๓๙. อวฏผลวคฺโค
๑. อวฏผลทายกตฺเถรอปทานํ
๑.
‘‘สตรํสิ
วิเวกกาโม สมฺพุทฺโธ, โคจรายาภินิกฺขมิฯ
๒.
‘‘ผลหตฺโถ อหํ ทิสฺวา, อุปคจฺฉิํ นราสภํ;
ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, อวฏํ
๓.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ ผลมททิํ อหํ;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๔.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;
นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา, วิหรามิ อนาสโวฯ
๕.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ, มม พุทฺธสฺส สนฺติเก;
ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๖.
‘‘ปฏิสมฺภิทา
ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ
อวฏผลทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ปฐมํฯ
๒. ลพุชทายกตฺเถรอปทานํ
๗.
‘‘นคเร พนฺธุมติยา, อาสิํ อารามิโก ตทา;
อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ, คจฺฉนฺตํ อนิลญฺชเสฯ
๘.
‘‘ลพุชสฺส ผลํ คยฺห, พุทฺธเสฏฺฐสฺสทาสหํ;
อากาเส ฐิตโก สนฺโต, ปฏิคณฺหิ มหายโสฯ
๙.
‘‘วิตฺติสญฺชนนํ
ผลํ พุทฺธสฺส ทตฺวาน, วิปฺปสนฺเนน เจตสาฯ
๑๐.
‘‘อธิคจฺฉิํ
อุปฺปชฺชเตว รตนํ, นิพฺพตฺตสฺส ตหิํ ตหิํฯ
๑๑.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ผลมททิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๑๒.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
๑๓.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๑๔.
‘‘ปฏิสมฺภิทา
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ลพุชทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
ลพุชทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ทุติยํฯ
๓. อุทุมฺพรผลทายกตฺเถรอปทานํ
๑๕.
‘‘วินตานทิยา ตีเร, วิหาสิ ปุริสุตฺตโม;
อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ, เอกคฺคํ สุสมาหิตํฯ
๑๖.
‘‘ตสฺมิํ ปสนฺนมานโส, กิเลสมลโธวเน;
อุทุมฺพรผลํ คยฺห, พุทฺธเสฏฺฐสฺสทาสหํฯ
๑๗.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ผลมททิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๑๘.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
๑๙.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๒๐.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ
อุทุมฺพรผลทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ตติยํฯ
๔. ปิลกฺขผลทายกตฺเถรอปทานํ
๒๑.
‘‘วนนฺตเร
ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, ปิลกฺขสฺสาททิํ ผลํ
๒๒.
‘‘อฏฺฐารเส กปฺปสเต, ยํ ผลมททิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๒๓.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
๒๔.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๒๕.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปิลกฺขผลทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
ปิลกฺขผลทายกตฺเถรสฺสาปทานํ จตุตฺถํฯ
๕. ผารุสผลทายกตฺเถรอปทานํ
๒๖.
‘‘สุวณฺณวณฺณํ
รถิยํ ปฏิปชฺชนฺตํ, ผารุสผลมทาสหํฯ
๒๗.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ผลมททิํ อหํ;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๒๘.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
๒๙.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๓๐.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ผารุสผลทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
ผารุสผลทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ปญฺจมํฯ
๖. วลฺลิผลทายกตฺเถรอปทานํ
๓๑.
‘‘สพฺเพ
ผลมนฺเวสมานา เต, อลภิํสุ ผลํ ตทาฯ
๓๒.
‘‘ตตฺถทฺทสาสิํ
ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, วลฺลิผลมทาสหํฯ
๓๓.
‘‘เอกตฺติํเส อิโต กปฺเป, ยํ ผลมททิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๓๔.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
๓๕.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๓๖.
‘‘ปฏิสมฺภิทา
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา วลฺลิผลทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
วลฺลิผลทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ฉฏฺฐํฯ
๗. กทลิผลทายกตฺเถรอปทานํ
๓๗.
‘‘กณิการํว ชลิตํ, ปุณฺณมาเยว
ชลนฺตํ ทีปรุกฺขํว, อทฺทสํ โลกนายกํฯ
๓๘.
‘‘กทลิผลํ ปคฺคยฺห, อทาสิํ สตฺถุโน อหํ;
ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, วนฺทิตฺวาน อปกฺกมิํฯ
๓๙.
‘‘เอกตฺติํเส
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๔๐.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
๔๑.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๔๒.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กทลิผลทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
กทลิผลทายกตฺเถรสฺสาปทานํ สตฺตมํฯ
๘. ปนสผลทายกตฺเถรอปทานํ
๔๓.
‘‘อชฺชุโน
จรเณน จ สมฺปนฺโน, สมาธิกุสโล มุนิฯ
๔๔.
‘‘กุมฺภมตฺตํ
ฉตฺตปณฺเณ ฐเปตฺวาน, อทาสิํ สตฺถุโน อหํฯ
๔๕.
‘‘เอกตฺติํเส อิโต กปฺเป, ยํ ผลมททิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ
๔๖.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
๔๗.
‘‘สฺวาคตํ
๔๘.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปนสผลทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
ปนสผลทายกตฺเถรสฺสาปทานํ อฏฺฐมํฯ
๙. โสณโกฏิวีสตฺเถรอปทานํ
๔๙.
‘‘วิปสฺสิโน
จาตุทฺทิสสฺส สงฺฆสฺส, พนฺธุมาราชธานิยาฯ
๕๐.
‘‘ทุสฺเสหิ ภูมิํ เลณสฺส, สนฺถริตฺวา ปริจฺจชิํ;
อุทคฺคจิตฺโต สุมโน, อกาสิํ ปณิธิํ ตทาฯ
๕๑.
‘‘อาราธเยยฺยํ สมฺพุทฺธํ, ปพฺพชฺชญฺจ ลเภยฺยหํ;
อนุตฺตรญฺจ นิพฺพานํ, ผุเสยฺยํ สนฺติมุตฺตมํฯ
๕๒.
‘‘เตเนว สุกฺกมูเลน, กปฺเป
เทวภูโต มนุสฺโส จ, กตปุญฺโญ วิโรจหํฯ
๕๓.
‘‘ตโต
จมฺปายํ อคฺคเสฏฺฐิสฺส, ชาโตมฺหิ เอกปุตฺตโกฯ
๕๔.
‘‘ชาตมตฺตสฺส
ททามหํ กุมารสฺส, วีสโกฏี อนูนกาฯ
๕๕.
‘‘จตุรงฺคุลา จ เม โลมา, ชาตา ปาทตเล อุโภ;
สุขุมา มุทุสมฺผสฺสา, ตูลาปิจุสมา สุภาฯ
๕๖.
‘‘อตีตา นวุติ กปฺปา, อยํ เอโก จ อุตฺตริ;
นาภิชานามิ นิกฺขิตฺเต, ปาเท ภูมฺยา อสนฺถเตฯ
๕๗.
‘‘อาราธิโต
อรหตฺตญฺจ เม ปตฺตํ, สีติภูโตมฺหิ นิพฺพุโตฯ
๕๘.
‘‘อคฺโค อารทฺธวีริยานํ, นิทฺทิฏฺโฐ สพฺพทสฺสินา;
ขีณาสโวมฺหิ อรหา, ฉฬภิญฺโญ มหิทฺธิโกฯ
๕๙.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ทานมททิํ ตทา;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, เลณทานสฺสิทํ ผลํฯ
๖๐.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
๖๑.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๖๒.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
๖๓.
‘‘เถโร
ปญฺหํ ปุฏฺโฐ วิยากาสิ, อโนตตฺเต มหาสเร’’ติฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โสโณ โกฏิวีโส เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
โสณโกฏิวีสตฺเถรสฺสาปทานํ นวมํฯ
๑๐. ปุพฺพกมฺมปิโลติกพุทฺธอปทานํ
๖๔.
‘‘อโนตตฺตสราสนฺเน
นานารตนปชฺโชเต, นานาคนฺธวนนฺตเรฯ
๖๕.
‘‘มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน, ปเรโต
อาสีโน พฺยากรี ตตฺถ, ปุพฺพกมฺมานิ อตฺตโนฯ
๖๖.
ปิโลติกสฺส กมฺมสฺส, พุทฺธตฺเตปิ วิปจฺจติ
[๑]
๖๗.
‘‘มุนาฬิ
ปจฺเจกพุทฺธํ สุรภิํ
๖๘.
‘‘เตน กมฺมวิปาเกน, นิรเย สํสริํ จิรํ;
พหูวสฺสสหสฺสานิ, ทุกฺขํ เวเทสิ เวทนํฯ
๖๙.
‘‘เตน กมฺมาวเสเสน, อิธ ปจฺฉิมเก ภเว;
อพฺภกฺขานํ มยา ลทฺธํ, สุนฺทริกาย การณาฯ
[๒]
๗๐.
‘‘สพฺพาภิภุสฺส
ตํ อพฺภกฺขาย นิรเย, จิรํ สํสริตํ มยาฯ
๗๑.
‘‘ทสวสฺสสหสฺสานิ, นิรเย สํสริํ จิรํ;
มนุสฺสภาวํ ลทฺธาหํ, อพฺภกฺขานํ พหุํ ลภิํฯ
๗๒.
‘‘เตน กมฺมาวเสเสน, จิญฺจมานวิกา มมํ;
อพฺภาจิกฺขิ อภูเตน, ชนกายสฺส อคฺคโตฯ
[๓]
๗๓.
‘‘พฺราหฺมโณ สุตวา อาสิํ, อหํ สกฺกตปูชิโต;
มหาวเน ปญฺจสเต, มนฺเต วาเจมิ มาณเวฯ
๗๔.
‘‘ตตฺถาคโต
ตํ จาหํ อาคตํ ทิสฺวา, อพฺภาจิกฺขิํ อทูสกํฯ
๗๕.
‘‘ตโตหํ อวจํ สิสฺเส, กามโภคี อยํ อิสิ;
มยฺหมฺปิ ภาสมานสฺส, อนุโมทิํสุ มาณวาฯ
๗๖.
‘‘ตโต มาณวกา สพฺเพ, ภิกฺขมานํ กุเล กุเล;
มหาชนสฺส อาหํสุ, กามโภคี อยํ อิสิฯ
๗๗.
‘‘เตน
อพฺภกฺขานํ ลภุํ สพฺเพ, สุนฺทริกาย การณาฯ
[๔]
๗๘.
‘‘เวมาตุภาตรํ ปุพฺเพ, ธนเหตุ หนิํ อหํ;
ปกฺขิปิํ คิริทุคฺคสฺมิํ, สิลาย จ อปิํสยิํฯ
๗๙.
‘‘เตน กมฺมวิปาเกน, เทวทตฺโต สิลํ ขิปิ;
องฺคุฏฺฐํ ปิํสยี ปาเท, มม ปาสาณสกฺขราฯ
[๕]
๘๐.
‘‘ปุเรหํ ทารโก หุตฺวา, กีฬมาโน มหาปเถ;
ปจฺเจกพุทฺธํ ทิสฺวาน, มคฺเค สกลิกํ
๘๑.
‘‘เตน กมฺมวิปาเกน, อิธ ปจฺฉิมเก ภเว;
วธตฺถํ มํ เทวทตฺโต, อภิมาเร ปโยชยิฯ
[๖]
๘๒.
‘‘หตฺถาโรโห
ปิณฺฑาย วิจรนฺตํ ตํ, อาสาเทสิํ คเชนหํฯ
๘๓.
‘‘เตน กมฺมวิปาเกน, ภนฺโต
คิริพฺพเช ปุรวเร, ทารุโณ สมุปาคมิ
[๗]
๘๔.
‘‘ราชาหํ
เตน กมฺมวิปาเกน, นิรเย ปจฺจิสํ ภุสํฯ
๘๕.
‘‘กมฺมุโน ตสฺส เสเสน, อิทานิ สกลํ มม;
ปาเท ฉวิํ ปกปฺเปสิ
[๘]
๘๖.
‘‘อหํ เกวฏฺฏคามสฺมิํ, อหุํ เกวฏฺฏทารโก;
มจฺฉเก ฆาติเต ทิสฺวา, ชนยิํ โสมนสฺสกํ
๘๗.
‘‘เตน
สพฺเพ สกฺกา จ หญฺญิํสุ, ยทา หนิ วิฏฏูโภ
[๙]
๘๘.
‘‘ผุสฺสสฺสาหํ ปาวจเน, สาวเก ปริภาสยิํ;
ยวํ ขาทถ ภุญฺชถ, มา จ ภุญฺชถ สาลโยฯ
๘๙.
‘‘เตน กมฺมวิปาเกน, เตมาสํ ขาทิตํ ยวํ;
นิมนฺติโต พฺราหฺมเณน, เวรญฺชายํ วสิํ ตทาฯ
[๑๐]
๙๐.
‘‘นิพฺพุทฺเธ วตฺตมานมฺหิ, มลฺลปุตฺตํ นิเหฐยิํ
เตน กมฺมวิปาเกน, ปิฏฺฐิทุกฺขํ อหู มมฯ
[๑๑]
๙๑.
‘‘ติกิจฺฉโก อหํ อาสิํ, เสฏฺฐิปุตฺตํ วิเรจยิํ;
เตน กมฺมวิปาเกน, โหติ ปกฺขนฺทิกา มมฯ
[๑๒]
๙๒.
‘‘อวจาหํ โชติปาโล, สุคตํ กสฺสปํ ตทา;
กุโต นุ โพธิ มุณฺฑสฺส, โพธิ ปรมทุลฺลภาฯ
๙๓.
‘‘เตน
ฉพฺพสฺสานุรุเวฬายํ, ตโต โพธิมปาปุณิํฯ
๙๔.
‘‘นาหํ เอเตน มคฺเคน, ปาปุณิํ โพธิมุตฺตมํ;
กุมฺมคฺเคน คเวสิสฺสํ, ปุพฺพกมฺเมน วาริโตฯ
๙๕.
‘‘ปุญฺญปาปปริกฺขีโณ, สพฺพสนฺตาปวชฺชิโต;
อโสโก อนุปายาโส, นิพฺพายิสฺสมนาสโวฯ
๙๖.
‘‘เอวํ ชิโน วิยากาสิ, ภิกฺขุสงฺฆสฺส อคฺคโต;
สพฺพาภิญฺญาพลปฺปตฺโต, อโนตตฺเต มหาสเร’’ติฯ
อิตฺถํ
ปุพฺพกมฺมปิโลติกํ นาม พุทฺธาปทานํ ทสมํฯ
อวฏผลวคฺโค เอกูนจตฺตาลีสโมฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
อวฏํ ลพุชญฺเจว, อุทุมฺพรปิลกฺขุ จ;
ผารุ วลฺลี จ กทลี, ปนโส โกฏิวีสโกฯ
ปุพฺพกมฺมปิโลติ จ, อปทานํ มเหสิโน;
คาถาโย เอกนวุติ, คณิตาโย วิภาวิภิฯ
จุทฺทสมํ ภาณวารํฯ