6. Mah±dhammasam±d±nasuttavaŗŗan±
473. Eva½ me suttanti mah±dhammasam±d±nasutta½. Tattha eva½k±m±ti eva½icch±. Eva½chand±ti eva½ajjh±say±. Eva½adhipp±y±ti eva½laddhik±. Tatr±ti tasmi½ aniµµhava¹¹hane ceva iµµhaparih±ne ca. Bhagava½m³lak±ti bhagav± m³la½ etesanti bhagava½m³lak±. Ida½ vutta½ hoti ime, bhante, amh±ka½ dhamm± pubbe kassapasamm±sambuddhena upp±dit±, tasmi½ parinibbute eka½ buddhantara½ ańńo samaŗo v± br±hmaŗo v± ime dhamme upp±detu½ samattho n±ma n±hosi, bhagavat± pana no ime dhamm± upp±dit±. Bhagavantańhi niss±ya maya½ ime dhamme ±j±n±ma paµivijjh±m±ti eva½ bhagava½m³lak± no, bhante, dhamm±ti. Bhagava½nettik±ti bhagav± hi dhamm±na½ net± vinet± anunet±ti. Yath±sabh±vato p±µiyekka½ p±µiyekka½ n±ma½ gahetv± dassit± dhamm± bhagava½nettik± n±ma honti. Bhagava½paµisaraŗ±ti catubh³mak± dhamm± sabbańńutańń±ŗassa ±p±tha½ ±gaccham±n± bhagavati paµisaranti n±m±ti bhagava½paµisaraŗ±. Paµisarant²ti osaranti samosaranti. Apica mah±bodhimaŗ¹e nisinnassa bhagavato paµivedhavasena phasso ±gacchati, aha½ bhagav± kinn±moti? Tva½ phusanaµµhena phasso n±ma. Vedan±, sańń±, saŖkh±r±, vińń±ŗa½ ±gacchati. Aha½ bhagav± kinn±manti? Tva½ vij±nanaµµhena vińń±ŗa½ n±m±ti eva½ catubh³makadhamm±na½ yath±sabh±vato p±µiyekka½ p±µiyekka½ n±ma½ gaŗhanto bhagav± dhamme paµisarat²tipi bhagava½paµisaraŗ±. Bhagavantańńeva paµibh±t³ti bhagavatoyeva etassa bh±sitassa attho upaµµh±tu, tumheyeva no kathetv± deth±ti attho. 474. Sevitabbeti nissayitabbe. Bhajitabbeti upagantabbe. Yath± ta½ aviddasunoti yath± aviduno b±lassa andhaputhujjanassa. Yath± ta½ viddasunoti yath± viduno medh±vino paŗ¹itassa. 475. Atthi, bhikkhave, dhammasam±d±nanti purimasutte uppaµip±µi-±k±rena m±tik± µhapit± idha pana yath±dhammaraseneva satth± m±tika½ µhapesi. Tattha dhammasam±d±nanti p±ŗ±tip±t±d²na½ dhamm±na½ gahaŗa½. 476. Avijj±gatoti avijj±ya samann±gato. 477. Vijj±gatoti vijj±ya samann±gato pańńav±. 478. Sah±pi dukkhen±ti ettha micch±c±ro abhijjh± micch±diµµh²ti ime t±va tayo pubbacetan±ya ca aparacetan±ya c±ti dvinna½ cetan±na½ vasena dukkhavedan± honti. Sanniµµh±pakacetan± pana sukhasampayutt± v± upekkh±sampayutt± v± hoti. Ses± p±ŗ±tip±t±dayo satta tissannampi cetan±na½ vasena dukkhavedan± honti. Ida½ sandh±ya vutta½ sah±pi dukkhena sah±pi domanassen±ti. Domanassameva cettha dukkhanti veditabba½. Pariyeµµhi½ v± ±pajjantassa pubbabh±gaparabh±gesu k±yika½ dukkhampi vaµµatiyeva. 479. Sah±pi sukhen±ti ettha p±ŗ±tip±to pharusav±c± by±p±doti ime t±va tayo pubbacetan±ya ca aparacetan±ya c±ti dvinna½ cetan±na½ vasena sukhavedan± honti. Sanniµµh±pakacetan± pana dukkhasampayutt±va hoti. Ses± satta tissannampi cetan±na½ vasena sukhavedan± hontiyeva. Sah±pi somanassen±ti somanassameva cettha sukhanti veditabba½. IµµhaphoµµhabbasamaŖgino v± pubbabh±gaparabh±gesu k±yika½ sukhampi vaµµatiyeva. 480. Tatiyadhammasam±d±ne idhekacco macchabandho v± hoti, m±gaviko v±, p±ŗupagh±ta½yeva niss±ya j²vika½ kappeti. Tassa garuµµh±niyo bhikkhu ak±makasseva p±ŗ±tip±te ±d²nava½, p±ŗ±tip±taviratiy± ca ±nisa½sa½ kathetv± sikkh±pada½ deti. So gaŗhantopi dukkhito domanassitova hutv± gaŗh±ti. Aparabh±ge katip±ha½ v²tin±metv± rakkhitu½ asakkontopi dukkhitova hoti, tassa pubb±paracetan± dukkhasahagat±va honti. Sanniµµh±pakacetan± pana sukhasahagat± v± upekkh±sahagat± v±ti eva½ sabbattha attho veditabbo Iti pubbabh±gaparabh±gacetan±va sandh±ya ida½ vutta½ sah±pi dukkhena sah±pi domanassen±ti. Domanassameva cettha dukkhanti veditabba½. 481. Catutthadhammasam±d±ne dasasupi padesu tissopi pubbabh±g±parabh±gasanniµµh±pakacetan± sukhasampayutt± hontiyeva, ta½ sandh±ya ida½ vutta½ sah±pi sukhena sah±pi somanassen±ti. Somanassameva cettha sukhanti veditabba½. 482. Tittak±l±b³ti tittakarasa-al±bu. Visena sa½saµµhoti hal±halavisena sampayutto missito lu¼ito. Nacch±dessat²ti na ruccissati na tuµµhi½ karissati. Nigacchas²ti gamissasi. AppaµisaŖkh±ya piveyy±ti ta½ appaccavekkhitv± piveyya. 483. ¾p±n²yaka½soti ±p±n²yassa madhurap±nakassa bharitaka½so. Vaŗŗasampannoti p±nakavaŗŗ±d²hi sampannavaŗŗo, ka½se pakkhittap±nakavasena p±nakaka½sopi eva½ vutto. Ch±dessat²ti tańhi hal±halavisa½ yattha yattha pakkhitta½ hoti, tassa tasseva rasa½ deti. Tena vutta½ ch±dessat²ti. 484. P³timuttanti muttameva. Yath± hi manussabh±vo suvaŗŗavaŗŗo p³tik±yotveva, tadahuj±t±pi galocilat± p³tilat±tveva vuccati. Eva½ taŖkhaŗa½ gahita½ taruŗampi mutta½ p³timuttameva. N±n±bhesajjeh²ti har²tak±malak±d²hi n±nosadhehi. Sukh² ass±ti arogo suvaŗŗavaŗŗo sukh² bhaveyya. 485. Dadhi ca madhu c±ti suparisuddha½ dadhi ca sumadhura½ madhu ca. Ekajjha½ sa½saµµhanti ekato katv± missita½ ±lu¼ita½. Tassa tanti tassa ta½ catumadhurabhesajja½ pivato rucceyya. Idańca ya½ bhagandarasa½saµµha½ lohita½ pakkhandati, na tassa bhesajja½, ±h±ra½ thambhetv± magga½ avalańja½ karoti. Ya½ pana pittasa½saµµha½ lohita½, tasseta½ bhesajja½ s²talakiriy±ya pariyattabh³ta½. 486. Viddheti ubbiddhe. Meghavigamena d³r²bh³teti attho. Vigataval±haketi apagatameghe, deveti ±k±se. ¾k±sagata½ tamagatanti ±k±sagata½ tama½. Puthusamaŗabr±hmaŗaparappav±deti puth³na½ samaŗabr±hmaŗasaŖkh±t±na½ paresa½ v±de. Abhivihacc±ti abhihantv±. Bh±sate ca tapate ca virocate c±ti saradak±le majjhanhikasamaye ±diccova obh±sa½ muńcati tapati vijjotat²ti. Ida½ pana sutta½ devat±na½ ativiya piya½ man±pa½. Tatrida½ vatthu dakkhiŗadis±ya½ kira hatthibhogajanapade saŖgaravih±ro n±ma atthi. Tassa bhojanas±ladv±re saŖgararukkhe adhivatth± devat± rattibh±ge ekassa daharassa sarabhańńavasena ida½ sutta½ os±rentassa sutv± s±dhuk±ra½ ad±si. Daharo ki½ esoti ±ha. Aha½, bhante, imasmi½ rukkhe adhivatth± devat±ti. Kasmi½ devate pasann±si, ki½ sadde, ud±hu sutteti? Saddo n±ma, bhante, yassa kassaci hotiyeva, sutte pasann±mhi. Satth±r± jetavane nis²ditv± kathitadivase ca ajja ca ekabyańjanepi n±na½ natth²ti. Assosi tva½ devate satth±r± kathitadivaseti? ¾ma, bhante. Kattha µhit± assos²ti? Jetavana½, bhante, gat±mhi, mahesakkh±su pana devat±su ±gacchant²su tattha ok±sa½ alabhitv± idheva µhatv± assosinti. Ettha µhit±ya sakk± sutthu saddo sotunti? Tva½ pana, bhante, mayha½ sadda½ suŗas²ti? ¾ma devateti. Dakkhiŗakaŗŗapasse nis²ditv± kathanak±lo viya, bhante, hot²ti. Ki½ pana devate satthu r³pa½ passas²ti? Satth± mameva oloket²ti mańńam±n± saŗµh±tu½ na sakkomi, bhanteti. Visesa½ pana nibbattetu½ asakkhittha devateti. Devat± tattheva antaradh±yi. Ta½ divasa½ kiresa devaputto sot±pattiphale patiµµhito. Evamida½ sutta½ devat±na½ piya½ man±pa½. Sesa½ sabbattha utt±natthamev±ti.
Papańcas³daniy± majjhimanik±yaµµhakath±ya
Mah±dhammasam±d±nasuttavaŗŗan± niµµhit±.