Aññatarasmi½ v±ti itaresa½ v± kul±na½ aññatarasmi½. Pacc±j±toti patij±to. Tath±gate saddha½ paµilabhat²ti parisuddha½ dhamma½ sutv± dhammass±mimhi tath±gate “samm±sambuddho vata bhagav±”ti saddha½ paµilabhati. Iti paµisañcikkhat²ti eva½ paccavekkhati. Samb±dho ghar±v±soti sacepi saµµhihatthe ghare yojanasatantarepi v± dve j±yampatik± vasanti, tath±pi nesa½ sakiñcanasapalibodhaµµhena ghar±v±so samb±dhoyeva. Rajopathoti r±garaj±d²na½ uµµh±naµµh±nanti mah±-aµµhakath±ya½ vutta½. ¾gamanapathotipi vaµµati. Alagganaµµhena abbhok±so viy±ti abbhok±so. Pabbajito hi k³µ±g±raratanap±s±dadevavim±n±d²su pihitadv±rav±tap±nesu paµicchannesu vasantopi neva laggati na sajjati na bajjhati. Tena vutta½– “abbhok±so pabbajj±”ti. Apica samb±dho ghar±v±so kusalakiriy±ya ok±s±bh±vato. Rajopatho asa½vutasaªk±raµµh±na½ viya raj±na½ kilesaraj±na½ sannip±taµµh±nato. Abbhok±so pabbajj± kusalakiriy±ya yath±sukha½ ok±sasabbh±vato.
Nayida½ sukara½…pe… pabbajeyyanti ettha aya½ saªkhepakath±– yadeta½ sikkhattayabrahmacariya½ ekampi divasa½ akhaº¹a½ katv± carimakacitta½ p±petabbat±ya ekantaparipuººa½. Ekadivasampi ca kilesamalena amalina½ katv± carimakacitta½ p±petabbat±ya ekantaparisuddha½, saªkhalikhita½ likhitasaªkhasadisa½ dhotasaªkhasappaµibh±ga½ caritabba½, ida½ na sukara½ ag±ra½ ajjh±vasat± ag±ramajjhe vasantena ekantaparipuººa½…pe… caritu½. Ya½n³n±ha½ kese ca massuñca oh±retv± k±s±yarasap²tat±ya k±s±y±ni brahmacariya½ carant±na½ anucchavik±ni vatth±ni acch±detv± paridahitv± ag±rasm± nikkhamitv± anag±riya½ pabbajeyyanti. Ettha ca yasm± ag±rassa hita½ kasiv±ºijj±dikamma½ ag±riyanti vuccati, tañca pabbajj±ya natthi. Tasm± pabbajj± anag±riy±ti ñ±tabb±, ta½ anag±riya½. Pabbajeyyanti paµipajjeyya½. Appa½ v±ti sahassato heµµh± bhogakkhandho appo n±ma hoti, sahassato paµµh±ya mah±. ¾bandhanaµµhena ñ±ti eva parivaµµo ñ±tiparivaµµo. So v²satiy± heµµh± appo hoti, v²satiy± paµµh±ya mah±.
292. Bhikkh³na½ sikkh±s±j²vasam±pannoti y± bhikkh³na½ adhis²lasaªkh±t± sikkh±, tañca, yattha cete saha j²vanti ekaj²vik± sabh±gavuttino honti, ta½ bhagavat± paññattasikkh±padasaªkh±ta½ s±j²vañca tattha sikkhanabh±vena sam±pannoti bhikkh³na½ sikkh±s±j²vasam±panno. Sam±pannoti sikkha½ parip³rento, s±j²vañca av²tikkamanto hutv± tadubhaya½ upagatoti attho. P±º±tip±ta½ pah±y±ti-±d²su p±º±tip±t±dikath± heµµh± vitth±rit± eva. Pah±y±ti ima½ p±º±tip±tacetan±saªkh±ta½ duss²lya½ pajahitv±. Paµivirato hot²ti pah²nak±lato paµµh±ya tato duss²lyato orato viratova hoti. Nihitadaº¹o nihitasatthoti par³pagh±tatth±ya daº¹a½ v± sattha½ v± ±d±ya avattanato nikkhittadaº¹o ceva nikkhittasattho c±ti attho. Ettha ca µhapetv± daº¹a½ sabbampi avasesa½ upakaraºa½ satt±na½ vihi½sanabh±vato satthanti veditabba½. Ya½ pana bhikkh³ kattaradaº¹a½ v± dantakaµµhav±si½ v± pipphalaka½ v± gahetv± vicaranti, na ta½ par³pagh±tatth±ya. Tasm± nihitadaº¹o nihitasatthotveva saªkha½ gacchati. Lajj²ti p±pajigucchanalakkhaº±ya lajj±ya samann±gato. Day±pannoti daya½ mettacittata½ ±panno. Sabbap±ºabh³tahit±nukamp²ti sabbe p±ºabh³te hitena anukampako. T±ya day±pannat±ya sabbesa½ p±ºabh³t±na½ hitacittakoti attho. Viharat²ti iriyati p±leti.
Dinnameva ±diyat²ti dinn±d±y². Cittenapi dinnameva paµikaªkhat²ti dinnap±µikaªkh². Thenet²ti theno. Na thenena athenena. Athenatt±yeva sucibh³tena. Attan±ti attabh±vena, athena½ sucibh³ta½ attabh±va½ katv± viharat²ti vutta½ hoti.
Abrahmacariyanti aseµµhacariya½. Brahma½ seµµha½ ±c±ra½ carat²ti brahmac±r². ¾r±c±r²ti abrahmacariyato d³rac±r². Methun±ti r±gapariyuµµh±navasena sadisatt± methunak±ti laddhavoh±rehi paµisevitabbato methun±ti saªkha½ gat± asaddhamm±. G±madhamm±ti g±mav±s²na½ dhamm±.
Sacca½ vadat²ti saccav±d². Saccena sacca½ sandahati ghaµet²ti saccasandho, na antarantar± mus± vadat²ti attho. Yo hi puriso kad±ci mus± vadati, kad±ci sacca½, tassa mus±v±dena antaritatt± sacca½ saccena na ghaµ²yati Tasm± na so saccasandho, aya½ pana na t±diso, j²vitahetupi mus±v±da½ avatv± saccena sacca½ sandahatiyev±ti saccasandho. Thetoti thiro, thirakathoti attho. Eko hi puggalo haliddir±go viya, thusar±simhi nikh±takh±ºu viya, assapiµµhe µhapitakumbhaº¹amiva ca na thirakatho hoti. Eko p±s±ºalekh± viya indakhilo viya ca thirakatho hoti; asin± s²se chijjantepi dve kath± na katheti; aya½ vuccati theto Paccayikoti pattiy±yitabbako, saddh±yikoti attho. Ekacco hi puggalo na paccayiko hoti, “ida½ kena vutta½, asuken±”ti vutte “m± tassa vacana½ saddahath±”ti vattabbata½ ±pajjati. Eko paccayiko hoti, “ida½ kena vutta½, asuken±”ti vutte, “yadi tena vutta½, idameva pam±ºa½, id±ni upaparikkhitabba½ natthi, evameva idan”ti vattabbata½ ±pajjati, aya½ vuccati paccayiko. Avisa½v±dako lokass±ti t±ya saccav±dit±ya loka½ na visa½v±det²ti attho.
Imesa½ bhed±y±ti yesa½ ito sutv±ti vutt±na½ santike suta½, tesa½ bhed±ya. Bhinn±na½ v± sandh±t±ti dvinnampi mitt±na½ v± sam±nupajjh±yak±d²na½ v± kenacideva k±raºena bhinn±na½ ekameka½ upasaªkamitv± “tumh±ka½ ²dise kule j±t±na½ eva½ bahussut±na½ ida½ na yuttan”ti-±d²ni vatv± sandh±na½ katt±. Anuppad±t±ti sandh±n±nuppad±t±, dve jane samagge disv±, “tumh±ka½ evar³pe kule j±t±na½ evar³pehi guºehi samann±gat±na½ anucchavikametan”ti-±d²ni vatv± da¼h²kamma½ katt±ti attho. Samaggo ±r±mo ass±ti samagg±r±mo. Yattha samagg± natthi, tattha vasitumpi na icchat²ti attho. “Samaggar±mo”tipi p±¼i, ayamevettha attho. Samaggaratoti samaggesu rato, te pah±ya aññatra gantumpi na icchat²ti attho. Samagge disv±pi sutv±pi nandat²ti samagganand². Samaggakaraºi½ v±ca½ bh±sit±ti y± v±c± satte samaggeyeva karoti, ta½ s±maggiguºaparid²pakameva v±ca½ bh±sati, na itaranti.
Nel±ti ela½ vuccati doso, n±ss± elanti nel±, niddos±ti attho. “Nelaªgo setapacch±do”ti ettha vuttanela½ viya. Kaººasukh±ti byañjanamadhurat±ya kaºº±na½ sukh±, s³civijjhana½ viya kaººas³la½ na janeti. Atthamadhurat±ya sakalasar²re kopa½ ajanetv± pema½ janet²ti peman²y±. Hadaya½ gacchati, apaµihaññam±n± sukhena citta½ pavisat²ti hadayaªgam±. Guºaparipuººat±ya pure bhav±ti por², pure sa½vaddhan±r² viya sukum±r±tipi por², purassa es±tipi por², nagarav±s²na½ kath±ti attho Nagarav±sino hi yuttakath± honti, pitimatta½ pit±ti, m±timatta½ m±t±ti, bh±timatta½ bh±t±ti vadanti. Evar³p² kath± bahuno janassa kant± hot²ti bahujanakant±. Kantabh±veneva bahuno janassa man±p± cittavuddhikar±ti bahujanaman±p±.
K±lena vadat²ti k±lav±d², vattabbayuttak±la½ sallakkhetv± vadat²ti attho. Bh³ta½ taccha½ sabh±vameva vadat²ti bh³tav±d². Diµµhadhammikasampar±yikatthasannissitameva katv± vadat²ti atthav±d² Navalokuttaradhammasannissita½ katv± vadat²ti dhammav±d². Sa½varavinayapah±navinayasannissita½ katv± vadat²ti vinayav±d². Nidh±na½ vuccati µhapanok±so, nidh±namass± atth²ti nidh±navat², hadaye nidh±tabba yuttav±ca½ bh±sit±ti attho. K±len±ti evar³pi½ bh±sam±nopi ca “aha½ nidh±navati½ v±ca½ bh±siss±m²”ti na ak±lena bh±sati, yuttak±la½ pana avekkhitv± bh±sat²ti attho. S±padesanti sa-upama½, sak±raºanti attho. Pariyantavatinti pariccheda½ dassetv± yath±ss± paricchedo paññ±yati, eva½ bh±sat²ti attho. Atthasa½hitanti anekehipi nayehi vibhajantena pariy±d±tu½ asakkuºeyyat±ya atthasampanna½, ya½ v± so atthav±d² attha½ vadati, tena atthena sa½hitatt± atthasa½hita½ v±ca½ bh±sati, na añña½ nikkhipitv± añña½ bh±sat²ti vutta½ hoti.
293. B²jag±mabh³tag±masam±rambh±ti m³lab²ja½ khandhab²ja½ pha¼ub²ja½ aggab²ja½ b²jab²janti pañcavidhassa b²jag±massa ceva yassa kassaci n²latiºarukkh±dikassa bh³tag±massa ca sam±rambh±, chedanabhedanapacan±dibh±vena vikopan± paµiviratoti attho. Ekabhattikoti p±tar±sabhatta½ s±yam±sabhattanti dve bhatt±ni. Tesu p±tar±sabhatta½ antomajjhanhikena paricchinna½, itara½ majjhanhikato uddha½ anto-aruºena. Tasm± antomajjhanhike dasakkhattu½ bhuñjam±nopi ekabhattikova hoti, ta½ sandh±ya vutta½ “ekabhattiko”ti. Rattiy± bhojana½ ratti, tato uparatoti ratt³parato. Atikkante majjhanhike y±va s³riyattha½gaman± bhojana½ vik±labhojana½ n±ma. Tato viratatt± virato vik±labhojan±. S±sanassa ananulomatt± vis³ka½ paµ±º²bh³ta½ dassananti vis³kadassana½. Attan± naccananacc±pan±divasena nacc± ca g²t± ca v±dit± ca, antamaso may³ranaccan±divasen±pi pavatt±na½ nacc±d²na½ vis³kabh³t± dassan± c±ti naccag²tav±ditavis³kadassan±. Nacc±d²ni hi attan± payojetu½ v± parehi payoj±petu½ v± payutt±ni passitu½ v± neva bhikkh³na½ na bhikkhun²na½ vaµµanti. M±l±d²su m±l±ti ya½kiñci puppha½. Gandhanti ya½kiñci gandhaj±ta½. Vilepananti chavir±gakaraºa½. Tattha pi¼andhanto dh±reti n±ma. Ðnaµµh±na½ p³rento maº¹eti n±ma. Gandhavasena chavir±gavasena ca s±diyanto vibh³seti n±ma. Ýh±na½ vuccati k±raºa½. Tasm± y±ya duss²lyacetan±ya t±ni m±l±dh±raº±d²ni mah±jano karoti, tato paµiviratoti attho.
Ucc±sayana½ vuccati pam±º±tikkanta½. Mah±sayana½ akappiyattharaºa½. Tato paµiviratoti attho. J±tar³panti suvaººa½. Rajatanti kah±paºo loham±sako jatum±sako d±rum±sakoti ye voh±ra½ gacchanti, tassa ubhayassapi paµiggahaº± paµivirato, neva na½ uggaºh±ti, na uggaºh±peti, na upanikkhitta½ s±diyat²ti attho. ¾makadhaññapaµiggahaº±ti s±liv²hiyavagodh³makaªguvarakakudr³sakasaªkh±tassa sattavidhass±pi ±makadhaññassa paµiggahaº±. Na kevalañca etesa½ paµiggahaºameva, ±masanampi bhikkh³na½ na vaµµatiyeva. ¾makama½sapaµiggahaº±ti ettha aññatra odissa anuññ±t± ±makama½samacch±na½ paµiggahaºameva bhikkh³na½ na vaµµati, no ±masana½.
Itthikum±rikapaµiggahaº±ti ettha itth²ti purisantaragat±, itar± kum±rik± n±ma. T±sa½ paµiggahaºampi ±masanampi akappiyameva. D±sid±sapaµiggahaº±ti ettha d±sid±savaseneva tesa½ paµiggahaºa½ na vaµµati, “kappiyak±raka½ dammi, ±r±mika½ damm²”ti eva½ vutte pana vaµµati. Aje¼ak±d²su khettavatthupariyos±nesu kappiy±kappiyanayo vinayavasena upaparikkhitabbo. Tattha khetta½ n±ma yasmi½ pubbaººa½ ruhati. Vatthu n±ma yasmi½ aparaººa½ ruhati. Yattha v± ubhayampi ruhati, ta½ khetta½. Tadatth±ya akatabh³mibh±go vatthu. Khettavatthus²sena cettha v±pita¼±k±d²nipi saªgahit±neva. D³teyya½ vuccati d³takamma½, gih²na½ paººa½ v± s±sana½ v± gahetv± tattha tattha gamana½. Pahiºagamana½ vuccati ghar± ghara½ pesitassa khuddakagamana½. Anuyogo n±ma tadubhayakaraºa½, tasm± d³teyyapahiºagaman±na½ anuyog±ti evamettha attho veditabbo.