15. Vīsatinipāto
497. Mātaṅgajātakaṃ (1)
1.
Kuto
Saṅkāracoḷaṃ paṭimuñca
2.
Annaṃ tavedaṃ
Jānāsi maṃ tvaṃ paradattūpajīviṃ, uttiṭṭhapiṇḍaṃ labhataṃ sapāko.
3.
Annaṃ mamedaṃ
Apehi etto kimidhaṭṭhitosi, na mādisā tuyhaṃ dadanti jamma.
4.
Thale ca ninne ca vapanti bījaṃ, anūpakhette phalamāsamānā
Etāya saddhāya dadāhi dānaṃ, appeva ārādhaye dakkhiṇeyye.
5.
Khettāni mayhaṃ viditāni loke, yesāhaṃ
Ye brāhmaṇā jātimantūpapannā, tānīdha khettāni supesalāni.
6.
Jātimado ca atimānitā ca, lobho ca doso ca mado ca moho;
Ete aguṇā yesu ca santi
7.
Jātimado
Ete aguṇā yesu na santi sabbe, tānīdha khettāni supesalāni.
8.
Kvettha gatā
Imassa daṇḍañca vadhañca datvā, gale gahetvā khalayātha
9.
Giriṃ nakhena khaṇasi, ayo dantehi
Jātavedaṃ padahasi, yo isiṃ paribhāsasi.
10.
Idaṃ vatvāna mātaṅgo, isi saccaparakkamo;
Antalikkhasmiṃ
11.
Āvellitaṃ
Setāni akkhīni yathā matassa, ko me imaṃ puttamakāsi evaṃ.
12.
Idhāgamā
Saṅkāracoḷaṃ paṭimuñca kaṇṭhe, so te imaṃ puttamakāsi evaṃ.
13.
Katamaṃ disaṃ agamā bhūripañño, akkhātha me māṇavā etamatthaṃ;
Gantvāna taṃ paṭikaremu accayaṃ, appeva naṃ putta labhemu jīvitaṃ.
14.
Vehāyasaṃ
Api cāpi so purimadisaṃ agacchi, saccappaṭiñño isi sādhurūpo.
15.
Āvellitaṃ piṭṭhito uttamaṅgaṃ, bāhuṃ pasāreti akammaneyyaṃ;
Setāni akkhīni yathā matassa, ko
16.
Yakkhā have santi mahānubhāvā, anvāgatā isayo sādhurūpā;
Te duṭṭhacittaṃ kupitaṃ viditvā, yakkhā hi te puttamakaṃsu evaṃ.
17.
Yakkhā ca me puttamakaṃsu evaṃ, tvaññeva me mā kuddho
Tumheva
18.
Tadeva hi etarahi ca mayhaṃ, manopadoso na mamatthi
Putto ca te vedamadena matto, atthaṃ na jānāti adhicca vede.
19.
Addhā have bhikkhu muhuttakena, sammuyhateva purisassa saññā;
Ekāparādhaṃ
20.
Idañca mayhaṃ uttiṭṭhapiṇḍaṃ, tava
Yakkhā ca te naṃ
21.
Maṇḍabya
Mahakkasāvesu dadāsi dānaṃ, kiliṭṭhakammesu asaññatesu.
22.
Jaṭā ca kesā ajinā nivatthā, jarūdapānaṃva mukhaṃ parūḷhaṃ;
Pajaṃ imaṃ passatha dummarūpaṃ
23.
Yesaṃ rāgo ca doso ca, avijjā ca virājitā;
Khīṇāsavā arahanto, tesu dinnaṃ mahapphalanti.
Mātaṅgajātakaṃ paṭhamaṃ.
498. Cittasambhūtajātakaṃ (2)
24.
Sabbaṃ narānaṃ saphalaṃ suciṇṇaṃ, na kammunā kiñcana moghamatthi;
Passāmi sambhūtaṃ mahānubhāvaṃ, sakammunā
25.
Sabbaṃ
Kaccinnu cittassapi evamevaṃ, iddho mano tassa yathāpi mayhaṃ.
26.
Sabbaṃ narānaṃ saphalaṃ suciṇṇaṃ, na kammunā kiñcana moghamatthi;
Cittampi jānāhi
27.
Bhavaṃ nu citto sutamaññato te, udāhu te koci naṃ etadakkhā;
Gāthā sugītā na mamatthi kaṅkhā, dadāmi te gāmavaraṃ satañca.
28.
Na
‘‘Gantvāna rañño paṭigāhi
29.
Yojentu ve rājarathe, sukate cittasibbane;
Kacchaṃ nāgānaṃ bandhatha, gīveyyaṃ paṭimuñcatha.
30.
Āhaññantu
Ajjevahaṃ assamaṃ taṃ gamissaṃ, yattheva dakkhissamisiṃ nisinnaṃ.
31.
Suladdhalābho vata me ahosi, gāthā sugītā parisāya majjhe;
Svāhaṃ isiṃ sīlavatūpapannaṃ, disvā patīto sumanohamasmi.
32.
Āsanaṃ udakaṃ pajjaṃ, paṭiggaṇhātu no bhavaṃ;
Agghe bhavantaṃ pucchāma, agghaṃ kurutu no bhavaṃ.
33.
Rammañca te āvasathaṃ karontu, nārīgaṇehi paricārayassu;
Karohi okāsamanuggahāya, ubhopi maṃ issariyaṃ karoma.
34.
Disvā phalaṃ duccaritassa rāja, atho suciṇṇassa mahāvipākaṃ;
Attānameva paṭisaṃyamissaṃ, na patthaye putta
35.
Dasevimā vassadasā, maccānaṃ idha jīvitaṃ;
Apattaññeva
36.
Tattha
Kiṃ me puttehi dārehi, rāja muttosmi bandhanā.
37.
Sohaṃ evaṃ pajānāmi
Antakenādhipannassa, kā ratī kā dhanesanā.
38.
Jāti narānaṃ adhamā janinda, caṇḍālayoni dvipadākaniṭṭhā
Sakehi kammehi supāpakehi, caṇḍālagabbhe
39.
Caṇḍālāhumha avantīsu, migā nerañjaraṃ pati;
Ukkusā nammadātīre
40.
Upanīyati
Karohi pañcāla mameta
41.
Upanīyati jīvitamappamāyu, jarūpanītassa na santi tāṇā;
Karohi pañcāla mameta vākyaṃ, mākāsi kammāni dukkhapphalāni.
42.
Upanīyati jīvitamappamāyu, jarūpanītassa na santi tāṇā;
Karohi pañcāla mameta vākyaṃ, mākāsi kammāni rajassirāni.
43.
Upanīyati jīvitamappamāyu, vaṇṇaṃ jarā hanti narassa jiyyato;
Karohi pañcāla mameta vākyaṃ, mākāsi kammaṃ nirayūpapattiyā.
44.
Addhā
Kāmā ca me santi anapparūpā, te duccajā mādisakena bhikkhu.
45.
Nāgo yathā paṅkamajjhe byasanno, passaṃ thalaṃ nābhisambhoti gantuṃ;
Evampahaṃ
46.
Yathāpi mātā ca pitā ca puttaṃ, anusāsare kinti sukhī bhaveyya;
Evampi maṃ tvaṃ anusāsa bhante, yathā ciraṃ
47.
No
Dhammiṃ
48.
Dūtā vidhāvantu disā catasso, nimantakā samaṇabrāhmaṇānaṃ;
Te annapānena upaṭṭhahassu, vatthena senāsanapaccayena ca.
49.
Annena pānena pasannacitto, santappaya samaṇabrāhmaṇe ca;
Datvā ca bhutvā ca yathānubhāvaṃ, anindito saggamupehi
50.
Sace ca taṃ rāja mado saheyya, nārīgaṇehi paricārayantaṃ;
Imameva gāthaṃ manasī karohi, bhāsesi
51.
Abbhokāsasayo
Parikiṇṇo suvānehi
Cittasambhūtajātakaṃ dutiyaṃ.
499. Sivijātakaṃ (3)
52.
Dūre
Ekanettā bhavissāma, cakkhuṃ me dehi yācito.
53.
Kenānusiṭṭho
Suduccajaṃ yācasi uttamaṅgaṃ, yamāhu nettaṃ purisena duccajaṃ.
54.
Yamāhu devesu sujampatīti, maghavāti naṃ āhu manussaloke;
Tenānusiṭṭho idha māgatosmi, vanibbako cakkhupathāni yācituṃ.
55.
Vanibbato
Dadāhi me cakkhupathaṃ anuttaraṃ, yamāhu nettaṃ purisena duccajaṃ.
56.
Yena atthena āgacchi
Te te ijjhantu saṅkappā, labha cakkhūni brāhmaṇa.
57.
Ekaṃ te yācamānassa, ubhayāni dadāmahaṃ;
Sa cakkhumā gaccha janassa pekkhato, yadicchase tvaṃ tadate samijjhatu.
58.
Mā
Dhanaṃ dehi mahārāja, muttā veḷuriyā bahū.
59.
Yutte deva rathe dehi, ājānīye calaṅkate;
Nāge dehi mahārāja, hemakappanavāsase.
60.
Yathā taṃ sivayo
Samantā parikireyyuṃ
61.
Yo ve dassanti vatvāna, adāne kurute mano;
Bhūmyaṃ
62.
Yo ve dassanti vatvāna, adāne kurute mano;
Pāpā pāpataro hoti, sampatto yamasādhanaṃ.
63.
Yañhi yāce tañhi dade, yaṃ na yāce na taṃ dade;
Svāhaṃ tameva dassāmi, yaṃ maṃ yācati brāhmaṇo.
64.
Āyuṃ nu vaṇṇaṃ nu sukhaṃ balaṃ nu, kiṃ patthayāno nu janinda desi;
Kathañhi rājā sivinaṃ anuttaro, cakkhūni dajjā paralokahetu.
65.
Na vāhametaṃ yasasā dadāmi, na puttamicche na dhanaṃ na raṭṭhaṃ;
Satañca dhammo carito purāṇo, icceva dāne ramate mano mama
66.
Sakhā
Uddharitvā
67.
Codito
Rañño cakkhūnuddharitvā
Sacakkhu brāhmaṇo āsi, andho rājā upāvisi.
68.
Tato so katipāhassa, uparūḷhesu cakkhusu;
Sūtaṃ āmantayī rājā, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano.
69.
Yojehi sārathi yānaṃ, yuttañca paṭivedaya;
Uyyānabhūmiṃ gacchāma, pokkharañño vanāni ca.
70.
So ca pokkharaṇītīre
Tassa sakko pāturahu, devarājā sujampati.
71.
Sakkohamasmi devindo, āgatosmi tavantike;
Varaṃ varassu rājīsi, yaṃ kiñci manasicchasi.
72.
Pahūtaṃ me dhanaṃ sakka, balaṃ koso canappako;
Andhassa me sato dāni, maraṇaññeva ruccati.
73.
Yāni
Saccaṃ te bhaṇamānassa, puna cakkhu bhavissati.
74.
Ye maṃ yācitumāyanti, nānāgottā vanibbakā;
Yopi maṃ yācate tattha, sopi me manaso piyo;
Etena saccavajjena, cakkhu me upapajjatha.
75.
Yaṃ maṃ so yācituṃ āgā, dehi cakkhunti brāhmaṇo;
Tassa cakkhūni pādāsiṃ, brāhmaṇassa vanibbato
76.
Bhiyyo maṃ āvisī pīti, somanassañcanappakaṃ;
Etena saccavajjena, dutiyaṃ me upapajjatha.
77.
Dhammena bhāsitā gāthā, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhana;
Etāni tava nettāni, dibbāni paṭidissare.
78.
Tirokuṭṭaṃ tiroselaṃ, samatiggayha pabbataṃ;
Samantā yojanasataṃ, dassanaṃ anubhontu te.
79.
Ko
Tadiṅgha sabbe sivayo samāgatā, dibbāni nettāni mamajja passatha.
80.
Tirokuṭṭaṃ tiroselaṃ, samatiggayha pabbataṃ;
Samantā yojanasataṃ, dassanaṃ anubhonti me.
81.
Na
Datvāna
82.
Etampi disvā sivayo, detha dānāni bhuñjatha;
Datvā ca bhutvā ca yathānubhāvaṃ, aninditā saggamupetha ṭhānanti.
Sivijātakaṃ tatiyaṃ.
500. Sirīmantajātakaṃ (4)
83.
Paññāyupetaṃ siriyā vihīnaṃ, yasassinaṃ vāpi apetapaññaṃ;
Pucchāmi taṃ senaka etamatthaṃ, kamettha seyyo kusalā vadanti.
84.
Dhīrā ca bālā ca have janinda, sippūpapannā ca asippino ca;
Sujātimantopi ajātimassa, yasassino pesakarā
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva
85.
Tuvampi pucchāmi anomapañña, mahosadha kevaladhammadassi;
Bālaṃ yasassiṃ paṇḍitaṃ appabhogaṃ, kamettha
86.
Pāpāni
Idhalokadassī paralokamadassī, ubhayattha bālo kalimaggahesi;
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
87.
Na sippametaṃ vidadhāti bhogaṃ, na bandhuvā
Passeḷamūgaṃ sukhamedhamānaṃ, sirī hi naṃ bhajate goravindaṃ
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva seyyo.
88.
Laddhā sukhaṃ majjati appapañño, dukkhena phuṭṭhopi pamohameti;
Āgantunā dukkhasukhena phuṭṭho, pavedhati vāricarova ghamme;
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
89.
Dumaṃ yathā sāduphalaṃ araññe, samantato
Evampi aḍḍhaṃ sadhanaṃ sabhogaṃ, bahujjano bhajati atthahetu;
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva seyyo.
90.
Na sādhu balavā bālo, sāhasā vindate dhanaṃ;
Kandantametaṃ dummedhaṃ, kaḍḍhanti nirayaṃ bhusaṃ;
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
91.
Yā
Gaṅgā samuddaṃ paṭipajjamānā, na khāyate iddhiṃ paññopi loke
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva seyyo.
92.
Yametamakkhā udadhiṃ mahantaṃ, savanti najjo sabbakālamasaṅkhyaṃ;
So sāgaro niccamuḷāravego, velaṃ na acceti mahāsamuddo.
93.
Evampi
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
94.
Asaññato cepi paresamatthaṃ, bhaṇāti sandhānagato
Tasseva taṃ rūhati ñātimajjhe, sirī hi naṃ
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva seyyo.
95.
Parassa vā attano vāpi hetu, bālo musā bhāsati appapañño;
So nindito hoti sabhāya majjhe, pacchāpi
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
96.
Atthampi
Na tassa taṃ rūhati ñātimajjhe, sirī
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva seyyo.
97.
Parassa vā attano vāpi hetu, na bhāsati alikaṃ bhūripañño;
So pūjito hoti sabhāya majjhe, pacchāpi so suggatigāmī hoti;
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
98.
Hatthī gavassā maṇikuṇḍalā ca, thiyo ca iddhesu kulesu jātā;
Sabbāva tā upabhogā bhavanti, iddhassa posassa aniddhimanto;
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva seyyo.
99.
Asaṃvihitakammantaṃ, bālaṃ dummedhamantinaṃ;
Sirī jahati dummedhaṃ, jiṇṇaṃva urago tacaṃ;
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
100.
Pañca paṇḍitā mayaṃ bhaddante, sabbe
Tvaṃ no abhibhuyya issarosi, sakkova bhūtapati devarājā;
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva seyyo.
101.
Dāsova
Yaṃ paṇḍito nipuṇaṃ saṃvidheti, sammohamāpajjati tattha bālo;
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
102.
Addhā hi paññāva sataṃ pasatthā, kantā sirī bhogaratā manussā;
Ñāṇañca buddhānamatulyarūpaṃ, paññaṃ na acceti sirī kadāci.
103.
Yaṃ taṃ apucchimha akittayī no, mahosadha kevaladhammadassī;
Gavaṃ sahassaṃ usabhañca nāgaṃ, ājaññayutte ca rathe dasa ime;
Pañhassa veyyākaraṇena tuṭṭho, dadāmi
Sirīmantajātakaṃ
501. Rohaṇamigajātakaṃ (5)
104.
Ete yūthā patiyanti, bhītā maraṇassa
Gaccha tuvampi mākaṅkhi, jīvissanti tayā saha.
105.
Nāhaṃ rohaṇa
Na taṃ ahaṃ jahissāmi, idha hissāmi jīvitaṃ.
106.
Te hi nūna marissanti, andhā apariṇāyakā;
Gaccha tuvampi mākaṅkhi, jīvissanti tayā saha.
107.
Nāhaṃ rohaṇa gacchāmi, hadayaṃ me avakassati;
Na taṃ baddhaṃ
108.
Gaccha
Gaccha tuvampi mākaṅkhi, jīvissanti tayā saha.
109.
Nāhaṃ rohaṇa gacchāmi, hadayaṃ me avakassati;
Na taṃ ahaṃ jahissāmi, idha hissāmi jīvitaṃ.
110.
Te hi nūna marissanti, andhā apariṇāyakā;
Gaccha tuvampi mākaṅkhi, jīvissanti tayā saha.
111.
Nāhaṃ rohaṇa gacchāmi, hadayaṃ me avakassati;
Na
112.
Ayaṃ so luddako eti, luddarūpo
Yo no vadhissati ajja, usunā sattiyā api
113.
Sā
Sudukkaraṃ akarā bhīru, maraṇāyūpanivattatha.
114.
Kinnu teme migā honti, muttā baddhaṃ upāsare;
Na taṃ cajitumicchanti, jīvitassapi kāraṇā.
115.
Bhātaro honti me ludda, sodariyā ekamātukā;
Na maṃ cajitumicchanti, jīvitassapi kāraṇā.
116.
Te hi nūna marissanti, andhā apariṇāyakā;
Pañcannaṃ jīvitaṃ dehi, bhātaraṃ muñca luddaka.
117.
So vo ahaṃ pamokkhāmi, mātāpettibharaṃ migaṃ;
Nandantu mātāpitaro, muttaṃ disvā mahāmigaṃ.
118.
Evaṃ luddaka nandassu, saha sabbehi ñātibhi;
Yathāhamajja nandāmi, muttaṃ disvā mahāmigaṃ.
119.
Kathaṃ tvaṃ pamokkho
Kathaṃ putta amocesi, kūṭapāsamha luddako.
120.
Bhaṇaṃ kaṇṇasukhaṃ vācaṃ, hadayaṅgaṃ hadayassitaṃ;
Subhāsitāhi vācāhi, cittako maṃ amocayi.
121.
Bhaṇaṃ
Subhāsitāhi
122.
Sutvā kaṇṇasukhaṃ vācaṃ, hadayaṅgaṃ hadayassitaṃ;
Subhāsitāni sutvāna, luddako maṃ amocayi.
123.
Evaṃ ānandito hotu, saha dārehi luddako;
Yathā mayajja nandāma, disvā rohaṇamāgataṃ.
124.
Nanu tvaṃ avaca
Atha kena nu vaṇṇena, migacammāni nāhari.
125.
Āgamā ceva hatthatthaṃ, kūṭapāsañca so migo;
Abajjhi taṃ
126.
Tassa me ahu saṃvego, abbhuto lomahaṃsano;
Imañcāhaṃ migaṃ haññe, ajja hissāmi jīvitaṃ.
127.
Kīdisā te migā ludda, kīdisā dhammikā migā;
Kathaṃvaṇṇā kathaṃsīlā, bāḷhaṃ kho ne pasaṃsasi.
128.
Odātasiṅgā
Pādā lohitakā tesaṃ, añjitakkhā manoramā.
129.
Edisā te migā deva, edisā dhammikā migā;
Mātāpettibharā deva, na te so abhihārituṃ
130.
Dammi nikkhasataṃ ludda, thūlañca maṇikuṇḍalaṃ;
Catussadañca
131.
Dve
Dhammena rajjaṃ kāressaṃ, bahukāro mesi luddaka.
132.
Kasivāṇijjā
Etena dāraṃ posehi, mā pāpaṃ akarī punāti
Rohaṇamigajātakaṃ
502. Cūḷahaṃsajātakaṃ (6)
133.
Ete
Harittaca hemavaṇṇa, kāmaṃ sumukha pakkama.
134.
Ohāya maṃ ñātigaṇā, ekaṃ pāsavasaṃ gataṃ;
Anapekkhamānā
135.
Pateva patataṃ seṭṭha, natthi baddhe sahāyatā
Mā anīghāya hāpesi, kāmaṃ sumukha pakkama.
136.
Nāhaṃ ‘‘dukkhapareto’’ti
Jīvitaṃ maraṇaṃ vā me, tayā saddhiṃ bhavissati.
137.
Etadariyassa kalyāṇaṃ, yaṃ tvaṃ sumukha bhāsasi;
Tañca vīmaṃsamānohaṃ, ‘‘patatetaṃ’’ avassajiṃ.
138.
Apadena padaṃ yāti, antalikkhacaro
Ārā pāsaṃ na bujjhi tvaṃ, haṃsānaṃ pavaruttama
139.
Yadā parābhavo hoti, poso jīvitasaṅkhaye;
Atha
140.
Ete haṃsā pakkamanti, vakkaṅgā bhayameritā;
Harittaca hemavaṇṇa, tvaññeva
141.
Ete
Anapekkhamānā vakkaṅgā, tvaññeveko upāsasi.
142.
Kinnu tyāyaṃ
Ohāya sakuṇā yanti, kiṃ eko avahiyyasi.
143.
Rājā me so dijo mitto, sakhā pāṇasamo ca me;
Neva naṃ vijahissāmi, yāva kālassa pariyāyaṃ.
144.
Yo ca tvaṃ sakhino hetu, pāṇaṃ cajitumicchasi;
So te sahāyaṃ muñcāmi, hotu rājā tavānugo.
145.
Evaṃ
Yathāhamajja nandāmi, disvā muttaṃ dijādhipaṃ.
146.
Kaccinnu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmayaṃ;
Kacci raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammena manusāsasi.
147.
Kusalañceva me haṃsa, atho haṃsa anāmayaṃ;
Atho raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammena manusāsahaṃ.
148.
Kacci bhoto amaccesu, doso koci na vijjati;
Kacci ārā amittā te, chāyā dakkhiṇatoriva.
149.
Athopi me amaccesu, doso koci na vijjati;
Atho
150.
Kacci te sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;
Puttarūpayasūpetā, tava chandavasānugā.
151.
Atho me sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;
Puttarūpayasūpetā, mama chandavasānugā.
152.
Kacci te bahavo puttā, sujātā raṭṭhavaḍḍhana;
Paññājavena sampannā, sammodanti tato tato.
153.
Satameko ca me puttā, dhataraṭṭha mayā sutā;
Tesaṃ tvaṃ kiccamakkhāhi, nāvarujjhanti
154.
Upapannopi ce hoti, jātiyā vinayena vā;
Atha pacchā kurute yogaṃ, kicche
155.
Tassa saṃhīrapaññassa, vivaro jāyate mahā;
Rattimandhova
156.
Asāre
Sarabhova giriduggasmiṃ, antarāyeva sīdati.
157.
Hīnajaccopi ce hoti, uṭṭhātā dhitimā naro;
Ācārasīlasampanno, nise aggīva bhāsati.
158.
Etaṃ
Saṃvirūḷhetha medhāvī, khette bījaṃva
Cūḷahaṃsajātakaṃ chaṭṭhaṃ.
503. Sattigumbajātakaṃ (7)
159.
Migaluddo
Nikkhanto saha senāya, ogaṇo vanamāgamā.
160.
Tatthaddasā araññasmiṃ, takkarānaṃ kuṭiṃ kataṃ;
Tassā
161.
Sampannavāhano poso, yuvā sammaṭṭhakuṇḍalo
Sobhati lohituṇhīso, divā sūriyova bhāsati.
162.
Majjhanhike
Handassābharaṇaṃ sabbaṃ, gaṇhāma sāhasā
163.
Nisīthepi raho dāni, sutto rājā sasārathi;
Ādāya vatthaṃ maṇikuṇḍalañca, hantvāna sākhāhi avattharāma.
164.
Kinnu ummattarūpova, sattigumba pabhāsasi;
Durāsadā hi rājāno, aggi pajjalito yathā.
165.
Atha tvaṃ patikolamba, matto thullāni gajjasi;
Mātari mayhaṃ naggāya, kinnu tvaṃ vijigucchase.
166.
Uṭṭhehi samma taramāno, rathaṃ yojehi sārathi;
Sakuṇo me na ruccati, aññaṃ gacchāma assamaṃ.
167.
Yutto ratho mahārāja, yutto ca balavāhano;
Adhitiṭṭha mahārāja, aññaṃ gacchāma assamaṃ.
168.
Ko
Esa gacchati pañcālo, mutto tesaṃ adassanā.
169.
Kodaṇḍakāni
Esa gacchati pañcālo, mā vo muñcittha jīvataṃ
170.
Athāparo paṭinandittha, suvo lohitatuṇḍako;
Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;
Issarosi anuppatto, yaṃ idhatthi pavedaya.
171.
Tindukāni piyālāni, madhuke kāsumāriyo;
Phalāni khuddakappāni, bhuñja rāja varaṃ varaṃ.
172.
Idampi pānīyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;
Tato piva mahārāja, sace tvaṃ abhikaṅkhasi.
173.
Araññaṃ uñchāya gatā, ye asmiṃ paricārakā;
Sayaṃ uṭṭhāya gaṇhavho, hatthā me natthi dātave.
174.
Bhaddako vatayaṃ pakkhī, dijo paramadhammiko;
Atheso itaro pakkhī, suvo luddāni bhāsati.
175.
‘‘Etaṃ hanatha bandhatha, mā vo muñcittha jīvataṃ’’;
Iccevaṃ vilapantassa, sotthiṃ
176.
Bhātarosma mahārāja, sodariyā ekamātukā;
Ekarukkhasmiṃ saṃvaḍḍhā, nānākhettagatā ubho.
177.
Sattigumbo ca corānaṃ, ahañca isīnaṃ idha;
Asataṃ
178.
Tattha vadho ca bandho ca, nikatī vañcanāni ca;
Ālopā sāhasākārā, tāni so tattha sikkhati.
179.
Idha saccañca dhammo ca, ahiṃsā saṃyamo damo;
Āsanūdakadāyīnaṃ, aṅke vaddhosmi bhāradha
180.
Yaṃ yañhi rāja bhajati, santaṃ vā yadi vā asaṃ;
Sīlavantaṃ visīlaṃ vā, vasaṃ tasseva gacchati.
181.
Yādisaṃ kurute mittaṃ, yādisaṃ cūpasevati;
Sopi tādisako hoti, sahavāso hi
182.
Sevamāno
Saro diddho kalāpaṃva, alittamupalimpati;
Upalepabhayā
183.
Pūtimacchaṃ
Kusāpi pūti
184.
Tagarañca palāsena, yo naro upanayhati;
Pattāpi surabhi
185.
Tasmā pattapuṭasseva
Asante nopaseveyya, sante seveyya paṇḍito;
Asanto nirayaṃ nenti, santo pāpenti suggatinti.
Sattigumbajātakaṃ sattamaṃ.
504. Bhallātiyajātakaṃ (8)
186.
Bhallātiyo
Agamā girivaraṃ gandhamādanaṃ, supupphitaṃ
187.
Sāḷūrasaṅghañca nisedhayitvā, dhanuṃ
Upāgami vacanaṃ vattukāmo, yatthaṭṭhitā kimpurisā ahesuṃ.
188.
Himaccaye hemavatāya tīre, kimidhaṭṭhitā mantayavho abhiṇhaṃ;
Pucchāmi vo mānusadehavaṇṇe, kathaṃ nu
189.
Mallaṃ
Migā manussāva nibhāsavaṇṇā, jānanti no kimpurisāti ludda.
190.
Sukiccharūpaṃ paridevayavho
Pucchāmi vo mānusadehavaṇṇe, kimidha vane rodatha appatītā.
191.
Sukiccharūpaṃ paridevayavho, āliṅgito cāsi piyo piyāya;
Pucchāmi vo mānusadehavaṇṇe, kimidha vane vilapatha appatītā.
192.
Sukiccharūpaṃ paridevayavho, āliṅgito cāsi piyo piyāya;
Pucchāmi vo mānusadehavaṇṇe, kimidha
193.
Mayekarattaṃ
Tamekarattaṃ anutappamānā, socāma ‘‘sā ratti punaṃ na hessati’’.
194.
Yamekarattaṃ anutappathetaṃ, dhanaṃ va naṭṭhaṃ pitaraṃ va petaṃ;
Pucchāmi vo mānusadehavaṇṇe, kathaṃ vinā vāsamakappayittha.
195.
Yamimaṃ
Taṃ me piyo uttari vassakāle, mamañca
196.
Ahañca
‘‘Piyo ca me hehiti mālabhārī, ahañca naṃ mālinī ajjhupessaṃ’’.
197.
Ahañcidaṃ kuravakamocināmi, uddālakā pāṭalisindhuvārakā
‘‘Piyo ca me hehiti mālabhārī, ahañca naṃ mālinī ajjhupessaṃ’’.
198.
Ahañca sālassa supupphitassa, oceyya pupphāni karomi mālaṃ;
‘‘Piyo ca me hehiti mālabhārī, ahañca naṃ mālinī ajjhupessaṃ’’.
199.
Ahañca sālassa supupphitassa, oceyya pupphāni karomi bhāraṃ;
Idañca no hehiti santharatthaṃ, yatthajjimaṃ
200.
Ahañca kho agaḷuṃ
‘‘Piyo ca me hehiti rositaṅgo, ahañca
201.
Athāgamā salilaṃ sīghasotaṃ, nudaṃ sāle salaḷe kaṇṇikāre;
Āpūratha
202.
Ubhosu tīresu mayaṃ tadā ṭhitā, sampassantā ubhayo aññamaññaṃ;
Sakimpi rodāma sakiṃ hasāma, kicchena no āgamā
203.
Pātova
Āliṅgiyā aññamaññaṃ mayaṃ ubho, sakimpi rodāma sakiṃ hasāma.
204.
Tīhūnakaṃ sattasatāni ludda, yamidha mayaṃ vippavasimha pubbe;
Vassekimaṃ
205.
Āyuñca vo kīvatako nu samma, sacepi jānātha vadetha āyuṃ;
Anussavā vuḍḍhato āgamā vā, akkhātha
206.
Āyuñca no vassasahassaṃ ludda, na cantarā pāpako atthi rogo;
Appañca
207.
Idañca sutvāna amānusānaṃ, bhallātiyo ittara jīvitanti;
Nivattatha na migavaṃ acari, adāsi dānāni abhuñji bhoge.
208.
Idañca sutvāna amānusānaṃ, sammodatha mā kalahaṃ akattha;
Mā vo tapī attakammāparādho, yathāpi te kimpurisekarattaṃ.
209.
Idañca
Mā vo tapī attakammāparādho, yathāpi te kimpurisekarattaṃ.
210.
Vividhaṃ
Muñcaṃ
Bhallātiyajātakaṃ aṭṭhamaṃ.
505. Somanassajātakaṃ (9)
211.
Ko taṃ hiṃsati heṭheti, kiṃ
Kassajja mātāpitaro rudantu, kvajja setu
212.
Tuṭṭhosmi deva tava dassanena, cirassaṃ passāmi taṃ bhūmipāla;
Ahiṃsako reṇumanuppavissa, puttena te heṭhayitosmi
213.
Āyantu dovārikā khaggabandhā
Hantvāna taṃ somanassaṃ kumāraṃ, chetvāna sīsaṃ varamāharantu.
214.
Pesitā rājino dūtā, kumāraṃ etadabravuṃ;
Issarena vitiṇṇosi, vadhaṃ pattosi khattiya.
215.
Sa rājaputto paridevayanto, dasaṅguliṃ añjaliṃ paggahetvā;
Ahampi
216.
Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, rañño puttaṃ adassayuṃ;
Putto ca pitaraṃ disvā, dūratovajjhabhāsatha.
217.
Āgacchuṃ
Akkhāhi me pucchito etamatthaṃ, aparādho ko nidha mamajja atthi.
218.
Sāyañca pāto udakaṃ sajāti, aggiṃ sadā pāricaratappamatto;
Taṃ tādisaṃ saṃyataṃ brahmacāriṃ, kasmā tuvaṃ brūsi gahappatīti.
219.
Tālā ca mūlā ca phalā ca deva, pariggahā vividhā santimassa;
Te rakkhati gopayatappamatto,
220.
Saccaṃ kho etaṃ vadasi kumāra, pariggahā vividhā santimassa;
Te rakkhati gopayatappamatto, sa
221.
Suṇantu mayhaṃ parisā samāgatā, sanegamā jānapadā ca sabbe;
Bālāyaṃ bālassa vaco nisamma, ahetunā ghātayate maṃ
222.
Daḷhasmi
Vandāmi pādāni tava
223.
Bhuñjassu bhoge vipule kumāra, sabbañca te issariyaṃ dadāmi;
Ajjeva tvaṃ kurūnaṃ hohi rājā, mā pabbajī pabbajjā hi dukkhā.
224.
Kinnūdha
Rūpehi saddehi atho rasehi, gandhehi phassehi manoramehi.
225.
Bhuttā ca me
Tuvañca
226.
Sacāhaṃ bālo paraneyyo asmi, ekāparādhaṃ
Punapi ce edisakaṃ bhaveyya, yathāmatiṃ somanassa karohi.
227.
Anisamma kataṃ kammaṃ, anavatthāya cintitaṃ;
Bhesajjasseva vebhaṅgo, vipāko hoti pāpako.
228.
Nisamma ca kataṃ kammaṃ, sammāvatthāya cintitaṃ;
Bhesajjasseva sampatti, vipāko hoti bhadrako.
229.
Alaso gihī kāmabhogī na sādhu, asaññato pabbajito na sādhu;
Rājā na sādhu anisammakārī, yo paṇḍito kodhano taṃ na sādhu.
230.
Nisamma khattiyo kayirā, nānisamma disampati;
Nisammakārino rāja, yaso kitti ca vaḍḍhati.
231.
Nisamma daṇḍaṃ paṇayeyya issaro, vegā kataṃ tappati bhūmipāla;
Sammāpaṇīdhī ca narassa atthā, anānutappā te bhavanti pacchā.
232.
Anānutappāni
Viññuppasatthāni sukhudrayāni, bhavanti buddhānumatāni
233.
Āgacchuṃ dovārikā khaggabandhā, kāsāviyā hantu mamaṃ janinda;
Mātuñca
234.
Kaṭukañhi sambādhaṃ sukicchaṃ
Kicchenahaṃ ajja vadhā pamutto, pabbajjamevābhimanohamasmi.
235.
Putto tavāyaṃ taruṇo sudhamme, anukampako somanasso kumāro;
Taṃ yācamāno na labhāmi svajja
236.
Ramassu
Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ, anindito brahmamupehi ṭhānaṃ.
237.
Acchera
Yācassu puttaṃ iti vuccamānā, bhiyyova ussāhayase kumāraṃ.
238.
Ye vippamuttā anavajjabhogino
Tamariyamaggaṃ paṭipajjamānaṃ, na ussahe vārayituṃ kumāraṃ.
239.
Addhā
Yesāyaṃ sutvāna subhāsitāni, appossukkā vītasokā sudhammāti.
Somanassajātakaṃ navamaṃ.
506. Campeyyajātakaṃ (10)
240.
Kā nu vijjurivābhāsi, osadhī viya tārakā;
Devatā nusi gandhabbī, na taṃ maññāmi mānusiṃ
241.
Namhi devī na gandhabbī, na mahārāja mānusī;
Nāgakaññāsmi bhaddante, atthenamhi idhāgatā.
242.
Vibbhantacittā kupitindriyāsi, nettehi te vārigaṇā savanti;
Kiṃ
243.
Yamuggatejo uragoti cāhu, nāgoti naṃ āhu janā janinda;
Tamaggahī puriso jīvikattho, taṃ bandhanā muñca patī mameso.
244.
Kathaṃ nvayaṃ balaviriyūpapanno, hatthatta
Akkhāhi me nāgakaññe tamatthaṃ, kathaṃ vijānemu gahītanāgaṃ.
245.
Nagarampi nāgo bhasmaṃ kareyya, tathā hi so balaviriyūpapanno;
Dhammañca nāgo apacāyamāno, tasmā parakkamma tapo karoti.
246.
Cātuddasiṃ
Tamaggahī puriso jīvikattho, taṃ bandhanā muñca patī mameso.
247.
Soḷasitthisahassāni, āmuttamaṇikuṇḍalā;
Vārigehasayā nārī
248.
Dhammena
Ossaṭṭhakāyo urago carātu, puññatthiko muñcatu bandhanasmā.
249.
Dhammena
Ossaṭṭhakāyo urago carātu, puññatthiko muñcatu bandhanasmā.
250.
Dammi nikkhasataṃ ludda, thūlañca maṇikuṇḍalaṃ;
Catussadañca pallaṅkaṃ, umāpupphasarinnibhaṃ.
251.
Dve ca sādisiyo bhariyā, usabhañca gavaṃ sataṃ;
Ossaṭṭhakāyo urago carātu, puññatthiko muñcatu bandhanasmā.
252.
Vināpi dānā tava vacanaṃ janinda, muñcemu naṃ uragaṃ bandhanasmā;
Ossaṭṭhakāyo urago carātu, puññatthiko muñcatu bandhanasmā.
253.
Mutto campeyyako nāgo, rājānaṃ etadabravi;
Namo te kāsirājatthu, namo te kāsivaḍḍhana;
Añjaliṃ te paggaṇhāmi, passeyyaṃ me nivesanaṃ.
254.
Addhā
Sace ca maṃ yācasi etamatthaṃ, dakkhemu te nāga nivesanāni.
255.
Sacepi
Sabbā ca najjo paṭisotaṃ vajeyyuṃ, na tvevahaṃ rāja musā bhaṇeyyaṃ.
256.
Nabhaṃ phaleyya udadhīpi susse, saṃvaṭṭaye
Siluccayo meru samūlamuppate
257.
Addhā hi dubbissasametamāhu, yaṃ mānuso vissase amānusamhi;
Sace ca maṃ yācasi etamatthaṃ, dakkhemu te nāga nivesanāni.
258.
Tumhe khottha ghoravisā uḷārā, mahātejā khippakopī ca hotha;
Maṃkāraṇā
259.
So
Peḷāya baddho maraṇaṃ upetu, yo tādisaṃ kammakataṃ na jāne.
260.
Saccappaṭiññā
Sabbañca te nāgakulaṃ supaṇṇā, aggiṃva gimhesu
261.
Anukampasī nāgakulaṃ janinda, mātā yathā suppiyaṃ ekaputtaṃ;
Ahañca te nāgakulena saddhiṃ, kāhāmi veyyāvaṭikaṃ uḷāraṃ.
262.
Yojentu ve rājarathe sucitte, kambojake assatare sudante;
Nāge ca yojentu suvaṇṇakappane, dakkhemu nāgassa nivesanāni.
263.
Bherī
Pāyāsi rājā bahusobhamāno, purakkhato nārigaṇassa majjhe.
264.
Suvaṇṇacitakaṃ
Sovaṇṇamayapāsāde, veḷuriyaphalakatthate.
265.
Sa rājā pāvisi byamhaṃ, campeyyassa nivesanaṃ;
Ādiccavaṇṇasannibhaṃ, kaṃsavijju pabhassaraṃ.
266.
Nānārukkhehi sañchannaṃ, nānāgandhasamīritaṃ;
So pāvekkhi kāsirājā, campeyyassa nivesanaṃ.
267.
Paviṭṭhasmiṃ kāsiraññe, campeyyassa nivesanaṃ;
Dibbā tūriyā pavajjiṃsu, nāgakaññā ca naccisuṃ
268.
Taṃ nāgakaññā caritaṃ gaṇena, anvāruhī kāsirājā pasanno;
Nisīdi sovaṇṇamayamhi pīṭhe, sāpassaye
269.
So
Vimānaseṭṭhāni imāni tuyhaṃ, ādiccavaṇṇāni pabhassarāni;
Netādisaṃ atthi manussaloke, kiṃ patthayaṃ
270.
Tā kambukāyūradharā suvatthā, vaṭṭaṅgulī tambatalūpapannā;
Paggayha
Kiṃ patthayaṃ nāga tapo karosi.
271.
Najjo ca temā puthulomamacchā, āṭā
Netādisaṃ atthi manussaloke, kiṃ patthayaṃ nāga tapo karosi.
272.
Koñcā mayūrā diviyā ca haṃsā, vaggussarā kokilā sampatanti;
Netādisaṃ atthi manussaloke, kiṃ patthayaṃ nāga tapo karosi.
273.
Ambā ca sālā tilakā ca jambuyo, uddālakā pāṭaliyo ca phullā;
Netādisaṃ atthi manussaloke, kiṃ patthayaṃ nāga tapo karosi.
274.
Imā ca te pokkharañño samantato, dibbā
Netādisaṃ atthi manussaloke, kiṃ patthayaṃ nāga tapo karosi.
275.
Na
Manussayoniṃ abhipatthayāno, tasmā parakkamma tapo karomi.
276.
Tvaṃ
Surosito lohitacandanena, gandhabbarājāva disā pabhāsasi.
277.
Deviddhipattosi mahānubhāvo, sabbehi kāmehi samaṅgibhūto;
Pucchāmi taṃ nāgarājetamatthaṃ, seyyo ito kena manussaloko.
278.
Janinda nāññatra manussalokā, suddhī va saṃvijjati saṃyamo vā;
Ahañca laddhāna manussayoniṃ, kāhāmi jātimaraṇassa antaṃ.
279.
Addhā have sevitabbā sapaññā, bahussutā ye bahuṭhānacintino;
Nāriyo ca disvāna tuvañca nāga, kāhāmi puññāni anappakāni.
280.
Addhā have sevitabbā sapaññā, bahussutā
Nāriyo ca disvāna mamañca rāja, karohi puññāni anappakāni.
281.
Idañca me jātarūpaṃ pahūtaṃ, rāsī suvaṇṇassa ca tālamattā;
282.
Muttā
Antepure bhūmiyaṃ santharantu, nikkaddamā hehiti nīrajā ca.
283.
Etādisaṃ āvasa rājaseṭṭha, vimānaseṭṭhaṃ bahu sobhamānaṃ;
Bārāṇasiṃ nagaraṃ iddhaṃ phītaṃ, rajjañca kārehi anomapaññāti.
Campeyyajātakaṃ dasamaṃ.
507. Mahāpalobhanajātakaṃ (11)
284.
Brahmalokā cavitvāna, devaputto mahiddhiko;
Rañño putto udapādi, sabbakāmasamiddhisu.
285.
Kāmā
Svāssu
286.
Tassa cantepure āsi, jhānāgāraṃ sumāpitaṃ;
So tattha paṭisallīno
287.
Sa rājā paridevesi, puttasokena aṭṭito;
Ekaputto cayaṃ mayhaṃ, na ca kāmāni bhuñjati.
288.
Ko nu khvettha
Yo
289.
Ahu
Kusalā naccagītassa, vādite ca padakkhiṇā.
290.
Sā tattha upasaṅkamma, rājānaṃ etadabravi;
Ahaṃ kho naṃ palobheyyaṃ, sace bhattā bhavissati.
291.
Taṃ tathāvādiniṃ rājā, kumāriṃ etadabravi;
Tvaññeva naṃ palobhehi, tava bhattā bhavissati.
292.
Sā
Hadayaṅgamā pemanīyā, citrā gāthā abhāsatha.
293.
Tassā ca gāyamānāya, saddaṃ sutvāna nāriyā;
Kāmacchandassa uppajji, janaṃ so paripucchatha.
294.
Kasseso saddo ko vā so, bhaṇati uccāvacaṃ bahuṃ;
Hadayaṅgamaṃ pemanīyaṃ, aho
295.
Esā
Sace tvaṃ kāme bhuñjeyya, bhiyyo bhiyyo chādeyyu taṃ.
296.
Iṅgha āgacchatorena
Assamassa samīpamhi, santike mayhaṃ gāyatu.
297.
Tirokuṭṭamhi gāyitvā, jhānāgāramhi pāvisi;
Bandhi naṃ
298.
Tassa
‘‘Ahameva kāme bhuñjeyyaṃ, mā añño puriso ahu’’.
299.
Tato asiṃ gahetvāna, purise hantuṃ upakkami;
Ahameveko bhuñjissaṃ, mā añño puriso siyā.
300.
Tato jānapadā sabbe, vikkandiṃsu samāgatā;
Putto tyāyaṃ mahārāja, janaṃ heṭhetyadūsakaṃ.
301.
Tañca rājā vivāhesi
Yāvatā vijitaṃ mayhaṃ, na te vatthabba
302.
Tato so bhariyamādāya, samuddaṃ upasaṅkami;
Paṇṇasālaṃ karitvāna, vanamuñchāya pāvisi.
303.
Athettha
So tassa gehaṃ pāvekkhi, bhattakāle upaṭṭhite.
304.
Tañca
Cuto so brahmacariyamhā, iddhiyā parihāyatha.
305.
Rājaputto
Sāyaṃ kājena
306.
Isī ca khattiyaṃ disvā, samuddaṃ upasaṅkami;
‘‘Vehāyasaṃ gamissa’’nti, sīdate so mahaṇṇave.
307.
Khattiyo ca isiṃ disvā, sīdamānaṃ mahaṇṇave;
Tasseva anukampāya, imā gāthā abhāsatha.
308.
Abhijjamāne vārismiṃ, sayaṃ āgamma iddhiyā;
Missībhāvitthiyā gantvā, saṃsīdasi mahaṇṇave.
309.
Āvaṭṭanī mahāmāyā, brahmacariyavikopanā;
Sīdanti naṃ viditvāna, ārakā parivajjaye.
310.
Analā mudusambhāsā, duppūrā tā nadīsamā;
Sīdanti naṃ viditvāna, ārakā parivajjaye.
311.
Yaṃ etā upasevanti, chandasā vā dhanena vā;
Jātavedova saṃ ṭhānaṃ, khippaṃ anudahanti naṃ.
312.
Khattiyassa vaco sutvā, isissa nibbidā ahu;
Laddhā porāṇakaṃ maggaṃ, gacchate so vihāyasaṃ.
313.
Khattiyo ca isiṃ disvā, gacchamānaṃ vihāyasaṃ;
Saṃvegaṃ alabhī dhīro, pabbajjaṃ samarocayi.
314.
Tato so pabbajitvāna, kāmarāgaṃ virājayi;
Kāmarāgaṃ
Mahāpalobhanajātakaṃ ekādasamaṃ.
508. Pañcapaṇḍitajātakaṃ (12)
315.
Pañca
Nindiyamatthaṃ pasaṃsiyaṃ vā, kassevāvikareyya
316.
Tvaṃ
Tava chandarucīni
317.
Yā sīlavatī anaññatheyyā
Nindiyamatthaṃ pasaṃsiyaṃ vā, bhariyāyāvikareyya
318.
Yo kicchagatassa āturassa, saraṇaṃ hoti gatī parāyanañca;
Nindiyamatthaṃ pasaṃsiyaṃ vā, sakhino vāvikareyya guyhamatthaṃ.
319.
Jeṭṭho
Nindiyamatthaṃ pasaṃsiyaṃ vā, bhātu vāvīkareyya guyhamatthaṃ.
320.
Yo ve pituhadayassa paddhagū
Nindiyamatthaṃ pasaṃsiyaṃ vā, puttassāvikareyya
321.
Mātā
Nindiyamatthaṃ pasaṃsiyaṃ vā, mātuyāvīkareyya
322.
Guyhassa hi guyhameva sādhu, na hi guyhassa pasatthamāvikammaṃ;
Anipphannatā
323.
Kiṃ tvaṃ vimanosi rājaseṭṭha, dvipadajaninda
Kiṃ cintayamāno dummanosi, nūna deva aparādho atthi mayhaṃ.
324.
‘‘Paṇhe
Taṃ cintayamāno dummanosmi, na hi devī aparādho atthi tuyhaṃ.
325.
Abhidosagato dāni ehisi, kiṃ sutvā kiṃ saṅkate mano te;
Ko te kimavoca bhūripañña, iṅgha vacanaṃ suṇoma brūhi metaṃ.
326.
‘‘Paṇhe vajjho mahosadho’’ti, yadi te mantayitaṃ janinda dosaṃ;
Bhariyāya rahogato asaṃsi, guyhaṃ pātukataṃ sutaṃ mametaṃ.
327.
Yaṃ
Sakhinova rahogato asaṃsi, guyhaṃ pātukataṃ sutaṃ mametaṃ.
328.
Pukkusa
Bhātuñca
329.
Ābādhoyaṃ
Puttassa rahogato asaṃsi, guyhaṃ pātukataṃ sutaṃ mametaṃ.
330.
Aṭṭhavaṅkaṃ
Devindassa gataṃ tadajja hatthaṃ
Guyhaṃ pātukataṃ sutaṃ mametaṃ.
331.
Guyhassa hi guyhameva sādhu, na hi guyhassa pasatthamāvikammaṃ;
Anipphannatā saheyya dhīro, nipphannova yathāsukhaṃ bhaṇeyya.
332.
Na guyhamatthaṃ vivareyya, rakkheyya naṃ yathā nidhiṃ;
Na hi pātukato sādhu, guyho attho pajānatā.
333.
Thiyā guyhaṃ na saṃseyya, amittassa ca paṇḍito;
Yo cāmisena saṃhīro, hadayattheno ca yo naro.
334.
Guyhamatthaṃ asambuddhaṃ, sambodhayati yo naro;
Mantabhedabhayā tassa, dāsabhūto titikkhati.
335.
Yāvanto
Tāvanto
336.
Vivicca bhāseyya divā rahassaṃ, rattiṃ giraṃ nātivelaṃ pamuñce;
Upassutikā hi suṇanti mantaṃ, tasmā manto khippamupeti bhedanti.
Pañcapaṇḍitajātakaṃ dvādasamaṃ.
509. Hatthipālajātakaṃ (13)
337.
Cirassaṃ vata passāma, brāhmaṇaṃ devavaṇṇinaṃ;
Mahājaṭaṃ khāridharaṃ
338.
Cirassaṃ vata passāma, isiṃ dhammaguṇe rataṃ;
Kāsāyavatthavasanaṃ, vākacīraṃ paṭicchadaṃ.
339.
Āsanaṃ udakaṃ pajjaṃ, paṭigaṇhātu no bhavaṃ;
Agghe bhavantaṃ pucchāma, agghaṃ kurutu no bhavaṃ.
340.
Adhicca vede pariyesa vittaṃ, putte gahe
Gandhe rase paccanubhuyya
341.
Vedā na saccā na ca vittalābho, na puttalābhena jaraṃ vihanti;
Gandhe
342.
Addhā hi saccaṃ vacanaṃ tavetaṃ, sakammunā hoti phalūpapatti;
Jiṇṇā ca mātāpitaro tavīme
343.
Yassassa
Yo cāpi jaññā na marissaṃ kadāci, passeyyuṃ taṃ vassasataṃ arogaṃ.
344.
Yathāpi nāvaṃ puriso dakamhi, ereti ce naṃ upaneti tīraṃ;
Evampi byādhī satataṃ jarā ca, upaneti maccaṃ
345.
Paṅko ca kāmā palipo ca kāmā, manoharā duttarā maccudheyyā;
Etasmiṃ paṅke palipe byasannā
346.
Ayaṃ pure luddamakāsi kammaṃ, svāyaṃ gahīto na hi mokkhito me;
Orundhiyā
347.
Gavaṃva
Evaṃ naṭṭho esukārī mamattho, sohaṃ kathaṃ na gaveseyyaṃ rāja.
348.
Hiyyoti hiyyati
Anāgataṃ netamatthīti ñatvā, uppannachandaṃ ko panudeyya dhīro.
349.
Passāmi vohaṃ daharaṃ
Abhuttabhoge
350.
Yuvā
Hitvāna kāme paṭikacca
351.
Sākhāhi rukkho labhate samaññaṃ, pahīnasākhaṃ pana khāṇumāhu;
Pahīnaputtassa mamajja bhoti, vāseṭṭhi
352.
Aghasmi koñcāva yathā himaccaye, katāni
Gacchanti puttā ca patī ca mayhaṃ, sāhaṃ kathaṃ nānuvaje pajānaṃ.
353.
Ete bhutvā vamitvā ca, pakkamanti vihaṅgamā;
Ye ca bhutvāna vamiṃsu, te me hatthatta
354.
Avamī brāhmaṇo kāme, so
Vantādo puriso rāja, na so hoti pasaṃsiyo.
355.
Paṅke ca
Evampi maṃ tvaṃ udatāri bhoti, pañcāli gāthāhi subhāsitāhi.
356.
Idaṃ vatvā mahārājā, esukārī disampati;
Raṭṭhaṃ hitvāna pabbaji, nāgo chetvāva bandhanaṃ.
357.
Rājā
Tuvampi no hoti yatheva rājā, amhehi guttā anusāsa rajjaṃ.
358.
Rājā
Ahampi ekā
359.
Rājā ca pabbajjamarocayittha, raṭṭhaṃ pahāya naravīraseṭṭho;
Ahampi ekā carissāmi loke, hitvāna kāmāni yathodhikāni.
360.
Accenti kālā tarayanti rattiyo, vayoguṇā anupubbaṃ jahanti;
Ahampi ekā carissāmi loke, hitvāna kāmāni manoramāni.
361.
Accenti kālā tarayanti rattiyo, vayoguṇā anupubbaṃ jahanti;
Ahampi ekā carissāmi loke, hitvāna kāmāni yathodhikāni.
362.
Accenti kālā tarayanti rattiyo, vayoguṇā anupubbaṃ jahanti;
Ahampi ekā carissāmi loke, sītibhūtā
Hatthipālajātakaṃ terasamaṃ.
510. Ayogharajātakaṃ (14)
363.
Yamekarattiṃ
Abbhuṭṭhitova so yāti
364.
Na
Sabbaṃ hidaṃ
365.
Caturaṅginiṃ senaṃ subhiṃsarūpaṃ, jayanti raṭṭhādhipatī pasayha;
Na maccuno jayitumussahanti, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
366.
Hatthīhi assehi rathehi pattibhi, parivāritā muccare ekacceyyā
Na maccuno
367.
Hatthīhi assehi rathehi pattibhi, sūrā
Na maccuno bhañjitumussahanti, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
368.
Mattā gajā bhinnagaḷā
Na maccuno madditumussahanti, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
369.
Issāsino katahatthāpi vīrā
Na maccuno vijjhitumussahanti, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
370.
Sarāni
Sabbaṃ hidaṃ
371.
Sabbe
Paṭova dhuttassa dumova kūlajo, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
372.
Dumapphalāneva patanti māṇavā, daharā ca vuddhā ca sarīrabhedā;
Nāriyo narā majjhimaporisā ca, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
373.
Nāyaṃ vayo tārakarājasannibho, yadabbhatītaṃ
Jiṇṇassa hī natthi ratī kuto sukhaṃ, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
374.
Yakkhā pisācā athavāpi petā, kupitāte
Na maccuno assasitussahanti, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
375.
Yakkhe pisāce athavāpi pete, kupitepi te nijjhapanaṃ karonti;
Na maccuno nijjhapanaṃ karonti, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
376.
Aparādhake dūsake heṭhake ca, rājāno daṇḍenti viditvāna dosaṃ;
Na maccuno daṇḍayitussahanti, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
377.
Aparādhakā dūsakā heṭṭhakā ca, labhanti te rājino nijjhapetuṃ;
Na maccuno nijjhapanaṃ karonti, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
378.
Na
Na maccurājassa apekkhamatthi, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
379.
Sīhā ca byagghā ca athopi dīpiyo, pasayha khādanti vipphandamānaṃ;
Na maccuno khāditumussahanti, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
380.
Māyākārā raṅgamajjhe karontā, mohenti cakkhūni janassa tāvade;
Na maccuno mohayitussahanti, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
381.
Āsīvisā kupitā uggatejā, ḍaṃsanti mārentipi te manusse;
Na maccuno ḍaṃsitumussahanti, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
382.
Āsīvisā kupitā yaṃ ḍaṃsanti, tikicchakā tesa visaṃ hananti;
Na maccuno daṭṭhavisaṃ
383.
Dhammantarī vettaraṇī
Suyyanti te kālakatā tatheva, taṃ me matī hoti carāmi dhammaṃ.
384.
Vijjādharā
Na maccurājassa vajantadassanaṃ
385.
Dhammo
Esānisaṃso dhamme suciṇṇe, na duggatiṃ gacchati dhammacārī.
386.
Na hi dhammo adhammo ca, ubho samavipākino;
Adhammo nirayaṃ neti, dhammo pāpeti suggatinti.
Ayogharajātakaṃ cuddasamaṃ.
Tassuddānaṃ –
Mātaṅga sambhūta sivi sirimanto, rohaṇa haṃsa sattigumbo bhallātiya;
Somanassa campeyya brahma pañca-paṇḍita cirassaṃvata ayogharāti.
Vīsatinipātaṃ niṭṭhitaṃ.