8. Aṭṭhakanipāto
417. Kaccānijātakaṃ (1)
1.
Odātavatthā
Piṭṭhā tilā dhovasi taṇḍulāni, tilodano hehiti kissa hetu.
2.
Na kho ayaṃ brāhmaṇa bhojanatthā
Dhammo mato tassa pahuttamajja
3.
Anuvicca kaccāni karohi kiccaṃ, dhammo mato ko nu taveva
Sahassanetto atulānubhāvo, na miyyatī dhammavaro kadāci.
4.
Daḷhappamāṇaṃ mama ettha brahme, dhammo mato natthi mamettha kaṅkhā;
Ye yeva dāni pāpā bhavanti, te
5.
Suṇisā hi mayhaṃ vañjhā ahosi, sā maṃ vadhitvāna vijāyi puttaṃ;
Sā dāni sabbassa kulassa issarā, ahaṃ panamhi
6.
Jīvāmi
Yā taṃ vadhitvāna vijāyi puttaṃ, sahāva puttena karomi bhasmaṃ.
7.
Evañca
Ahañca putto suṇisā ca nattā, sammodamānā gharamāvasema.
8.
Evañca te ruccati kātiyāni, hatāpi santā na jahāsi dhammaṃ;
Tuvañca
9.
Sā kātiyānī suṇisāya saddhiṃ, sammodamānā gharamāvasittha;
Putto
Kaccānijātakaṃ paṭhamaṃ.
418. Aṭṭhasaddajātakaṃ (2)
10.
Idaṃ
Āvāso bakarājassa, pettikaṃ bhavanaṃ mama;
Tyajja bhekena
11.
Ko dutiyaṃ asīlissa, bandharassakkhi bhecchati
Ko me putte kulāvakaṃ, mañca sotthiṃ karissati.
12.
Sabbā parikkhayā pheggu, yāva tassā gatī ahu;
Khīṇabhakkho mahārāja, sāre na ramatī ghuṇo.
13.
Sā
Attānaṃ ramayissāmi, dumasākhaniketinī.
14.
So nūnāhaṃ ito gantvā, rañño mutto nivesanā;
Aggodakāni pissāmi, yūthassa purato vajaṃ.
15.
Taṃ maṃ kāmehi sammattaṃ, rattaṃ kāmesu mucchitaṃ;
Ānayī bharato
16.
Andhakāratimisāyaṃ, tuṅge uparipabbate;
Sā
17.
Asaṃsayaṃ jātikhayantadassī, na gabbhaseyyaṃ punarāvajissaṃ;
Ayamantimā pacchimā gabbhaseyyā
Aṭṭhasaddajātakaṃ dutiyaṃ.
419. Sulasājātakaṃ (3)
18.
Idaṃ suvaṇṇakāyūraṃ, muttā veḷuriyā bahū;
Sabbaṃ harassu bhaddante, mañca dāsīti sāvaya.
19.
Oropayassu kalyāṇi, mā bāḷhaṃ
Na cāhaṃ abhijānāmi, ahantvā dhanamābhataṃ.
20.
Yato sarāmi attānaṃ, yato pattāsmi viññutaṃ;
Na cāhaṃ abhijānāmi, aññaṃ piyataraṃ tayā.
21.
Ehi taṃ upagūhissaṃ
Na hi dāni puna atthi, mama tuyhañca saṅgamo.
22.
Na
Itthīpi paṇḍitā hoti, tattha tattha vicakkhaṇā.
23.
Na
Itthīpi
24.
Lahuñca vata khippañca, nikaṭṭhe samacetayi;
Migaṃ puṇṇāyateneva
25.
Yodha uppatitaṃ atthaṃ, na khippamanubujjhati;
So haññati mandamati, corova girigabbhare.
26.
Yo ca uppatitaṃ atthaṃ, khippameva nibodhati;
Muccate sattusambādhā, sulasā sattukāmivāti.
Sulasājātakaṃ tatiyaṃ.
420. Sumaṅgalajātakaṃ (4)
27.
Bhusamhi
Aṭṭhānaso appatirūpamattano, parassa dukkhāni bhusaṃ udīraye.
28.
Yato ca jāneyya pasādamattano, atthaṃ niyuñjeyya parassa dukkaṭaṃ;
Tadāyamatthoti sayaṃ avekkhiya, athassa daṇḍaṃ sadisaṃ nivesaye.
29.
Na cāpi jhāpeti paraṃ na attanaṃ, amucchito yo nayate nayānayaṃ;
Yo
30.
Ye khattiyā se anisammakārino, paṇenti daṇḍaṃ sahasā pamucchitā;
Avaṇṇasaṃyutā
31.
Dhamme
Te santisoraccasamādhisaṇṭhitā, vajanti lokaṃ dubhayaṃ tathāvidhā.
32.
Rājāhamasmi narapamadānamissaro, sacepi kujjhāmi ṭhapemi attanaṃ;
Nisedhayanto janataṃ tathāvidhaṃ, paṇemi daṇḍaṃ anukampa yoniso.
33.
Sirī ca lakkhī ca taveva khattiya, janādhipa mā vijahi kudācanaṃ;
Akkodhano niccapasannacitto, anīgho tuvaṃ vassasatāni pālaya.
34.
Guṇehi etehi upeta khattiya, ṭhitamariyavattī
Sukhī
35.
Evaṃ
Nibbāpaye saṅkhubhitaṃ mahājanaṃ, mahāva megho salilena medininti
Sumaṅgalajātakaṃ catutthaṃ.
421. Gaṅgamālajātakaṃ (5)
36.
Aṅgārajātā pathavī, kukkuḷānugatā mahī;
Atha gāyasi vattāni
37.
Uddhaṃ tapati ādicco, adho tapati vālukā;
Atha gāyasi vattāni
38.
Na
Atthā hi vividhā rāja, te tapanti na ātapo.
39.
Addasaṃ kāma te mūlaṃ, saṅkappā kāma jāyasi;
Na taṃ saṅkappayissāmi, evaṃ kāma na hehisi.
40.
Appāpi kāmā na alaṃ, bahūhipi na tappati;
Ahahā bālalapanā, parivajjetha
41.
Appassa
Suladdhalābho vata māṇavassa, yo pabbajī kāmarāgaṃ pahāya.
42.
Tapasā pajahanti pāpakammaṃ, tapasā nhāpitakumbhakārabhāvaṃ;
Tapasā abhibhuyya gaṅgamāla, nāmenālapasajja brahmadattaṃ.
43.
Sandiṭṭhikameva ‘‘amma’’ passatha, khantīsoraccassa ayaṃ
Yo
44.
Mā kiñci avacuttha gaṅgamālaṃ, muninaṃ monapathesu sikkhamānaṃ;
Eso hi atari aṇṇavaṃ, yaṃ taritvā caranti vītasokāti.
Gaṅgamālajātakaṃ pañcamaṃ.
422. Cetiyajātakaṃ (6)
45.
Dhammo
Tasmā hi dhammaṃ na hane, mā tvaṃ
46.
Alikaṃ
Pūtikañca mukhaṃ vāti, sakaṭṭhānā ca dhaṃsati;
Yo jānaṃ pucchito pañhaṃ, aññathā naṃ viyākare.
47.
Sace hi saccaṃ bhaṇasi, hohi rāja yathā pure;
Musā ce bhāsase rāja, bhūmiyaṃ tiṭṭha cetiya.
48.
Akāle vassatī tassa, kāle tassa na vassati;
Yo jānaṃ pucchito pañhaṃ, aññathā naṃ viyākare.
49.
Sace hi saccaṃ bhaṇasi, hohi rāja yathā pure;
Musā ce bhāsase rāja, bhūmiṃ pavisa cetiya.
50.
Jivhā tassa dvidhā hoti, uragasseva disampati;
Yo jānaṃ pucchito pañhaṃ, aññathā naṃ viyākare.
51.
Sace hi saccaṃ bhaṇasi, hohi rāja yathā pure;
Musā ce bhāsase rāja, bhiyyo pavisa cetiya.
52.
Jivhā tassa na bhavati, macchasseva disampati;
Yo jānaṃ pucchito pañhaṃ, aññathā naṃ viyākare.
53.
Sace hi saccaṃ bhaṇasi, hohi rāja yathā pure;
Musā ce bhāsase rāja, bhiyyo pavisa cetiya.
54.
Thiyova
Yo jānaṃ pucchito pañhaṃ, aññathā naṃ viyākare.
55.
Sace hi saccaṃ bhaṇasi, hohi rāja yathā pure;
Musā ce bhāsase rāja, bhiyyo pavisa cetiya.
56.
Puttā tassa na bhavanti, pakkamanti disodisaṃ;
Yo jānaṃ pucchito pañhaṃ, aññathā naṃ viyākare.
57.
Sace hi saccaṃ bhaṇasi, hohi rāja yathā pure;
Musā ce bhāsase rāja, bhiyyo pavisa cetiya.
58.
Sa
Pāvekkhi pathaviṃ cecco, hīnatto patva pariyāyaṃ
59.
Tasmā
Aduṭṭhacitto bhāseyya, giraṃ saccūpasaṃhitanti.
Cetiyajātakaṃ chaṭṭhaṃ.
423. Indriyajātakaṃ (7)
60.
Yo indriyānaṃ kāmena, vasaṃ nārada gacchati;
So pariccajjubho loke, jīvantova visussati
61.
Sukhassānantaraṃ dukkhaṃ, dukkhassānantaraṃ sukhaṃ;
Sosi
62.
Kicchakāle
Sa kicchantaṃ sukhaṃ dhīro, yogaṃ samadhigacchati.
63.
Na heva kāmāna kāmā, nānatthā nātthakāraṇā;
Na katañca niraṅkatvā, dhammā cavitumarahasi.
64.
Dakkhaṃ gahapatī
Ahāso atthalābhesu, atthabyāpatti abyatho.
65.
Ettāvatetaṃ paṇḍiccaṃ, api so
Na yito kiñci pāpiyo, yo indriyānaṃ vasaṃ vaje.
66.
Amittānaṃva hatthatthaṃ, sivi pappoti māmiva;
Kammaṃ vijjañca dakkheyyaṃ, vivāhaṃ sīlamaddavaṃ;
Ete ca yase hāpetvā, nibbatto sehi kammehi.
67.
Sohaṃ sahassajīnova abandhu aparāyaṇo;
Ariyadhammā apakkanto, yathā peto tathevahaṃ.
68.
Sukhakāme
So sukhaṃ nādhigacchāmi, ṭhito
Indriyajātakaṃ sattamaṃ.
424. Ādittajātakaṃ (8)
69.
Ādittasmiṃ agārasmiṃ, yaṃ nīharati bhājanaṃ;
Taṃ
70.
Evāmādīpito
Nīharetheva dānena, dinnaṃ hoti sunīhataṃ
71.
Yo dhammaladdhassa dadāti dānaṃ, uṭṭhānavīriyādhigatassa jantu;
Atikkamma so vetaraṇiṃ
72.
Dānañca yuddhañca samānamāhu, appāpi santā bahuke jinanti;
Appampi ce saddahāno dadāti, teneva so hoti sukhī parattha.
73.
Viceyya dānaṃ sugatappasatthaṃ, ye dakkhiṇeyyā idha jīvaloke;
Etesu dinnāni mahapphalāni, bījāni vuttāni yathā sukhette.
74.
Yo pāṇabhūtāni aheṭhayaṃ caraṃ, parūpavādā na karoti pāpaṃ;
Bhīruṃ pasaṃsanti na tattha sūraṃ, bhayā hi santo na karonti pāpaṃ.
75.
Hīnena brahmacariyena, khattiye upapajjati;
Majjhimena
76.
Addhā
Pubbeva hi pubbatareva santo
Ādittajātakaṃ aṭṭhamaṃ.
425. Aṭṭhānajātakaṃ (9)
77.
Gaṅgā kumudinī santā, saṅkhavaṇṇā ca kokilā;
Jambu tālaphalaṃ dajjā, atha nūna tadā siyā.
78.
Yadā kacchapalomānaṃ, pāvāro tividho siyā;
Hemantikaṃ pāvuraṇaṃ
79.
Yadā makasapādānaṃ
Daḷho ca avikampī ca
80.
Yadā sasavisāṇānaṃ, nisseṇī sukatā siyā;
Saggassārohaṇatthāya, atha nūna tadā siyā.
81.
Yadā nisseṇimāruyha, candaṃ khādeyyu mūsikā;
Rāhuñca paripāteyyuṃ
82.
Yadā surāghaṭaṃ pitvā, makkhikā gaṇacāriṇī;
Aṅgāre
83.
Yadā
Kusalo naccagītassa, atha nūna tadā siyā.
84.
Yadā kākā ulūkā ca, mantayeyyuṃ rahogatā;
Aññamaññaṃ pihayeyyuṃ, atha nūna tadā siyā.
85.
Yadā muḷāla
Vassassa paṭighātāya, atha nūna tadā siyā.
86.
Yadā
Tuṇḍenādāya gaccheyya, atha nūna tadā siyā.
87.
Yadā sāmuddikaṃ nāvaṃ, sa-yantaṃ sa-vaṭākaraṃ
Ceṭo ādāya gaccheyya, atha nūna tadā siyāti.
Aṭṭhānajātakaṃ navamaṃ.
426. Dīpijātakaṃ (10)
88.
Khamanīyaṃ yāpanīyaṃ, kacci mātula te sukhaṃ;
Sukhaṃ te ammā avaca, sukhakāmāva
89.
Naṅguṭṭhaṃ me avakkamma
Sājja mātulavādena, muñcitabbā nu maññasi.
90.
Puratthāmukho nisinnosi, ahaṃ te mukhamāgatā;
Pacchato tuyhaṃ naṅguṭṭhaṃ, kathaṃ khvāhaṃ avakkamiṃ
91.
Yāvatā
Tāvatā mayhaṃ naṅguṭṭhaṃ, kathaṃ kho tvaṃ vivajjayi.
92.
Pubbeva metamakkhiṃsu
Dīghaṃ duṭṭhassa naṅguṭṭhaṃ, sāmhi vehāyasāgatā.
93.
Tañca disvāna āyantiṃ, antalikkhasmi eḷike;
Migasaṅgho palāyittha, bhakkho me nāsito tayā.
94.
Iccevaṃ vilapantiyā, eḷakiyā ruhagghaso;
Galakaṃ anvāvamaddi, natthi duṭṭhe subhāsitaṃ.
95.
Neva
Nikkamaṃ duṭṭhe yuñjetha, so ca sabbhiṃ na rañjatīti.
Dīpijātakaṃ dasamaṃ.
Aṭṭhakanipātaṃ niṭṭhitaṃ.
Tassuddānaṃ –
Parisuddhā manāvilā vatthadharā, bakarājassa kāyuraṃ daṇḍavaro;
Atha aṅgāra cetiya devilinā, atha āditta gaṅgā daseḷakināti.