4. C³¼agop±lakasuttavaººan±

350. Eva½ me sutanti c³¼agop±lakasutta½. Tattha ukkacel±yanti eva½n±make nagare. Tasmi½ kira m±piyam±ne ratti½ gaªg±sotato maccho thala½ patto. Manuss± cel±ni telap±tiya½ temetv± ukk± katv± maccha½ gaºhi½su. Nagare niµµhite tassa n±ma½ karonte amhehi nagaraµµh±nassa gahitadivase celukk±hi maccho gahitoti ukkacel±-tvevassa n±ma½ aka½su. Bhikkh³ ±mantes²ti yasmi½ µh±ne nisinnassa sabb± gaªg± p±kaµ± hutv± paññ±yati, t±dise v±likussade gaªg±titthe s±yanhasamaye mah±bhikkhusaªghaparivuto nis²ditv± mah±gaªga½ paripuººa½ sandam±na½ olokento,– “atthi nu kho ima½ gaªga½ niss±ya koci pubbe va¹¹hiparih±ni½ patto”ti ±vajjitv±, pubbe eka½ b±lagop±laka½ niss±ya anekasatasahass± gogaº± imiss± gaªg±ya ±vaµµe patitv± samuddameva paviµµh±, apara½ pana paº¹itagop±laka½ niss±ya anekasatasahassagogaºassa sotthi j±t± va¹¹hi j±t± ±rogya½ j±tanti addasa. Disv± ima½ k±raºa½ niss±ya bhikkh³na½ dhamma½ desess±m²ti cintetv± bhikkh³ ±mantesi.
M±gadhakoti magadharaµµhav±s². Duppaññaj±tikoti nippaññasabh±vo dandho mah±ja¼o. Asamavekkhitv±ti asallakkhetv± anupadh±retv±. Pat±res²ti t±retu½ ±rabhi. Uttara½ t²ra½ suvideh±nanti gaªg±ya orime t²re magadharaµµha½, p±rime t²re videharaµµha½, g±vo magadharaµµhato videharaµµha½ netv± rakkhiss±m²ti uttara½ t²ra½ pat±resi. Ta½ sandh±ya vutta½– “uttara½ t²ra½ suvideh±nan”ti. ¾maº¹alika½ karitv±ti maº¹alika½ katv±. Anayabyasana½ ±pajji½s³ti ava¹¹hi½ vin±sa½ p±puºi½su, mah±samuddameva pavisi½su. Tena hi gop±lakena g±vo ot±rentena gaªg±ya orimat²re samatitthañca visamatitthañca oloketabba½ assa, majjhe gaªg±ya gunna½ vissamaµµh±nattha½ dve t²ºi v±likatthal±ni sallakkhetabb±ni assu. Tath± p±rimat²re t²ºi catt±ri titth±ni, imasm± titth± bhaµµh± ima½ tittha½ gaºhissanti, imasm± bhaµµh± imanti. Aya½ pana b±lagop±lako orimat²re gunna½ otaraºatittha½ sama½ v± visama½ v± anoloketv±va majjhe gaªg±ya gunna½ vissamaµµh±nattha½ dve t²ºi v±likatthal±nipi asallakkhetv±va parat²re catt±ri pañca uttaraºatitth±ni asamavekkhitv±va atittheneva g±vo ot±resi. Athassa mah±-usabho javanasampannat±ya ceva th±masampannat±ya ca tiriya½ gaªg±ya sota½ chetv± p±rima½ t²ra½ patv± chinnataµañceva kaºµakagumbagahanañca disv±, “dubbiniviµµhametan”ti ñatv± dhuragga-patiµµh±nok±sampi alabhitv± paµinivatti. G±vo mah±-usabho nivatto mayampi nivattiss±m±ti nivatt±. Mahato gogaºassa nivattaµµh±ne udaka½ chijjitv± majjhe gaªg±ya ±vaµµa½ uµµhapesi. Gogaºo ±vaµµa½ pavisitv± samuddameva patto. Ekopi goºo arogo n±ma n±hosi. Ten±ha– “tattheva anayabyasana½ ±pajji½s³”ti.
Akusal± imassa lokass±ti idha loke khandhadh±t±yatanesu akusal± achek±, paralokepi eseva nayo. M±radheyya½ vuccati tebh³makadhamm±. Am±radheyya½ nava lokuttaradhamm±. Maccudheyyampi tebh³makadhamm±va. Amaccudheyya½ nava lokuttaradhamm±. Tattha akusal± achek±. Vacanatthato pana m±rassa dheyya½ m±radheyya½. Dheyyanti µh±na½ vatthu niv±so gocaro. Maccudheyyepi eseva nayo. Tesanti tesa½ evar³p±na½ samaºabr±hmaº±na½, imin± cha satth±ro dassit±ti veditabb±.
351. Eva½ kaºhapakkha½ niµµhapetv± sukkapakkha½ dassento bh³tapubba½, bhikkhaveti-±dim±ha. Tattha balavag±voti dantagoºe ceva dhenuyo ca. Dammag±voti dametabbagoºe ceva avij±tag±vo ca. Vacchatareti vacchabh±va½ taritv± µhite balavavacche. Vacchaketi dhenupake taruºavacchake Kis±balaketi appama½salohite mandath±me. T±vadeva j±takoti ta½divase j±tako. M±tugoravakena vuyham±noti m±t± purato purato hu½hunti gorava½ katv± sañña½ dadam±n± urena udaka½ chindam±n± gacchati, vacchako t±ya goravasaññ±ya dhenuy± v± urena chinnodakena gaccham±no “m±tugoravakena vuyham±no”ti vuccati.
352. M±rassa sota½ chetv±ti arahattamaggena m±rassa taºh±sota½ chetv±. P±ra½ gat±ti mah±-usabh± nad²p±ra½ viya sa½s±rap±ra½ nibb±na½ gat±. P±ra½ agama½s³ti mah±-usabh±na½ p±raªgatakkhaºe gaªg±ya sotassa tayo koµµh±se atikkamma µhit± mah±-usabhe p±ra½ patte disv± tesa½ gatamagga½ paµipajjitv± p±ra½ agama½su. P±ra½ gamissant²ti catumaggavajjh±na½ kiles±na½ tayo koµµh±se khepetv± µhit± id±ni arahattamaggena avasesa½ taºh±sota½ chetv± balavag±vo viya nad²p±ra½ sa½s±rap±ra½ nibb±na½ gamissant²ti. Imin± nayena sabbav±resu attho veditabbo. Dhamm±nus±rino, saddh±nus±rinoti ime dve paµhamamaggasamaªgino.
J±nat±ti sabbadhamme j±nantena buddhena. Suppak±sitoti sukathito. Vivaµanti vivarita½. Amatadv±ranti ariyamaggo. Nibb±napattiy±ti tadatth±ya vivaµa½. Vina¼²katanti vigatam±nana¼a½ kata½. Khema½ pattheth±ti kattukamyat±chandena arahatta½ patthetha, kattuk±m± nibbattetuk±m± hoth±ti attho. “Patta’tth±”tipi p±µho. Evar³pa½ satth±ra½ labhitv± tumhe patt±yeva n±m±ti attho. Sesa½ sabbattha utt±nameva. Bhagav± pana yath±nusandhin±va desana½ niµµhapes²ti.

Papañcas³daniy± majjhimanik±yaµµhakath±ya

C³¼agop±lakasuttavaººan± niµµhit±.