2. Mah±gosiªgasuttavaººan±

332. Eva½ me sutanti mah±gosiªgasutta½. Tattha gosiªgas±lavanad±yeti ida½ vasanaµµh±nadassanattha½ vutta½. Aññesu hi suttesu, “s±vatthiya½ viharati jetavane an±thapiº¹ikassa ±r±me”ti eva½ paµhama½ gocarag±ma½ dassetv± pacch± vasanaµµh±na½ dasseti. Imasmi½ pana mah±gosiªgasutte bhagavato gocarag±mo anibandho, kocideva gocarag±mo bhavissati. Tasm± vasanaµµh±nameva parid²pita½. Araññanid±naka½ n±meta½ suttanti. Sambahuleh²ti bahukehi. Abhiññ±tehi abhiññ±teh²ti sabbattha vissutehi p±kaµehi. Therehi s±vakehi saddhinti p±timokkhasa½var±d²hi thirak±rakeheva dhammehi samann±gatatt± therehi, savanante j±tatt± s±vakehi saddhi½ ekato. Id±ni te there sar³pato dassento, ±yasmat± ca s±riputten±ti-±dim±ha. Tatth±yasm± s±riputto attano s²l±d²hi guºehi buddhas±sane abhiññ±to. Cakkhumant±na½ gaganamajjhe µhito s³riyo viya cando viya, samuddat²re µhit±na½ s±garo viya ca p±kaµo paññ±to. Na kevalañcassa imasmi½ sutte ±gataguºavaseneva mahantat± veditabb±, ito aññesa½ dhammad±y±dasutta½ anaªgaºasutta½ samm±diµµhisutta½ s²han±dasutta½ rathavin²ta½ mah±hatthipadopama½ mah±vedalla½ c±tumasutta½ d²ghanakha½ anupadasutta½ sevitabb±sevitabbasutta½ saccavibhaªgasutta½ piº¹ap±tap±risuddhi sampas±dan²ya½ saªg²tisutta½ dasuttarasutta½ pav±raº±sutta½ (sa½. ni. 1.215 ±dayo) susimasutta½ therapañhasutta½ mah±niddeso paµisambhid±maggo theras²han±dasutta½ abhinikkhamana½ etadagganti imesampi sutt±na½ vasena therassa mahantat± veditabb±. Etadaggasmiñhi, “etadagga½, bhikkhave, mama s±vak±na½ bhikkh³na½ mah±paññ±na½ yadida½ s±riputto”ti (a. ni. 1.188-189) vutta½.
Mah±moggall±nopi s²l±diguºehi ceva imasmi½ sutte ±gataguºehi ca thero viya abhiññ±to p±kaµo mah±. Apicassa anum±nasutta½, c³¼ataºh±saªkhayasutta½ m±ratajjaniyasutta½ p±s±dakampana½ sakala½ iddhip±dasa½yutta½ nandopanandadamana½ yamakap±µih±riyak±le devalokagamana½ vim±navatthu petavatthu therassa abhinikkhamana½ etadagganti imesampi vasena mahantabh±vo veditabbo Etadaggasmiñhi, “etadagga½, bhikkhave, mama s±vak±na½ bhikkh³na½ iddhimant±na½ yadida½ mah±moggall±no”ti (a. ni. 1.190) vutta½.
Mah±kassapopi s²l±diguºehi ceva imasmi½ sutte ±gataguºehi ca thero viya abhiññ±to p±kaµo mah±. Apicassa c²varaparivattanasutta½ jiººac²varasutta½ (sa½. ni. 2.154 ±dayo) candopama½ sakala½ kassapasa½yutta½ mah±-ariyava½sasutta½ therassa abhinikkhamana½ etadagganti imesampi vasena mahantabh±vo veditabbo. Etadaggasmiñhi, “etadagga½ bhikkhave, mama s±vak±na½ bhikkh³na½ dhutav±d±na½ yadida½ mah±kassapo”ti (a. ni. 1.191) vutta½.
Anuruddhattheropi s²l±diguºehi ceva imasmi½ sutte ±gataguºehi ca thero viya abhiññ±to p±kaµo mah±. Apicassa c³¼agosiªgasutta½ na¼akap±nasutta½ anuttariyasutta½ upakkilesasutta½ anuruddhasa½yutta½ mah±purisavitakkasutta½ therassa abhinikkhamana½ etadagganti imesampi vasena mahantabh±vo veditabbo. Etadaggasmiñhi, “etadagga½, bhikkhave, mama s±vak±na½ bhikkh³na½ dibbacakkhuk±na½ yadida½ anuruddho”ti (a. ni. 1.192) vutta½.
¾yasmat± ca revaten±ti ettha pana dve revat± khadiravaniyarevato ca kaªkh±revato ca. Tattha khadiravaniyarevato dhammasen±patittherassa kaniµµhabh±tiko, na so idha adhippeto. “Akappiyo gu¼o, akappiy± mugg±”ti (mah±va. 272) eva½ kaªkh±bahulo pana thero idha revatoti adhippeto. Sopi s²l±diguºehi ceva imasmi½ sutte ±gataguºehi ca thero viya abhiññ±to p±kaµo mah±. Apicassa abhinikkhamanenapi etadaggenapi mahantabh±vo veditabbo. Etadaggasmiñhi, “etadagga½, bhikkhave, mama s±vak±na½ bhikkh³na½ jh±y²na½ yadida½ kaªkh±revato”ti (a. ni. 1.204) vutta½.
¾nandattheropi s²l±diguºehi ceva imasmi½ sutte ±gataguºehi ca thero viya abhiññ±to p±kaµo mah±. Apicassa sekkhasutta½ b±hitikasutta½ ±neñjasapp±ya½ gopakamoggall±na½ bahudh±tuka½ c³¼asuññata½ mah±suññata½ acchariyabbhutasutta½ bhaddekaratta½ mah±nid±na½ mah±parinibb±na½ subhasutta½ c³¼aniyalokadh±tusutta½ abhinikkhamana½ etadagganti imesampi vasena mahantabh±vo veditabbo. Etadaggasmiñhi, “etadagga½, bhikkhave, mama s±vak±na½ bhikkh³na½ bahussut±na½ yadida½ ±nando”ti (a. ni. 1.219-223) vutta½.
Aññehi ca abhiññ±tehi abhiññ±teh²ti na kevalañca eteheva, aññehi ca mah±guºat±ya p±kaµehi abhiññ±tehi bah³hi therehi s±vakehi saddhi½ bhagav± gosiªgas±lavanad±ye viharat²ti attho. ¾yasm± hi s±riputto saya½ mah±pañño aññepi bah³ mah±paññe bhikkh³ gahetv± tad± dasabala½ pariv±retv± vih±si. ¾yasm± mah±moggall±no saya½ iddhim±, ±yasm± mah±kassapo saya½ dhutav±do, ±yasm± anuruddho saya½ dibbacakkhuko, ±yasm± revato saya½ jh±n±bhirato, ±yasm± ±nando saya½ bahussuto aññepi bah³ bahussute bhikkh³ gahetv± tad± dasabala½ pariv±retv± vih±si, eva½ tad± ete ca aññe ca abhiññ±t± mah±ther± ti½sasahassamatt± bhikkh³ dasabala½ pariv±retv± vihari½s³ti veditabb±.
Paµisall±n± vuµµhitoti phalasam±pattivivekato vuµµhito. Yen±yasm± mah±kassapo tenupasaªkam²ti thero kira paµisall±n± vuµµhito pacchimalokadh±tu½ olokento vanante k²¼antassa mattakhattiyassa kaººato patam±na½ kuº¹ala½ viya, sa½haritv± samugge pakkhipam±na½ rattakambala½ viya, maºin±gadantato patam±na½ satasahassagghanika½ suvaººap±ti½ viya ca attha½ gaccham±na½ paripuººapaºº±sayojana½ s³riyamaº¹ala½ addasa. Tadanantara½ p±c²nalokadh±tu½ olokento nemiya½ gahetv± parivattayam±na½ rajatacakka½ viya, rajatak³µato nikkhamanta½ kh²radh±r±maº¹a½ viya, sapakkhe papphoµetv± gaganatale pakkhandam±na½ setaha½sa½ viya ca meghavaºº±ya samuddakucchito uggantv± p±c²nacakkav±¼apabbatamatthake sasalakkhaºappaµimaº¹ita½ ek³napaºº±sayojana½ candamaº¹ala½ addasa. Tato s±lavana½ olokesi. Tasmiñhi samaye s±larukkh± m³lato paµµh±ya y±va agg± sabbap±liphull± duk³lap±rut± viya, mutt±kal±pavinaddh± viya ca viroci½su. Bh³mitala½ pupphasantharap³j±ya paµimaº¹ita½ viya, tattha tattha nipatantena pupphareºun± l±kh±rasena siñcam±na½ viya ca ahosi. Bhamaramadhukaragaº± kusumareºumadamatt± upag±yam±n± viya vanantaresu vicaranti. Tad± ca uposathadivasova hoti. Atha thero, “k±ya nu kho ajja ratiy± v²tin±mess±m²”ti cintesi, ariyas±vak± ca n±ma piyadhammassavan± honti. Athassa etadahosi– “ajja mayha½ jeµµhabh±tikassa dhammasen±patittherassa santika½ gantv± dhammaratiy± v²tin±mess±m²”ti. Gacchanto pana ekakova agantv± “mayha½ piyasah±ya½ mah±kassapatthera½ gahetv± gamiss±m²”ti nisinnaµµh±nato vuµµh±ya cammakhaº¹a½ papphoµetv± yen±yasm± mah±kassapo tenupasaªkami.
Evam±vusoti kho ±yasm± mah±kassapoti theropi yasm± piyadhammassavanova ariyas±vako, tasm± tassa vacana½ sutv± gacch±vuso, tva½, mayha½ s²sa½ v± rujjati piµµhi v±ti kiñci les±padesa½ akatv± tuµµhahadayova, “evam±vuso”ti-±dim±ha. Paµissutv± ca nisinnaµµh±nato vuµµh±ya cammakhaº¹a½ papphoµetv± mah±moggall±na½ anubandhi. Tasmi½ samaye dve mah±ther± paµip±µiy± µhit±ni dve candamaº¹al±ni viya, dve s³riyamaº¹al±ni viya, dve chaddantan±gar±j±no viya, dve s²h± viya, dve byaggh± viya ca viroci½su. Anuruddhattheropi tasmi½ samaye div±µµh±ne nisinno dve mah±there s±riputtattherassa santika½ gacchante disv± pacchimalokadh±tu½ olokento s³riya½ vananta½ pavisanta½ viya, p±c²nalokadh±tu½ olokento canda½ vanantato uggacchanta½ viya, s±lavana½ olokento sabbap±liphullameva s±lavanañca disv± ajja uposathadivaso, ime ca me jeµµhabh±tik± dhammasen±patissa santika½ gacchanti, mahantena dhammassavanena bhavitabba½, ahampi dhammassavanassa bh±g² bhaviss±m²ti nisinnaµµh±nato vuµµh±ya cammakhaº¹a½ papphoµetv± mah±ther±na½ pad±nupadiko hutv± nikkhami. Tena vutta½– “atha kho ±yasm± ca mah±moggall±no ±yasm± ca mah±kassapo ±yasm± ca anuruddho yen±yasm± s±riputto tenupasaªkami½s³”ti. Upasaªkami½s³ti. Paµip±µiy± µhit± tayo cand± viya, s³riy± viya, s²h± viya ca virocam±n± upasaªkami½su.
333. Eva½ upasaªkamante pana te mah±there ±yasm± ±nando attano div±µµh±ne nisinnoyeva disv±, “ajja mahanta½ dhammassavana½ bhavissati, may±pi tassa bh±gin± bhavitabba½, na kho pana ekakova gamiss±mi, mayha½ piyasah±yampi revatatthera½ gahetv± gamiss±m²”ti sabba½ mah±moggall±nassa mah±kassapassa anuruddhassa upasaªkamane vuttanayeneva vitth±rato veditabba½. Iti te dve jan± paµip±µiy± µhit± dve cand± viya, s³riy± viya, s²h± viya ca virocam±n± upasaªkami½su. Tena vutta½– “addas± kho ±yasm± s±riputto”ti-±di Disv±na ±yasmanta½ ±nanda½ etadavoc±ti d³ratova disv± anukkamena kath±-upac±ra½ sampattameta½, “etu kho ±yasm±”ti-±divacana½ avoca. Ramaº²ya½, ±vusoti ettha duvidha½ r±maºeyyaka½ vanar±maºeyyaka½ puggalar±maºeyyakañca. Tattha vana½ n±ma n±gasala¼as±lacampak±d²hi sañchanna½ hoti bahalacch±ya½ pupphaphal³paga½ vividharukkha½ udakasampanna½ g±mato nissaµa½, ida½ vanar±maºeyyaka½ n±ma. Ya½ sandh±ya vutta½–
“Ramaº²y±ni araññ±ni, yattha na ramat² jano;
v²tar±g± ramissanti, na te k±magavesino”ti. (Dha. pa. 99).
Vana½ pana sacepi ujjaªgale hoti nirudaka½ viralacch±ya½ kaºµakasam±kiººa½, buddh±dayopettha ariy± viharanti, ida½ puggalar±maºeyyaka½ n±ma. Ya½ sandh±ya vutta½–
“G±me v± yadi v±raññe, ninne v± yadi v± thale;
yattha arahanto viharanti, ta½ bh³mir±maºeyyakan”ti. (Dha. pa. 98).
Idha pana ta½ duvidhampi labbhati. Tad± hi gosiªgas±lavana½ sabbap±liphulla½ hoti kusumagandhasugandha½, sadevake cettha loke aggapuggalo samm±sambuddho ti½sasahassamattehi abhiññ±tabhikkh³hi saddhi½ viharati. Ta½ sandh±ya vutta½– “ramaº²ya½, ±vuso ±nanda, gosiªgas±lavanan”ti.
Dosin±ti dos±pagat±, abbha½ mahik± dh³mo rajo r±h³ti imehi pañcahi upakkilesehi virahit±ti vutta½ hoti. Sabbap±liphull±ti sabbattha p±liphull±, m³lato paµµh±ya y±va agg± apupphitaµµh±na½ n±ma natthi. Dibb± maññe gandh± sampavant²ti dibb± mand±rapupphakovi¼±rap±ricchattakacandanacuººagandh± viya samant± pav±yanti, sakkasuy±santusitanimm±naratiparanimmitamah±brahm±na½ otiººaµµh±na½ viya v±yant²ti vutta½ hoti.
Katha½r³pena ±vuso ±nand±ti ±nandatthero tesa½ pañcanna½ ther±na½ saªghanavakova. Kasm± thero ta½yeva paµhama½ pucchat²ti? Mam±yitatt±. Te hi dve ther± aññamañña½ mam±yi½su. S±riputtatthero, “may± kattabba½ satthu upaµµh±na½ karot²”ti ±nandatthera½ mam±yi. ¾nandatthero bhagavato s±vak±na½ aggoti s±riputtatthera½ mam±yi, kulad±rake pabb±jetv± s±riputtattherassa santike upajjha½ gaºh±pesi. S±riputtattheropi tatheva ak±si. Eva½ ekamekena attano pattac²vara½ datv± pabb±jetv± upajjha½ gaºh±pit±ni pañca bhikkhusat±ni ahesu½. ¾yasm± ±nando paº²t±ni c²var±d²nipi labhitv± therasseva deti.