425. Abhijjha½ loketi-±di c³¼ahatthipade vitth±rita½. 426. Y± pan±ya½ seyyath±pi, bhikkhaveti upam± vutt±. Tattha iŗa½ ±d±y±ti va¹¹hiy± dhana½ gahetv±. Byant² kareyy±ti vigatant±ni kareyya. Yath± tesa½ k±kaŗikamattopi pariyanto n±ma n±vasissati, eva½ kareyya, sabbaso paµiniyy±teyy±ti attho. Tatonid±nanti ±ŗaŗyanid±na½. So hi aŗaŗomh²ti ±vajjanto balavap±mojja½ labhati, balavasomanassamadhigacchati. Tena vutta½ labhetha p±mojja½, adhigaccheyya somanassanti. Visabh±gavedanuppattiy± kakaceneva catu-iriy±patha½ chindanto ±b±dhat²ti ±b±dho, sv±ssa atth²ti ±b±dhiko. Ta½samuµµh±nena dukkhena dukkhito. Adhimattagil±noti b±¼hagil±no. Nacch±deyy±ti adhimattaby±dhiparetat±ya na rucceyya. Balamatt±ti balameva, balańcassa k±ye na bhaveyy±ti attho. Tatonid±nanti ±rogyanid±na½, tassa hi arogomh²ti ±vajjayato tadubhaya½ hoti. Tena vutta½ labhetha p±mojja½, adhigaccheyya somanassanti. Na cassa kińci bhog±na½ vayoti k±kaŗikamattampi bhog±na½ vayo na bhaveyya. Tatonid±nanti bandhan±mokkhanid±na½, sesa½ vuttanayeneva sabbapadesu yojetabba½. Anatt±dh²noti na attani adh²no, attano ruciy± kińci k±tu½ na labhati. Par±dh²noti paresu adh²no, parasseva ruciy± pavattati. Na yena k±ma½ gamoti yena dis±bh±genassa k±mo hoti. Icch± uppajjati gaman±ya, tena gantu½ na labhati. D±saby±ti d±sabh±v±. Bhujissoti attano santako Tatonid±nanti bhujissanid±na½. Kant±raddh±namagganti kant±ra½ addh±namagga½, nirudaka½ d²ghamagganti attho. Tatonid±nanti khemantabh³minid±na½. Ime pańca n²varaŗe appah²neti ettha bhagav± appah²na½ k±macchandan²varaŗa½ iŗasadisa½, ses±ni rog±disadis±ni katv± dasseti. Tatr±ya½ sadisat± yo hi paresa½ iŗa½ gahetv± vin±seti. So tehi iŗa½ deh²ti vuccam±nopi pharusa½ vuccam±nopi bajjham±nopi pahariyam±nopi kińci paµib±hitu½ na sakkoti, sabba½ titikkhati, titikkhak±raŗańhissa ta½ iŗa½ hoti. Evameva½ yo yamhi k±macchandena rajjati, taŗh±gaŗena ta½ vatthu½ gaŗh±ti, so tena pharusa½ vuccam±nopi bajjham±nopi pahariyam±nopi sabba½ titikkhati. Titikkhak±raŗańhissa so k±macchando hoti gharas±mikehi vadh²yam±n±na½ itth²na½ viy±ti. Eva½ iŗa½ viya k±macchando daµµhabbo. Yath± pana pittarog±turo madhusakkar±d²supi dinnesu pittarog±turat±ya tesa½ rasa½ na vindati, tittaka½ tittakanti uggiratiyeva. Evameva½ by±pannacitto hitak±mehi ±cariyupajjh±yehi appamattakampi ovad²yam±no ov±da½ na gaŗh±ti, ati viya me tumhe upaddaveth±ti-±d²ni vatv± vibbhamati. Pittarog±turat±ya so puriso madhusakkar±dirasa½ viya, kodh±turat±ya jh±nasukh±dibheda½ s±sanarasa½ na vindat²ti. Eva½ rogo viya by±p±do daµµhabbo. Yath± pana nakkhattadivase bandhan±g±re baddho puriso nakkhattassa neva ±di½, na majjha½, na pariyos±na½ passati. So dutiyadivase mutto, aho hiyyo nakkhatta½ man±pa½, aho nacca½, aho g²tanti-±d²ni sutv±pi paµivacana½ na deti. Ki½ k±raŗ±? Nakkhattassa ananubh³tatt±. Evameva½ thinamiddh±bhibh³to bhikkhu vicittanayepi dhammassavane pavattam±ne neva tassa ±di½, na majjha½, na pariyos±na½ j±n±ti. So uµµhite dhammassavane, aho dhammassavana½, aho k±raŗa½, aho upam±ti dhammassavanassa vaŗŗa½ bhaŗam±n±na½ sutv±pi paµivacana½ na deti. Ki½ k±raŗ±? Thinamiddhavasena dhammakath±ya ananubh³tatt±ti. Eva½ bandhan±g±ra½ viya thinamiddha½ daµµhabba½. Yath± pana nakkhatta½ k²¼antopi d±so, ida½ n±ma acc±yika½ karaŗ²ya½ atthi, s²gha½, tattha gaccha, no ce gacchasi, hatthap±da½ v± te chind±mi kaŗŗan±sa½ v±ti vutto s²gha½ gacchatiyeva, nakkhattassa ±dimajjhapariyos±na½ anubhavitu½ na labhati. Kasm±? Par±dh²nat±ya. Evameva½ vinaye appakatańńun± vivekatth±ya arańńa½ paviµµhen±pi kismińcideva antamaso kappiyama½sepi akappiyama½sasańń±ya uppann±ya viveka½ pah±ya s²lavisodhanattha½ vinayadharassa santike gantabba½ hoti. Vivekasukha½ anubhavitu½ na labhati. Kasm±? Uddhaccakukkucc±bhibh³tat±y±ti, eva½ d±sabya½ viya uddhaccakukkucca½ daµµabba½. Yath± pana kant±raddh±namaggapaµipanno puriso corehi manuss±na½ viluttok±sa½ pahatok±sańca disv± daŗ¹akasaddenapi sakuŗasaddenapi cor± ±gat±ti ussaŖkitaparisaŖkito hoti, gacchatipi, tiµµhatipi, nivattatipi, gataµµh±nato ±gataµµh±nameva bahutara½ hoti. So kicchena kasirena khemantabh³mi½ p±puŗ±ti v±, na v± p±puŗ±ti. Evameva½ yassa aµµhasu µh±nesu vicikicch± uppann± hoti. So buddho nu kho, na nu kho buddhoti-±din± nayena vicikicchanto adhimuccitv± saddh±ya gaŗhitu½ na sakkoti. Asakkonto magga½ v± phala½ v± na p±puŗ±t²ti yath± kant±raddh±namagge cor± atthi natth²ti punappuna½ ±sappanaparisappana½ apariyog±hana½ chambhitatta cittassa upp±dento khemantapattiy± antar±ya½ karoti, eva½ vicikicch±pi buddho nu kho na buddhoti-±din± nayena punappuna½ ±sappanaparisappana½ apariyog±hana½ chambhitatta½ cittassa upp±dayam±n± ariyabh³mippattiy± antar±ya½ karot²ti kant±raddh±namaggo viya daµµhabb±. Id±ni seyyath±pi, bhikkhave, ±ŗaŗyanti ettha bhagav± pah²nak±macchandan²varaŗa½ ±ŗaŗyasadisa½, ses±ni ±rogy±disadis±ni katv± dasseti. Tatr±ya½ sadisat± yath± hi puriso iŗa½ ±d±ya kammante payojetv± samiddhakammanto, ida½ iŗa½ n±ma palibodham³lanti cintetv± sava¹¹hika½ iŗa½ niyy±tetv± paŗŗa½ ph±l±peyya. Athassa tato paµµh±ya neva koci d³ta½ peseti, na paŗŗa½, so iŗas±mike disv±pi sace icchati, ±san± uµµhahati, no ce, na uµµhahati. Kasm±? Tehi saddhi½ nillepat±ya alaggat±ya. Evameva bhikkhu, aya½ k±macchando n±ma palibodham³lanti satipaµµh±ne vuttanayeneva cha dhamme bh±vetv± k±macchandan²varaŗa½ pajahati. Tasseva½ pah²nak±macchandassa yath± iŗamuttassa purisassa iŗas±mike disv± neva bhaya½ na chambhitatta½ hoti. Evameva paravatthumhi neva saŖgo na bandho hoti. Dibb±nipi r³p±ni passato kileso na samud±carati. Tasm± bhagav± ±ŗaŗyamiva k±macchandappah±nam±ha. Yath± pana so pittarog±turo puriso bhesajjakiriy±ya ta½ roga½ v³pasametv± tato paµµh±ya madhusakkar±d²na½ rasa½ vindati. Evameva½ bhikkhu, aya½ by±p±do n±ma anatthak±rakoti cha dhamme bh±vetv± by±p±dan²varaŗa½ pajahati. So eva½ pah²naby±p±do yath± pittarogavimutto puriso madhusakkar±d²ni madhur±ni sampiy±yam±no paµisevati. Evameva½ ±c±rapaŗŗatti-±d²ni sikkh±piyam±no siras± sampaµicchitv± sampiy±yam±no sikkhati. Tasm± bhagav± ±rogyamiva by±p±dappah±nam±ha. Yath± so nakkhattadivase bandhan±g±ra½ pavesito puriso aparasmi½ nakkhattadivase, pubbepi aha½ pam±dadosena baddho ta½ nakkhatta½ n±nubhav±mi, id±ni appamatto bhaviss±m²ti yath±ssa paccatthik± ok±sa½ na labhanti. Eva½ appamatto hutv± nakkhatta½ anubhavitv± aho nakkhatta½ aho nakkhattanti ud±na½ ud±nesi. Evameva bhikkhu, ida½ thinamiddha½ n±ma mah±-anatthakaranti cha dhamme bh±vetv± thinamiddhan²varaŗa½ pajahati. So eva½ pah²nathinamiddho yath± bandhan± mutto puriso satt±hampi nakkhattassa ±dimajjhapariyos±na½ anubhavati. Evameva½ bhikkhu dhammanakkhattassa ±dimajjhapariyos±na½ anubhavanto saha paµisambhid±hi arahatta½ p±puŗ±ti. Tasm± bhagav± bandhan± mokkhamiva thinamiddhappah±nam±ha. Yath± pana d±so kańcideva mitta½ upaniss±ya s±mik±na½ dhana½ datv± att±na½ bhujissa½ katv± tato paµµh±ya ya½ icchati, ta½ kareyya. Evameva bhikkhu, ida½ uddhaccakukkucca½ n±ma mah±-anatthakaranti cha dhamme bh±vetv± uddhaccakukkucca½ pajahati. So eva½ pah²nuddhaccakukkucco yath± bhujisso puriso ya½ icchati, ta½ karoti. Na ta½ koci balakk±rena tato nivatteti. Evameva½ bhikkhu yath±sukha½ nekkhammapaµipada½ paµipajjati, na na½ uddhaccakukkucca½ balakk±rena tato nivatteti. Tasm± bhagav± bhujissa½ viya uddhaccakukkuccappah±nam±ha. Yath± balav± puriso hatthas±ra½ gahetv± sajj±vudho sapariv±ro kant±ra½ paµipajjeyya. Ta½ cor± d³ratova disv± pal±yeyyu½. So sotthin± ta½ kant±ra½ nittharitv± khemanta½ patto haµµhatuµµho assa. Evameva½ bhikkhu, aya½ vicikicch± n±ma anatthak±rik±ti cha dhamme bh±vetv± vicikiccha½ pajahati. So eva½ pah²navicikiccho yath± balav± sajj±vudho sapariv±ro puriso nibbhayo core tiŗa½ viya agaŗetv± sotthin± nikkhamitv± khemantabh³mi½ p±puŗ±ti. Evameva½ duccaritakant±ra½ nittharitv± paramakhemantabh³mi½ amata½ nibb±na½ p±puŗ±ti. Tasm± bhagav± khemantabh³mi½ viya vicikicch±pah±nam±ha. 427. Imameva k±yanti ima½ karajak±ya½. Abhisandet²ti temeti sneheti, sabbattha pavattap²tisukha½ karoti. Parisandet²ti samantato sandeti. Parip³ret²ti v±yun± bhasta½ viya p³reti. Parippharat²ti samantato phusati Sabb±vato k±yass±ti assa bhikkhuno sabbakoµµh±savato k±yassa. Kińci up±dinnakasantatipavattiµµh±ne chavima½salohit±nugata½ aŗumattampi µh±na½ paµhamajjh±nasukhena aphuµµha½ n±ma na hoti. Dakkhoti cheko paµibalo nh±n²yacuŗŗ±ni k±tuńceva yojetuńca sannetuńca. Ka½sath±leti yena kenaci lohena katabh±jane. Mattikabh±jana½ pana thira½ na hoti, sannentassa bhijjati, tasm± ta½ na dasseti. Paripphosaka½ paripphosakanti sińcitv± sińcitv±. Sanneyy±ti v±mahatthena ka½sath±la½ gahetv± dakkhiŗena hatthena pam±ŗayutta½ udaka½ sińcitv± sińcitv± parimaddanto piŗ¹a½ kareyya. Sneh±nugat±ti udakasinehena anugat±. Snehaparet±ti udakasinehena parigat±. Santarab±hir±ti saddhi½ antopadesena ceva bahipadesena ca, sabbatthakameva udakasinehena phuµ±ti attho. Na ca pagghariŗ²ti na bindu bindu udaka½ paggharati, sakk± hoti hatthenapi dv²hipi t²hipi aŖgul²hi gahetu½ ovaµµikampi k±tunti attho. 428. Dutiyajjh±nasukha-upam±ya½ ubbhitodakoti ubbhinna-udako, na heµµh± ubbhijjitv± uggacchana-udako, antoyeva pana ubbhijjana-udakoti attho. ¾yamukhanti ±gamanamaggo. Devoti megho. K±lenak±lanti k±le k±le, anvaddham±sa½ v± anudas±ha½ v±ti attho. Dh±ranti vuµµhi½. N±nuppaveccheyy±ti na paveseyya, na vasseyy±ti attho. S²t± v±ridh±r± ubbhijjitv±ti s²ta½ v±ri ta½ udakarahada½ p³rayam±na½ ubbhijjitv±. Heµµh± uggacchana-udakańhi uggantv± uggantv± bhijjanta½ udaka½ khobheti. Cat³hi dis±hi pavisana-udaka½ pur±ŗapaŗŗatiŗakaµµhadaŗ¹ak±d²hi udaka½ khobheti. Vuµµhi-udaka½ dh±r±nip±tapupphu¼akehi udaka½ khobheti. Sannisinnameva pana hutv± iddhinimmitamiva uppajjam±na½ udaka½ ima½ padesa½ pharati, ima½ padesa½ na pharat²ti natthi. Tena aphuµok±so n±ma na hot²ti. Tattha rahado viya karajak±yo, udaka½ viya dutiyajjh±nasukha½. Sesa½ purimanayeneva veditabba½. 429. Tatiyajjh±nasukha-upam±ya½ uppal±ni ettha sant²ti uppalin². Sesapadadvayesupi eseva nayo. Ettha ca setarattan²lesu ya½kińci uppala½ uppalameva, ³nakasatapatta½ puŗ¹ar²ka½, satapatta½ paduma½. Pattaniyama½ v± vin±pi seta½ paduma½, ratta½ puŗ¹ar²kanti ayamettha vinicchayo. Udak±nuggat±n²ti udakato na uggat±ni. Antonimuggapos²n²ti udakatalassa anto nimugg±niyeva hutv± pos²ni, va¹¹h²n²ti attho. Sesa½ purimanayeneva veditabba½. 430. Catutthajjh±nasukha-upam±ya½ parisuddhena cetas± pariyod±ten±ti ettha nirupakkilesaµµhena parisuddha½. Pabhassaraµµhena pariyod±ta½ veditabba½. Od±tena vatthen±ti ida½ utupharaŗattha½ vutta½. Kiliµµhavatthena hi utupharaŗa½ na hoti, taŖkhaŗadhotaparisuddhena utupharaŗa½ balava½ hoti. Imiss± hi upam±ya vattha½ viya karajak±yo. Utupharaŗa½ viya catutthajjh±nasukha½. Tasm± yath± sunh±tassa purisassa parisuddha½ vattha½ sas²sa½ p±rupitv± nisinnassa sar²rato utu sabbameva vattha½ pharati, na koci vatthassa aphuµok±so hoti. Eva½ catutthajjh±nasukhena bhikkhuno karajak±yassa na koci ok±so aphuµo hot²ti evamettha attho daµµhabbo. Catutthajjh±nacittameva v± vattha½ viya, ta½samuµµh±nar³pa½ utupharaŗa½ viya. Yath± hi katthaci od±tavatthe k±ya½ apphusantepi ta½samuµµh±nena utun± sabbatthakameva k±yo phuµµho hoti. Eva½ catutthajjh±nasamuµµhitena sukhumar³pena sabbatthakameva bhikkhuno karajak±yo phuµo hot²ti evamettha attho daµµhabbo. 431. Pubbeniv±sań±ŗa-upam±ya½ ta½divasa½ katakiriy± p±kaµ± hot²ti ta½divasa½ gatag±mattayameva gahita½. Tattha g±mattaya½ gatapuriso viya pubbeniv±sań±ŗal±bh² daµµhabbo. Tayo g±m± viya tayo bhav± daµµhabb±. Tassa purisassa t²su g±mesu ta½divasa½ katakiriy±ya ±vibh±vo viya pubbeniv±s±ya citta½ abhin²haritv± nisinnassa bhikkhuno t²su bhavesu katakiriy±ya ±vibh±vo daµµhabbo. 432. Dibbacakkhu-upam±ya½ dve ag±r±ti dve ghar±. Sadv±r±ti sammukhadv±r±. AnucaŖkamanteti apar±para½ sańcarante. Anuvicaranteti ito cito ca vicarante, ito pana geh± nikkhamitv± eta½ geha½, etasm± v± nikkhamitv± ima½ geha½ pavisanavasenapi daµµhabb±. Tattha dve ag±r± sadv±r± viya cutipaµisandhiyo, cakkhum± puriso viya dibbacakkhuń±ŗal±bh², cakkhumato purisassa dvinna½ geh±na½ antare µhatv± passato dve ag±re pavisanakanikkhamanakapuris±na½ p±kaµak±lo viya dibbacakkhul±bhino ±loka½ va¹¹hetv± olokentassa cavanaka-upapajjanakasatt±na½ p±kaµak±lo. Ki½ pana te ń±ŗassa p±kaµ±, puggalass±ti? ѱŗassa. Tassa p±kaµatt± pana puggalassa p±kaµ±yev±ti. 433. ¾savakkhayań±ŗa-upam±ya½ pabbatasaŖkhepeti pabbatamatthake. An±viloti nikkaddamo. Sippiyo ca sambuk± ca sippisambuka½. Sakkhar± ca kathal± ca sakkharakathala½. Macch±na½ gumb± ghaµ±ti macchagumba½. Tiµµhantampi carantamp²ti ettha sakkharakathala½ tiµµhatiyeva, itar±ni carantipi tiµµhantipi. Yath± pana antarantar± µhit±supi nisinn±supi vijjam±n±supi, et± g±vo carant²ti carantiyo up±d±ya itar±pi carant²ti vuccanti. Eva½ tiµµhantameva sakkharakathala½ up±d±ya itarampi dvaya½ tiµµhantanti vutta½. Itarańca dvaya½ caranta½ up±d±ya sakkharakathalampi carantanti vutta½. Tattha cakkhumato purisassa t²re µhatv± passato sippisambuk±d²na½ vibh³tak±lo viya ±sav±na½ khay±ya citta½ n²haritv± nisinnassa bhikkhuno catunna½ sacc±na½ vibh³tak±lo daµµhabbo. 434. Id±ni sattah±k±rehi saliŖgato saguŗato kh²ŗ±savassa n±ma½ gaŗhanto, aya½ vuccati, bhikkhave, bhikkhu samaŗo itip²ti-±dim±ha. Tattha eva½ kho, bhikkhave, bhikkhu samaŗo hot²ti-±d²su, bhikkhave, eva½ bhikkhu samitap±patt± samaŗo hoti. B±hitap±patt± br±hmaŗo hoti. Nh±takilesatt± nh±tako hoti, dhotakilesatt±ti attho. Catumaggań±ŗasaŖkh±tehi vedehi akusaladhamm±na½ gatatt± vedag³ hoti, viditatt±ti attho. Teneva vidit±ssa hont²ti-±dim±ha. Kiles±na½ sutatt± sottiyo hoti, nissutatt± apahatatt±ti attho. Kiles±na½ ±rakatt± ariyo hoti, hatatt±ti attho. Tehi ±rakatt± araha½ hoti, d³r²bh³tatt±ti attho. Sesa½ sabattha p±kaµamev±ti.
Papańcas³daniy± majjhimanik±yaµµhakath±ya
Mah±-assapurasuttavaŗŗan± niµµhit±.