5. C³¼ayamakavaggo

1. S±leyyakasuttavaººan±

439. Eva½ me sutanti s±leyyakasutta½. Tattha kosales³ti kosal± n±ma j±napadino r±jakum±r±. Tesa½ niv±so ekopi janapado ru¼h²saddena kosal±ti vuccati, tasmi½ kosalesu janapade. Por±º± pan±hu– yasm± pubbe mah±pan±da½ r±jakum±ra½ n±n±n±µak±ni disv± sitamattampi akaronta½ sutv± r±j± ±ha– “yo mama putta½ has±peti, sabb±laªk±rena na½ alaªkarom²”ti. Tato naªgal±nipi cha¹¹etv± mah±janak±ye sannipatite manuss± s±tirek±ni sattavass±ni n±n±k²¼ik±yo dassetv± na½ has±petu½ n±sakkhi½su. Tato sakko devanaµa½ pesesi. So dibban±µaka½ dassetv± has±pesi. Atha te manuss± attano attano vasanok±s±bhimukh± pakkami½su. Te paµipathe mittasuhajj±dayo disv± paµisanth±ra½ karont±, “kacci, bho, kusala½, kacci, bho, kusalan”ti ±ha½su. Tasm± ta½ “kusala½ kusalan”ti vacana½ up±d±ya so padeso kosal±ti vuccat²ti.
C±rika½ caram±noti aturitac±rika½ caram±no. Mahat± bhikkhusaªghena saddhinti sata½ v± sahassa½ v± satasahassa½ v±ti eva½ aparicchinnena mahat± bhikkhusaªghena saddhi½. Br±hmaºag±moti br±hmaº±na½ samosaraºag±mopi br±hmaºag±moti vuccati br±hmaº±na½ bhogag±mopi. Idha samosaraºag±mo adhippeto. Tadavasar²ti ta½ avasari, sampattoti attho. Vih±ro panettha aniy±mito; tasm± tassa avid³re buddh±na½ anucchaviko eko vanasaº¹o bhavissati, satth± ta½ vanasaº¹a½ gatoti veditabbo. Assosunti suºi½su upalabhi½su. Sotadv±rasampattavacananigghos±nus±rena j±ni½su. Khoti avadh±raºatthe padap³raºamatte v± nip±to. Tattha avadh±raºatthena assosu½yeva na nesa½ koci savanantar±yo ahos²ti ayamattho veditabbo. Padap³raºena byañjanasiliµµhat±mattameva.
Id±ni yamattha½ assosu½, ta½ pak±setu½ samaºo khalu, bho, gotamoti-±di vutta½. Tattha samitap±patt± samaºoti veditabbo. Khal³ti anussavanatthe nip±to. Bhoti tesa½ aññamañña½ ±lapanamatta½. Gotamoti bhagavato gottavasena parid²pana½. Tasm± samaºo khalu, bho, gotamoti ettha samaºo kira, bho, gotamagottoti evamattho daµµhabbo. Sakyaputtoti ida½ pana bhagavato ucc±kulaparid²pana½. Sakyakul± pabbajitoti saddh±pabbajitabh±vad²pana½. Kenaci p±rijuññena anabhibh³to aparikkh²ºa½yeva ta½ kula½ pah±ya saddh±pabbajitoti vutta½ hoti. Tato para½ vuttatthameva. Ta½ kho pan±ti itthambh³t±khy±natthe upayogavacana½, tassa kho pana bhoto gotamass±ti attho. Kaly±ºoti kaly±ºaguºasamann±gato, seµµhoti vutta½ hoti. Kittisaddoti kittiyeva, thutighoso v±. Abbhuggatoti sadevaka½ loka½ ajjhottharitv± uggato. Kinti? “Itipi so bhagav±…pe… buddho bhagav±”ti.
Tatr±ya½ padasambandho– so bhagav± itipi araha½, itipi samm±sambuddho…pe… itipi bhagav±ti. Imin± ca imin± ca k±raºen±ti vutta½ hoti. Tattha ±rakatt±, ar²na½ ar±nañca hatatt±, paccay±d²na½ arahatt±, p±pakaraºe rah±bh±v±ti imehi t±va k±raºehi so bhagav± arahanti veditabboti-±din± nayena m±tika½ nikkhipitv± sabb±neva et±ni pad±ni visuddhimagge buddh±nussatiniddese vitth±rit±n²ti tato tesa½ vitth±ro gahetabbo.
S±dhu kho pan±ti sundara½ kho pana; atth±vaha½ sukh±vahanti vutta½ hoti. Tath±r³p±na½ arahatanti yath±r³po so bhava½ gotamo, evar³p±na½ anekehipi kappakoµisatasahassehi dullabhadassan±na½ by±mappabh±parikkhittehi as²ti-anubyañjanaratanapaµimaº¹itehi dvatti½smah±purisalakkhaºavarehi sam±kiººamanoramasar²r±na½ atappakadassan±na½ atimadhuradhammanigghos±na½, yath±bh³taguº±dhigamena loke arahantoti laddhasadd±na½ arahata½. Dassana½ hot²ti pas±dasomm±ni akkh²ni umm²letv± dassanamattampi s±dhu hoti. Sace pana aµµhaªgasamann±gatena brahmassarena dhamma½ desentassa eka½ padampi sotu½ labhiss±ma, s±dhutara½yeva bhavissat²ti eva½ ajjh±saya½ katv±.
Yena bhagav± tenupasaªkami½s³ti sabbakicc±ni pah±ya tuµµham±nas± ±gama½su. Etadavocunti duvidh± hi pucch± ag±rikapucch± anag±rikapucch± ca. Tattha “ki½, bhante, kusala½, ki½ akusalan”ti imin± nayena ag±rikapucch± ±gat±. “Ime kho, bhante, pañcup±d±nakkhandh±”ti imin± nayena anag±rikapucch±. Ime pana attano anur³pa½ ag±rikapuccha½ pucchant± eta½, “ko nu kho, bho gotama, hetu ko paccayo”ti-±divacana½ avocu½. Tesa½ bhagav± yath± na sakkonti sallakkhetu½, eva½ sa½khitteneva t±va pañha½ vissajjento, adhammacariy±visamacariy±hetu kho gahapatayoti-±dim±ha. Kasm± pana bhagav± yath± na sallakkhenti, eva½ vissajjes²ti? Paº¹itam±nik± hi te; ±ditova m±tika½ aµµhapetv± yath± sallakkhenti, eva½ atthe vitth±rite, desana½ utt±nik±ti maññant± avaj±nanti, mayampi kathent± evameva katheyy±m±ti vatt±ro bhavanti. Tena nesa½ bhagav± yath± na sakkonti sallakkhetu½, eva½ sa½khitteneva t±va pañha½ vissajjesi. Tato sallakkhetu½ asakkontehi vitth±radesana½ y±cito vitth±rena desetu½, tena hi gahapatayoti-±dim±ha. Tattha tena h²ti k±raºatthe nip±to. Yasm± ma½ tumhe y±catha, tasm±ti attho.
440. Tividhanti t²hi koµµh±sehi. K±yen±ti k±yadv±rena. Adhammacariy±visamacariy±ti adhammacariyasaªkh±t± visamacariy±. Aya½ panettha padattho, adhammassa cariy± adhammacariy±, adhammakaraºanti attho. Visam± cariy±, visamassa v± kammassa cariy±ti visamacariy±. Adhammacariy± ca s± visamacariy± c±ti adhammacariy±visamacariy±. Etenup±yena sabbesu kaºhasukkapadesu attho veditabbo. Luddoti kakkha¼o. D±ruºoti s±hasiko. Lohitap±º²ti para½ j²vit± voropentassa p±º² lohitena lippanti. Sacepi na lippanti, tath±vidho lohitap±º²tveva vuccati. Hatappahate niviµµhoti hate ca parassa pah±rad±ne pahate ca param±raºe niviµµho. Aday±pannoti nikkaruºata½ ±panno.
Ya½ ta½ parass±ti ya½ ta½ parassa santaka½. Paravitt³pakaraºanti tasseva parassa vitt³pakaraºa½ tuµµhijanana½ parikkh±rabhaº¹aka½. G±magata½ v±ti antog±me v± µhapita½. Araññagata½ v±ti araññe rukkhaggapabbatamatthak±d²su v± µhapita½. Adinnanti tehi parehi k±yena v± v±c±ya v± adinna½. Theyyasaªkh±tanti ettha thenoti coro. Thenassa bh±vo theyya½, avaharaºacittasseta½ adhivacana½. Saªkh± saªkh±tanti atthato eka½, koµµh±sasseta½ adhivacana½, “saññ±nid±n± hi papañcasaªkh±”ti-±d²su viya. Theyyañca ta½ saªkh±tañc±ti theyyasaªkh±ta½, theyyacittasaªkh±to eko cittakoµµh±soti attho Karaºatthe ceta½ paccattavacana½, tasm± theyyasaªkh±ten±ti atthato daµµhabba½.
M±turakkhit±ti-±d²su ya½ pitari naµµhe v± mate v± gh±sacch±dan±d²hi paµijaggam±n±, vayapatta½ kulaghare dass±m²ti m±t± rakkhati, aya½ m±turakkhit± n±ma. Etenup±yena piturakkhit±dayopi veditabb±. Sabh±gakul±ni pana kucchigatesupi gabbhesu katika½ karonti– “sace mayha½ putto hoti, tuyha½ dh²t±, aññattha gantu½ na labhissati, mayha½ puttasseva hot³”ti. Eva½ gabbhepi pariggahit± sass±mik± n±ma. “Yo itthann±ma½ itthi½ gacchati, tassa ettako daº¹o”ti eva½ g±ma½ v± geha½ v± v²thi½ v± uddissa µhapitadaº¹±, pana saparidaº¹± n±ma. Antamaso m±l±guºaparikkhitt±p²ti y± sabbantimena paricchedena, “es± me bhariy± bhavissat²”ti saññ±ya tass± upari kenaci m±l±guºa½ khipantena m±l±guºamatten±pi parikkhitt± hoti. Tath±r³p±su c±ritta½ ±pajjit± hot²ti evar³p±su itth²su samm±diµµhisutte vuttamicch±c±ralakkhaºavasena v²tikkama½ katt± hoti.
Sabh±gatoti sabh±ya½ µhito. Paris±gatoti paris±ya½ µhito. ѱtimajjhagatoti d±y±d±na½ majjhe µhito. P³gamajjhagatoti sen²na½ majjhe µhito. R±jakulamajjhagatoti r±jakulassa majjhe mah±vinicchaye µhito Abhin²toti pucchanatth±ya n²to. Sakkhipuµµhoti sakkhi½ katv± pucchito. Ehambho puris±ti ±lapanameta½. Attahetu v± parahetu v±ti attano v± parassa v± hatthap±d±dihetu v± dhanahetu v±. ¾misakiñcikkhahetu v±ti ettha ±misanti l±bho adhippeto. Kiñcikkhanti ya½ v± ta½ v± appamattaka½. Antamaso tittiravaµµakasappipiº¹anavan²tapiº¹±dimattakassapi lañjassa het³ti attho. Sampaj±namus± bh±sit± hot²ti j±nantoyeva mus±v±da½ katt± hoti.
Imesa½ bhed±y±ti yesa½ itoti vutt±na½ santike suta½ hoti, tesa½ bhed±ya. Am³sa½ bhed±y±ti yesa½ amutr±ti vutt±na½ santike suta½ hoti, tesa½ bhed±ya. Iti samagg±na½ v± bhedak±ti eva½ samagg±na½ v± dvinna½ sah±yak±na½ bheda½ katt±. Bhinn±na½ v± anuppad±t±ti suµµhu kata½ tay±, ta½ pajahantena katip±heneva te mahanta½ anattha½ kareyy±ti eva½ bhinn±na½ puna asa½sandan±ya anuppad±t± upatthambhet± k±raºa½ dasset±ti attho. Vaggo ±r±mo abhiratiµµh±namass±ti vagg±r±mo. Vaggaratoti vaggesu rato. Vagge disv± v± sutv± v± nandat²ti vagganand². Vaggakaraºi½ v±canti y± v±c± samaggepi satte vagge karoti bhindati, ta½ kalahak±raºa½ v±ca½ bh±sit± hoti.
Aº¹ak±ti yath± sadose rukkhe aº¹ak±ni uµµhahanti, eva½ sadosat±ya khu½san±vambhan±divacanehi aº¹ak± j±t±. Kakkas±ti p³tik±. Yath± n±ma p³tikarukkho kakkaso hoti paggharitacuººo, eva½ kakkas± hoti, sota½ gha½sam±n± viya pavisati. Tena vutta½ “kakkas±”ti. Parakaµuk±ti paresa½ kaµuk± aman±p± dosajanan². Par±bhisajjan²ti kuµilakaºµakas±kh± viya mammesu vijjhitv± paresa½ abhisajjan² gantuk±m±nampi gantu½ adatv± lagganak±r². Kodhas±mant±ti kodhassa ±sann±. Asam±dhisa½vattanik±ti appan±sam±dhissa v± upac±rasam±dhissa v± asa½vattanik±. Iti sabb±neva t±ni sadosav±c±ya vevacan±ni.
Ak±lav±d²ti ak±lena vatt±. Abh³tav±d²ti ya½ natthi, tassa vatt±. Anatthav±d²ti ak±raºanissita½ vatt±. Adhammav±d²ti asabh±va½ vatt± Avinayav±d²ti asa½varavinayapaµisa½yuttassa vatt±. Anidh±navati v±canti hadayamañj³s±ya½ nidhetu½ ayutta½ v±ca½ bh±sit± hoti. Ak±len±ti vattabbak±lassa pubbe v± pacch± v± ayuttak±le vatt± hoti. Anapadesanti sutt±padesavirahita½. Apariyantavatinti apariccheda½, sutta½ v± j±taka½ v± nikkhipitv± tassa upalabbha½ v± upama½ v± vatthu½ v± ±haritv± b±hirakatha½yeva katheti. Nikkhitta½ nikkhittameva hoti. “Sutta½ nu kho katheti j±taka½ nu kho, nassa anta½ v± koµi½ v± pass±m±”ti vattabbata½ ±pajjati. Yath± vaµarukkhas±kh±na½ gatagataµµh±ne p±roh± otaranti, otiººotiººaµµh±ne sampajjitv± puna va¹¹hantiyeva Eva½ a¹¹hayojanampi yojanampi gacchantiyeva, gacchante gacchante pana m³larukkho vinassati, paveºij±tak±va tiµµhanti. Evamayampi nigrodhadhammakathiko n±ma hoti; nikkhitta½ nikkhittamattameva katv± passeneva pariharanto gacchati. Yo pana bahumpi bhaºanto etadatthamida½ vuttanti ±haritv± j±n±petu½ sakkoti, tassa kathetu½ vaµµati. Anatthasa½hitanti na atthanissita½.
Abhijjh±t± hot²ti abhijjh±ya oloket± hoti. Aho vat±ti patthanatthe nip±to. Abhijjh±ya olokitamattakena cettha kammapathabhedo na hoti. Yad± pana, “aho vatida½ mama santaka½ assa, ahamettha vasa½ vatteyyan”ti attano pariº±meti, tad± kammapathabhedo hoti, ayamidha adhippeto.
By±pannacittoti vipannacitto p³tibh³tacitto. Paduµµhamanasaªkappoti dosena duµµhacittasaªkappo. Haññant³ti gh±tiyant³. Vajjhant³ti vadha½ p±puºantu. M± v± ahesunti kiñcipi m± ahesu½. Idh±pi kopamattakena kammapathabhedo na hoti. Haññant³ti-±dicintaneneva hoti, tasm± eva½ vutta½.
Micch±diµµhikoti akusaladassano. Vipar²tadassanoti vipallatthadassano. Natthi dinnanti dinnassa phal±bh±va½ sandh±ya vadati. Yiµµha½ vuccati mah±y±go. Hutanti paheºakasakk±ro adhippeto, tampi ubhaya½ phal±bh±vameva sandh±ya paµikkhipati. Sukatadukkaµ±nanti sukatadukkaµ±na½, kusal±kusal±nanti attho. Phala½ vip±koti ya½ phalanti v± vip±koti v± vuccati, ta½ natth²ti vadati. Natthi aya½ lokoti paraloke µhitassa aya½ loko natthi. Natthi paro lokoti idha loke µhitassapi paraloko natthi, sabbe tattha tattheva ucchijjant²ti dasseti. Natthi m±t± natthi pit±ti tesu samm±paµipattimicch±paµipatt²na½ phal±bh±vavasena vadati. Natthi satt± opap±tik±ti cavitv± upapajjanakasatt± n±ma natth²ti vadati. Saya½ abhiññ± sacchikatv± pavedent²ti ye imañca loka½ parañca loka½ abhivisiµµh±ya paññ±ya saya½ paccakkha½ katv± pavedenti, te natth²ti sabbaññubuddh±na½ abh±va½ d²peti, ett±vat± dasavatthuk± micch±diµµhi kathit± hoti.
441. P±º±tip±ta½ pah±y±ti-±dayo satta kammapath± c³¼ahatthipade vitth±rit±. Anabhijjh±dayo utt±natth±yeva.
442. Sahabyata½ upapajjeyyanti sahabh±va½ upagaccheyya½. Brahmak±yik±na½ dev±nanti paµhamajjh±nabh³midev±na½. ¾bh±na½ dev±nanti ±bh± n±ma visu½ natthi, paritt±bha-appam±º±bha-±bhassar±nameta½ adhivacana½. Paritt±bh±nanti-±di pana ekato aggahetv± tesa½yeva bhedato gahaºa½. Parittasubh±nanti-±d²supi eseva nayo. Iti bhagav± ±savakkhaya½ dassetv± arahattanik³µena desana½ niµµhapesi.
Idha µhatv± pana devalok± sam±netabb±. Tissanna½ t±va jh±nabh³m²na½ vasena nava brahmalok±, pañca suddh±v±s± cat³hi ±r³pehi saddhi½ nav±ti aµµh±rasa, vehapphalehi saddhi½ ek³nav²sati, te asañña½ pakkhipitv± v²sati brahmalok± honti, eva½ chahi k±m±vacarehi saddhi½ chabb²sati devalok± n±ma. Tesa½ sabbesampi bhagavat± dasakusalakammapathehi nibbatti dassit±.
Tattha chasu t±va k±m±vacaresu tiººa½ sucarit±na½ vip±keneva nibbatti hoti. Uparidevalok±na½ pana ime kammapath± upanissayavasena kathit± Dasa kusalakammapath± hi s²la½, s²lavato ca kasiºaparikamma½ ijjhat²ti. S²le patiµµh±ya kasiºaparikamma½ katv± paµhamajjh±na½ nibbattetv± paµhamajjh±nabh³miya½ nibbattati; dutiy±d²ni bh±vetv± dutiyajjh±nabh³mi-±d²su nibbattati; r³p±vacarajjh±na½ p±daka½ katv± vipassana½ va¹¹hetv± an±g±miphale patiµµhito pañcasu suddh±v±sesu nibbattati; r³p±vacarajjh±na½ p±daka½ katv± ar³p±vacarasam±patti½ nibbattetv± cat³su ar³pesu nibbattati; r³p±r³pajjh±na½ p±daka½ katv± vipassana½ va¹¹hetv± arahatta½ p±puº±ti. Asaññabhavo pana b±hirak±na½ t±pasaparibb±jak±na½ ±ciººoti idha na niddiµµho. Sesa½ sabbattha utt±natthamev±ti.

Papañcas³daniy± majjhimanik±yaµµhakath±ya

S±leyyakasuttavaººan± niµµhit±.