6. Mah±saccakasutavaŗŗan±
364. Eva½ me sutanti mah±saccakasutta½. Tattha eka½ samayanti ca tena kho pana samayen±ti ca pubbaŗhasamayanti ca t²hi padehi ekova samayo vutto. Bhikkh³nańhi vattapaµipatti½ katv± mukha½ dhovitv± pattac²varam±d±ya cetiya½ vanditv± katara½ g±ma½ pavisiss±m±ti vitakkam±¼ake µhitak±lo n±ma hoti. Bhagav± evar³pe samaye rattadupaµµa½ niv±setv± k±yabandhana½ bandhitv± pa½suk³lac²vara½ eka½sa½ p±rupitv± gandhakuµito nikkhamma bhikkhusaŖghaparivuto gandhakuµipamukhe aµµh±si. Ta½ sandh±ya, eka½ samayanti ca tena kho pana samayen±ti ca pubbaŗhasamayanti ca vutta½. Pavisituk±moti piŗ¹±ya pavisiss±m²ti eva½ katasanniµµh±no. TenupasaŖkam²ti kasm± upasaŖkam²ti? V±d±ropanajjh±sayena. Eva½ kirassa ahosi pubbep±ha½ apaŗ¹itat±ya sakala½ ves±liparisa½ gahetv± samaŗassa gotamassa santika½ gantv± parisamajjhe maŖku j±to. Id±ni tath± akatv± ekakova gantv± v±da½ ±ropess±mi. Yadi samaŗa½ gotama½ par±jetu½ sakkhiss±mi, attano laddhi½ d²petv± jaya½ kariss±mi. Yadi samaŗassa gotamassa jayo bhavissati, andhak±re nacca½ viya na koci j±nissat²ti nidd±pańha½ n±ma gahetv± imin± v±dajjh±sayena upasaŖkami. Anukampa½ up±d±y±ti saccakassa nigaŗµhaputtassa anukampa½ paµicca. Therassa kirassa eva½ ahosi bhagavati muhutta½ nisinne buddhadassana½ dhammassavanańca labhissati. Tadassa d²gharatta½ hit±ya sukh±ya sa½vattissat²ti. Tasm± bhagavanta½ y±citv± pa½suk³lac²vara½ catugguŗa½ pańńapetv± nis²datu bhagav±ti ±ha. K±raŗa½ ±nando vadat²ti sallakkhetv± nis²di bhagav± pańńatte ±sane. Bhagavanta½ etadavoc±ti ya½ pana pańha½ ovaµµikas±ra½ katv± ±d±ya ±gato ta½ µhapetv± passena t±va pariharanto eta½ santi, bho gotam±ti-±divacana½ avoca. 365. Phusanti hi te, bho gotam±ti te samaŗabr±hmaŗ± sar²re uppanna½ s±r²rika½ dukkha½ vedana½ phusanti labhanti, anubhavant²ti attho. Šrukkhambhoti khambhakata-³rubh±vo, ³ruthaddhat±ti attho. Vimhayatthavasena panettha bhavissat²ti an±gatavacana½ kata½. K±yanvaya½ hot²ti k±y±nugata½ hoti k±yassa vasavatti. K±yabh±van±ti pana vipassan± vuccati, t±ya cittavikkhepa½ p±puŗanto n±ma natthi, iti nigaŗµho asanta½ abh³ta½ ya½ natthi, tadev±ha. Cittabh±van±tipi samatho vuccati, sam±dhiyuttassa ca puggalassa ³rukkhambh±dayo n±ma natthi, iti nigaŗµho ida½ abh³tameva ±ha. Aµµhakath±ya½ pana vutta½ yatheva bh³tapubbanti vatv± ³rukkhambhopi n±ma bhavissat²ti-±d²ni vadato an±gatar³pa½ na sameti, tath± atthopi na sameti, asanta½ abh³ta½ ya½ natthi, ta½ kathet²ti. No k±yabh±vananti pańc±tapatappan±di½ attakilamath±nuyoga½ sandh±y±ha. Ayańhi tesa½ k±yabh±van± n±ma. Ki½ pana so disv± evam±ha? So kira div±divassa vih±ra½ ±gacchati, tasmi½ kho pana samaye bhikkh³ pattac²vara½ paµis±metv± attano attano rattiµµh±nadiv±µµh±nesu paµisall±na½ upagacchanti. So te paµisall²ne disv± cittabh±van±matta½ ete anuyuńjanti, k±yabh±van± panetesa½ natth²ti mańńam±no evam±ha. 366. Atha na½ bhagav± anuyuńjanto kinti pana te, aggivessana, k±yabh±van± sut±ti ±ha. So ta½ vitth±rento seyyathida½, nando vacchoti-±dim±ha. Tattha nandoti tassa n±ma½. Vacchoti gotta½. Kisoti n±ma½. Sa½kiccoti gotta½. Makkhaligos±lo heµµh± ±gatova. Eteti ete tayo jan±, te kira kiliµµhatap±na½ matthakapatt± ahesu½. U¼±r±ni u¼±r±n²ti paŗ²t±ni paŗ²t±ni. G±henti n±m±ti bala½ gaŗh±penti n±ma. Br³hent²ti va¹¹henti. Medent²ti j±tameda½ karonti. Purima½ pah±y±ti purima½ dukkarak±ra½ pah±ya. Pacch± upacinant²ti pacch± u¼±rakh±dan²y±d²hi santappenti, va¹¹henti. ¾cay±pacayo hot²ti va¹¹hi ca ava¹¹hi ca hoti, iti imassa k±yassa k±lena va¹¹hi, k±lena parih±n²ti va¹¹hiparih±nimattameva pańń±yati, k±yabh±van± pana na pańń±yat²ti d²petv± cittabh±vana½ pucchanto, kinti pana te, aggivessana, cittabh±van± sut±ti ±ha. Na samp±y±s²ti samp±detv± kathetu½ n±sakkhi, yath± ta½ b±laputhujjano. 367. Kuto pana tvanti yo tva½ eva½ o¼±rika½ dubbala½ k±yabh±vana½ na j±n±si? So tva½ kuto saŗha½ sukhuma½ cittabh±vana½ j±nissas²ti. Imasmi½ pana µh±ne codan±layatthero, abuddhavacana½ n±meta½ padanti b²jani½ µhapetv± pakkamitu½ ±rabhi. Atha na½ mah±s²vatthero ±ha dissati, bhikkhave, imassa c±tumah±bh³tikassa k±yassa ±cayopi apacayopi ±d±nampi nikkhepanamp²ti (sa½. ni. 2.62). Ta½ sutv± sallakkhesi o¼±rika½ k±ya½ pariggaŗhantassa uppannavipassan± o¼±rik±ti vattu½ vaµµat²ti. 368. Sukhas±r±g²ti sukhas±r±gena samann±gato. Sukh±ya vedan±ya nirodh± uppajjati dukkh± vedan±ti na anantar±va uppajjati, sukhadukkh±nańhi anantarapaccayat± paµµh±ne (paµµh±. 1.2.45-46) paµisiddh±. Yasm± pana sukhe aniruddhe dukkha½ nuppajjati, tasm± idha eva½ vutta½. Pariy±d±ya tiµµhat²ti khepetv± gaŗhitv± tiµµhati. Ubhatopakkhanti sukha½ eka½ pakkha½ dukkha½ eka½ pakkhanti eva½ ubhatopakkha½ hutv±. 369. Uppann±pi sukh± vedan± citta½ na pariy±d±ya tiµµhati, bh±vitatt± k±yassa. Uppann±pi dukkh± vedan± citta½ na pariy±d±ya tiµµhati, bh±vitatt± cittass±ti ettha k±yabh±van± vipassan±, cittabh±van± sam±dhi. Vipassan± ca sukhassa paccan²k±, dukkhassa ±sann±. Sam±dhi dukkhassa paccan²ko, sukhassa ±sanno. Katha½? Vipassana½ paµµhapetv± nisinnassa hi addh±ne gacchante gacchante tattha tattha aggi-uµµh±na½ viya hoti, kacchehi sed± muccanti, matthakato usumavaµµi-uµµh±na½ viya hot²ti citta½ hańńati vihańńati vipphandati. Eva½ t±va vipassan± sukhassa paccan²k±, dukkhassa ±sann±. Uppanne pana k±yike v± cetasike v± dukkhe ta½ dukkha½ vikkhambhetv± sam±patti½ sam±pannassa sam±pattikkhaŗe dukkha½ d³r±pagata½ hoti, anappaka½ sukha½ okkamati. Eva½ sam±dhi dukkhassa paccan²ko, sukhassa ±sanno. Yath± vipassan± sukhassa paccan²k±, dukkhassa ±sann±, na tath± sam±dhi. Yath± sam±dhi dukkhassa paccan²ko, sukhassa ±sanno, na ca tath± vipassan±ti. Tena vutta½ uppann±pi sukh± vedan± citta½ na pariy±d±ya tiµµhati, bh±vitatt± k±yassa. Uppann±pi dukkh± vedan± citta½ na pariy±d±ya tiµµhati, bh±vitatt± cittass±ti. 370. ¾sajja upan²y±ti guŗe ghaµµetv± ceva upanetv± ca. Ta½ vata meti ta½ vata mama citta½. 371. Kińhi no siy±, aggivessan±ti, aggivessana, ki½ na bhavissati, bhavissateva, m± eva½ sańń² hohi, uppajjiyeva me sukh±pi dukkh±pi vedan±, uppann±ya panass± aha½ citta½ pariy±d±ya µh±tu½ na demi. Id±nissa tamattha½ pak±setu½ upari pas±d±vaha½ dhammadesana½ desetuk±mo m³lato paµµh±ya mah±bhinikkhamana½ ±rabhi. Tattha idha me, aggivessana, pubbeva sambodh±
pe
tattheva nis²di½, alamida½ padh±n±y±ti ida½ sabba½ heµµh± p±sar±sisutte vuttanayeneva veditabba½. Aya½ pana viseso, tattha bodhipallaŖke nisajj±, idha dukkarak±rik±. 374. Allakaµµhanti alla½ udumbarakaµµha½. Sasnehanti sakh²ra½. K±meh²ti vatthuk±mehi. Av³pakaµµh±ti anapagat±. K±macchandoti-±d²su kilesak±mova chandakaraŗavasena chando. Sinehakaraŗavasena sneho. Mucch±karaŗavasena mucch±. Pip±s±karaŗavasena pip±s±. Anudahanavasena pari¼±hoti veditabbo. Opakkamik±ti upakkamanibbatt±. ѱŗ±ya dassan±ya anuttar±ya sambodh±y±ti sabba½ lokuttaramaggavevacanameva. Ida½ panettha opammasa½sandana½ alla½ sakh²ra½ udumbarakaµµha½ viya hi kilesak±mena vatthuk±mato anissaµapuggal±. Udake pakkhittabh±vo viya kilesak±mena tintat±; manthanen±pi aggino anabhinibbattana½ viya kilesak±mena vatthuk±mato anissaµ±na½ opakkamik±hi vedan±hi lokuttaramaggassa anadhigamo. Amanthanen±pi aggino anabhinibbattana½ viya tesa½ puggal±na½ vin±pi opakkamik±hi vedan±hi lokuttaramaggassa anadhigamo. Dutiya-upam±pi imin±va nayena veditabb±. Aya½ pana viseso, purim± saputtabhariyapabbajj±ya upam±; pacchim± br±hmaŗadhammikapabbajj±ya. 376. Tatiya-upam±ya ko¼±panti chinnasineha½ nir±pa½. Thale nikkhittanti pabbatathale v± bh³mithale v± nikkhitta½. Etth±pi ida½ opammasa½sandana½ sukkhako¼±pakaµµha½ viya hi kilesak±mena vatthuk±mato nissaµapuggal±, ±rak± udak± thale nikkhittabh±vo viya kilesak±mena atintat±. Manthanen±pi aggino abhinibbattana½ viya kilesak±mena vatthuk±mato nissaµ±na½ abbhok±sikanesajjik±divasena opakkamik±hipi vedan±hi lokuttaramaggassa adhigamo. Ańńassa rukkhassa sukkhas±kh±ya saddhi½ gha½sanamatteneva aggino abhinibbattana½ viya vin±pi opakkamik±hi vedan±hi sukh±yeva paµipad±ya lokuttaramaggassa adhigamoti. Aya½ upam± bhagavat± attano atth±ya ±haµ±. 377. Id±ni attano dukkarak±rika½ dassento, tassa mayhanti-±dim±ha. Ki½ pana bhagav± dukkara½ akatv± buddho bhavitu½ na samatthoti? Katv±pi akatv±pi samatthova. Atha kasm± ak±s²ti? Sadevakassa lokassa attano parakkama½ dassess±mi. So ca ma½ v²riyanimmathanaguŗo h±sessat²ti. P±s±de nisinnoyeva hi paveŗi-±gata½ rajja½ labhitv±pi khattiyo na tath±pamudito hoti, yath± balak±ya½ gahetv± saŖg±me dve tayo sampah±re datv± amittamathana½ katv± pattarajjo. Eva½ pattarajjassa hi rajjasiri½ anubhavantassa parisa½ oloketv± attano parakkama½ anussaritv±, asukaµµh±ne asukakamma½ katv± asukańca asukańca amitta½ eva½ vijjhitv± eva½ paharitv± ima½ rajjasiri½ pattosm²ti cintayato balavasomanassa½ uppajjati. Evameva½ bhagav±pi sadevakassa lokassa parakkama½ dassess±mi, so hi ma½ parakkamo ativiya h±sessati, somanassa½ upp±dessat²ti dukkaramak±si. Apica pacchima½ janata½ anukampam±nopi ak±siyeva, pacchim± hi janat± samm±sambuddho kappasatasahass±dhik±ni catt±ri asaŖkhyeyy±ni p±ramiyo p³retv±pi padh±na½ padahitv±va sabbańńutańń±ŗa½ patto, kimaŖga½ pana mayanti padh±nav²riya½ kattabba½ mańńissati; eva½ sante khippameva j±tijar±maraŗassa anta½ karissat²ti pacchima½ janata½ anukampam±no ak±siyeva. Dantebhidantam±dh±y±ti heµµh±dante uparidanta½ µhapetv±. Cetas± cittanti kusalacittena akusalacitta½. Abhiniggaŗheyyanti niggaŗheyya½. Abhinipp²¼eyyanti nipp²¼eyya½. Abhisant±peyyanti t±petv± v²riyanimmathana½ kareyya½. S±raddhoti sadaratho. Padh±n±bhitunnass±ti padh±nena abhitunnassa, viddhassa satoti attho.