5. Upālivaggo
1. Bhāgineyyupālittheraapadānaṃ
1.
‘‘Khīṇāsavasahassehi
Vivekamanuyutto so, gacchate paṭisallituṃ.
2.
‘‘Ajinena nivatthohaṃ, tidaṇḍaparidhārako;
Bhikkhusaṅghaparibyūḷhaṃ, addasaṃ lokanāyakaṃ.
3.
‘‘Ekaṃsaṃ
Sambuddhaṃ abhivādetvā, santhaviṃ lokanāyakaṃ.
4.
‘‘Yathāṇḍajā ca saṃsedā, opapātī jalābujā;
Kākādipakkhino sabbe, antalikkhacarā sadā.
5.
‘‘Ye keci pāṇabhūtatthi, saññino vā asaññino;
Sabbe te tava ñāṇamhi, anto honti samogadhā.
6.
‘‘Gandhā ca pabbateyyā ye, himavantanaguttame;
Sabbe te tava sīlamhi, kalāyapi na yujjare.
7.
‘‘Mohandhakārapakkhando, ayaṃ loko sadevako;
Tava ñāṇamhi jotante, andhakārā vidhaṃsitā.
8.
‘‘Yathā atthaṅgate sūriye, honti sattā tamogatā;
Evaṃ buddhe anuppanne, hoti loko tamogato.
9.
‘‘Yathodayanto ādicco, vinodeti tamaṃ sadā;
Tatheva tvaṃ buddhaseṭṭha, viddhaṃsesi tamaṃ sadā.
10.
‘‘Padhānapahitattosi
Tava kammābhiraddhena, tosesi janataṃ bahuṃ.
11.
‘‘Taṃ sabbaṃ anumoditvā, padumuttaro mahāmuni;
Nabhaṃ abbhuggamī dhīro, haṃsarājāva ambare.
12.
‘‘Abbhuggantvāna
Antalikkhe ṭhito satthā, imā gāthā abhāsatha.
13.
‘‘Yenidaṃ
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
14.
‘‘‘Aṭṭhārasañca khattuṃ so, devarājā bhavissati;
Pathabyā rajjaṃ tisataṃ, vasudhaṃ āvasissati.
15.
‘‘‘Pañcavīsatikkhattuñca, cakkavattī bhavissati;
Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.
16.
‘‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
17.
‘‘‘Tusitā hi cavitvāna, sukkamūlena codito;
Hīnova jātiyā santo, upāli nāma hessati.
18.
‘‘‘So
Sabbāsave pariññāya, nibbāyissatināsavo.
19.
‘‘‘Tuṭṭho ca gotamo buddho, sakyaputto mahāyaso;
Vinayādhigataṃ tassa, etadagge ṭhapessati’.
20.
‘‘Saddhāyāhaṃ
Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.
21.
‘‘Bhagavā cānukampī maṃ, vinayehaṃ visārado;
Sakakammābhiraddho ca, viharāmi anāsavo.
22.
‘‘Saṃvuto pātimokkhamhi, indriyesu ca pañcasu;
Dhāremi vinayaṃ sabbaṃ, kevalaṃ ratanākaraṃ
23.
‘‘Mamañca guṇamaññāya, satthā loke anuttaro;
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapesi maṃ.
24.
‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;
Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā upālithero imā gāthāyo abhāsitthāti.
Bhāgineyyupālittherassāpadānaṃ paṭhamaṃ.
2. Soṇakoḷivisattheraapadānaṃ
25.
‘‘Anomadassissa
Sudhāya lepanaṃ katvā, caṅkamaṃ kārayiṃ ahaṃ.
26.
‘‘Nānāvaṇehi pupphehi, caṅkamaṃ santhariṃ ahaṃ;
Ākāse vitānaṃ katvā, bhojayiṃ buddhamuttamaṃ.
27.
‘‘Añjaliṃ
Dīghasālaṃ bhagavato, niyyādesimahaṃ tadā.
28.
‘‘Mama saṅkappamaññāya, satthā loke anuttaro;
Paṭiggahesi bhagavā, anukampāya cakkhumā.
29.
‘‘Paṭiggahetvāna sambuddho, dakkhiṇeyyo sadevake;
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.
30.
‘‘‘Yo so haṭṭhena cittena, dīghasālaṃ adāsi
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
31.
‘‘‘Imassa
Sahassayuttassaratho, upaṭṭhissati tāvade.
32.
‘‘‘Tena yānenayaṃ poso, devalokaṃ gamissati;
Anumodissare devā, sampatte kusalabbhave
33.
‘‘‘Mahārahaṃ byamhaṃ seṭṭhaṃ, ratanamattikalepanaṃ;
Kūṭāgāravarūpetaṃ, byamhaṃ ajjhāvasissati.
34.
‘‘‘Tiṃsakappasahassāni, devaloke ramissati;
Pañcavīsati kappāni, devarājā bhavissati.
35.
‘‘‘Sattasattatikkhattuñca, cakkavattī bhavissati;
Yasodharasanāmā
36.
‘‘‘Dve sampattī anubhotvā, vaḍḍhetvā
Aṭṭhavīsatikappamhi, cakkavattī bhavissati.
37.
‘‘‘Tatrāpi
Dasasaddāvivittaṃ taṃ, puramajjhāvasissati.
38.
‘‘‘Aparimeyye
Okkāko nāma nāmena, rājā raṭṭhe bhavissati.
39.
‘‘‘Soḷasitthisahassānaṃ, sabbāsaṃ pavarā ca sā
Abhijātā khattiyānī, nava putte janessati.
40.
‘‘‘Nava putte janetvāna, khattiyānī marissati;
Taruṇī ca piyā kaññā, mahesittaṃ karissati.
41.
‘‘‘Okkākaṃ tosayitvāna, varaṃ kaññā labhissati;
Varaṃ laddhāna sā kaññā, putte pabbājayissati.
42.
‘‘‘Pabbājitā ca te sabbe, gamissanti naguttamaṃ;
Jātibhedabhayā sabbe, bhaginīhi vasissare
43.
‘‘‘Ekā ca kaññā byādhīhi, bhavissati parikkhatā
Mā no jāti pabhijjīti, nikhaṇissanti khattiyā.
44.
‘‘‘Khattiyo nīharitvāna, tāya saddhiṃ vasissati;
Bhavissati tadā bhedo, okkākakulasambhavo.
45.
‘‘‘Tesaṃ
Tattha mānusakaṃ bhogaṃ, anubhossatinappakaṃ.
46.
‘‘‘Tamhā kāyā cavitvāna, devalokaṃ gamissati;
Tatrāpi pavaraṃ byamhaṃ, labhissati manoramaṃ.
47.
‘‘‘Devalokā
Āgantvāna manussattaṃ, soṇo nāma bhavissati.
48.
‘‘‘Āraddhavīriyo pahitatto, padahaṃ satthu sāsane;
Sabbāsave pariññāya, nibbāyissatināsavo.
49.
‘‘‘Anantadassī bhagavā, gotamo sakyapuṅgavo;
Visesaññū mahāvīro, aggaṭṭhāne ṭhapessati’.
50.
‘‘Vuṭṭhamhi
Ṭhatvāna yogassa payuttatādino, tatottariṃ pāramatā na vijjati.
51.
‘‘Uttame damathe danto, cittaṃ me supaṇīhitaṃ;
Bhāro me ohito sabbo, nibbutomhi anāsavo.
52.
‘‘Aṅgīraso
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapesi maṃ.
53.
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā soṇo koḷiviso
Soṇakoḷivisattherassāpadānaṃ dutiyaṃ.
3. Kāḷigodhāputtabhaddiyattheraapadānaṃ
54.
‘‘Padumuttarasambuddhaṃ
Upeti janatā sabbā, sabbalokagganāyakaṃ.
55.
‘‘Sattukañca baddhakañca
Dadanti satthuno sabbe, puññakkhette anuttare.
56.
‘‘Ahampi
Buddhaseṭṭhaṃ nimantetvā, saṅghampi ca anuttaraṃ.
57.
‘‘Uyyojitā mayā cete, nimantesuṃ tathāgataṃ;
Kevalaṃ bhikkhusaṅghañca, puññakkhettaṃ anuttaraṃ.
58.
‘‘Satasahassapallaṅkaṃ, sovaṇṇaṃ gonakatthataṃ;
Tūlikāpaṭalikāya, khomakappāsikehi ca;
Mahārahaṃ paññāpayiṃ, āsanaṃ buddhayuttakaṃ.
59.
‘‘Padumuttaro
Bhikkhusaṅghaparibyūḷho, mama dvāramupāgami.
60.
‘‘Paccuggantvāna sambuddhaṃ, lokanāthaṃ yasassinaṃ;
Pasannacitto sumano, abhināmayiṃ saṅgharaṃ
61.
‘‘Bhikkhūnaṃ satasahassaṃ, buddhañca lokanāyakaṃ;
Pasannacitto sumano, paramannena tappayiṃ.
62.
‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
Bhikkhusaṅghe
63.
‘‘‘Yenidaṃ āsanaṃ dinnaṃ, sovaṇṇaṃ gonakatthataṃ;
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
64.
‘‘‘Catusattatikkhattuṃ
Anubhossati sampattiṃ, accharāhi purakkhato.
65.
‘‘‘Padesarajjaṃ sahassaṃ, vasudhaṃ āvasissati;
Ekapaññāsakkhattuñca, cakkavattī bhavissati.
66.
‘‘‘Sabbāsu bhavayonīsu, uccākulī
So ca pacchā pabbajitvā, sukkamūlena codito;
Bhaddiyo nāma nāmena, hessati satthu sāvako.
67.
‘‘‘Vivekamanuyuttomhi, pantasenanivāsahaṃ;
Phalañcādhigataṃ sabbaṃ, cattaklesomhi ajjahaṃ.
68.
‘‘‘Mama sabbaṃ
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapesi maṃ’.
69.
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
Itthaṃ
Bhaddiyassa kāḷigodhāya puttattherassāpadānaṃ tatiyaṃ.
4. Sanniṭṭhāpakattheraapadānaṃ
70.
‘‘Araññe
Lābhālābhena santuṭṭho, yasena ayasena ca.
71.
‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
Vasīsatasahassehi
72.
‘‘Upāgataṃ mahānāgaṃ
Tiṇasantharaṃ
73.
‘‘Pasannacitto sumano, āmaṇḍaṃ pānīyañcahaṃ;
Adāsiṃ ujubhūtassa, vippasannena cetasā.
74.
‘‘Satasahassito kappe
Duggatiṃ nābhijānāmi, āmaṇḍassa idaṃ phalaṃ.
75.
‘‘Ekatālīsakappamhi, eko āsiṃ arindamo;
Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.
76.
‘‘Paṭisambhidā
Itthaṃ sudaṃ āyasmā sanniṭṭhāpako
Sanniṭṭhāpakattherassāpadānaṃ catutthaṃ.
5. Pañcahatthiyattheraapadānaṃ
77.
‘‘Sumedho
Okkhittacakkhu
78.
‘‘Pañca uppalahatthāni, āveḷatthaṃ ahaṃsu me;
Tena buddhaṃ apūjesiṃ, pasanno sehi pāṇibhi.
79.
‘‘Āropitā
Samādhiṃsu
80.
‘‘Tiṃsakappasahassamhi
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
81.
‘‘Ito vīsakappasate, ahesuṃ pañca khattiyā;
Hatthiyā nāma nāmena, cakkavattī mahabbalā.
82.
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā pañcahatthiyo thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
Pañcahatthiyattherassāpadānaṃ pañcamaṃ.
6. Padumacchadaniyattheraapadānaṃ
83.
‘‘Nibbute lokanāthamhi, vipassimhaggapuggale;
Suphullapadumaṃ gayha, citamāropayiṃ ahaṃ.
84.
‘‘Āropite
Ākāse chadanaṃ
85.
‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
86.
‘‘Sattatālīsito
Cāturanto vijitāvī, cakkavattī mahabbalo.
87.
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā padumacchadaniyo thero imā gāthāyo abhāsitthāti;
Padumacchadaniyattherassāpadānaṃ chaṭṭhaṃ.
7. Sayanadāyakattheraapadānaṃ
88.
‘‘Siddhatthassa bhagavato, mettacittassa tādino;
Sayanaggaṃ mayā dinnaṃ, dussabhaṇḍehi
89.
‘‘Paṭiggahesi
Uṭṭhāya sayanā
90.
‘‘Catunnavutito
Duggatiṃ nābhijānāmi, sayanassa idaṃ phalaṃ.
91.
‘‘Ekapaññāsito
Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.
92.
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā sayanadāyako thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
Sayanadāyakattherassāpadānaṃ sattamaṃ.
8. Caṅkamanadāyakattheraapadānaṃ
93.
‘‘Atthadassissa munino, lokajeṭṭhassa tādino;
Iṭṭhakāhi cinitvāna, caṅkamaṃ kārayiṃ ahaṃ.
94.
‘‘Uccato pañcaratanaṃ, caṅkamaṃ sādhumāpitaṃ;
Āyāmato hatthasataṃ, bhāvanīyyaṃ manoramaṃ.
95.
‘‘Paṭiggahesi bhagavā, atthadassī naruttamo;
Hatthena pulinaṃ gayha, imā gāthā abhāsatha.
96.
‘‘‘Iminā
Sattaratanasampannaṃ, pulinaṃ anubhossati.
97.
‘‘‘Tīṇi kappāni devesu, devarajjaṃ karissati;
Anubhossati sampattiṃ, accharāhi purakkhato.
98.
‘‘‘Manussalokamāgantvā
Tikkhattuṃ cakkavattī ca, mahiyā so bhavissati’.
99.
‘‘Aṭṭhārase kappasate, yaṃ kammamakariṃ tadā;
Duggatiṃ nābhijānāmi, caṅkamassa idaṃ phalaṃ.
100.
‘‘Paṭisambhidā
Itthaṃ sudaṃ āyasmā caṅkamanadāyako thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
Caṅkamanadāyakattherassāpadānaṃ aṭṭhamaṃ.
9. Subhaddattheraapadānaṃ
101.
‘‘Padumuttaro
Janataṃ uddharitvāna, nibbāyati mahāyaso.
102.
‘‘Nibbāyante ca sambuddhe, dasasahassi kampatha;
Janakāyo mahā āsi, devā sannipatuṃ tadā.
103.
‘‘Candanaṃ pūrayitvāna, tagarāmallikāhi ca;
Haṭṭho haṭṭhena cittena, āropayiṃ
104.
‘‘Mama saṅkappamaññāya, satthā loke anuttaro;
Nipannakova sambuddho, imā gāthā abhāsatha.
105.
‘‘‘Yo
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
106.
‘‘‘Ito cuto ayaṃ poso, tusitakāyaṃ gamissati;
Tattha rajjaṃ karitvāna, nimmānaṃ so gamissati.
107.
‘‘‘Eteneva upāyena, datvā mālaṃ
Sakakammābhiraddho so, sampattiṃ anubhossati.
108.
‘‘‘Punāpi
Tamhā kāyā cavitvāna, manussattaṃ gamissati.
109.
‘‘‘Sakyaputto mahānāgo, aggo loke sadevake;
Bodhayitvā bahū satte, nibbāyissati cakkhumā.
110.
‘‘‘Tadā
Upasaṅkamma sambuddhaṃ, pañhaṃ pucchissati tadā.
111.
‘‘‘Hāsayitvāna sambuddho, sabbaññū lokanāyako;
Puññakammaṃ pariññāya, saccāni vivarissati.
112.
‘‘‘Āraddho ca ayaṃ pañho, tuṭṭho ekaggamānaso;
Satthāraṃ abhivādetvā, pabbajjaṃ yācayissati.
113.
‘‘‘Pasannamānasaṃ disvā, sakakammena tositaṃ;
Pabbājessati so buddho, aggamaggassa kovido.
114.
‘‘‘Vāyamitvānayaṃ poso, sammāsambuddhasāsane;
Sabbāsave pariññāya, nibbāyissatināsavo’.
Pañcamabhāṇavāraṃ.
115.
‘‘Pubbakammena
Buddhassa oraso putto, dhammajomhi sunimmito.
116.
‘‘Dhammarājaṃ upagamma, apucchiṃ pañhamuttamaṃ;
Kathayanto ca me pañhaṃ, dhammasotaṃ upānayi.
117.
‘‘Tassāhaṃ dhammamaññāya, vihāsiṃ sāsane rato;
Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.
118.
‘‘Satasahassito kappe, jalajuttamanāyako;
Nibbāyi anupādāno, dīpova telasaṅkhayā.
119.
‘‘Sattayojanikaṃ āsi, thūpañca ratanāmayaṃ;
Dhajaṃ tattha apūjesiṃ, sabbabhaddaṃ manoramaṃ.
120.
‘‘Kassapassa ca buddhassa, tisso nāmaggasāvako;
Putto me oraso āsi, dāyādo jinasāsane.
121.
‘‘Tassa hīnena manasā, vācaṃ bhāsiṃ abhaddakaṃ;
Tena kammavipākena, pacchā me āsi bhaddakaṃ
122.
‘‘Upavattane
Pabbājesi mahāvīro, hito kāruṇiko jino.
123.
‘‘Ajjeva
Ajjeva parinibbānaṃ, sammukhā dvipaduttame.
124.
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
Itthaṃ
Subhaddattherassāpadānaṃ navamaṃ.
10. Cundattheraapadānaṃ
125.
‘‘Siddhatthassa bhagavato, lokajeṭṭhassa tādino;
Agghiyaṃ kārayitvāna, jātipupphehi chādayiṃ.
126.
‘‘Niṭṭhāpetvāna taṃ pupphaṃ, buddhassa upanāmayiṃ;
Pupphāvasesaṃ paggayha, buddhassa abhiropayiṃ.
127.
‘‘Kañcanagghiyasaṅkāsaṃ
Pasannacitto sumano, pupphagghiyamupānayiṃ.
128.
‘‘Vitiṇṇakaṅkho sambuddho, tiṇṇoghehi purakkhato;
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.
129.
‘‘‘Dibbagandhaṃ pavāyantaṃ, yo me pupphagghiyaṃ adā;
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
130.
‘‘‘Ito cuto ayaṃ poso, devasaṅghapurakkhato;
Jātipupphehi parikiṇṇo, devalokaṃ gamissati.
131.
‘‘‘Ubbiddhaṃ bhavanaṃ tassa, sovaṇṇañca maṇīmayaṃ;
Byamhaṃ pātubhavissati, puññakammappabhāvitaṃ.
132.
‘‘‘Catusattatikkhattuṃ
Anubhossati sampattiṃ, accharāhi purakkhato.
133.
‘‘‘Pathabyā rajjaṃ tisataṃ, vasudhaṃ āvasissati;
Pañcasattatikkhattuñca, cakkavattī bhavissati.
134.
‘‘‘Dujjayo
Anubhotvāna taṃ puññaṃ, sakakammaṃ apassito
135.
‘‘‘Vinipātaṃ
Hiraññaṃ tassa
136.
‘‘‘Nibbattissati yonimhi, brāhmaṇe so bhavissati;
Vaṅgantassa suto dhīmā, sāriyā oraso piyo.
137.
‘‘‘So ca pacchā pabbajitvā, aṅgīrasassa sāsane;
Cūḷacundoti
138.
‘‘‘Sāmaṇerova so santo, khīṇāsavo bhavissati;
Sabbāsave pariññāya, nibbāyissatināsavo’.
139.
‘‘Upaṭṭhahiṃ mahāvīraṃ, aññe ca pesale bahū;
Bhātaraṃ me cupaṭṭhāsiṃ, uttamatthassa pattiyā.
140.
‘‘Bhātaraṃ me upaṭṭhitvā, dhātuṃ pattamhi ohiya
Sambuddhaṃ upanāmesiṃ, lokajeṭṭhaṃ narāsabhaṃ.
141.
‘‘Ubho
Sandassayanto taṃ dhātuṃ, kittayi aggasāvakaṃ.
142.
‘‘Cittañca
Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.
143.
‘‘Paṭisambhidānuppattā, vimokkhāpi ca phassitā
Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā cundo thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
Cundattherassāpadānaṃ dasamaṃ.
Upālivaggo pañcamo.
Tassuddānaṃ –
Upāli soṇo bhaddiyo, sanniṭṭhāpakahatthiyo;
Chadanaṃ seyyacaṅkamaṃ, subhaddo cundasavhayo;
Gāthāsataṃ satālīsaṃ