ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
สํยุตฺตนิกาโย
สคาถาวคฺโค
๑. เทวตาสํยุตฺตํ
๑. นฬวคฺโค
๑. โอฆตรณสุตฺตํ
๑. เอวํ
‘‘จิรสฺสํ วต ปสฺสามิ, พฺราหฺมณํ ปรินิพฺพุตํ;
อปฺปติฏฺฐํ อนายูหํ, ติณฺณํ โลเก วิสตฺติก’’นฺติฯ –
อิทมโวจ
๒. นิโมกฺขสุตฺตํ
๒. สาวตฺถินิทานํ
‘‘ชานาสิ โน ตฺวํ, มาริส, สตฺตานํ นิโมกฺขํ ปโมกฺขํ วิเวก’’นฺติ?
‘‘ชานามิ ขฺวาหํ, อาวุโส, สตฺตานํ นิโมกฺขํ ปโมกฺขํ วิเวก’’นฺติฯ
‘‘ยถา กถํ ปน ตฺวํ, มาริส, ชานาสิ สตฺตานํ นิโมกฺขํ ปโมกฺขํ วิเวก’’นฺติ?
‘‘นนฺทีภวปริกฺขยา
๓. อุปนียสุตฺตํ
๓. สาวตฺถินิทานํ
‘‘อุปนียติ ชีวิตมปฺปมายุ,
ชรูปนีตสฺส น สนฺติ ตาณา;
เอตํ ภยํ มรเณ เปกฺขมาโน,
ปุญฺญานิ กยิราถ สุขาวหานี’’ติฯ
‘‘อุปนียติ ชีวิตมปฺปมายุ,
ชรูปนีตสฺส น สนฺติ ตาณา;
เอตํ ภยํ มรเณ เปกฺขมาโน,
โลกามิสํ ปชเห สนฺติเปกฺโข’’ติฯ
๔. อจฺเจนฺติสุตฺตํ
๔. สาวตฺถินิทานํ
‘‘อจฺเจนฺติ กาลา ตรยนฺติ รตฺติโย,
วโยคุณา อนุปุพฺพํ ชหนฺติ;
เอตํ ภยํ มรเณ เปกฺขมาโน,
ปุญฺญานิ กยิราถ สุขาวหานี’’ติฯ
‘‘อจฺเจนฺติ กาลา ตรยนฺติ รตฺติโย,
วโยคุณา อนุปุพฺพํ ชหนฺติ;
เอตํ ภยํ มรเณ เปกฺขมาโน,
โลกามิสํ ปชเห สนฺติเปกฺโข’’ติฯ
๕. กติฉินฺทสุตฺตํ
๕. สาวตฺถินิทานํ
‘‘กติ ฉินฺเท กติ ชเห, กติ จุตฺตริ ภาวเย;
กติ สงฺคาติโค ภิกฺขุ, โอฆติณฺโณติ วุจฺจตี’’ติฯ
‘‘ปญฺจ ฉินฺเท ปญฺจ ชเห, ปญฺจ จุตฺตริ ภาวเย;
ปญฺจ สงฺคาติโค ภิกฺขุ, โอฆติณฺโณติ วุจฺจตี’’ติฯ
๖. ชาครสุตฺตํ
๖. สาวตฺถินิทานํฯ เอกมนฺตํ
‘‘กติ ชาครตํ สุตฺตา, กติ สุตฺเตสุ ชาครา;
กติภิ
‘‘ปญฺจ ชาครตํ สุตฺตา, ปญฺจ สุตฺเตสุ ชาครา;
ปญฺจภิ
๗. อปฺปฏิวิทิตสุตฺตํ
๗. สาวตฺถินิทานํ
‘‘เยสํ ธมฺมา อปฺปฏิวิทิตา, ปรวาเทสุ นียเร
สุตฺตา เต นปฺปพุชฺฌนฺติ, กาโล เตสํ ปพุชฺฌิตุ’’นฺติฯ
‘‘เยสํ ธมฺมา สุปฺปฏิวิทิตา, ปรวาเทสุ น นียเร;
เต สมฺพุทฺธา สมฺมทญฺญา, จรนฺติ วิสเม สม’’นฺติฯ
๘. สุสมฺมุฏฺฐสุตฺตํ
๘. สาวตฺถินิทานํฯ เอกมนฺตํ ฐิตา โข สา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ –
‘‘เยสํ
สุตฺตา เต นปฺปพุชฺฌนฺติ, กาโล เตสํ ปพุชฺฌิตุ’’นฺติฯ
‘‘เยสํ
เต สมฺพุทฺธา สมฺมทญฺญา, จรนฺติ วิสเม สม’’นฺติฯ
๙. มานกามสุตฺตํ
๙. สาวตฺถินิทานํฯ เอกมนฺตํ ฐิตา โข สา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ –
‘‘น มานกามสฺส ทโม อิธตฺถิ,
น โมนมตฺถิ อสมาหิตสฺส;
เอโก อรญฺเญ วิหรํ ปมตฺโต,
น มจฺจุเธยฺยสฺส ตเรยฺย ปาร’’นฺติฯ
‘‘มานํ ปหาย สุสมาหิตตฺโต,
สุเจตโส สพฺพธิ วิปฺปมุตฺโต;
เอโก อรญฺเญ วิหรํ อปฺปมตฺโต,
ส มจฺจุเธยฺยสฺส ตเรยฺย ปาร’’นฺติฯ
๑๐. อรญฺญสุตฺตํ
๑๐. สาวตฺถินิทานํ
‘‘อรญฺเญ
เอกภตฺตํ ภุญฺชมานานํ, เกน วณฺโณ ปสีทตี’’ติฯ
‘‘อตีตํ นานุโสจนฺติ, นปฺปชปฺปนฺติ นาคตํ;
ปจฺจุปฺปนฺเนน ยาเปนฺติ, เตน วณฺโณ ปสีทติ’’ฯ
‘‘อนาคตปฺปชปฺปาย, อตีตสฺสานุโสจนา;
เอเตน พาลา สุสฺสนฺติ, นโฬว หริโต ลุโต’’ติฯ
นฬวคฺโค ปฐโมฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
โอฆํ นิโมกฺขํ อุปเนยฺยํ, อจฺเจนฺติ กติฉินฺทิ จ;
ชาครํ อปฺปฏิวิทิตา, สุสมฺมุฏฺฐา มานกามินา;
อรญฺเญ ทสโม วุตฺโต, วคฺโค เตน ปวุจฺจติฯ
๒. นนฺทนวคฺโค
๑. นนฺทนสุตฺตํ
๑๑. เอวํ
‘‘ภูตปุพฺพํ, ภิกฺขเว, อญฺญตรา ตาวติํสกายิกา เทวตา นนฺทเน วเน อจฺฉราสงฺฆปริวุตา ทิพฺเพหิ ปญฺจหิ กามคุเณหิ สมปฺปิตา สมงฺคีภูตา ปริจาริยมานา
‘‘น
อาวาสํ นรเทวานํ, ติทสานํ ยสสฺสิน’’นฺติฯ
‘‘เอวํ
‘‘น ตฺวํ พาเล ปชานาสิ, ยถา อรหตํ วโจ;
อนิจฺจา สพฺพสงฺขารา
อุปฺปชฺชิตฺวา นิรุชฺฌนฺติ, เตสํ วูปสโม สุโข’’ติฯ
๒. นนฺทติสุตฺตํ
๑๒. สาวตฺถินิทานํฯ เอกมนฺตํ
‘‘นนฺทติ ปุตฺเตหิ ปุตฺติมา,
โคมา
อุปธีหิ
น หิ โส นนฺทติ โย นิรูปธี’’ติฯ
‘‘โสจติ ปุตฺเตหิ ปุตฺติมา,
โคมา โคหิ ตเถว โสจติ;
อุปธีหิ นรสฺส โสจนา,
น หิ โส โสจติ โย นิรูปธี’’ติฯ
๓. นตฺถิปุตฺตสมสุตฺตํ
๑๓. สาวตฺถินิทานํฯ เอกมนฺตํ ฐิตา โข สา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ –
‘‘นตฺถิ ปุตฺตสมํ เปมํ, นตฺถิ โคสมิตํ ธนํ;
นตฺถิ สูริยสมา
‘‘นตฺถิ อตฺตสมํ เปมํ, นตฺถิ ธญฺญสมํ ธนํ;
นตฺถิ ปญฺญาสมา อาภา, วุฏฺฐิ เว ปรมา สรา’’ติฯ
๔. ขตฺติยสุตฺตํ
๑๔. ‘‘ขตฺติโย
โกมารี เสฏฺฐา ภริยานํ, โย จ ปุตฺตาน ปุพฺพโช’’ติฯ
‘‘สมฺพุทฺโธ ทฺวิปทํ เสฏฺโฐ, อาชานีโย จตุปฺปทํ;
สุสฺสูสา เสฏฺฐา ภริยานํ, โย จ ปุตฺตานมสฺสโว’’ติฯ
๕. สณมานสุตฺตํ
๑๕. ‘‘ฐิเต
สณเตว พฺรหารญฺญํ
‘‘ฐิเต มชฺฌนฺหิเก กาเล, สนฺนิสีเวสุ ปกฺขิสุ;
สณเตว พฺรหารญฺญํ, สา รติ ปฏิภาติ ม’’นฺติฯ
๖. นิทฺทาตนฺทีสุตฺตํ
๑๖. ‘‘นิทฺทา
เอเตน นปฺปกาสติ, อริยมคฺโค อิธ ปาณิน’’นฺติฯ
‘‘นิทฺทํ ตนฺทิํ วิชมฺภิตํ, อรติํ ภตฺตสมฺมทํ;
วีริเยน
๗. ทุกฺกรสุตฺตํ
๑๗. ‘‘ทุกฺกรํ
พหูหิ ตตฺถ สมฺพาธา, ยตฺถ พาโล วิสีทตี’’ติฯ
‘‘กติหํ จเรยฺย สามญฺญํ, จิตฺตํ เจ น นิวารเย;
ปเท ปเท วิสีเทยฺย, สงฺกปฺปานํ วสานุโค’’ติฯ
‘‘กุมฺโมว องฺคานิ สเก กปาเล,
สโมทหํ ภิกฺขุ มโนวิตกฺเก;
อนิสฺสิโต อญฺญมเหฐยาโน,
ปรินิพฺพุโต นูปวเทยฺย กญฺจี’’ติฯ
๘. หิรีสุตฺตํ
๑๘. ‘‘หิรีนิเสโธ
โย นินฺทํ อปโพธติ
‘‘หิรีนิเสธา ตนุยา, เย จรนฺติ สทา สตา;
อนฺตํ ทุกฺขสฺส ปปฺปุยฺย, จรนฺติ วิสเม สม’’นฺติฯ
๙. กุฏิกาสุตฺตํ
๑๙.
‘‘กจฺจิ
กจฺจิ สนฺตานกา นตฺถิ, กจฺจิ มุตฺโตสิ พนฺธนา’’ติฯ
‘‘ตคฺฆ เม กุฏิกา นตฺถิ, ตคฺฆ นตฺถิ กุลาวกา;
ตคฺฆ สนฺตานกา นตฺถิ, ตคฺฆ มุตฺโตมฺหิ พนฺธนา’’ติฯ
‘‘กินฺตาหํ
กิํ เต สนฺตานกํ พฺรูมิ, กินฺตาหํ พฺรูมิ พนฺธน’’นฺติฯ
‘‘มาตรํ กุฏิกํ พฺรูสิ, ภริยํ พฺรูสิ กุลาวกํ;
ปุตฺเต สนฺตานเก พฺรูสิ, ตณฺหํ เม พฺรูสิ พนฺธน’’นฺติฯ
‘‘สาหุ เต กุฏิกา นตฺถิ, สาหุ นตฺถิ กุลาวกา;
สาหุ สนฺตานกา นตฺถิ, สาหุ มุตฺโตสิ พนฺธนา’’ติฯ
๑๐. สมิทฺธิสุตฺตํ
๒๐. เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ ตโปทาราเมฯ อถ โข อายสฺมา สมิทฺธิ รตฺติยา ปจฺจูสสมยํ ปจฺจุฏฺฐาย เยน ตโปทา เตนุปสงฺกมิ คตฺตานิ ปริสิญฺจิตุํฯ ตโปเท คตฺตานิ ปริสิญฺจิตฺวา ปจฺจุตฺตริตฺวา เอกจีวโร อฏฺฐาสิ คตฺตานิ ปุพฺพาปยมาโนฯ อถ โข อญฺญตรา เทวตา อภิกฺกนฺตาย รตฺติยา อภิกฺกนฺตวณฺณา เกวลกปฺปํ ตโปทํ โอภาเสตฺวา เยน อายสฺมา สมิทฺธิ เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา เวหาสํ ฐิตา อายสฺมนฺตํ สมิทฺธิํ คาถาย อชฺฌภาสิ –
‘‘อภุตฺวา
ภุตฺวาน ภิกฺขุ ภิกฺขสฺสุ, มา ตํ กาโล อุปจฺจคา’’ติฯ
‘‘กาลํ
ตสฺมา อภุตฺวา ภิกฺขามิ, มา มํ กาโล อุปจฺจคา’’ติฯ
อถ โข สา เทวตา ปถวิยํ
‘‘น ขฺวาหํ, อาวุโส, สนฺทิฏฺฐิกํ หิตฺวา กาลิกํ อนุธาวามิฯ กาลิกญฺจ ขฺวาหํ, อาวุโส, หิตฺวา สนฺทิฏฺฐิกํ อนุธาวามิฯ กาลิกา หิ, อาวุโส, กามา วุตฺตา ภควตา พหุทุกฺขา พหุปายาสา; อาทีนโว เอตฺถ ภิยฺโยฯ สนฺทิฏฺฐิโก อยํ ธมฺโม อกาลิโก เอหิปสฺสิโก โอปเนยฺยิโก ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺโพ วิญฺญูหี’’ติฯ
‘‘กถญฺจ, ภิกฺขุ, กาลิกา กามา วุตฺตา ภควตา พหุทุกฺขา พหุปายาสา, อาทีนโว เอตฺถ ภิยฺโย? กถํ สนฺทิฏฺฐิโก อยํ ธมฺโม อกาลิโก เอหิปสฺสิโก โอปเนยฺยิโก ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺโพ วิญฺญูหี’’ติ?
‘‘อหํ โข, อาวุโส, นโว อจิรปพฺพชิโต อธุนาคโต อิมํ ธมฺมวินยํฯ น ตาหํ
‘‘น โข, ภิกฺขุ, สุกโร โส ภควา อมฺเหหิ อุปสงฺกมิตุํ
‘‘อิธาหํ
‘‘อภุตฺวา ภิกฺขสิ ภิกฺขุ, น หิ ภุตฺวาน ภิกฺขสิ;
ภุตฺวาน ภิกฺขุ ภิกฺขสฺสุ, มา ตํ กาโล อุปจฺจคา’’ติฯ
‘‘เอวํ วุตฺเต อหํ, ภนฺเต, ตํ เทวตํ คาถาย ปจฺจภาสิํ –
‘‘กาลํ โวหํ น ชานามิ, ฉนฺโน กาโล น ทิสฺสติ;
ตสฺมา อภุตฺวา ภิกฺขามิ, มา มํ กาโล อุปจฺจคา’’ติฯ
‘‘อถ โข, ภนฺเต, สา เทวตา ปถวิยํ ปติฏฺฐหิตฺวา มํ เอตทโวจ – ‘ทหโร
‘‘เอวํ วุตฺตาหํ, ภนฺเต, ตํ เทวตํ เอตทโวจํ – ‘น ขฺวาหํ, อาวุโส, สนฺทิฏฺฐิกํ หิตฺวา กาลิกํ อนุธาวามิ; กาลิกญฺจ ขฺวาหํ, อาวุโส, หิตฺวา สนฺทิฏฺฐิกํ อนุธาวามิฯ กาลิกา หิ, อาวุโส, กามา วุตฺตา ภควตา พหุทุกฺขา พหุปายาสา; อาทีนโว เอตฺถ ภิยฺโยฯ สนฺทิฏฺฐิโก อยํ ธมฺโม อกาลิโก เอหิปสฺสิโก โอปเนยฺยิโก ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺโพ วิญฺญูหี’’’ติฯ
‘‘เอวํ วุตฺเต, ภนฺเต, สา เทวตา มํ เอตทโวจ – ‘กถญฺจ, ภิกฺขุ, กาลิกา กามา วุตฺตา ภควตา พหุทุกฺขา พหุปายาสา; อาทีนโว เอตฺถ ภิยฺโย? กถํ สนฺทิฏฺฐิโก
‘‘เอวํ
เอวํ วุตฺเต, สา เทวตา อายสฺมนฺตํ สมิทฺธิํ เอตทโวจ – ‘‘ปุจฺฉ, ภิกฺขุ, ปุจฺฉ, ภิกฺขุ, ยมหํ อนุปฺปตฺตา’’ติฯ
อถ โข ภควา ตํ เทวตํ คาถาหิ อชฺฌภาสิ –
‘‘อกฺเขยฺยสญฺญิโน สตฺตา, อกฺเขยฺยสฺมิํ ปติฏฺฐิตา;
อกฺเขยฺยํ อปริญฺญาย, โยคมายนฺติ มจฺจุโนฯ
‘‘อกฺเขยฺยญฺจ ปริญฺญาย, อกฺขาตารํ น มญฺญติ;
ตญฺหิ ตสฺส น โหตีติ, เยน นํ วชฺชา น ตสฺส อตฺถิ;
สเจ วิชานาสิ วเทหิ ยกฺขา’’ติ
‘‘น ขฺวาหํ, ภนฺเต, อิมสฺส ภควตา สงฺขิตฺเตน ภาสิตสฺส วิตฺถาเรน อตฺถํ อาชานามิฯ สาธุ เม, ภนฺเต, ภควา ตถา ภาสตุ ยถาหํ อิมสฺส ภควตา สงฺขิตฺเตน ภาสิตสฺส วิตฺถาเรน อตฺถํ ชาเนยฺย’’นฺติฯ
‘‘สโม
โย มญฺญตี โส วิวเทถ
ตีสุ
สโม วิเสสีติ น ตสฺส โหติ;
สเจ วิชานาสิ วเทหิ ยกฺขา’’ติฯ
‘‘อิมสฺสาปิ
‘‘ปหาสิ สงฺขํ น วิมานมชฺฌคา, อจฺเฉจฺฉิ
ตํ ฉินฺนคนฺถํ อนิฆํ นิราสํ, ปริเยสมานา นาชฺฌคมุํ;
เทวา มนุสฺสา อิธ วา หุรํ วา, สคฺเคสุ วา สพฺพนิเวสเนสุ;
สเจ วิชานาสิ วเทหิ ยกฺขา’’ติฯ
‘‘อิมสฺส
‘‘ปาปํ น กยิรา วจสา มนสา,
กาเยน วา กิญฺจน สพฺพโลเก;
กาเม ปหาย สติมา สมฺปชาโน,
ทุกฺขํ น เสเวถ อนตฺถสํหิต’’นฺติฯ
นนฺทนวคฺโค ทุติโยฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
นนฺทนา
ขตฺติโย สณมาโน จ, นิทฺทาตนฺที จ ทุกฺกรํ;
หิรี กุฏิกา นวโม, ทสโม วุตฺโต สมิทฺธินาติฯ
๓. สตฺติวคฺโค
๑. สตฺติสุตฺตํ
๒๑. สาวตฺถินิทานํ
‘‘สตฺติยา วิย โอมฏฺโฐ, ฑยฺหมาโนว
กามราคปฺปหานาย, สโต ภิกฺขุ ปริพฺพเช’’ติฯ
‘‘สตฺติยา วิย โอมฏฺโฐ, ฑยฺหมาโนว มตฺถเก;
สกฺกายทิฏฺฐิปฺปหานาย, สโต ภิกฺขุ ปริพฺพเช’’ติฯ
๒. ผุสติสุตฺตํ
๒๒.
‘‘นาผุสนฺตํ ผุสติ จ, ผุสนฺตญฺจ ตโต ผุเส;
ตสฺมา ผุสนฺตํ ผุสติ, อปฺปทุฏฺฐปโทสิน’’นฺติฯ
‘‘โย
สุทฺธสฺส โปสสฺส อนงฺคณสฺส;
ตเมว พาลํ ปจฺเจติ ปาปํ,
สุขุโม รโช ปฏิวาตํว ขิตฺโต’’ติฯ
๓. ชฏาสุตฺตํ
๒๓.
‘‘อนฺโต
ตํ ตํ โคตม ปุจฺฉามิ, โก อิมํ วิชฏเย ชฏ’’นฺติฯ
‘‘สีเล
อาตาปี นิปโก ภิกฺขุ, โส อิมํ วิชฏเย ชฏํฯ
‘‘เยสํ ราโค จ โทโส จ, อวิชฺชา จ วิราชิตา;
ขีณาสวา อรหนฺโต, เตสํ วิชฏิตา ชฏาฯ
‘‘ยตฺถ นามญฺจ รูปญฺจ, อเสสํ อุปรุชฺฌติ;
ปฏิฆํ รูปสญฺญา จ, เอตฺเถสา ฉิชฺชเต
๔. มโนนิวารณสุตฺตํ
๒๔. ‘‘ยโต
น ทุกฺขเมติ นํ ตโต ตโต;
ส สพฺพโต มโน นิวารเย,
ส สพฺพโต ทุกฺขา ปมุจฺจติ’’ฯ
‘‘น สพฺพโต มโน นิวารเย,
น มโน สํยตตฺตมาคตํ;
ยโต ยโต จ ปาปกํ,
ตโต ตโต มโน นิวารเย’’ติฯ
๕. อรหนฺตสุตฺตํ
๒๕.
‘‘โย โหติ ภิกฺขุ อรหํ กตาวี,
ขีณาสโว อนฺติมเทหธารี;
อหํ
มมํ วทนฺตีติปิ โส วเทยฺยา’’ติฯ
‘‘โย
ขีณาสโว อนฺติมเทหธารี;
อหํ วทามีติปิ โส วเทยฺย,
มมํ วทนฺตีติปิ โส วเทยฺย;
โลเก สมญฺญํ กุสโล วิทิตฺวา,
โวหารมตฺเตน โส
‘‘โย โหติ ภิกฺขุ อรหํ กตาวี,
ขีณาสโว อนฺติมเทหธารี;
มานํ นุ โข โส อุปคมฺม ภิกฺขุ,
อหํ วทามีติปิ โส วเทยฺย;
มมํ วทนฺตีติปิ โส วเทยฺยา’’ติฯ
‘‘ปหีนมานสฺส น สนฺติ คนฺถา,
วิธูปิตา มานคนฺถสฺส สพฺเพ;
ส วีติวตฺโต มญฺญตํ
อหํ
‘‘มมํ วทนฺตีติปิ โส วเทยฺย;
โลเก สมญฺญํ กุสโล วิทิตฺวา;
โวหารมตฺเตน โส โวหเรยฺยา’’ติฯ
๖. ปชฺโชตสุตฺตํ
๒๖.
‘‘กติ
ภควนฺตํ
‘‘จตฺตาโร
ทิวา ตปติ อาทิจฺโจ, รตฺติมาภาติ จนฺทิมาฯ
‘‘อถ อคฺคิ ทิวารตฺติํ, ตตฺถ ตตฺถ ปกาสติ;
สมฺพุทฺโธ ตปตํ เสฏฺโฐ, เอสา อาภา อนุตฺตรา’’ติฯ
๗. สรสุตฺตํ
๒๗.
‘‘กุโต
กตฺถ นามญฺจ รูปญฺจ, อเสสํ อุปรุชฺฌตี’’ติฯ
‘‘ยตฺถ อาโป จ ปถวี, เตโช วาโย น คาธติ;
อโต สรา นิวตฺตนฺติ, เอตฺถ วฏฺฏํ น วตฺตติ;
เอตฺถ นามญฺจ รูปญฺจ, อเสสํ อุปรุชฺฌตี’’ติฯ
๘. มหทฺธนสุตฺตํ
๒๘.
‘‘มหทฺธนา มหาโภคา, รฏฺฐวนฺโตปิ ขตฺติยา;
อญฺญมญฺญาภิคิชฺฌนฺติ, กาเมสุ อนลงฺกตาฯ
‘‘เตสุ อุสฺสุกฺกชาเตสุ, ภวโสตานุสาริสุ;
เกธ ตณฺหํ
‘‘หิตฺวา
หิตฺวา ราคญฺจ โทสญฺจ, อวิชฺชญฺจ วิราชิย;
ขีณาสวา อรหนฺโต, เต โลกสฺมิํ อนุสฺสุกา’’ติฯ
๙. จตุจกฺกสุตฺตํ
๒๙.
‘‘จตุจกฺกํ
ปงฺกชาตํ มหาวีร, กถํ ยาตฺรา ภวิสฺสตี’’ติฯ
‘‘เฉตฺวา นทฺธิํ วรตฺตญฺจ, อิจฺฉา โลภญฺจ ปาปกํ;
สมูลํ ตณฺหมพฺพุยฺห, เอวํ ยาตฺรา ภวิสฺสตี’’ติฯ
๑๐. เอณิชงฺฆสุตฺตํ
๓๐.
‘‘เอณิชงฺฆํ กิสํ วีรํ, อปฺปาหารํ อโลลุปํ;
สีหํ เวกจรํ นาคํ, กาเมสุ อนเปกฺขินํ;
อุปสงฺกมฺม ปุจฺฉาม, กถํ ทุกฺขา ปมุจฺจตี’’ติฯ
‘‘ปญฺจ
เอตฺถ ฉนฺทํ วิราเชตฺวา, เอวํ ทุกฺขา ปมุจฺจตี’’ติฯ
สตฺติวคฺโค ตติโยฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
สตฺติยา ผุสติ เจว, ชฏา มโนนิวารณา;
อรหนฺเตน ปชฺโชโต, สรา มหทฺธเนน จ;
จตุจกฺเกน นวมํ, เอณิชงฺเฆน เต ทสาติฯ
๔. สตุลฺลปกายิกวคฺโค
๑. สพฺภิสุตฺตํ
๓๑. เอวํ
‘‘สพฺภิเรว สมาเสถ, สพฺภิ กุพฺเพถ
สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย, เสยฺโย โหติ น ปาปิโย’’ติฯ
อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ –
‘‘สพฺภิเรว สมาเสถ, สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ;
สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย, ปญฺญา ลพฺภติ
อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ –
‘‘สพฺภิเรว สมาเสถ, สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ;
สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย, โสกมชฺเฌ น โสจตี’’ติฯ
อถ
‘‘สพฺภิเรว
สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย, ญาติมชฺเฌ วิโรจตี’’ติฯ
อถ
‘‘สพฺภิเรว สมาเสถ, สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ;
สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย, สตฺตา คจฺฉนฺติ สุคฺคติ’’นฺติฯ
อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ –
‘‘สพฺภิเรว สมาเสถ, สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ;
สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย, สตฺตา ติฏฺฐนฺติ สาตต’’นฺติฯ
อถ โข อปรา เทวตา ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘กสฺส นุ โข, ภควา, สุภาสิต’’นฺติ? สพฺพาสํ โว สุภาสิตํ ปริยาเยน, อปิ จ มมปิ สุณาถ –
‘‘สพฺภิเรว
สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย, สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจตี’’ติฯ
อิทมโวจ ภควาฯ อตฺตมนา ตา เทวตาโย ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสูติฯ
๒. มจฺฉริสุตฺตํ
๓๒. เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ อถ โข สมฺพหุลา สตุลฺลปกายิกา เทวตาโย อภิกฺกนฺตาย รตฺติยา อภิกฺกนฺตวณฺณา เกวลกปฺปํ เชตวนํ โอภาเสตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐํสุฯ เอกมนฺตํ ฐิตา โข เอกา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ
‘‘มจฺเฉรา
ปุญฺญํ อากงฺขมาเนน, เทยฺยํ โหติ วิชานตา’’ติฯ
อถ
‘‘ยสฺเสว ภีโต น ททาติ มจฺฉรี, ตเทวาททโต ภยํ;
ชิฆจฺฉา จ ปิปาสา จ, ยสฺส ภายติ มจฺฉรี;
ตเมว พาลํ ผุสติ, อสฺมิํ โลเก ปรมฺหิ จฯ
‘‘ตสฺมา วิเนยฺย มจฺเฉรํ, ทชฺชา ทานํ มลาภิภู;
ปุญฺญานิ ปรโลกสฺมิํ, ปติฏฺฐา โหนฺติ ปาณิน’’นฺติฯ
อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมา คาถาโย อภาสิ –
‘‘เต มเตสุ น มียนฺติ, ปนฺถานํว สหพฺพชํ;
อปฺปสฺมิํ เย ปเวจฺฉนฺติ, เอส ธมฺโม สนนฺตโนฯ
‘‘อปฺปสฺเมเก ปเวจฺฉนฺติ, พหุเนเก น ทิจฺฉเร;
อปฺปสฺมา ทกฺขิณา ทินฺนา, สหสฺเสน สมํ มิตา’’ติฯ
อถ
‘‘ทุทฺททํ ททมานานํ, ทุกฺกรํ กมฺม กุพฺพตํ;
อสนฺโต นานุกุพฺพนฺติ, สตํ ธมฺโม ทุรนฺวโย
‘‘ตสฺมา
อสนฺโต นิรยํ ยนฺติ, สนฺโต สคฺคปรายนา’’ติฯ
อถ
‘‘สพฺพาสํ โว สุภาสิตํ ปริยาเยน; อปิ จ มมปิ สุณาถ –
‘‘ธมฺมํ จเร โยปิ สมุญฺชกํ จเร,
ทารญฺจ โปสํ ททมปฺปกสฺมิํ;
สตํ สหสฺสานํ สหสฺสยาคินํ,
กลมฺปิ นาคฺฆนฺติ ตถาวิธสฺส เต’’ติฯ
อถ
‘‘เกเนส ยญฺโญ วิปุโล มหคฺคโต,
สเมน ทินฺนสฺส น อคฺฆเมติ;
กถํ
กลมฺปิ นาคฺฆนฺติ ตถาวิธสฺส เต’’ติฯ
‘‘ททนฺติ เหเก วิสเม นิวิฏฺฐา,
เฉตฺวา วธิตฺวา อถ โสจยิตฺวา;
สา
สเมน ทินฺนสฺส น อคฺฆเมติฯ
‘‘เอวํ สตํ สหสฺสานํ สหสฺสยาคินํ;
กลมฺปิ นาคฺฆนฺติ ตถาวิธสฺส เต’’ติฯ
๓. สาธุสุตฺตํ
๓๓. สาวตฺถินิทานํ
‘‘สาธุ โข, มาริส, ทานํ;
มจฺเฉรา จ ปมาทา จ, เอวํ ทานํ น ทียติ;
ปุญฺญํ อากงฺขมาเนน, เทยฺยํ โหติ วิชานตา’’ติฯ
อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –
‘‘สาธุ โข, มาริส, ทานํ;
อปิ จ อปฺปกสฺมิมฺปิ สาหุ ทานํ’’ฯ
‘‘อปฺปสฺเมเก ปเวจฺฉนฺติ, พหุเนเก น ทิจฺฉเร;
อปฺปสฺมา ทกฺขิณา ทินฺนา, สหสฺเสน สมํ มิตา’’ติฯ
อถ
‘‘สาธุ โข, มาริส, ทานํ; อปฺปกสฺมิมฺปิ สาหุ ทานํ;
อปิ จ สทฺธายปิ สาหุ ทานํ’’ฯ
‘‘ทานญฺจ ยุทฺธญฺจ สมานมาหุ,
อปฺปาปิ สนฺตา พหุเก ชินนฺติ;
อปฺปมฺปิ เจ สทฺทหาโน ททาติ,
เตเนว โส โหติ สุขี ปรตฺถา’’ติฯ
อถ
‘‘สาธุ
สทฺธายปิ
‘‘โย ธมฺมลทฺธสฺส ททาติ ทานํ,
อุฏฺฐานวีริยาธิคตสฺส ชนฺตุ;
อติกฺกมฺม โส เวตรณิํ ยมสฺส,
ทิพฺพานิ ฐานานิ อุเปติ มจฺโจ’’ติฯ
อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –
‘‘สาธุ โข, มาริส, ทานํ; อปฺปกสฺมิมฺปิ สาหุ ทานํ;
สทฺธายปิ สาหุ ทานํ; ธมฺมลทฺธสฺสาปิ สาหุ ทานํ;
อปิ
‘‘วิเจยฺย ทานํ สุคตปฺปสตฺถํ,
เย ทกฺขิเณยฺยา อิธ ชีวโลเก;
เอเตสุ ทินฺนานิ มหปฺผลานิ,
พีชานิ วุตฺตานิ ยถา สุเขตฺเต’’ติฯ
อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –
‘‘สาธุ โข, มาริส, ทานํ; อปฺปกสฺมิมฺปิ สาหุ ทานํ;
สทฺธายปิ สาหุ ทานํ; ธมฺมลทฺธสฺสาปิ สาหุ ทานํ;
วิเจยฺย ทานมฺปิ สาหุ ทานํ; อปิ จ ปาเณสุปิ สาธุ สํยโม’’ฯ
‘‘โย
ปรูปวาทา น กโรนฺติ ปาปํ;
ภีรุํ
ภยา หิ สนฺโต น กโรนฺติ ปาป’’นฺติฯ
อถ โข อปรา เทวตา ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘กสฺส
‘‘สพฺพาสํ โว สุภาสิตํ ปริยาเยน, อปิ จ มมปิ สุณาถ –
‘‘สทฺธา หิ ทานํ พหุธา ปสตฺถํ,
ทานา จ โข ธมฺมปทํว เสยฺโย;
ปุพฺเพ
นิพฺพานเมวชฺฌคมุํ สปญฺญา’’ติฯ
๔. นสนฺติสุตฺตํ
๓๔. เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ อถ โข สมฺพหุลา สตุลฺลปกายิกา เทวตาโย อภิกฺกนฺตาย รตฺติยา อภิกฺกนฺตวณฺณา เกวลกปฺปํ เชตวนํ โอภาเสตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐํสุฯ เอกมนฺตํ ฐิตา โข เอกา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ –
‘‘น สนฺติ กามา มนุเชสุ นิจฺจา,
สนฺตีธ กมนียานิ เยสุ
เยสุ ปมตฺโต อปุนาคมนํ,
อนาคนฺตา ปุริโส มจฺจุเธยฺยา’’ติฯ
‘‘ฉนฺทชํ อฆํ ฉนฺทชํ ทุกฺขํ;
ฉนฺทวินยา อฆวินโย;
อฆวินยา ทุกฺขวินโย’’ติฯ
‘‘น
สงฺกปฺปราโค
ติฏฺฐนฺติ จิตฺรานิ ตเถว โลเก,
อเถตฺถ ธีรา วินยนฺติ ฉนฺทํฯ
‘‘โกธํ
สํโยชนํ สพฺพมติกฺกเมยฺย;
ตํ นามรูปสฺมิมสชฺชมานํ,
อกิญฺจนํ นานุปตนฺติ ทุกฺขาฯ
‘‘ปหาสิ สงฺขํ น วิมานมชฺฌคา
อจฺเฉจฺฉิ ตณฺหํ อิธ นามรูเป;
ตํ ฉินฺนคนฺถํ อนิฆํ นิราสํ,
ปริเยสมานา นาชฺฌคมุํ;
เทวา มนุสฺสา อิธ วา หุรํ วา,
สคฺเคสุ วา สพฺพนิเวสเนสู’’ติฯ
‘‘ตํ เจ หิ นาทฺทกฺขุํ ตถาวิมุตฺตํ (อิจฺจายสฺมา โมฆราชา),
เทวา มนุสฺสา อิธ วา หุรํ วา;
นรุตฺตมํ อตฺถจรํ นรานํ,
เย ตํ นมสฺสนฺติ ปสํสิยา เต’’ติฯ
‘‘ปสํสิยา เตปิ ภวนฺติ ภิกฺขู (โมฆราชาติ ภควา),
เย ตํ นมสฺสนฺติ ตถาวิมุตฺตํ;
อญฺญาย
สงฺคาติคา เตปิ ภวนฺติ ภิกฺขู’’ติฯ
๕. อุชฺฌานสญฺญิสุตฺตํ
๓๕. เอกํ
‘‘อญฺญถา สนฺตมตฺตานํ, อญฺญถา โย ปเวทเย;
นิกจฺจ กิตวสฺเสว, ภุตฺตํ เถยฺเยน ตสฺส ตํฯ
‘‘ยญฺหิ กยิรา ตญฺหิ วเท, ยํ น กยิรา น ตํ วเท;
อกโรนฺตํ ภาสมานานํ, ปริชานนฺติ ปณฺฑิตา’’ติฯ
‘‘น ยิทํ ภาสิตมตฺเตน, เอกนฺตสวเนน วา;
อนุกฺกมิตเว สกฺกา, ยายํ ปฏิปทา ทฬฺหา;
ยาย ธีรา ปมุจฺจนฺติ, ฌายิโน มารพนฺธนาฯ
‘‘น
อญฺญาย นิพฺพุตา ธีรา, ติณฺณา โลเก วิสตฺติก’’นฺติฯ
อถ
‘‘อจฺจยํ
โกปนฺตโร โทสครุ, ส เวรํ ปฏิมุญฺจตี’’ติฯ
‘‘อจฺจโย เจ น วิชฺเชถ, โนจิธาปคตํ
เวรานิ น จ สมฺเมยฺยุํ, เกนีธ
‘‘กสฺสจฺจยา น วิชฺชนฺติ, กสฺส นตฺถิ อปาคตํ;
โก น สมฺโมหมาปาทิ, โก จ ธีโร
‘‘ตถาคตสฺส
ตสฺสจฺจยา น วิชฺชนฺติ, ตสฺส นตฺถิ อปาคตํ;
โส น สมฺโมหมาปาทิ, โสว
‘‘อจฺจยํ เทสยนฺตีนํ, โย เจ น ปฏิคณฺหติ;
โกปนฺตโร
ตํ เวรํ นาภินนฺทามิ, ปฏิคฺคณฺหามิ โวจฺจย’’นฺติฯ
๖. สทฺธาสุตฺตํ
๓๖. เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ อถ โข สมฺพหุลา สตุลฺลปกายิกา เทวตาโย อภิกฺกนฺตาย รตฺติยา อภิกฺกนฺตวณฺณา เกวลกปฺปํ เชตวนํ
‘‘สทฺธา ทุติยา ปุริสสฺส โหติ,
โน เจ อสฺสทฺธิยํ อวติฏฺฐติ;
ยโส
สคฺคญฺจ โส คจฺฉติ สรีรํ วิหายา’’ติฯ
อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมา คาถาโย อภาสิ –
‘‘โกธํ ชเห วิปฺปชเหยฺย มานํ,
สํโยชนํ สพฺพมติกฺกเมยฺย;
ตํ นามรูปสฺมิมสชฺชมานํ,
อกิญฺจนํ นานุปตนฺติ สงฺคา’’ติฯ
‘‘ปมาทมนุยุญฺชนฺติ
อปฺปมาทญฺจ เมธาวี, ธนํ เสฏฺฐํว รกฺขติฯ
‘‘มา ปมาทมนุยุญฺเชถ, มา กามรติ สนฺถวํ;
อปฺปมตฺโต หิ ฌายนฺโต, ปปฺโปติ ปรมํ สุข’’นฺติฯ
๗. สมยสุตฺตํ
๓๗. เอวํ
อถ
‘‘มหาสมโย ปวนสฺมิํ, เทวกายา สมาคตา;
อาคตมฺห อิมํ ธมฺมสมยํ, ทกฺขิตาเย อปราชิตสงฺฆ’’นฺติฯ
อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ –
‘‘ตตฺร ภิกฺขโว สมาทหํสุ, จิตฺตมตฺตโน อุชุกํ อกํสุ
สารถีว เนตฺตานิ คเหตฺวา, อินฺทฺริยานิ รกฺขนฺติ ปณฺฑิตา’’ติฯ
อถ
‘‘เฉตฺวา ขีลํ เฉตฺวา ปลิฆํ, อินฺทขีลํ อูหจฺจ มเนชา;
เต จรนฺติ สุทฺธา วิมลา, จกฺขุมตา สุทนฺตา สุสุนาคา’’ติฯ
อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ –
‘‘เย เกจิ พุทฺธํ สรณํ คตาเส, น เต คมิสฺสนฺติ อปายภูมิํ;
ปหาย มานุสํ เทหํ, เทวกายํ ปริปูเรสฺสนฺตี’’ติฯ
๘. สกลิกสุตฺตํ
๓๘. เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ มทฺทกุจฺฉิสฺมิํ
อถ
อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ – ‘‘สีโห วต, โภ, สมโณ โคตโม; สีหวตา จ สมุปฺปนฺนา สารีริกา เวทนา ทุกฺขา ติพฺพา ขรา กฏุกา อสาตา อมนาปา สโต สมฺปชาโน อธิวาเสติ อวิหญฺญมาโน’’ติฯ
อถ
อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ – ‘‘นิสโภ วต, โภ, สมโณ โคตโม; นิสภวตา จ สมุปฺปนฺนา สารีริกา เวทนา ทุกฺขา ติพฺพา ขรา กฏุกา อสาตา อมนาปา สโต สมฺปชาโน อธิวาเสติ อวิหญฺญมาโน’’ติฯ
อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ – ‘‘โธรยฺโห วต, โภ, สมโณ โคตโม; โธรยฺหวตา จ สมุปฺปนฺนา สารีริกา เวทนา ทุกฺขา ติพฺพา ขรา กฏุกา อสาตา อมนาปา สโต สมฺปชาโน อธิวาเสติ อวิหญฺญมาโน’’ติฯ
อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ – ‘‘ทนฺโต วต, โภ, สมโณ
อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ – ‘‘ปสฺส สมาธิํ สุภาวิตํ จิตฺตญฺจ สุวิมุตฺตํ, น จาภินตํ น
‘‘ปญฺจเวทา สตํ สมํ, ตปสฺสี พฺราหฺมณา จรํ;
จิตฺตญฺจ เนสํ น สมฺมา วิมุตฺตํ, หีนตฺถรูปา น ปารงฺคมา เตฯ
‘‘ตณฺหาธิปนฺนา วตสีลพทฺธา, ลูขํ ตปํ วสฺสสตํ จรนฺตา;
จิตฺตญฺจ เนสํ น สมฺมา วิมุตฺตํ, หีนตฺถรูปา น ปารงฺคมา เตฯ
‘‘น มานกามสฺส ทโม อิธตฺถิ, น โมนมตฺถิ อสมาหิตสฺส;
เอโก อรญฺเญ วิหรํ ปมตฺโต, น มจฺจุเธยฺยสฺส ตเรยฺย ปาร’’นฺติฯ
‘‘มานํ ปหาย สุสมาหิตตฺโต, สุเจตโส สพฺพธิ วิปฺปมุตฺโต;
เอโก อรญฺเญ วิหรมปฺปมตฺโต, ส มจฺจุเธยฺยสฺส ตเรยฺย ปาร’’นฺติฯ
๙. ปฐมปชฺชุนฺนธีตุสุตฺตํ
๓๙. เอวํ
‘‘เวสาลิยํ
โกกนทาหมสฺมิ
‘‘สุตเมว ปุเร อาสิ, ธมฺโม จกฺขุมตานุพุทฺโธ;
สาหํ ทานิ สกฺขิ ชานามิ, มุนิโน เทสยโต สุคตสฺสฯ
‘‘เย เกจิ อริยํ ธมฺมํ, วิครหนฺตา จรนฺติ ทุมฺเมธา;
อุเปนฺติ โรรุวํ โฆรํ, จิรรตฺตํ ทุกฺขํ อนุภวนฺติฯ
‘‘เย จ โข อริเย ธมฺเม, ขนฺติยา อุปสเมน อุเปตา;
ปหาย มานุสํ เทหํ, เทวกาย ปริปูเรสฺสนฺตี’’ติฯ
๑๐. ทุติยปชฺชุนฺนธีตุสุตฺตํ
๔๐. เอวํ
‘‘อิธาคมา วิชฺชุปภาสวณฺณา, โกกนทา ปชฺชุนฺนสฺส ธีตา;
พุทฺธญฺจ ธมฺมญฺจ นมสฺสมานา, คาถาจิมา อตฺถวตี อภาสิฯ
‘‘พหุนาปิ
สํขิตฺตมตฺถํ
‘‘ปาปํ น กยิรา วจสา มนสา,
กาเยน วา กิญฺจน สพฺพโลเก;
กาเม
ทุกฺขํ น เสเวถ อนตฺถสํหิต’’นฺติฯ
สตุลฺลปกายิกวคฺโค จตุตฺโถฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
สพฺภิมจฺฉรินา สาธุ, น สนฺตุชฺฌานสญฺญิโน;
สทฺธา สมโย สกลิกํ, อุโภ ปชฺชุนฺนธีตโรติฯ
๕. อาทิตฺตวคฺโค
๑. อาทิตฺตสุตฺตํ
๔๑. เอวํ
‘‘อาทิตฺตสฺมิํ อคารสฺมิํ, ยํ นีหรติ ภาชนํ;
ตํ ตสฺส โหติ อตฺถาย, โน จ ยํ ตตฺถ ฑยฺหติฯ
‘‘เอวํ อาทิตฺตโก โลโก, ชราย มรเณน จ;
นีหเรเถว ทาเนน, ทินฺนํ โหติ สุนีหตํฯ
‘‘ทินฺนํ
โจรา หรนฺติ ราชาโน, อคฺคิ ฑหติ นสฺสติฯ
‘‘อถ
เอตทญฺญาย เมธาวี, ภุญฺเชถ จ ทเทถ จ;
ทตฺวา จ ภุตฺวา จ ยถานุภาวํ;
อนินฺทิโต สคฺคมุเปติ ฐาน’’นฺติฯ
๒. กิํททสุตฺตํ
๔๒.
‘‘กิํทโท พลโท โหติ, กิํทโท โหติ วณฺณโท;
กิํทโท สุขโท โหติ, กิํทโท โหติ จกฺขุโท;
โก จ สพฺพทโท โหติ, ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโต’’ติฯ
‘‘อนฺนโท พลโท โหติ, วตฺถโท โหติ วณฺณโท;
ยานโท สุขโท โหติ, ทีปโท โหติ จกฺขุโทฯ
‘‘โส จ สพฺพทโท โหติ, โย ททาติ อุปสฺสยํ;
อมตํ ทโท จ โส โหติ, โย ธมฺมมนุสาสตี’’ติฯ
๓. อนฺนสุตฺตํ
๔๓.
‘‘อนฺนเมวาภินนฺทนฺติ, อุภเย เทวมานุสา;
อถ โก นาม โส ยกฺโข, ยํ อนฺนํ นาภินนฺทตี’’ติฯ
‘‘เย
ตเมว อนฺนํ ภชติ, อสฺมิํ โลเก ปรมฺหิ จฯ
‘‘ตสฺมา
ปุญฺญานิ ปรโลกสฺมิํ, ปติฏฺฐา โหนฺติ ปาณิน’’นฺติฯ
๔. เอกมูลสุตฺตํ
๔๔.
‘‘เอกมูลํ ทฺวิราวฏฺฏํ, ติมลํ ปญฺจปตฺถรํ;
สมุทฺทํ ทฺวาทสาวฏฺฏํ, ปาตาลํ อตรี อิสี’’ติฯ
๕. อโนมสุตฺตํ
๔๕.
‘‘อโนมนามํ
ตํ ปสฺสถ สพฺพวิทุํ สุเมธํ, อริเย ปเถ กมมานํ มเหสิ’’นฺติฯ
๖. อจฺฉราสุตฺตํ
๔๖.
‘‘อจฺฉราคณสงฺฆุฏฺฐํ, ปิสาจคณเสวิตํ;
วนนฺตํ โมหนํ นาม, กถํ ยาตฺรา ภวิสฺสตี’’ติฯ
‘‘อุชุโก นาม โส มคฺโค, อภยา นาม สา ทิสา;
รโถ อกูชโน นาม, ธมฺมจกฺเกหิ สํยุโตฯ
‘‘หิรี ตสฺส อปาลมฺโพ, สตฺยสฺส ปริวารณํ;
ธมฺมาหํ สารถิํ พฺรูมิ, สมฺมาทิฏฺฐิปุเรชวํฯ
‘‘ยสฺส เอตาทิสํ ยานํ, อิตฺถิยา ปุริสสฺส วา;
ส เว เอเตน ยาเนน, นิพฺพานสฺเสว สนฺติเก’’ติฯ
๗. วนโรปสุตฺตํ
๔๗.
‘‘เกสํ
ธมฺมฏฺฐา สีลสมฺปนฺนา, เก ชนา สคฺคคามิโน’’ติฯ
‘‘อารามโรปา วนโรปา, เย ชนา เสตุการกา;
ปปญฺจ อุทปานญฺจ, เย ททนฺติ อุปสฺสยํฯ
‘‘เตสํ
ธมฺมฏฺฐา สีลสมฺปนฺนา, เต ชนา สคฺคคามิโน’’ติฯ
๘. เชตวนสุตฺตํ
๔๘.
‘‘อิทญฺหิ ตํ เชตวนํ, อิสิสงฺฆนิเสวิตํ;
อาวุตฺถํ
‘‘กมฺมํ
เอเตน มจฺจา สุชฺฌนฺติ, น โคตฺเตน ธเนน วาฯ
‘‘ตสฺมา หิ ปณฺฑิโต โปโส, สมฺปสฺสํ อตฺถมตฺตโน;
โยนิโส วิจิเน ธมฺมํ, เอวํ ตตฺถ วิสุชฺฌติฯ
‘‘สาริปุตฺโตว ปญฺญาย, สีเลน อุปสเมน จ;
โยปิ ปารงฺคโต ภิกฺขุ, เอตาวปรโม สิยา’’ติฯ
๙. มจฺฉริสุตฺตํ
๔๙.
‘‘เยธ
อญฺเญสํ ททมานานํ, อนฺตรายกรา นราฯ
‘‘กีทิโส
ภควนฺตํ ปุฏฺฐุมาคมฺม, กถํ ชาเนมุ ตํ มย’’นฺติฯ
‘‘เยธ มจฺฉริโน โลเก, กทริยา ปริภาสกา;
อญฺเญสํ ททมานานํ, อนฺตรายกรา นราฯ
‘‘นิรยํ ติรจฺฉานโยนิํ, ยมโลกํ อุปปชฺชเร;
สเจ เอนฺติ มนุสฺสตฺตํ, ทลิทฺเท ชายเร กุเลฯ
‘‘โจฬํ ปิณฺโฑ รตี ขิฑฺฑา, ยตฺถ กิจฺเฉน ลพฺภติ;
ปรโต อาสีสเร
ทิฏฺเฐ ธมฺเมส วิปาโก, สมฺปราเย
‘‘อิติเหตํ วิชานาม, อญฺญํ ปุจฺฉาม โคตม;
เยธ ลทฺธา มนุสฺสตฺตํ, วทญฺญู วีตมจฺฉราฯ
‘‘พุทฺเธ
กีทิโส เตสํ วิปาโก, สมฺปราโย จ กีทิโส;
ภควนฺตํ ปุฏฺฐุมาคมฺม, กถํ ชาเนมุ ตํ มย’’นฺติฯ
‘‘เยธ ลทฺธา มนุสฺสตฺตํ, วทญฺญู วีตมจฺฉรา;
พุทฺเธ ปสนฺนา ธมฺเม จ, สงฺเฆ จ ติพฺพคารวา;
เอเต สคฺคา
‘‘สเจ
โจฬํ ปิณฺโฑ รตี ขิฑฺฑา, ยตฺถากิจฺเฉน ลพฺภติฯ
‘‘ปรสมฺภเตสุ
ทิฏฺเฐ ธมฺเมส วิปาโก, สมฺปราเย จ สุคฺคตี’’ติฯ
๑๐. ฆฏีการสุตฺตํ
๕๐.
‘‘อวิหํ อุปปนฺนาเส, วิมุตฺตา สตฺต ภิกฺขโว;
ราคโทสปริกฺขีณา, ติณฺณา โลเก วิสตฺติก’’นฺติฯ
‘‘เก จ เต อตรุํ ปงฺกํ
เก หิตฺวา มานุสํ เทหํ, ทิพฺพโยคํ อุปจฺจคุ’’นฺติฯ
‘‘อุปโก ปลคณฺโฑ จ, ปุกฺกุสาติ จ เต ตโย;
ภทฺทิโย ขณฺฑเทโว จ, พาหุรคฺคิ จ สิงฺคิโย
เต หิตฺวา มานุสํ เทหํ, ทิพฺพโยคํ อุปจฺจคุ’’นฺติฯ
‘‘กุสลี ภาสสี เตสํ, มารปาสปฺปหายินํ;
กสฺส เต ธมฺมมญฺญาย, อจฺฉิทุํ ภวพนฺธน’’นฺติฯ
‘‘น อญฺญตฺร ภควตา, นาญฺญตฺร ตว สาสนา;
ยสฺส เต ธมฺมมญฺญาย, อจฺฉิทุํ ภวพนฺธนํฯ
‘‘ยตฺถ นามญฺจ รูปญฺจ, อเสสํ อุปรุชฺฌติ;
ตํ เต ธมฺมํ อิธญฺญาย, อจฺฉิทุํ ภวพนฺธน’’นฺติฯ
‘‘คมฺภีรํ
กสฺส ตฺวํ
‘‘กุมฺภกาโร
มาตาเปตฺติภโร อาสิํ, กสฺสปสฺส อุปาสโกฯ
‘‘วิรโต
อหุวา เต สคาเมยฺโย, อหุวา เต ปุเร สขาฯ
‘‘โสหเมเต ปชานามิ, วิมุตฺเต สตฺต ภิกฺขโว;
ราคโทสปริกฺขีเณ, ติณฺเณ โลเก วิสตฺติก’’นฺติฯ
‘‘เอวเมตํ ตทา อาสิ, ยถา ภาสสิ ภคฺคว;
กุมฺภกาโร ปุเร อาสิ, เวกฬิงฺเค ฆฏีกโร;
มาตาเปตฺติภโร อาสิ, กสฺสปสฺส อุปาสโกฯ
‘‘วิรโต เมถุนา ธมฺมา, พฺรหฺมจารี นิรามิโส;
อหุวา เม สคาเมยฺโย, อหุวา เม ปุเร สขา’’ติฯ
‘‘เอวเมตํ ปุราณานํ, สหายานํ อหุ สงฺคโม;
อุภินฺนํ ภาวิตตฺตานํ, สรีรนฺติมธาริน’’นฺติฯ
อาทิตฺตวคฺโค ปญฺจโมฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
อาทิตฺตํ กิํททํ อนฺนํ, เอกมูลอโนมิยํ;
อจฺฉราวนโรปเชตํ, มจฺฉเรน ฆฏีกโรติฯ
๖. ชราวคฺโค
๑. ชราสุตฺตํ
๕๑.
‘‘กิํสุ
กิํสุ นรานํ รตนํ, กิํสุ โจเรหิ ทูหร’’นฺติฯ
‘‘สีลํ ยาว ชรา สาธุ, สทฺธา สาธุ ปติฏฺฐิตา;
ปญฺญา นรานํ รตนํ, ปุญฺญํ โจเรหิ ทูหร’’นฺติฯ
๒. อชรสาสุตฺตํ
๕๒.
‘‘กิํสุ
กิํสุ นรานํ รตนํ, กิํสุ โจเรหฺยหาริย’’นฺติฯ
‘‘สีลํ
ปญฺญา นรานํ รตนํ, ปุญฺญํ โจเรหฺยหาริย’’นฺติฯ
๓. มิตฺตสุตฺตํ
๕๓.
‘‘กิํสุ ปวสโต
กิํ มิตฺตํ อตฺถชาตสฺส, กิํ มิตฺตํ สมฺปรายิก’’นฺติฯ
‘‘สตฺโถ ปวสโต มิตฺตํ, มาตา มิตฺตํ สเก ฆเร;
สหาโย
สยํกตานิ ปุญฺญานิ, ตํ มิตฺตํ สมฺปรายิก’’นฺติฯ
๔. วตฺถุสุตฺตํ
๕๔.
‘‘กิํสุ
กิํสุ ภูตา อุปชีวนฺติ, เย ปาณา ปถวิสฺสิตา’’ติ
‘‘ปุตฺตา วตฺถุ มนุสฺสานํ, ภริยา จ
วุฏฺฐิํ ภูตา อุปชีวนฺติ, เย ปาณา ปถวิสฺสิตา’’ติฯ
๕. ปฐมชนสุตฺตํ
๕๕.
‘‘กิํสุ ชเนติ ปุริสํ, กิํสุ ตสฺส วิธาวติ;
กิํสุ สํสารมาปาทิ, กิํสุ ตสฺส มหพฺภย’’นฺติฯ
‘‘ตณฺหา ชเนติ ปุริสํ, จิตฺตมสฺส วิธาวติ;
สตฺโต สํสารมาปาทิ, ทุกฺขมสฺส มหพฺภย’’นฺติฯ
๖. ทุติยชนสุตฺตํ
๕๖.
‘‘กิํสุ
กิํสุ สํสารมาปาทิ, กิสฺมา น ปริมุจฺจตี’’ติฯ
‘‘ตณฺหา ชเนติ ปุริสํ, จิตฺตมสฺส วิธาวติ;
สตฺโต สํสารมาปาทิ, ทุกฺขา น ปริมุจฺจตี’’ติฯ
๗. ตติยชนสุตฺตํ
๕๗.
‘‘กิํสุ
กิํสุ สํสารมาปาทิ, กิํสุ ตสฺส ปรายน’’นฺติฯ
‘‘ตณฺหา
สตฺโต สํสารมาปาทิ, กมฺมํ ตสฺส ปรายน’’นฺติฯ
๘. อุปฺปถสุตฺตํ
๕๘.
‘‘กิํสุ อุปฺปโถ อกฺขาโต, กิํสุ รตฺตินฺทิวกฺขโย;
กิํ มลํ พฺรหฺมจริยสฺส, กิํ สินานมโนทก’’นฺติฯ
‘‘ราโค อุปฺปโถ อกฺขาโต, วโย รตฺตินฺทิวกฺขโย;
อิตฺถี มลํ พฺรหฺมจริยสฺส, เอตฺถายํ สชฺชเต ปชา;
ตโป จ พฺรหฺมจริยญฺจ, ตํ สินานมโนทก’’นฺติฯ
๙. ทุติยสุตฺตํ
๕๙.
‘‘กิํสุ ทุติยา
กิสฺส จาภิรโต มจฺโจ, สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจตี’’ติฯ
‘‘สทฺธา ทุติยา ปุริสสฺส โหติ, ปญฺญา เจนํ ปสาสติ;
นิพฺพานาภิรโต มจฺโจ, สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจตี’’ติฯ
๑๐. กวิสุตฺตํ
๖๐.
‘‘กิํสุ นิทานํ คาถานํ, กิํสุ ตาสํ วิยญฺชนํ;
กิํสุ สนฺนิสฺสิตา คาถา, กิํสุ คาถานมาสโย’’ติฯ
‘‘ฉนฺโท
นามสนฺนิสฺสิตา คาถา, กวิ คาถานมาสโย’’ติฯ
ชราวคฺโค ฉฏฺโฐฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
ชรา
อุปฺปโถ จ ทุติโย จ, กวินา ปูริโต วคฺโคติฯ
๗. อทฺธวคฺโค
๑. นามสุตฺตํ
๖๑.
‘‘กิํสุ
กิสฺสสฺสุ เอกธมฺมสฺส, สพฺเพว วสมนฺวคู’’ติ
‘‘นามํ สพฺพํ อทฺธภวิ, นามา ภิยฺโย น วิชฺชติ;
นามสฺส เอกธมฺมสฺส, สพฺเพว วสมนฺวคู’’ติฯ
๒. จิตฺตสุตฺตํ
๖๒.
‘‘เกนสฺสุ นียติ โลโก, เกนสฺสุ ปริกสฺสติ;
กิสฺสสฺสุ เอกธมฺมสฺส, สพฺเพว วสมนฺวคู’’ติฯ
‘‘จิตฺเตน นียติ โลโก, จิตฺเตน ปริกสฺสติ;
จิตฺตสฺส เอกธมฺมสฺส, สพฺเพว วสมนฺวคู’’ติฯ
๓. ตณฺหาสุตฺตํ
๖๓.
‘‘เกนสฺสุ นียติ โลโก, เกนสฺสุ ปริกสฺสติ;
กิสฺสสฺสุ เอกธมฺมสฺส, สพฺเพว วสมนฺวคู’’ติฯ
‘‘ตณฺหาย
ตณฺหาย เอกธมฺมสฺส, สพฺเพว วสมนฺวคู’’ติฯ
๔. สํโยชนสุตฺตํ
๖๔.
‘‘กิํสุ
กิสฺสสฺสุ วิปฺปหาเนน, นิพฺพานํ อิติ วุจฺจตี’’ติฯ
‘‘นนฺทีสํโยชโน
ตณฺหาย วิปฺปหาเนน, นิพฺพานํ อิติ วุจฺจตี’’ติฯ
๕. พนฺธนสุตฺตํ
๖๕.
‘‘กิํสุ สมฺพนฺธโน โลโก, กิํสุ ตสฺส วิจารณํ;
กิสฺสสฺสุ วิปฺปหาเนน, สพฺพํ ฉินฺทติ พนฺธน’’นฺติฯ
‘‘นนฺทีสมฺพนฺธโน
ตณฺหาย วิปฺปหาเนน, สพฺพํ ฉินฺทติ พนฺธน’’นฺติฯ
๖. อตฺตหตสุตฺตํ
๖๖.
‘‘เกนสฺสุพฺภาหโต โลโก, เกนสฺสุ ปริวาริโต;
เกน สลฺเลน โอติณฺโณ, กิสฺส ธูปายิโต สทา’’ติฯ
‘‘มจฺจุนาพฺภาหโต โลโก, ชราย ปริวาริโต;
ตณฺหาสลฺเลน โอติณฺโณ, อิจฺฉาธูปายิโต สทา’’ติฯ
๗. อุฑฺฑิตสุตฺตํ
๖๗.
‘‘เกนสฺสุ
เกนสฺสุ ปิหิโต โลโก, กิสฺมิํ โลโก ปติฏฺฐิโต’’ติฯ
‘‘ตณฺหาย อุฑฺฑิโต โลโก, ชราย ปริวาริโต;
มจฺจุนา ปิหิโต โลโก, ทุกฺเข โลโก ปติฏฺฐิโต’’ติฯ
๘. ปิหิตสุตฺตํ
๖๘.
‘‘เกนสฺสุ
เกนสฺสุ อุฑฺฑิโต โลโก, เกนสฺสุ ปริวาริโต’’ติฯ
‘‘มจฺจุนา
ตณฺหาย อุฑฺฑิโต โลโก, ชราย ปริวาริโต’’ติฯ
๙. อิจฺฉาสุตฺตํ
๖๙.
‘‘เกนสฺสุ พชฺฌตี โลโก, กิสฺส วินยาย มุจฺจติ;
กิสฺสสฺสุ วิปฺปหาเนน, สพฺพํ ฉินฺทติ พนฺธน’’นฺติฯ
‘‘อิจฺฉาย พชฺฌตี โลโก, อิจฺฉาวินยาย มุจฺจติ;
อิจฺฉาย วิปฺปหาเนน, สพฺพํ ฉินฺทติ พนฺธน’’นฺติฯ
๑๐. โลกสุตฺตํ
๗๐.
‘‘กิสฺมิํ
กิสฺส โลโก อุปาทาย, กิสฺมิํ โลโก วิหญฺญตี’’ติฯ
‘‘ฉสุ
ฉนฺนเมว อุปาทาย, ฉสุ โลโก วิหญฺญตี’’ติฯ
อทฺธวคฺโค
ตสฺสุทฺทานํ –
นามํ จิตฺตญฺจ ตณฺหา จ, สํโยชนญฺจ พนฺธนา;
อพฺภาหตุฑฺฑิโต ปิหิโต, อิจฺฉา โลเกน เต ทสาติฯ
๘. เฉตฺวาวคฺโค
๑. เฉตฺวาสุตฺตํ
๗๑. สาวตฺถินิทานํฯ เอกมนฺตํ
‘‘กิํสุ เฉตฺวา
กิสฺสสฺสุ เอกธมฺมสฺส, วธํ โรเจสิ โคตมา’’ติฯ
‘‘โกธํ
โกธสฺส วิสมูลสฺส, มธุรคฺคสฺส เทวเต;
วธํ อริยา ปสํสนฺติ, ตญฺหิ เฉตฺวา น โสจตี’’ติฯ
๒. รถสุตฺตํ
๗๒.
‘‘กิํสุ รถสฺส ปญฺญาณํ, กิํสุ ปญฺญาณมคฺคิโน;
กิํสุ รฏฺฐสฺส ปญฺญาณํ, กิํสุ ปญฺญาณมิตฺถิยา’’ติฯ
‘‘ธโช
ราชา รฏฺฐสฺส ปญฺญาณํ, ภตฺตา ปญฺญาณมิตฺถิยา’’ติฯ
๓. วิตฺตสุตฺตํ
๗๓.
‘‘กิํสูธ วิตฺตํ ปุริสสฺส เสฏฺฐํ, กิํสุ สุจิณฺโณ สุขมาวหติ;
กิํสุ
‘‘สทฺธีธ วิตฺตํ ปุริสสฺส เสฏฺฐํ, ธมฺโม สุจิณฺโณ สุขมาวหติ;
สจฺจํ หเว สาทุตรํ รสานํ, ปญฺญาชีวิํ ชีวิตมาหุ เสฏฺฐ’’นฺติฯ
๔. วุฏฺฐิสุตฺตํ
๗๔.
‘‘กิํสุ อุปฺปตตํ เสฏฺฐํ, กิํสุ นิปตตํ วรํ;
กิํสุ ปวชมานานํ, กิํสุ ปวทตํ วร’’นฺติฯ
‘‘พีชํ อุปฺปตตํ เสฏฺฐํ, วุฏฺฐิ นิปตตํ วรา;
คาโว ปวชมานานํ, ปุตฺโต ปวทตํ วโรติฯ
‘‘วิชฺชา อุปฺปตตํ เสฏฺฐา, อวิชฺชา นิปตตํ วรา;
สงฺโฆ ปวชมานานํ, พุทฺโธ ปวทตํ วโร’’ติฯ
๕. ภีตาสุตฺตํ
๗๕.
‘‘กิํสูธ ภีตา ชนตา อเนกา,
มคฺโค จเนกายตนปฺปวุตฺโต;
ปุจฺฉามิ ตํ โคตม ภูริปญฺญ,
กิสฺมิํ ฐิโต ปรโลกํ น ภาเย’’ติฯ
‘‘วาจํ
กาเยน
พวฺหนฺนปานํ ฆรมาวสนฺโต,
สทฺโธ
เอเตสุ ธมฺเมสุ ฐิโต จตูสุ,
ธมฺเม ฐิโต ปรโลกํ น ภาเย’’ติฯ
๖. นชีรติสุตฺตํ
๗๖.
‘‘กิํ ชีรติ กิํ น ชีรติ, กิํสุ อุปฺปโถติ วุจฺจติ;
กิํสุ ธมฺมานํ ปริปนฺโถ, กิํสุ รตฺตินฺทิวกฺขโย;
กิํ มลํ พฺรหฺมจริยสฺส, กิํ สินานมโนทกํฯ
‘‘กติ โลกสฺมิํ ฉิทฺทานิ, ยตฺถ วิตฺตํ
ภควนฺตํ ปุฏฺฐุมาคมฺม, กถํ ชาเนมุ ตํ มย’’นฺติฯ
‘‘รูปํ ชีรติ มจฺจานํ, นามโคตฺตํ น ชีรติ;
ราโค อุปฺปโถติ วุจฺจติฯ
‘‘โลโภ ธมฺมานํ ปริปนฺโถ, วโย รตฺตินฺทิวกฺขโย;
อิตฺถี มลํ พฺรหฺมจริยสฺส, เอตฺถายํ สชฺชเต ปชา;
ตโป จ พฺรหฺมจริยญฺจ, ตํ สินานมโนทกํฯ
‘‘ฉ โลกสฺมิํ ฉิทฺทานิ, ยตฺถ วิตฺตํ น ติฏฺฐติ;
อาลสฺยญฺจ
นิทฺทา ตนฺที
๗. อิสฺสริยสุตฺตํ
๗๗.
‘‘กิํสุ
กิํสุ สตฺถมลํ โลเก, กิํสุ โลกสฺมิมพฺพุทํฯ
‘‘กิํสุ หรนฺตํ วาเรนฺติ, หรนฺโต ปน โก ปิโย;
กิํสุ ปุนปฺปุนายนฺตํ, อภินนฺทนฺติ ปณฺฑิตา’’ติฯ
‘‘วโส
โกโธ สตฺถมลํ โลเก, โจรา โลกสฺมิมพฺพุทาฯ
‘‘โจรํ หรนฺตํ วาเรนฺติ, หรนฺโต สมโณ ปิโย;
สมณํ ปุนปฺปุนายนฺตํ, อภินนฺทนฺติ ปณฺฑิตา’’ติฯ
๘. กามสุตฺตํ
๗๘.
‘‘กิมตฺถกาโม
กิํสุ มุญฺเจยฺย กลฺยาณํ, ปาปิกํ น จ โมจเย’’ติฯ
‘‘อตฺตานํ น ทเท โปโส, อตฺตานํ น ปริจฺจเช;
วาจํ มุญฺเจยฺย กลฺยาณํ, ปาปิกญฺจ น โมจเย’’ติฯ
๙. ปาเถยฺยสุตฺตํ
๗๙.
‘‘กิํสุ พนฺธติ ปาเถยฺยํ, กิํสุ โภคานมาสโย;
กิํสุ นรํ ปริกสฺสติ, กิํสุ โลกสฺมิ ทุชฺชหํ;
กิสฺมิํ พทฺธา ปุถู สตฺตา, ปาเสน สกุณี ยถา’’ติฯ
‘‘สทฺธา
อิจฺฉา นรํ ปริกสฺสติ, อิจฺฉา โลกสฺมิ ทุชฺชหา;
อิจฺฉาพทฺธา ปุถู สตฺตา, ปาเสน สกุณี ยถา’’ติฯ
๑๐. ปชฺโชตสุตฺตํ
๘๐.
‘‘กิํสุ โลกสฺมิ ปชฺโชโต, กิํสุ โลกสฺมิ ชาคโร;
กิํสุ กมฺเม สชีวานํ, กิมสฺส อิริยาปโถฯ
‘‘กิํสุ อลสํ อนลสญฺจ
กิํ ภูตา อุปชีวนฺติ, เย ปาณา ปถวิสฺสิตา’’ติฯ
‘‘ปญฺญา โลกสฺมิ ปชฺโชโต, สติ โลกสฺมิ ชาคโร;
คาโว กมฺเม สชีวานํ, สีตสฺส อิริยาปโถฯ
‘‘วุฏฺฐิ อลสํ อนลสญฺจ, มาตา ปุตฺตํว โปสติ;
วุฏฺฐิํ ภูตา อุปชีวนฺติ, เย ปาณา ปถวิสฺสิตา’’ติฯ
๑๑. อรณสุตฺตํ
๘๑.
‘‘เกสูธ
เกธ อิจฺฉํ ปริชานนฺติ, เกสํ โภชิสฺสิยํ สทาฯ
‘‘กิํสุ
กิํสุ อิธ ชาติหีนํ, อภิวาเทนฺติ ขตฺติยา’’ติฯ
‘‘สมณีธ อรณา โลเก, สมณานํ วุสิตํ น นสฺสติ;
สมณา อิจฺฉํ ปริชานนฺติ, สมณานํ โภชิสฺสิยํ สทาฯ
‘‘สมณํ
สมณีธ ชาติหีนํ, อภิวาเทนฺติ ขตฺติยา’’ติฯ
เฉตฺวาวคฺโค อฏฺฐโมฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
เฉตฺวา รถญฺจ จิตฺตญฺจ, วุฏฺฐิ ภีตา นชีรติ;
อิสฺสรํ กามํ ปาเถยฺยํ, ปชฺโชโต อรเณน จาติฯ
เทวตาสํยุตฺตํ สมตฺตํฯ