10. M±ratajjan²yasuttavaººan±
506. Eva½ me sutanti m±ratajjan²yasutta½. Tattha koµµhamanupaviµµhoti kucchi½ pavisitv± ant±na½ anto anupaviµµho, pakk±sayaµµh±ne nisinno. Garugaro viy±ti garukagaruko viya thaddho p±s±ºapuñjasadiso. M±s±cita½ maññeti m±sabhatta½ bhuttassa kucchi viya m±sap³ritapasibbako viya tintam±so viya c±ti attho. Vih±ra½ pavisitv±ti sace ±h±radosena esa garubh±vo, abbhok±se caªkamitu½ na sapp±yanti caªkam± orohitv± paººas±la½ pavisitv± pakatipaññatte ±sane nis²di. Paccatta½ yoniso manas±k±s²ti, “ki½ nu kho etan”ti ±vajjam±no attanoyeva up±yena manasi ak±si. Sace pana thero attano s²la½ ±vajjetv±, “ya½ hiyyo v± pare v± parasuve v± paribhutta½ avipakkamatthi, añño v± koci visabh±gadoso, sabba½ j²ratu ph±suka½ hot³”ti hatthena kucchi½ par±masissa, m±ro p±pim± vil²yitv± agamissa. Thero pana tath± akatv± yoniso manasi ak±si. M± tath±gata½ viheses²ti yath± hi puttesu vihesitesu m±t±pitaro vihesit±va honti, saddhivih±rika-antev±sikesu vihesitesu ±cariyupajjh±y± vihesit±va, janapade vihesite r±j± vihesitova hoti, eva½ tath±gatas±vake vihesite tath±gato vihesitova hoti. Ten±ha– “m± tath±gata½ viheses²”ti. Paccagga¼e aµµh±s²ti pati-agga¼eva aµµh±si. Agga¼a½ vuccati kav±µa½, mukhena uggantv± paººas±lato nikkhamitv± bahipaººas±l±ya kav±µa½ niss±ya aµµh±s²ti attho. 507. Bh³tapubb±ha½ p±pim±ti kasm± ida½ desana½ ±rabhi? Thero kira cintesi– “±k±saµµhakadevat±na½ t±va manussagandho yojanasate µhit±na½ ±b±dha½ karoti. Vuttañheta½– ‘yojanasata½ kho r±jañña manussagandho deve ubb±dhat²’ti (d². ni. 2.415). Aya½ pana m±ro n±gariko paricokkho mahesakkho ±nubh±vasampanno devar±j± sam±no mama kucchiya½ pavisitv± ant±na½ anto pakk±sayok±se nisinno ativiya paduµµho bhavissati. Evar³pa½ n±ma jeguccha½ paµik³la½ ok±sa½ pavisitv± nis²ditu½ sakkontassa kimañña½ akaraº²ya½ bhavissati, ki½ añña½ lajjissati, tva½ mama ñ±tikoti pana vutte mudubh±va½ an±pajjam±no n±ma natthi, handassa ñ±tikoµi½ paµivijjhitv± mudukeneva na½ up±yena vissajjess±m²”ti cintetv± ima½ desanam±rabhi. So me tva½ bh±gineyyo hos²ti so tva½ tasmi½ k±le mayha½ bh±gineyyo hosi. Ida½ paveºivasena vutta½. Devalokasmi½ pana m±rassa pitu va½so pit±mahassa va½so rajja½ karonto n±ma natthi, puññavasena devaloke devar±j± hutv± nibbatto, y±vat±yuka½ µhatv± cavati. Añño eko attan± katena kammena tasmi½ µh±ne adhipati hutv± nibbattati. Iti aya½ m±ropi tad± tato cavitv± puna kusala½ katv± imasmi½ k±le tasmi½ adhipatiµµh±ne nibbattoti veditabbo. Vidhuroti vigatadhuro, aññehi saddhi½ asadisoti attho. Appakasiren±ti appadukkhena. Pasup±lak±ti aje¼akap±lak±. Path±vinoti maggapaµipann±. K±ye upacinitv±ti samantato citaka½ bandhitv±. Aggi½ datv± pakkami½s³ti ettakena sar²ra½ pariy±d±na½ gamissat²ti citakassa pam±ºa½ sallakkhetv± cat³su dis±su aggi½ datv± pakkami½su. Citako pad²pasikh± viya pajjali, therassa udakaleºa½ pavisitv± nisinnak±lo viya ahosi. C²var±ni papphoµetv±ti sam±pattito vuµµh±ya vigatadh³me ki½sukavaººe aªg±re maddam±no c²var±ni vidhunitv±. Sar²re panassa usumamattampi n±hosi, c²varesu a½sumattampi najjh±yi, sam±pattiphala½ n±meta½. 508. Akkosath±ti dasahi akkosavatth³hi akkosatha. Paribh±sath±ti v±c±ya paribh±satha. Roseth±ti ghaµµetha. Viheseth±ti dukkh±petha. Sabbameta½ v±c±ya ghaµµanasseva adhivacana½. Yath± ta½ d³s² m±roti yath± etesa½ d³s² m±ro. Labhetha ot±ranti labhetha chidda½, kilesuppattiy± ±rammaºa½ paccaya½ labheyy±ti attho. Muº¹ak±ti-±d²su muº¹e muº¹±ti samaºe ca samaº±ti vattu½ vaµµeyya, ime pana h²¼ent± muº¹ak± samaºak±ti ±ha½su. Ibbh±ti gahapatik±. Kiºh±ti kaºh±, k±¼ak±ti attho. Bandhup±d±pacc±ti ettha bandh³ti brahm± adhippeto Tañhi br±hmaº± pit±mahoti voharanti. P±d±na½ apacc± p±d±pacc±, brahmuno piµµhip±dato j±t±ti adhipp±yo. Tesa½ kira aya½ laddhi– “br±hmaº± brahmuno mukhato nikkhant±, khattiy± urato, vess± n±bhito, sudd± j±ºuto, samaº± piµµhip±dato”ti. Jh±yinosm± jh±yinosm±ti jh±yino maya½ jh±yino mayanti. Madhurakaj±t±ti ±lasiyaj±t±. Jh±yant²ti cintayanti. Pajjh±yant²ti-±d²ni upasaggavasena va¹¹hit±ni. M³sika½ maggayam±noti s±ya½ gocaratth±ya susirarukkhato nikkhanta½ rukkhas±kh±ya m³sika½ pariyesanto. So kira upasant³pasanto viya niccalova tiµµhati, sampattak±le m³sika½ sahas± gaºh±ti. Kotth³ti siªg±lo, soºotipi vadanti. Sandhisamalasaªkaµireti sandhimhi ca samale ca saªkaµire ca. Tattha sandhi n±ma gharasandhi. Samalo n±ma g³thaniddhamanapan±¼i. Saªkaµira½ n±ma saªk±raµµh±na½. Vahacchinnoti kant±rato nikkhanto chinnavaho. Sandhisamalasaªkaµireti sandhimhi v± samale v± saªkaµire v±. Sopi hi baddhagatto viya niccalo jh±yati. Niraya½ upapajjant²ti sace m±ro manuss±na½ sar²re adhimuccitv± eva½ kareyya, manuss±na½ akusala½ na bhaveyya, m±rasseva bhaveyya. Sar²re pana anadhimuccitv± visabh±gavatthu½ vippaµis±r±rammaºa½ dasseti, tad± kira so bhikkh³ khippa½ gahetv± macche ajjhottharante viya, j±la½ gahetv± macche gaºhante viya, lepayaµµhi½ o¹¹etv± sakuºe bandhante viya, sunakhehi saddhi½ araññe migava½ carante viya, m±tug±me gahetv± ±p±nabh³miya½ nisinne viya, naccante viya, g±yante viya, bhikkhun²na½ rattiµµh±nadiv±µµh±nesu visabh±gamanusse nisinne viya, µhite viya ca katv± dassesi. Manuss± araññagat±pi vanagat±pi vih±ragat±pi vippaµis±r±rammaºa½ passitv± ±gantv± aññesa½ kathenti– “samaº± evar³pa½ assamaºaka½ ananucchavika½ karonti, etesa½ dinne kuto kusala½, m± etesa½ kiñci adatth±”ti. Eva½ te manuss± diµµhadiµµhaµµh±ne s²lavante akkosant± apuñña½ pasavitv± ap±yap³rak± ahesu½. Tena vutta½ “niraya½ upapajjant²”ti. 509. Anv±viµµh±ti ±vaµµit±. Pharitv± vihari½s³ti na kevala½ pharitv± vihari½su. Kakusandhassa pana bhagavato ov±de µhatv± ime catt±ro brahmavih±re nibbattetv± jh±napadaµµh±na½ vipassana½ va¹¹hetv± arahatte patiµµhahi½su. 510. ¾gati½ v± gati½ v±ti paµisandhivasena ±gamanaµµh±na½ v±, cutivasena gamanaµµh±na½ v± na j±n±mi. Siy± cittassa aññathattanti somanassavasena aññathatta½ bhaveyya. Sagga½ loka½ upapajjant²ti idh±pi purimanayeneva attho veditabbo. Yath± hi pubbe vippaµis±rakara½ ±rammaºa½ dasseti, evamidh±pi pas±dakara½. So kira tad± manuss±na½ dassanaµµh±ne bhikkh³ ±k±se gacchante viya, µhite viya pallaªkena nisinne viya, ±k±se s³cikamma½ karonte viya, potthaka½ v±cente viya, ±k±se c²vara½ pas±retv± k±ya½ utu½ gaºh±pente viya, navapabbajite ±k±sena carante viya, taruºas±maºere ±k±se µhatv± pupph±ni ocinante viya katv± dassesi. Manuss± araññagat±pi vanagat±pi vih±ragat±pi pabbajit±na½ ta½ paµipatti½ disv± ±gantv± aññesa½ kathenti– “bhikkh³su antamaso s±maºer±pi eva½mahiddhiko mah±nubh±v±, etesa½ dinna½ mahapphala½ n±ma hoti, etesa½ detha sakkaroth±”ti. Tato manuss± bhikkhusaªgha½ cat³hi paccayehi sakkaront± bahu½ puñña½ katv± saggapathap³rak± ahesu½. Tena vutta½ “sagga½ loka½ upapajjant²”ti. 511. Etha tumhe, bhikkhave, asubh±nupassino k±ye viharath±ti bhagav± sakalajambud²pa½ ±hiº¹anto antamaso dvinnampi tiººampi bhikkh³na½ vasanaµµh±na½ gantv±–
“Asubhasaññ±paricitena, bhikkhave, bhikkhuno cetas± bahula½ viharato methunadhammasam±pattiy± citta½ patil²yati patikuµati pativattati na sampas±riyati, upekkh± v± p±µikulyat± v± saºµh±ti.
¾h±re paµik³lasaññ±paricitena, bhikkhave, bhikkhuno cetas± bahula½ viharato rasataºh±ya citta½ patil²yati patikuµati pativattati na sampas±riyati, upekkh± v± p±µikulyat± v± saºµh±ti.
Sabbaloke anabhiratisaññ±paricitena, bhikkhave, bhikkhuno cetas± bahula½ viharato lokacitresu citta½ patil²yati patikuµati pativattati na sampas±riyati, upekkh± v± p±µikulyat± v± saºµh±ti.
Aniccasaññ±paricitena bhikkhave, bhikkhuno cetas± bahula½ viharato l±bhasakk±rasiloke citta½ patil²yati patikuµati pativattati na sampas±riyati, upekkh± v± p±µikulyat± v± saºµh±t²”ti (a. ni. 7.49) eva½ ±nisa½sa½ dassetv±–
Etha tumhe, bhikkhave, asubh±nupass² k±ye viharatha, ±h±re paµik³lasaññino sabbaloke anabhiratisaññino sabbasaªkh±resu anicc±nupassinoti. Im±ni catt±ri kammaµµh±n±ni kathesi. Tepi bhikkh³ imesu cat³su kammaµµh±nesu kamma½ karont± vipassana½ va¹¹hetv± sabb±save khepetv± arahatte patiµµhahi½su, im±nipi catt±ri kammaµµh±n±ni r±gasant±ni dosamohasant±ni r±gapaµigh±t±ni dosamohapaµigh±t±ni c±ti. 512. Sakkhara½ gahetv±ti antomuµµhiya½ tiµµhanapam±ºa½ p±s±ºa½ gahetv±. Ayañhi br±hmaºagahapatikehi bhikkh³ akkos±petv±pi, br±hmaºagahapatik±na½ vasena bhikkhusaªghassa l±bhasakk±ra½ upp±d±petv±pi, ot±ra½ alabhanto id±ni sahatth± upakkamituk±mo aññatarassa kum±rassa sar²re adhimuccitv± evar³pa½ p±s±ºa½ aggahesi. Ta½ sandh±ya vutta½ “sakkhara½ gahetv±”ti. S²sa½ vo bhind²ti s²sa½ bhindi, mah±camma½ chijjitv± ma½sa½ dvedh± ahosi. Sakkhar± panassa s²sakaµ±ha½ abhinditv± aµµhi½ ±hacceva nivatt±. N±g±palokita½ apalokes²ti pah±rasadda½ sutv± yath± n±ma hatthin±go ito v± etto v± apaloketuk±mo g²va½ aparivattetv± sakalasar²reneva nivattitv± apaloketi. Eva½ sakalasar²reneva nivattitv± apalokesi. Yath± hi mah±janassa aµµh²ni koµiy± koµi½ ±hacca µhit±ni, paccekabuddh±na½ aªkusalagg±ni, na eva½ buddh±na½. Buddh±na½ pana saªkhalik±ni viya ek±baddh±ni hutv± µhit±ni, tasm± pacchato apalokanak±le na sakk± hoti g²va½ parivattetu½. Yath± pana hatthin±go pacch±bh±ga½ apaloketuk±mo sakalasar²reneva parivattati, eva½ parivattitabba½ hoti. Tasm± bhagav± yantena parivattit± suvaººapaµim± viya sakalasar²reneva nivattitv± apalokesi apaloketv± µhito pana, “na v±ya½ d³s² m±ro mattamaññ±s²”ti ±ha. Tassattho, aya½ d³s² m±ro p±pa½ karonto neva pam±ºa½ aññ±si, pam±º±tikkantamak±s²ti. Sah±palokan±y±ti kakusandhassa bhagavato apalokaneneva saha taªkhaºaññeva. Tamh± ca µh±n± cav²ti tamh± ca devaµµh±n± cuto, mah±niraya½ upapannoti attho. Cavam±no hi na yattha katthaci µhito cavati, tasm± vasavattidevaloka½ ±gantv± cuto, “sah±palokan±y±”ti ca vacanato na bhagavato apalokitatt± cutoti veditabbo, cutik±ladassanamattameva heta½. U¼±re pana mah±s±vake viraddhatt± kud±riy± pahaµa½ viyassa ±yu tattheva chijjitv± gatanti veditabba½. Tayo n±madheyy± hont²ti t²ºi n±m±ni honti. Chaphass±yatanikoti chasu phass±yatanesu p±µiyekk±ya vedan±ya paccayo. Saªkusam±hatoti ayas³lehi sam±hato. Paccattavedaniyoti sayameva vedan±janako. Saªkun± saªku hadaye sam±gaccheyy±ti ayas³lena saddhi½ ayas³la½ hadayamajjhe sam±gaccheyya. Tasmi½ kira niraye upapann±na½ tig±vuto attabh±vo hoti, therass±pi t±diso ahosi. Athassa hi nirayap±l± t±lakkhandhapam±º±ni ayas³l±ni ±ditt±ni sampajjalit±ni sajotibh³t±ni sayameva gahetv± punappuna½ nivattam±n±,– “imin± te µh±nena cintetv± p±pa½ katan”ti p³vadoºiya½ p³va½ koµµento viya hadayamajjha½ koµµetv±, paºº±sa jan± p±d±bhimukh± paºº±sa jan± s²s±bhimukh± koµµetv± gacchanti, eva½ gacchant± pañcahi vassasatehi ubho ante patv± puna nivattam±n± pañcahi vassasatehi hadayamajjha½ ±gacchanti. Ta½ sandh±ya eva½ vutta½. Vuµµh±nimanti vip±kavuµµh±navedana½. S± kira mah±niraye vedan±to dukkhatar± hoti, yath± hi sinehap±nasatt±hato parih±rasatt±ha½ dukkhatara½, eva½ mah±nirayadukkhato ussade vip±kavuµµh±navedan± dukkhatar±ti vadanti. Seyyath±pi macchass±ti purisas²sañhi vaµµa½ hoti, s³lena paharantassa pah±ro µh±na½ na labhati parigalati, macchas²sa½ ±yata½ puthula½, pah±ro µh±na½ labhati avirajjhitv± kammak±raº± sukar± hoti, tasm± evar³pa½ s²sa½ hoti. 513. Vidhura½ s±vakam±sajj±ti vidhura½ s±vaka½ ghaµµayitv±. Paccattavedan±ti sayameva p±µiyekkavedan±janak±. ¿diso nirayo ±s²ti imasmi½ µh±ne nirayo devad³tasuttena d²petabbo. Kaºha-dukkha½ nigacchas²ti k±¼aka-m±ra, dukkha½ vindissasi. Majjhe sarass±ti mah±samuddassa majjhe udaka½ vatthu½ katv± nibbattavim±n±ni kappaµµhitik±ni honti, tesa½ ve¼uriyassa viya vaººo hoti, pabbatamatthake jalitana¼aggikkhandho viya ca nesa½ acciyo jotanti, pabhassar± pabh±sampann± honti, tesu vim±nesu n²labhed±divasena n±nattavaºº± acchar± naccanti. Yo etamabhij±n±t²ti yo eta½ vim±navatthu½ j±n±t²ti attho. Evamettha vim±napetavatthukeneva attho veditabbo. P±daªguµµhena kampay²ti ida½ p±s±dakampanasuttena d²petabba½. Yo vejayanta½ p±s±danti ida½ c³¼ataºh±saªkhayavimuttisuttena d²petabba½. Sakka½ so paripucchat²ti idampi teneva d²petabba½. Sudhamm±y±bhito sabhanti sudhammasabh±ya sam²pe, aya½ pana brahmaloke sudhammasabh±va, na t±vati½sabhavane. Sudhammasabh±virahito hi devaloko n±ma natthi. Brahmaloke pabhassaranti brahmaloke mah±moggall±namah±kassap±d²hi s±vakehi saddhi½ tassa tejodh±tu½ sam±pajjitv± nisinnassa bhagavato obh±sa½. Ekasmiñhi samaye bhagav± brahmaloke sudhamm±ya devasabh±ya sannipatitv±,– “atthi nu kho koci samaºo v± br±hmaºo v± eva½mahiddhiko. Yo idha ±gantu½ sakkuºeyy±”ti cintentasseva brahmagaºassa cittamaññ±ya tattha gantv± brahmagaºassa matthake nisinno tejodh±tu½ sam±pajjitv± mah±moggall±n±d²na½ ±gamana½ cintesi. Tepi gantv± satth±ra½ vanditv± tejodh±tu½ sam±pajjitv± pacceka½ dis±su nis²di½su, sakalabrahmaloko ekobh±so ahosi. Satth± catusaccappak±sana½ dhamma½ desesi, desan±pariyos±ne anek±ni brahmasahass±ni maggaphalesu patiµµhahi½su. Ta½ sandh±yim± g±th± vutt±, so pan±yamattho aññatarabrahmasuttena d²petabbo. Vimokkhena aphassay²ti jh±navimokkhena phusi. Vananti jambud²pa½. Pubbavideh±nanti pubbavideh±nañca d²pa½. Ye ca bh³misay± nar±ti bh³misay± nar± n±ma aparagoy±nak± ca uttarakuruk± ca. Tepi sabbe phus²ti vutta½ hoti. Aya½ pana attho nandopanandadamanena d²petabbo. Vatthu visuddhimagge iddhikath±ya vitth±rita½. Apuñña½ pasav²ti apuñña½ paµilabhi. ¾sa½ m± ak±si bhikkh³s³ti bhikkh³ vihesem²ti eta½ ±sa½ m± ak±si. Sesa½ sabbattha utt±namev±ti.
Papañcas³daniy± majjhimanik±yaµµhakath±ya
M±ratajjan²yasuttavaººan± niµµhit±.
Pañcamavaggavaººan± niµµhit±.
M³lapaºº±saµµhakath± niµµhit±.