๕. ภิกฺขุนีสํยุตฺตํ
๑. อาฬวิกาสุตฺตํ
๑๖๒. เอวํ
‘‘นตฺถิ นิสฺสรณํ โลเก, กิํ วิเวเกน กาหสิ;
ภุญฺชสฺสุ กามรติโย, มาหุ ปจฺฉานุตาปินี’’ติฯ
อถ โข อาฬวิกาย ภิกฺขุนิยา เอตทโหสิ – ‘‘โก นุ ขฺวายํ มนุสฺโส วา อมนุสฺโส วา คาถํ ภาสตี’’ติ? อถ โข อาฬวิกาย ภิกฺขุนิยา เอตทโหสิ – ‘‘มาโร โข อยํ ปาปิมา มม ภยํ ฉมฺภิตตฺตํ โลมหํสํ อุปฺปาเทตุกาโม วิเวกมฺหา จาเวตุกาโม คาถํ ภาสตี’’ติฯ อถ โข อาฬวิกา ภิกฺขุนี ‘‘มาโร อยํ ปาปิมา’’ อิติ วิทิตฺวา มารํ ปาปิมนฺตํ
‘‘อตฺถิ นิสฺสรณํ โลเก, ปญฺญาย เม สุผุสฺสิตํ
ปมตฺตพนฺธุ ปาปิม, น ตฺวํ ชานาสิ ตํ ปทํฯ
‘‘สตฺติสูลูปมา
ยํ ตฺวํ กามรติํ พฺรูสิ, อรติ มยฺห สา อหู’’ติฯ
อถ
๒. โสมาสุตฺตํ
๑๖๓. สาวตฺถินิทานํ
‘‘ยํ ตํ อิสีหิ ปตฺตพฺพํ, ฐานํ ทุรภิสมฺภวํ;
น ตํ ทฺวงฺคุลปญฺญาย, สกฺกา ปปฺโปตุมิตฺถิยา’’ติฯ
อถ โข โสมาย ภิกฺขุนิยา เอตทโหสิ – ‘‘โก นุ ขฺวายํ มนุสฺโส วา อมนุสฺโส วา คาถํ ภาสตี’’ติ? อถ โข โสมาย ภิกฺขุนิยา
‘‘อิตฺถิภาโว กิํ กยิรา, จิตฺตมฺหิ สุสมาหิเต;
ญาณมฺหิ วตฺตมานมฺหิ, สมฺมา ธมฺมํ วิปสฺสโตฯ
‘‘ยสฺส
กิญฺจิ วา ปน อญฺญสฺมิ
อถ โข มาโร ปาปิมา ‘‘ชานาติ มํ โสมา ภิกฺขุนี’’ติ ทุกฺขี ทุมฺมโน ตตฺเถวนฺตรธายีติฯ
๓. กิสาโคตมีสุตฺตํ
๑๖๔. สาวตฺถินิทานํฯ อถ โข กิสาโคตมี ภิกฺขุนี ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สาวตฺถิํ ปิณฺฑาย ปาวิสิฯ สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺตา
‘‘กิํ
วนมชฺฌคตา เอกา, ปุริสํ นุ คเวสสี’’ติฯ
อถ โข กิสาโคตมิยา ภิกฺขุนิยา เอตทโหสิ – ‘‘โก นุ ขฺวายํ มนุสฺโส วา อมนุสฺโส วา คาถํ ภาสตี’’ติ? อถ โข กิสาโคตมิยา ภิกฺขุนิยา เอตทโหสิ – ‘‘มาโร โข อยํ ปาปิมา มม ภยํ ฉมฺภิตตฺตํ โลมหํสํ อุปฺปาเทตุกาโม สมาธิมฺหา จาเวตุกาโม คาถํ ภาสตี’’ติฯ
อถ โข กิสาโคตมี ภิกฺขุนี ‘‘มาโร อยํ ปาปิมา’’ อิติ วิทิตฺวา มารํ ปาปิมนฺตํ คาถาหิ ปจฺจภาสิ –
‘‘อจฺจนฺตํ
น โสจามิ น โรทามิ, น ตํ ภายามิ อาวุโสฯ
‘‘สพฺพตฺถ วิหตา นนฺที, ตโมกฺขนฺโธ ปทาลิโต;
เชตฺวาน มจฺจุโน
อถ โข มาโร ปาปิมา ‘‘ชานาติ มํ กิสาโคตมี ภิกฺขุนี’’ติ ทุกฺขี ทุมฺมโน ตตฺเถวนฺตรธายีติฯ
๔. วิชยาสุตฺตํ
๑๖๕. สาวตฺถินิทานํฯ อถ โข วิชยา ภิกฺขุนี ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา…เป.… อญฺญตรสฺมิํ รุกฺขมูเล ทิวาวิหารํ นิสีทิฯ อถ โข มาโร ปาปิมา วิชยาย ภิกฺขุนิยา ภยํ ฉมฺภิตตฺตํ โลมหํสํ อุปฺปาเทตุกาโม สมาธิมฺหา จาเวตุกาโม เยน วิชยา ภิกฺขุนี เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา วิชยํ ภิกฺขุนิํ คาถาย อชฺฌภาสิ –
‘‘ทหรา
ปญฺจงฺคิเกน ตุริเยน, เอหยฺเยภิรมามเส’’ติ
อถ โข วิชยาย ภิกฺขุนิยา เอตทโหสิ – ‘‘โก นุ ขฺวายํ มนุสฺโส วา อมนุสฺโส วา คาถํ ภาสตี’’ติ? อถ โข วิชยาย ภิกฺขุนิยา เอตทโหสิ – ‘‘มาโร โข อยํ ปาปิมา มม ภยํ ฉมฺภิตตฺตํ โลมหํสํ อุปฺปาเทตุกาโม สมาธิมฺหา จาเวตุกาโม คาถํ ภาสตี’’ติฯ อถ โข วิชยา ภิกฺขุนี ‘‘มาโร อยํ ปาปิมา’’ อิติ วิทิตฺวา มารํ ปาปิมนฺตํ คาถาหิ ปจฺจภาสิ –
‘‘รูปา สทฺทา รสา คนฺธา, โผฏฺฐพฺพา จ มโนรมา;
นิยฺยาตยามิ ตุยฺเหว, มาร นาหํ เตนตฺถิกาฯ
‘‘อิมินา
อฏฺฏียามิ หรายามิ, กามตณฺหา สมูหตาฯ
‘‘เย จ รูปูปคา สตฺตา, เย จ อรูปฏฺฐายิโน
ยา จ สนฺตา สมาปตฺติ, สพฺพตฺถ วิหโต ตโม’’ติฯ
อถ โข มาโร ปาปิมา ‘‘ชานาติ มํ วิชยา ภิกฺขุนี’’ติ ทุกฺขี ทุมฺมโน ตตฺเถวนฺตรธายีติฯ
๕. อุปฺปลวณฺณาสุตฺตํ
๑๖๖. สาวตฺถินิทานํฯ อถ โข อุปฺปลวณฺณา ภิกฺขุนี ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา…เป.… อญฺญตรสฺมิํ สุปุปฺผิตสาลรุกฺขมูเล อฏฺฐาสิฯ อถ
‘‘สุปุปฺผิตคฺคํ อุปคมฺม ภิกฺขุนิ,
เอกา ตุวํ ติฏฺฐสิ สาลมูเล;
น จตฺถิ เต ทุติยา วณฺณธาตุ,
พาเล น ตฺวํ ภายสิ ธุตฺตกาน’’นฺติฯ
อถ
‘‘สตํ
อิธาคตา ตาทิสกา ภเวยฺยุํ;
โลมํ น อิญฺชามิ น สนฺตสามิ,
น มาร ภายามิ ตเมกิกาปิฯ
‘‘เอสา อนฺตรธายามิ, กุจฺฉิํ วา ปวิสามิ เต;
ปขุมนฺตริกายมฺปิ, ติฏฺฐนฺติํ มํ น ทกฺขสิฯ
‘‘จิตฺตสฺมิํ
สพฺพพนฺธนมุตฺตามฺหิ, น ตํ ภายามิ อาวุโส’’ติฯ
อถ โข มาโร ปาปิมา ‘‘ชานาติ มํ อุปฺปลวณฺณา ภิกฺขุนี’’ติ ทุกฺขี ทุมฺมโน ตตฺเถวนฺตรธายีติฯ
๖. จาลาสุตฺตํ
๑๖๗. สาวตฺถินิทานํฯ อถ โข จาลา ภิกฺขุนี ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา…เป.… อญฺญตรสฺมิํ รุกฺขมูเล ทิวาวิหารํ นิสีทิฯ อถ โข มาโร ปาปิมา เยน จาลา ภิกฺขุนี เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา จาลํ ภิกฺขุนิํ เอตทโวจ – ‘‘กิํ นุ ตฺวํ, ภิกฺขุนิ, น โรเจสี’’ติ? ‘‘ชาติํ ขฺวาหํ, อาวุโส, น โรเจมี’’ติฯ
‘‘กิํ นุ ชาติํ น โรเจสิ, ชาโต กามานิ ภุญฺชติ;
โก นุ ตํ อิทมาทปยิ, ชาติํ มา โรจ
‘‘ชาตสฺส มรณํ โหติ, ชาโต ทุกฺขานิ ผุสฺสติ
พนฺธํ วธํ ปริกฺเลสํ, ตสฺมา ชาติํ น โรจเยฯ
‘‘พุทฺโธ
สพฺพทุกฺขปฺปหานาย, โส มํ สจฺเจ นิเวสยิฯ
‘‘เย
นิโรธํ อปฺปชานนฺตา, อาคนฺตาโร ปุนพฺภว’’นฺติฯ
อถ โข มาโร ปาปิมา ‘‘ชานาติ มํ จาลา ภิกฺขุนี’’ติ ทุกฺขี ทุมฺมโน ตตฺเถวนฺตรธายีติฯ
๗. อุปจาลาสุตฺตํ
๑๖๘. สาวตฺถินิทานํ
‘‘ตาวติํสา จ ยามา จ, ตุสิตา จาปิ เทวตา;
นิมฺมานรติโน เทวา, เย เทวา วสวตฺติโน;
ตตฺถ จิตฺตํ ปณิเธหิ, รติํ ปจฺจนุโภสฺสสี’’ติฯ
‘‘ตาวติํสา จ ยามา จ, ตุสิตา จาปิ เทวตา;
นิมฺมานรติโน เทวา, เย เทวา วสวตฺติโน;
กามพนฺธนพทฺธา เต, เอนฺติ มารวสํ ปุนฯ
‘‘สพฺโพ อาทีปิโต
สพฺโพ ปชฺชลิโต
‘‘อกมฺปิตํ อปชฺชลิตํ
อคติ ยตฺถ มารสฺส, ตตฺถ เม นิรโต มโน’’ติฯ
อถ
๘. สีสุปจาลาสุตฺตํ
๑๖๙. สาวตฺถินิทานํ
‘‘กํ นุ อุทฺทิสฺส มุณฺฑาสิ, สมณี วิย ทิสฺสสิ;
น จ โรเจสิ ปาสณฺฑํ, กิมิว จรสิ โมมูหา’’ติฯ
‘‘อิโต พหิทฺธา ปาสณฺฑา, ทิฏฺฐีสุ ปสีทนฺติ เต;
น เตสํ ธมฺมํ โรเจมิ, เต ธมฺมสฺส อโกวิทาฯ
‘‘อตฺถิ
สพฺพาภิภู มารนุโท, สพฺพตฺถมปราชิโตฯ
‘‘สพฺพตฺถ มุตฺโต อสิโต, สพฺพํ ปสฺสติ จกฺขุมา;
สพฺพกมฺมกฺขยํ ปตฺโต, วิมุตฺโต อุปธิสงฺขเย;
โส มยฺหํ ภควา สตฺถา, ตสฺส โรเจมิ สาสน’’นฺติฯ
อถ โข มาโร ปาปิมา ‘‘ชานาติ มํ สีสุปจาลา ภิกฺขุนี’’ติ ทุกฺขี ทุมฺมโน ตตฺเถวนฺตรธายีติฯ
๙. เสลาสุตฺตํ
๑๗๐. สาวตฺถินิทานํ
‘‘เกนิทํ ปกตํ พิมฺพํ, กฺวนุ
กฺวนุ พิมฺพํ สมุปฺปนฺนํ, กฺวนุ พิมฺพํ นิรุชฺฌตี’’ติฯ
อถ โข เสลาย ภิกฺขุนิยา เอตทโหสิ – ‘‘โก นุ ขฺวายํ มนุสฺโส วา อมนุสฺโส วา คาถํ ภาสตี’’ติ? อถ โข เสลาย ภิกฺขุนิยา
‘‘นยิทํ อตฺตกตํ
เหตุํ ปฏิจฺจ สมฺภูตํ, เหตุภงฺคา นิรุชฺฌติฯ
‘‘ยถา อญฺญตรํ พีชํ, เขตฺเต วุตฺตํ วิรูหติ;
ปถวีรสญฺจาคมฺม, สิเนหญฺจ ตทูภยํฯ
‘‘เอวํ ขนฺธา จ ธาตุโย, ฉ จ อายตนา อิเม;
เหตุํ ปฏิจฺจ สมฺภูตา, เหตุภงฺคา นิรุชฺฌเร’’ติฯ
อถ โข มาโร ปาปิมา ‘‘ชานาติ มํ เสลา ภิกฺขุนี’’ติ ทุกฺขี ทุมฺมโน ตตฺเถวนฺตรธายีติฯ
๑๐. วชิราสุตฺตํ
๑๗๑. สาวตฺถินิทานํ
‘‘เกนายํ ปกโต สตฺโต, กุวํ สตฺตสฺส การโก;
กุวํ สตฺโต สมุปฺปนฺโน, กุวํ สตฺโต นิรุชฺฌตี’’ติฯ
อถ โข วชิราย ภิกฺขุนิยา เอตทโหสิ – ‘‘โก นุ ขฺวายํ มนุสฺโส วา อมนุสฺโส วา คาถํ ภาสตี’’ติ? อถ โข วชิราย ภิกฺขุนิยา เอตทโหสิ – ‘‘มาโร โข อยํ ปาปิมา มม ภยํ ฉมฺภิตตฺตํ โลมหํสํ อุปฺปาเทตุกาโม สมาธิมฺหา จาเวตุกาโม คาถํ ภาสตี’’ติฯ อถ โข
‘‘กิํ นุ สตฺโตติ ปจฺเจสิ, มาร ทิฏฺฐิคตํ นุ เต;
สุทฺธสงฺขารปุญฺโชยํ, นยิธ สตฺตุปลพฺภติฯ
‘‘ยถา หิ องฺคสมฺภารา, โหติ สทฺโท รโถ อิติ;
เอวํ ขนฺเธสุ สนฺเตสุ, โหติ สตฺโตติ สมฺมุติ
‘‘ทุกฺขเมว
นาญฺญตฺร ทุกฺขา สมฺโภติ, นาญฺญํ ทุกฺขา นิรุชฺฌตี’’ติฯ
อถ
ภิกฺขุนีสํยุตฺตํ สมตฺตํฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
อาฬวิกา จ โสมา จ, โคตมี วิชยา สห;
อุปฺปลวณฺณา จ จาลา, อุปจาลา สีสุปจาลา จ;
เสลา วชิราย เต ทสาติฯ