kho vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –
599.
‘‘Anuññātapaṭiññātā, tevijjā mayamasmubho;
Ahaṃ pokkharasātissa, tārukkhassāyaṃ māṇavo.
600.
‘‘Tevijjānaṃ yadakkhātaṃ, tatra kevalinosmase;
Padakasma veyyākaraṇā, jappe ācariyasādisā.
601.
‘‘Tesaṃ
Jātiyā brāhmaṇo hoti, bhāradvājo iti bhāsati;
Ahañca kammunā
602.
‘‘Te na sakkoma saññāpetuṃ, aññamaññaṃ mayaṃ ubho;
Bhavantaṃ
603.
‘‘Candaṃ
Vandamānā namassanti, evaṃ lokasmi gotamaṃ.
604.
‘‘Cakkhuṃ loke samuppannaṃ, mayaṃ pucchāma gotamaṃ;
Jātiyā brāhmaṇo hoti, udāhu bhavati kammunā;
Ajānataṃ no pabrūhi, yathā jānesu brāhmaṇaṃ’’.
605.
‘‘Tesaṃ
Jātivibhaṅgaṃ pāṇānaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
606.
‘‘Tiṇarukkhepi jānātha, na cāpi paṭijānare;
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
607.
‘‘Tato
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
608.
‘‘Catuppadepi jānātha, khuddake ca mahallake;
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
609.
‘‘Pādūdarepi jānātha, urage dīghapiṭṭhike;
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
610.
‘‘Tato macchepi jānātha, odake vārigocare;
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
611.
‘‘Tato pakkhīpi jānātha, pattayāne vihaṅgame;
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
612.
‘‘Yathā
Evaṃ natthi manussesu, liṅgaṃ jātimayaṃ puthu.
613.
‘‘Na kesehi na sīsena, na kaṇṇehi na akkhibhi;
Na mukhena na nāsāya, na oṭṭhehi bhamūhi vā.
614.
‘‘Na gīvāya na aṃsehi, na udarena na piṭṭhiyā;
Na soṇiyā na urasā, na sambādhe na methune
615.
‘‘Na
Na jaṅghāhi na ūrūhi, na vaṇṇena sarena vā;
Liṅgaṃ jātimayaṃ neva, yathā aññāsu jātisu.
616.
‘‘Paccattañca
Vokārañca manussesu, samaññāya pavuccati.
617.
‘‘Yo hi koci manussesu, gorakkhaṃ upajīvati;
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, kassako so na brāhmaṇo.
618.
‘‘Yo hi koci manussesu, puthusippena jīvati;
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, sippiko so na brāhmaṇo.
619.
‘‘Yo hi koci manussesu, vohāraṃ upajīvati;
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, vāṇijo so na brāhmaṇo.
620.
‘‘Yo hi koci manussesu, parapessena jīvati;
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, pessiko
621.
‘‘Yo hi koci manussesu, adinnaṃ upajīvati;
Evaṃ
622.
‘‘Yo hi koci manussesu, issatthaṃ upajīvati;
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, yodhājīvo na brāhmaṇo.
623.
‘‘Yo hi koci manussesu, porohiccena jīvati;
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, yājako eso na brāhmaṇo.
624.
‘‘Yo
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, rājā eso na brāhmaṇo.
625.
‘‘Na
Bhovādi nāma so hoti, sace
Akiñcanaṃ anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
626.
‘‘Sabbasaṃyojanaṃ chetvā, so ve na paritassati;
Saṅgātigaṃ visaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
627.
‘‘Chetvā
Ukkhittapalighaṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
628.
‘‘Akkosaṃ vadhabandhañca, aduṭṭho yo titikkhati;
Khantībalaṃ balānīkaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
629.
‘‘Akkodhanaṃ vatavantaṃ, sīlavantaṃ anussadaṃ;
Dantaṃ antimasārīraṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
630.
‘‘Vāri pokkharapatteva, āraggeriva sāsapo;
Yo na limpati kāmesu, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
631.
‘‘Yo
Pannabhāraṃ visaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
632.
‘‘Gambhīrapaññaṃ medhāviṃ, maggāmaggassa kovidaṃ;
Uttamatthamanuppattaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
633.
‘‘Asaṃsaṭṭhaṃ gahaṭṭhehi, anāgārehi cūbhayaṃ;
Anokasārimappicchaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
634.
‘‘Nidhāya daṇḍaṃ bhūtesu, tasesu thāvaresu ca;
Yo na hanti na ghāteti, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
635.
‘‘Aviruddhaṃ
Sādānesu anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
636.
‘‘Yassa
Sāsaporiva āraggā, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
637.
‘‘Akakkasaṃ
Yāya nābhisaje kañci, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
638.
‘‘Yodha dīghaṃ va rassaṃ vā, aṇuṃ thūlaṃ subhāsubhaṃ;
Loke adinnaṃ nādiyati, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
639.
‘‘Āsā yassa na vijjanti, asmiṃ loke paramhi ca;
Nirāsāsaṃ
640.
‘‘Yassālayā na vijjanti, aññāya akathaṃkathī;
Amatogadhamanuppattaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
641.
‘‘Yodha
Asokaṃ virajaṃ suddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
642.
‘‘Candaṃva vimalaṃ suddhaṃ, vippasannamanāvilaṃ;
Nandībhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
643.
‘‘Yomaṃ palipathaṃ duggaṃ, saṃsāraṃ mohamaccagā;
Tiṇṇo pāraṅgato jhāyī, anejo akathaṃkathī;
Anupādāya nibbuto, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
644.
‘‘Yodha kāme pahantvāna, anāgāro paribbaje;
Kāmabhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
645.
‘‘Yodha
Taṇhābhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
646.
‘‘Hitvā mānusakaṃ yogaṃ, dibbaṃ yogaṃ upaccagā;
Sabbayogavisaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
647.
‘‘Hitvā ratiñca aratiṃ, sītibhūtaṃ nirūpadhiṃ;
Sabbalokābhibhuṃ vīraṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
648.
‘‘Cutiṃ
Asattaṃ sugataṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
649.
‘‘Yassa gatiṃ na jānanti, devā gandhabbamānusā;
Khīṇāsavaṃ arahantaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
650.
‘‘Yassa pure ca pacchā ca, majjhe ca natthi kiñcanaṃ;
Akiñcanaṃ
651.
‘‘Usabhaṃ pavaraṃ vīraṃ, mahesiṃ vijitāvinaṃ;
Anejaṃ nhātakaṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
652.
‘‘Pubbenivāsaṃ yo vedi
Atho jātikkhayaṃ patto, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
653.
‘‘Samaññā hesā lokasmiṃ, nāmagottaṃ pakappitaṃ;
Sammuccā samudāgataṃ, tattha tattha pakappitaṃ.
654.
‘‘Dīgharattamanusayitaṃ, diṭṭhigatamajānataṃ;
Ajānantā no
655.
‘‘Na
Kammunā brāhmaṇo hoti, kammunā hoti abrāhmaṇo.
656.
‘‘Kassako kammunā hoti, sippiko hoti kammunā;
Vāṇijo kammunā hoti, pessiko hoti kammunā.
657.
‘‘Coropi kammunā hoti, yodhājīvopi kammunā;
Yājako kammunā hoti, rājāpi hoti kammunā.
658.
‘‘Evametaṃ
Paṭiccasamuppādadassā, kammavipākakovidā.
659.
‘‘Kammunā vattati loko, kammunā vattati pajā;
Kammanibandhanā sattā, rathassāṇīva yāyato.
660.
‘‘Tapena brahmacariyena, saṃyamena damena ca;
Etena
661.
‘‘Tīhi vijjāhi sampanno, santo khīṇapunabbhavo;
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, brahmā sakko vijānata’’nti.
Evaṃ vutte, vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama…pe… upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupete
Vāseṭṭhasuttaṃ navamaṃ niṭṭhitaṃ.
10. Kokālikasuttaṃ
Evaṃ
Evaṃ vutte, bhagavā kokālikaṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘mā hevaṃ, kokālika, mā hevaṃ, kokālika! Pasādehi, kokālika, sāriputtamoggallānesu cittaṃ. Pesalā sāriputtamoggallānā’’ti.
Dutiyampi kho…pe…
Atha kho kokāliko bhikkhu uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Acirappakkantassa ca kokālikassa bhikkhuno sāsapamattīhi piḷakāhi sabbo kāyo phuṭo
Atha kho brahmā sahampati abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi
Atha kho bhagavā tassā rattiyā accayena bhikkhū āmantesi – ‘‘imaṃ, bhikkhave, rattiṃ brahmā sahampati abhikkantāya rattiyā…pe… idamavoca, bhikkhave, brahmā sahampati, idaṃ vatvā maṃ padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyī’’ti.
Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ
‘‘Seyyathāpi, bhikkhu, vīsatikhāriko kosalako tilavāho; tato puriso vassasatassa vassasatassa accayena ekamekaṃ tilaṃ uddhareyya. Khippataraṃ kho so bhikkhu vīsatikhāriko kosalako tilavāho
662.
‘‘Purisassa
Yāya chindati attānaṃ, bālo dubbhāsitaṃ bhaṇaṃ.
663.
‘‘Yo nindiyaṃ pasaṃsati, taṃ vā nindati yo pasaṃsiyo;
Vicināti mukhena so kaliṃ, kalinā
664.
‘‘Appamatto
Sabbassāpi sahāpi attanā, ayameva mahattaro
Yo sugatesu manaṃ padosaye.
665.
‘‘Sataṃ sahassānaṃ nirabbudānaṃ, chattiṃsati pañca ca abbudāni
Yamariyagarahī nirayaṃ upeti, vācaṃ manañca paṇidhāya pāpakaṃ.
666.
‘‘Abhūtavādī nirayaṃ upeti, yo vāpi katvā na karomicāha;
Ubhopi te pecca samā bhavanti, nihīnakammā manujā parattha.
667.
‘‘Yo appaduṭṭhassa narassa dussati, suddhassa posassa anaṅgaṇassa;
Tameva bālaṃ pacceti pāpaṃ, sukhumo rajo paṭivātaṃva khitto.
668.
‘‘Yo lobhaguṇe anuyutto, so vacasā paribhāsati aññe;
Asaddho
669.
‘‘Mukhadugga vibhūta anariya, bhūnahu
Purisanta kalī avajāta, mā bahubhāṇidha nerayikosi.
670.
‘‘Rajamākirasī
Bahūni duccaritāni caritvā, gacchasi kho papataṃ cirarattaṃ.
671.
‘‘Na hi nassati kassaci kammaṃ, eti hataṃ labhateva suvāmi;
Dukkhaṃ mando paraloke, attani passati kibbisakārī.
672.
‘‘Ayosaṅkusamāhataṭṭhānaṃ
Atha
673.
‘‘Na hi vaggu vadanti vadantā, nābhijavanti na tāṇamupenti;
Aṅgāre
674.
‘‘Jālena ca onahiyāna, tattha hananti ayomayakuṭebhi
Andhaṃva timisamāyanti, taṃ vitatañhi yathā mahikāyo.
675.
‘‘Atha lohamayaṃ pana kumbhiṃ, ginisampajjalitaṃ pavisanti;
Paccanti hi tāsu cirarattaṃ, agginisamāsu
676.
‘‘Atha pubbalohitamisse, tattha kiṃ paccati kibbisakārī;
Yaṃ yaṃ
677.
‘‘Puḷavāvasathe
Gantuṃ na hi tīramapatthi, sabbasamā hi samantakapallā.
678.
‘‘Asipattavanaṃ pana tiṇhaṃ, taṃ pavisanti samucchidagattā;
Jivhaṃ
679.
‘‘Atha vetaraṇiṃ pana duggaṃ, tiṇhadhārakhuradhāramupenti;
Tattha mandā papatanti, pāpakarā pāpāni karitvā.
680.
‘‘Khādanti
Soṇā siṅgālā
681.
‘‘Kicchā vatayaṃ idha vutti, yaṃ jano phusati
Tasmā idha jīvitasese, kiccakaro siyā naro na cappamajje.
682.
‘‘Te
Nahutāni hi koṭiyo pañca bhavanti, dvādasa koṭisatāni punaññā
683.
‘‘Yāva
Tasmā
Kokālikasuttaṃ dasamaṃ niṭṭhitaṃ.
11. Nālakasuttaṃ
684.
Ānandajāte tidasagaṇe patīte, sakkañca indaṃ sucivasane ca deve;
Dussaṃ gahetvā atiriva thomayante, asito isi addasa divāvihāre.
685.
Disvāna
‘‘Kiṃ devasaṅgho atiriva kalyarūpo, dussaṃ gahetvā ramayatha
686.
‘‘Yadāpi āsī asurehi saṅgamo, jayo surānaṃ asurā parājitā.
Tadāpi netādiso lomahaṃsano, kimabbhutaṃ daṭṭhu marū pamoditā.
687.
‘‘Seḷenti gāyanti ca vādayanti ca, bhujāni phoṭenti
Pucchāmi
688.
‘‘So
Sakyāna gāme janapade lumbineyye, tenamha tuṭṭhā atiriva kalyarūpā.
689.
‘‘So sabbasattuttamo aggapuggalo, narāsabho sabbapajānamuttamo;
Vattessati
690.
Taṃ
Nisajja tattha idamavocāsi sakye, ‘‘kuhiṃ kumāro ahamapi daṭṭhukāmo’’.
691.
Tato kumāraṃ jalitamiva suvaṇṇaṃ, ukkāmukheva sukusalasampahaṭṭhaṃ
Daddallamānaṃ
692.
Disvā kumāraṃ sikhimiva pajjalantaṃ, tārāsabhaṃva
Sūriyaṃ tapantaṃ saradarivabbhamuttaṃ, ānandajāto vipulamalattha pītiṃ.
693.
Anekasākhañca sahassamaṇḍalaṃ, chattaṃ marū dhārayumantalikkhe;
Suvaṇṇadaṇḍā vītipatanti cāmarā, na dissare cāmarachattagāhakā.
694.
Disvā
Setañca chattaṃ dhariyanta
695.
Paṭiggahetvā pana sakyapuṅgavaṃ, jigīsato
Pasannacitto giramabbhudīrayi, ‘‘anuttarāyaṃ dvipadānamuttamo’’
696.
Athattano gamanamanussaranto, akalyarūpo gaḷayati assukāni;
Disvāna sakyā isimavocuṃ rudantaṃ,
‘‘No ce kumāre bhavissati antarāyo’’.
697.
Disvāna sakye isimavoca akalye, ‘‘nāhaṃ
Na cāpimassa bhavissati antarāyo, na orakāyaṃ adhimānasā
698.
‘‘Sambodhiyaggaṃ phusissatāyaṃ kumāro, so dhammacakkaṃ paramavisuddhadassī;
Vattessatāyaṃ bahujanahitānukampī, vitthārikassa bhavissati brahmacariyaṃ.
699.
‘‘Mamañca
Sohaṃ na sossaṃ
700.
So
So bhāgineyyaṃ sayaṃ anukampamāno, samādapesi asamadhurassa dhamme.
701.
‘‘Buddhoti ghosaṃ yada
Gantvāna tattha samayaṃ paripucchamāno
702.
Tenānusiṭṭho hitamanena tādinā, anāgate
So nālako upacitapuññasañcayo, jinaṃ patikkhaṃ
703.
Sutvāna ghosaṃ jinavaracakkavattane, gantvāna disvā isinisabhaṃ pasanno;
Moneyyaseṭṭhaṃ
Vatthugāthā niṭṭhitā.
704.
‘‘Aññātametaṃ vacanaṃ, asitassa yathātathaṃ;
Taṃ taṃ gotama pucchāmi, sabbadhammāna pāraguṃ.
705.
‘‘Anagāriyupetassa, bhikkhācariyaṃ jigīsato;
Muni pabrūhi me puṭṭho, moneyyaṃ uttamaṃ padaṃ’’.
706.
‘‘Moneyyaṃ te upaññissaṃ, (iti bhagavā) dukkaraṃ durabhisambhavaṃ;
Handa te naṃ pavakkhāmi, santhambhassu daḷho bhava.
707.
‘‘Samānabhāgaṃ
Manopadosaṃ rakkheyya, santo anuṇṇato care.
708.
‘‘Uccāvacā
Nāriyo muniṃ palobhenti, tāsu taṃ mā palobhayuṃ.
709.
‘‘Virato methunā dhammā, hitvā kāme paropare
Aviruddho
710.
‘‘Yathā ahaṃ tathā ete, yathā ete tathā ahaṃ;
Attānaṃ upamaṃ katvā, na haneyya na ghātaye.
711.
‘‘Hitvā icchañca lobhañca, yattha satto puthujjano;
Cakkhumā paṭipajjeyya, tareyya narakaṃ imaṃ.
712.
‘‘Ūnūdaro mitāhāro, appicchassa alolupo;
Sadā
713.
‘‘Sa piṇḍacāraṃ caritvā, vanantamabhihāraye;
Upaṭṭhito rukkhamūlasmiṃ, āsanūpagato muni.
714.
‘‘Sa jhānapasuto dhīro, vanante ramito siyā;
Jhāyetha rukkhamūlasmiṃ, attānamabhitosayaṃ.
715.
‘‘Tato ratyā vivasāne
Avhānaṃ nābhinandeyya, abhihārañca gāmato.
716.
‘‘Na munī gāmamāgamma, kulesu sahasā care;
Ghāsesanaṃ chinnakatho, na vācaṃ payutaṃ bhaṇe.
717.
‘‘Alatthaṃ yadidaṃ sādhu, nālatthaṃ kusalaṃ iti;
Ubhayeneva so tādī, rukkhaṃvupanivattati
718.
‘‘Sa
Appaṃ dānaṃ na hīḷeyya, dātāraṃ nāvajāniyā.
719.
‘‘Uccāvacā
Na pāraṃ
720.
‘‘Yassa ca visatā natthi, chinnasotassa bhikkhuno;
Kiccākiccappahīnassa, pariḷāho na vijjati.
721.
‘‘Moneyyaṃ te upaññissaṃ, khuradhārūpamo bhave;
Jivhāya tālumāhacca, udare saññato siyā.
722.
‘‘Alīnacitto ca siyā, na cāpi bahu cintaye;
Nirāmagandho asito, brahmacariyaparāyaṇo.
723.
‘‘Ekāsanassa sikkhetha, samaṇūpāsanassa ca;
Ekattaṃ monamakkhātaṃ, eko ce abhiramissasi;
Atha bhāhisi
724.
‘‘Sutvā dhīrānaṃ nigghosaṃ, jhāyīnaṃ kāmacāginaṃ;
Tato hiriñca saddhañca, bhiyyo kubbetha māmako.
725.
‘‘Taṃ
Saṇantā yanti kusobbhā
726.
‘‘Yadūnakaṃ taṃ saṇati, yaṃ pūraṃ santameva taṃ;
Aḍḍhakumbhūpamo bālo, rahado pūrova paṇḍito.
727.
‘‘Yaṃ samaṇo bahuṃ bhāsati, upetaṃ atthasañhitaṃ;
Jānaṃ so dhammaṃ deseti, jānaṃ so bahu bhāsati.
728.
‘‘Yo
Sa
Nālakasuttaṃ ekādasamaṃ niṭṭhitaṃ.
12. Dvayatānupassanāsuttaṃ
Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde. Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe pannarase
‘‘‘Ye te, bhikkhave, kusalā dhammā ariyā niyyānikā sambodhagāmino, tesaṃ vo, bhikkhave, kusalānaṃ dhammānaṃ ariyānaṃ niyyānikānaṃ sambodhagāmīnaṃ kā upanisā savanāyā’ti iti ce, bhikkhave, pucchitāro assu, te evamassu vacanīyā – ‘yāvadeva dvayatānaṃ dhammānaṃ yathābhūtaṃ ñāṇāyā’ti. Kiñca dvayataṃ vadetha?
(1) ‘‘Idaṃ dukkhaṃ, ayaṃ dukkhasamudayoti ayamekānupassanā. Ayaṃ dukkhanirodho, ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti, ayaṃ dutiyānupassanā. Evaṃ sammā dvayatānupassino kho, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato dvinnaṃ phalānaṃ aññataraṃ phalaṃ pāṭikaṅkhaṃ – diṭṭheva dhamme aññā, sati vā
Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
729.
‘‘Ye dukkhaṃ nappajānanti, atho dukkhassa sambhavaṃ;
Yattha ca sabbaso dukkhaṃ, asesaṃ uparujjhati;
Tañca maggaṃ na jānanti, dukkhūpasamagāminaṃ.
730.
‘‘Cetovimuttihīnā te, atho paññāvimuttiyā;
Abhabbā te antakiriyāya, te ve jātijarūpagā.
731.
‘‘Ye
Yattha ca sabbaso dukkhaṃ, asesaṃ uparujjhati;
Tañca
732.
‘‘Cetovimuttisampannā, atho paññāvimuttiyā;
Bhabbā te antakiriyāya, na te jātijarūpagā’’ti.
(2) ‘‘‘Siyā aññenapi pariyāyena sammā dvayatānupassanā’ti, iti ce, bhikkhave, pucchitāro assu; ‘siyā’tissu vacanīyā. Kathañca siyā? Yaṃ kiñci dukkhaṃ sambhoti sabbaṃ upadhipaccayāti, ayamekānupassanā. Upadhīnaṃ
733.
‘‘Upadhinidānā pabhavanti dukkhā, ye
Yo ve avidvā upadhiṃ karoti, punappunaṃ dukkhamupeti mando;
Tasmā pajānaṃ upadhiṃ na kayirā, dukkhassa jātippabhavānupassī’’ti.
(3) ‘‘‘Siyā aññenapi pariyāyena sammā dvayatānupassanā’ti, iti ce, bhikkhave, pucchitāro assu; ‘siyā’tissu vacanīyā. Kathañca siyā? Yaṃ kiñci dukkhaṃ sambhoti sabbaṃ avijjāpaccayāti, ayamekānupassanā. Avijjāya tveva asesavirāganirodhā natthi dukkhassa sambhavoti, ayaṃ dutiyānupassanā. Evaṃ sammā…pe… athāparaṃ etadavoca satthā –
734.
‘‘Jātimaraṇasaṃsāraṃ
Itthabhāvaññathābhāvaṃ, avijjāyeva sā gati.
735.
‘‘Avijjā hāyaṃ mahāmoho, yenidaṃ saṃsitaṃ ciraṃ;
Vijjāgatā ca ye sattā, na te gacchanti
(4) ‘‘Siyā aññenapi…pe… kathañca siyā? Yaṃ kiñci dukkhaṃ sambhoti sabbaṃ saṅkhārapaccayāti, ayamekānupassanā. Saṅkhārānaṃ tveva asesavirāganirodhā natthi dukkhassa sambhavoti, ayaṃ dutiyānupassanā. Evaṃ sammā…pe… athāparaṃ etadavoca satthā –
736.
‘‘Yaṃ
Saṅkhārānaṃ nirodhena, natthi dukkhassa sambhavo.
737.
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, dukkhaṃ saṅkhārapaccayā;
Sabbasaṅkhārasamathā, saññānaṃ uparodhanā;
Evaṃ dukkhakkhayo hoti, etaṃ ñatvā yathātathaṃ.
738.
‘‘Sammaddasā vedaguno, sammadaññāya paṇḍitā;
Abhibhuyya mārasaṃyogaṃ, na gacchanti
(5) ‘‘Siyā
739.
‘‘Yaṃ kiñci dukkhaṃ sambhoti, sabbaṃ viññāṇapaccayā;
Viññāṇassa nirodhena, natthi dukkhassa sambhavo.
740.
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, dukkhaṃ viññāṇapaccayā;
Viññāṇūpasamā bhikkhu, nicchāto parinibbuto’’ti.
(6) ‘‘Siyā aññenapi…pe… kathañca siyā? Yaṃ kiñci dukkhaṃ sambhoti sabbaṃ phassapaccayāti, ayamekānupassanā. Phassassa tveva asesavirāganirodhā natthi dukkhassa sambhavoti, ayaṃ dutiyānupassanā. Evaṃ sammā…pe… athāparaṃ etadavoca
741.
‘‘Tesaṃ phassaparetānaṃ, bhavasotānusārinaṃ;
Kummaggapaṭipannānaṃ, ārā saṃyojanakkhayo.
742.
‘‘Ye ca phassaṃ pariññāya, aññāyupasame
Te ve phassābhisamayā, nicchātā parinibbutā’’ti.
(7) ‘‘Siyā
743.
‘‘Sukhaṃ
Ajjhattañca bahiddhā ca, yaṃ kiñci atthi veditaṃ.
744.
‘‘Etaṃ dukkhanti ñatvāna, mosadhammaṃ palokinaṃ
Phussa phussa vayaṃ passaṃ, evaṃ tattha vijānati
Vedanānaṃ khayā bhikkhu, nicchāto parinibbuto’’ti.
(8) ‘‘Siyā
745.
‘‘Taṇhādutiyo
Itthabhāvaññathābhāvaṃ, saṃsāraṃ nātivattati.
746.
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, taṇhaṃ
Vītataṇho anādāno, sato bhikkhu paribbaje’’ti.
(9) ‘‘Siyā aññenapi…pe… kathañca siyā? Yaṃ kiñci dukkhaṃ sambhoti sabbaṃ upādānapaccayāti, ayamekānupassanā. Upādānānaṃ
747.
‘‘Upādānapaccayā bhavo, bhūto dukkhaṃ nigacchati;
Jātassa maraṇaṃ hoti, eso dukkhassa sambhavo.
748.
‘‘Tasmā upādānakkhayā, sammadaññāya paṇḍitā;
Jātikkhayaṃ abhiññāya, na gacchanti punabbhava’’nti.
(10) ‘‘Siyā
749.
‘‘Yaṃ kiñci dukkhaṃ sambhoti, sabbaṃ ārambhapaccayā;
Ārambhānaṃ nirodhena, natthi dukkhassa sambhavo.
750.
‘‘Etamādīnavaṃ
Sabbārambhaṃ paṭinissajja, anārambhe vimuttino.
751.
‘‘Ucchinnabhavataṇhassa, santacittassa bhikkhuno;
Vikkhīṇo
(11) ‘‘Siyā
752.
‘‘Yaṃ kiñci dukkhaṃ sambhoti, sabbaṃ āhārapaccayā;
Āhārānaṃ nirodhena, natthi dukkhassa sambhavo.
753.
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, dukkhaṃ āhārapaccayā;
Sabbāhāraṃ pariññāya, sabbāhāramanissito.
754.
‘‘Ārogyaṃ
Saṅkhāya sevī dhammaṭṭho, saṅkhyaṃ
(12) ‘‘Siyā aññenapi…pe… kathañca siyā? Yaṃ kiñci dukkhaṃ sambhoti sabbaṃ iñjitapaccayāti, ayamekānupassanā. Iñjitānaṃ tveva asesavirāganirodhā natthi dukkhassa sambhavoti, ayaṃ dutiyānupassanā. Evaṃ sammā…pe… athāparaṃ etadavoca satthā –
755.
‘‘Yaṃ
Iñjitānaṃ nirodhena, natthi dukkhassa sambhavo.
756.
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, dukkhaṃ iñjitapaccayā;
Tasmā hi ejaṃ vossajja, saṅkhāre uparundhiya;
Anejo anupādāno, sato bhikkhu paribbaje’’ti.
(13) ‘‘Siyā aññenapi…pe… kathañca siyā? Nissitassa calitaṃ hotīti, ayamekānupassanā. Anissito na calatīti, ayaṃ dutiyānupassanā. Evaṃ sammā…pe… athāparaṃ etadavoca satthā –
757.
‘‘Anissito na calati, nissito ca upādiyaṃ;
Itthabhāvaññathābhāvaṃ, saṃsāraṃ nātivattati.
758.
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, nissayesu mahabbhayaṃ;
Anissito anupādāno, sato bhikkhu paribbaje’’ti.
(14) ‘‘Siyā
759.
‘‘Ye ca rūpūpagā sattā, ye ca arūpaṭṭhāyino
Nirodhaṃ appajānantā, āgantāro punabbhavaṃ.
760.
‘‘Ye ca rūpe pariññāya, arūpesu asaṇṭhitā
Nirodhe
(15) ‘‘Siyā aññenapi…pe… kathañca siyā? Yaṃ, bhikkhave, sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya idaṃ saccanti upanijjhāyitaṃ tadamariyānaṃ etaṃ musāti yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ, ayamekānupassanā. Yaṃ
761.
‘‘Anattani attamāniṃ
Niviṭṭhaṃ nāmarūpasmiṃ, idaṃ saccanti maññati.
762.
‘‘Yena yena hi maññanti, tato taṃ hoti aññathā;
Tañhi tassa musā hoti, mosadhammañhi ittaraṃ.
763.
‘‘Amosadhammaṃ
Te ve saccābhisamayā, nicchātā parinibbutā’’ti.
(16) ‘‘‘Siyā aññenapi pariyāyena sammā dvayatānupassanā’ti, iti ce, bhikkhave, pucchitāro assu; ‘siyā’tissu vacanīyā. Kathañca siyā? Yaṃ, bhikkhave, sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya idaṃ sukhanti upanijjhāyitaṃ, tadamariyānaṃ etaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ, ayamekānupassanā
764.
‘‘Rūpā saddā rasā gandhā, phassā dhammā ca kevalā;
Iṭṭhā kantā manāpā ca, yāvatatthīti vuccati.
765.
‘‘Sadevakassa lokassa, ete vo sukhasammatā;
Yattha cete nirujjhanti, taṃ nesaṃ dukkhasammataṃ.
766.
‘‘Sukhanti
Paccanīkamidaṃ hoti, sabbalokena passataṃ.
767.
‘‘Yaṃ
Yaṃ pare dukkhato āhu, tadariyā sukhato vidū.
768.
‘‘Passa dhammaṃ durājānaṃ, sampamūḷhetthaviddasu
Nivutānaṃ tamo hoti, andhakāro apassataṃ.
769.
‘‘Satañca vivaṭaṃ hoti, āloko passatāmiva;
Santike na vijānanti, maggā dhammassa kovidā.
770.
‘‘Bhavarāgaparetehi
Māradheyyānupannehi, nāyaṃ dhammo susambudho.
771.
‘‘Ko nu aññatramariyehi, padaṃ sambuddhumarahati;
Yaṃ padaṃ sammadaññāya, parinibbanti anāsavā’’ti.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Imasmiṃ ca
Dvayatānupassanāsuttaṃ dvādasamaṃ niṭṭhitaṃ.
Tassuddānaṃ
Saccaṃ
Phassavedaniyā taṇhā, upādānārambhaāhārā;
Iñjitaṃ calitaṃ rūpaṃ, saccaṃ dukkhena soḷasāti.
Mahāvaggo tatiyo niṭṭhito.
Tassuddānaṃ
Pabbajjā ca padhānañca, subhāsitañca sundari;
Māghasuttaṃ sabhiyo ca, selo sallañca vuccati.
Vāseṭṭho cāpi kokāli, nālako dvayatānupassanā;
Dvādasetāni suttāni, mahāvaggoti vuccatīti.