(๖) ๑. ปุญฺญาภิสนฺทวคฺโค
๑. ปฐมปุญฺญาภิสนฺทสุตฺตวณฺณนา
๕๑. ทุติยสฺส ปุญฺญาภิสนฺทาติ ปุญฺญสฺส อภิสนฺทา, ปุญฺญปฺปตฺติโยติ อตฺโถฯ กุสลาภิสนฺทาติ ตสฺเสว เววจนํฯ เต สุขสฺสาหาราฯ สุฏฺฐุ อคฺคานํ รูปาทีนํ ทายกาติ โสวคฺคิกาฯ สุโข เนสํ วิปาโกติ สุขวิปากาฯ สคฺเค อุปปตฺติ สคฺโค, สคฺคาย สํวตฺตนฺตีติ สคฺคสํวตฺตนิกาฯ จีวรํ ปริภุญฺชมาโนติ จีวรตฺถาย วตฺถํ ลภิตฺวา สูจิสุตฺตาทีนํ อภาเวน ตํ นิกฺขิปนฺโตปิ กโรนฺโตปิ ปารุปนฺโตปิ ชิณฺณกาเล ปจฺจตฺถรณํ กโรนฺโตปิ ปจฺจตฺถริตุมฺปิ อสกฺกุเณยฺยํ ภูมตฺถรณํ กโรนฺโตปิ ภูมตฺถรณสฺส อนนุจฺฉวิกํ ผาเลตฺวา ปาทปุญฺฉนํ กโรนฺโตปิ ‘‘ปริภุญฺชมาโน’’ตฺเวว วุจฺจติฯ ยทา ปน ‘‘ปาทปุญฺฉนมฺปิ น สกฺกา อิท’’นฺติ สมฺมชฺชิตฺวา ฉฑฺฑิตํ โหติ, ตทา ปริภุญฺชมาโน นาม น โหติฯ อปฺปมาณํ เจโตสมาธินฺติ อรหตฺตผลสมาธิํฯ อปฺปมาโณ ตสฺส ปุญฺญาภิสนฺโทติ อิมินา ทายกสฺส ปุญฺญเจตนาย อปฺปมาณตํ กเถติฯ ตสฺส หิ ‘‘ขีณาสโว เม จีวรํ ปริภุญฺชตี’’ติ ปุนปฺปุนํ อนุสฺสรณวเสน ปวตฺตา ปุญฺญเจตนา อปฺปมาณา โหติฯ ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ ปิณฺฑปาตาทีสุ ปน โย ปิณฺฑปาตํ ปริภุญฺชิตฺวา สตฺตาหมฺปิ เตเนว ยาเปติ, อญฺญํ น ปริภุญฺชติ, โส สตฺตาหมฺปิ ตํเยว ปิณฺฑปาตํ ปริภุญฺชมาโน นาม โหติฯ เอกสฺมิํ ปน เสนาสเน รตฺติฏฺฐานทิวาฏฺฐานาทีสุ จงฺกมนฺโตปิ ยาว ตํ เสนาสนํ ปหาย อญฺญํ น คณฺหาติ, ตาว ปริภุญฺชมาโน นาม โหติฯ เอเกน ปน เภสชฺเชน พฺยาธิมฺหิ วูปสนฺเต ยาว อญฺญํ เภสชฺชํ น ปริภุญฺชติ, ตาวเทว ปริภุญฺชมาโน นาม โหติฯ
พหุเภรวนฺติ รตนวรานนฺติ สตฺตนฺนมฺปิ วรรตนานํฯ อาลยนฺติ นิวาสฏฺฐานํฯ ปุถู สวนฺตีติ พหุกา หุตฺวา สนฺทมานาฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ
๒. ทุติยปุญฺญาภิสนฺทสุตฺตวณฺณนา
๕๒. ทุติเย อริยกนฺเตหีติ มคฺคผลสมฺปยุตฺเตหิฯ ตานิ หิ อริยานํ กนฺตานิ โหนฺติ ปิยานิ มนาปานิฯ เสสํ สุตฺตนฺเต ตาว ยํ วตฺตพฺพํ สิยา, ตํ วิสุทฺธิมคฺเค (วิสุทฺธิ. ๑.๑๒๔ อาทโย) วุตฺตเมวฯ
คาถาสุ ปน สทฺธาติ โสตาปนฺนสฺส สทฺธา อธิปฺเปตาฯ สีลมฺปิ โสตาปนฺนสฺส สีลเมวฯ อุชุภูตญฺจ ทสฺสนนฺติ กายวงฺกาทีนํ อภาเวน ขีณาสวสฺส ทสฺสนํ อุชุภูตทสฺสนํ นามฯ อาหูติ กถยนฺติฯ ปสาทนฺติ พุทฺธธมฺมสงฺเฆสุ ปสาทํฯ ธมฺมทสฺสนนฺติ จตุสจฺจธมฺมทสฺสนํฯ
๓. ปฐมสํวาสสุตฺตวณฺณนา
๕๓. ตติเย สมฺพหุลาปิ โข คหปตี จ คหปตานิโย จาติ พหุกา คหปตโย จ คหปตานิโย จ อาวาหวิวาหกรณตฺถาย คจฺฉนฺตา ตเมว มคฺคํ ปฏิปนฺนา โหนฺติฯ สํวาสาติ สหวาสา เอกโตวาสาฯ ฉโว ฉวายาติ คุณมรเณน มตตฺตา ฉโว คุณมรเณเนว มตาย ฉวาย สทฺธิํฯ เทวิยา สทฺธินฺติ คุเณหิ เทวิภูตาย สทฺธิํฯ ทุสฺสีโลติ นิสฺสีโลฯ ปาปธมฺโมติ ลามกธมฺโมฯ อกฺโกสกปริภาสโกติ ทสหิ อกฺโกสวตฺถูหิ อกฺโกสโก, ภยํ ทสฺเสตฺวา สนฺตชฺชเนน ปริภาสโกฯ เอวํ
กทริยาติ ถทฺธมจฺฉริโนฯ ชานิปตโยติ ชยมฺปติกาฯ วทญฺญูติ ยาจกานํ วจนสฺส อตฺถํ ชานนฺติฯ สญฺญตาติ สีลสํยเมน สมนฺนาคตาฯ ธมฺมชีวิโนติ ธมฺเม ฐตฺวา ชีวิกํ กปฺเปนฺตีติ ธมฺมชีวิโนฯ อตฺถาสํ ปจุรา โหนฺตีติ วฑฺฒิสงฺขาตา อตฺถา เอเตสํ พหู โหนฺติฯ ผาสุกํ อุปชายตีติ อญฺญมญฺญํ ผาสุวิหาโร ชายติฯ กามกามิโนติ กาเม กามยมานาฯ
๔. ทุติยสํวาสสุตฺตวณฺณนา
๕๔. จตุตฺเถ กมฺมปถวเสน เทสนา ปวตฺติตาฯ เสสํ ตาทิสเมวฯ อิเมสุ ปน ทฺวีสุปิ สุตฺเตสุ อคาริกปฏิปทา กถิตาฯ โสตาปนฺนสกทาคามีนมฺปิ วฏฺฏติฯ
๕-๖. สมชีวีสุตฺตทฺวยวณฺณนา
๕๕-๕๖. ปญฺจเม เตนุปสงฺกมีติ กิมตฺถํ อุปสงฺกมิ? อนุคฺคณฺหนตฺถํฯ ตถาคโต หิ ตํ รฏฺฐํ ปาปุณนฺโต อิเมสํเยว ทฺวินฺนํ สงฺคณฺหนตฺถาย ปาปุณาติฯ นกุลปิตา กิร ปญฺจ ชาติสตานิ ตถาคตสฺส ปิตา อโหสิ, ปญฺจ ชาติสตานิ มหาปิตา, ปญฺจ ชาติสตานิ จูฬปิตาฯ นกุลมาตาปิ ปญฺจ ชาติสตานิ ตถาคตสฺส มาตา อโหสิ, ปญฺจ ชาติสตานิ มหามาตา, ปญฺจ ชาติสตานิ จูฬมาตาฯ เต สตฺถุ ทิฏฺฐกาลโต ปฏฺฐาย ปุตฺตสิเนหํ ปฏิลภิตฺวา ‘‘หนฺตาต, หนฺตาตา’’ติ วจฺฉกํ ทิสฺวา วจฺฉคิทฺธินี คาวี วิย วิรวมานา อุปสงฺกมิตฺวา ปฐมทสฺสเนเนว โสตาปนฺนา ชาตาฯ นิเวสเน อติจริตาติ อติกฺกมิตาฯ อภิสมฺปรายญฺจาติ ปรโลเก จฯ สมสทฺธาติ สทฺธาย สมา เอกสทิสาฯ สีลาทีสุปิ เอเสว นโยฯ ฉฏฺฐํ เกวลํ ภิกฺขูนํ เทสิตํฯ เสสเมตฺถ ตาทิสเมวฯ
๗. สุปฺปวาสาสุตฺตวณฺณนา
๕๗. สตฺตเม ปชฺชนิกนฺติ ตสฺส นิคมสฺส นามํฯ โกลิยานนฺติ โกลราชกุลานํฯ อายุํ โข ปน ทตฺวาติ อายุทานํ ทตฺวาฯ อายุสฺส ภาคินี โหตีติ อายุภาคปฏิลาภินี โหติ, อายุํ วา ภชนิกา โหติ, อายุปฺปฏิลาภินีติ อตฺโถฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ
รสสา อุเปตนฺติ รเสน อุเปตํ รสสมฺปนฺนํฯ อุชฺชุคเตสูติ กายวงฺกาทิรหิตตฺตา อุชุกเมว คเตสุ ขีณาสเวสุฯ จรณูปปนฺเนสูติ ปญฺจทสหิ จรณธมฺเมหิ สมนฺนาคเตสุฯ มหคฺคเตสูติ มหตฺตํ คเตสุฯ ขีณาสวานญฺเญเวตํ นามํฯ ปุญฺเญน ปุญฺญํ สํสนฺทมานาติ ปุญฺเญน สทฺธิํ ปุญฺญํ ฆฏยมานาฯ มหปฺผลา โลกวิทูน วณฺณิตาติ เอวรูปา ทานสงฺขาตา ทกฺขิณา ติวิธโลกํ วิทิตํ กตฺวา ฐิตตฺตา โลกวิทูนํ พุทฺธานํ วณฺณิตา, พุทฺเธหิ ปสตฺถาติ อตฺโถฯ ยญฺญมนุสฺสรนฺตาติ เวทชาตาติ ตุฏฺฐิชาตาฯ
๘. สุทตฺตสุตฺตวณฺณนา
๕๘. อฏฺฐเม สญฺญตานนฺติ กายวาจาหิ สํยตานํฯ ปรทตฺตโภชินนฺติ ปเรหิ ทินฺนเมว ภุญฺชิตฺวา ยาเปนฺตานํฯ กาเลนาติ ยุตฺตปฺปตฺตกาเลนฯ สกฺกจฺจ ททาตีติ สหตฺถา สกฺการํ กตฺวา ททาติฯ จตฺตาริ ฐานานิ อนุปฺปเวจฺฉตีติ จตฺตาริ การณานิ อนุปฺปเวเสติ ททาติฯ ยสวา โหตีติ มหาปริวาโร โหติฯ นวมํ เกวลํ ภิกฺขูนํ กถิตํฯ เสสเมตฺถ ตาทิสเมวฯ
๑๐. คิหิสามีจิสุตฺตวณฺณนา
๖๐. ทสเม คิหิสามีจิปฏิปทนฺติ คิหีนํ อนุจฺฉวิกํ ปฏิปตฺติํฯ ปจฺจุปฏฺฐิโต โหตีติ อติหริตฺวา ทาตุกามตาย ปติอุปฏฺฐิโต โหติ อุปคโต, ภิกฺขุสงฺฆสฺส จีวรํ เทตีติ อตฺโถฯ
อุปฏฺฐิตาติ อุปฏฺฐายโกฯ เตสํ ทิวา จ รตฺโต จาติ เย เอวํ จตูหิ ปจฺจเยหิ อุปฏฺฐหนฺติ, เตสํ ทิวา จ รตฺติญฺจ ปริจฺจาควเสน จ อนุสฺสรณวเสน จ สทา ปุญฺญํ ปวฑฺฒติฯ สคฺคญฺจ กมติฏฺฐานนฺติ ตาทิโส จ ภทฺทกํ กมฺมํ กตฺวา สคฺคฏฺฐานํ อุปคจฺฉติฯ อิเมสุ จตูสุปิ สุตฺเตสุ อาคาริยปฏิปทา กถิตาฯ โสตาปนฺนสกทาคามีนมฺปิ วฏฺฏติฯ
ปุญฺญาภิสนฺทวคฺโค ปฐโมฯ